장음표시 사용
231쪽
sis erunt apti; de quo non tam quia longum est, quam quia perspicuum, dici nihil est necessh.
ornatissimae sunt igitur orationes eae, quae Iaintissime vagantur, et a privata a singulari eonta verisaia se ad universi generis vim explicandam conserunt et convertunt, ut ii, qui audiant, natura et genere, et liniversa re cognita, de singulis eis, teriminibus, et litibus statuere possint. Hanc ad consostudinem exercitationis vos, adolescentes, est cohortatus Atit ' nius, atque a mimatis angustisque oncertationibus ad .omnem vim varietatemque vos disserendi traducendos putavit. Quare non est paucorum libeIlorim hoc inuismus, ut ii, qui scripserrint de dicendi ratione, arbu trahi sunt, neque Tusculaui, atque huius ambasiati Mia antemeridianae, an nostrae pomeridianae sessioωnis . Non enim solum acuenda nobi , neque Proet . denda tingua est, sed onerandiu complendumquae pectus maximarum rerum et hirimarum suavitate, Gopia, varietate.
XI. ostra est enim si modo nos oratores sumus; si in civium disceptationibus, si in per uti , in de therationibus publicis adhibendi arietores et
principes sumus nostra est, inquam, omnis ista pinis dentiae doctrinaeque possessio, in quam homines, uuaai.caduca atque acuam, abundantea otio, μ' his occupatis, involaverunt, atqne etiam aut ira id nistes oratorem, ut ille in Gorgia Socrates, arillantur,
aut aliquid de oratoris arte paucis praecipiunt Iieuis, eosqri rhetoricos inscribunt, viis non illa sint propria rhetorum, quae ab iisdem demistitia , de omeso, de civitatibus instituendi et regendis, de omni via vendi, denique tisin de iitnra ratione dienntur. Quae quoniam iam aiunde non possumus, amnenda sunt nobis ab iis ipsis, a qu;bris expilatis inius diu modo illa ad hanc civilem frientiam, quo pertinent, et quam intuentur, transferamus neque ut ante du
232쪽
xi omnem teram is in ius discendis rebus aetatem, sed cum fontes iderimus, quos nisi qui celerater e
gnorit, numquam cognoscet mutuo, tum, quoties- eumque opus erit, ex iis tantum, quantum res eis hauriamus. Nam neque tam est acria acies in nat ris hominum, et ingeniis, ut res mutas quisquari uia si monstratas, possit videre neque tanta tamen in rebus bacuritas, ut eas non penitus acri vir ingenio cernat, si modo adspexerit in hoc igitur tanto tam immensoque campo, eum liceat oratori vagari libere, atque, ubicumque constiterit, consistere in auo , aincile suppeditat malis apparatus ornatusque dicendi. Rerum enim enpia verborum copiam gignit et, si est boueatas in rebus ipsis, de quibus dicitur, exsistit ex rei natura quidam splendor in verbis. Sit modo is, qui dieet ut scribet, institutus liberaliter edueatione doctrinaque puerili, et flagrat studio, et a natura adiuvetur, et in universorum generum infinitis disceptationibus exercitatus' ornatissimos aeriptore orato-que ad cognoscendum imitandumque cognorit nae ille haud sane, quemadmodum verba struat, et uluminee, a magistris istis requiret. Ita facile in rum abundantia ad orationis ornamenta sine duce, natur ipsa, si modo est exercitat , Iahetur.
XXXII. Hic Catulus, Di imm-tales, inquit,
quantam rerum varietatem, quantam vim, quantam copiam, Crasse, o Iexus es, quantisque ex Rog Matiis oratorem edueere ausus es, et in maiorum S Mxum regno collocare Namque uios veteres doctores auctoresque dicendi nullum genus disputationis a soalienum putasse accepimus, semperque esse in omni orationis ratione versatos. Ex quibus Eleus HipPias, cum lampiam venisset, maxima tua quinquevisancelebritate Iudorum, gloriatus si, cuncta Paene u diente Graeeia, nihi esse ulla in arte rerum omnivit
quod ipse nesciret nec solamina artes, quibus h.
233쪽
ra es doctritiae, atque ingenuae continebentur, geometriam, musicam, litterarum cognitionem, et Poe-.tarunI, atque illa, quae de natatris rerum, suae de hominum moribus, quae de rebuspinlicis dicerentur: ae annulum, quem haberet, Pallium, quo amictus, soccos, quibus indutus esset, se sua manu consecisse. Scilicet nimis hic quidem est progTessus, sed ex eo ipso est couleetura saetiis, quantum sibi illi ipsi ora. toros de praeclarissimis rartibus appetierint, qui ne
sordidibres quidem repudiarint. Quis de Prodiqo Chio quid de Thrasymaeho Chalcedonio, de Protagora Abderita loquar quorum unusquisque Plurimum temporibus tuis, etiam de natura rerum et disseruit et scripsit. Ipse ille Leontinus Gorgias, suo patro reo ut Plato voluit philosopho succubuit orator, ut
aut non eat victus umquam a Socrate, neque germo
ille Intonis verus est: ant, at est victum, eloquenti or videlicet suit, et disertior Socrates et ut tu P. Pellas, copiosior et melior orator sed hic, in illo ipso Platonis libro , de onini re, quaecumque in discePtationem quaestionemque vocaretur, se copiosissume vieturum esse profitetur isque princeps ex omni-hua ansuta est in conventu poscere, qua de re quisque veste audire cui tantus honos habitus est a Graecia, soti ut ex omnibus Delphia non inaurata statua, da urea statueretiu Atque ii, quos nominavi, multisque Praeterea summi dicendi auctores, uno tempore memini ex quibus intelligi potest, ita se rem habe Te, ut tu, Crasse, dieis oratorisque nomen apud an,
liquos in Graecia, maiore quadam es copia vel gloria, noruisse. Quo quidem magis dubito, tibine pius
Iaudia, an Graecis vituperationis esse tribuendum staminam cum tu, tu alia Iingua ac moribus natus, oc- eupatissima in civitate, vel privatorum negotiis paene omnibus, veI orbis terrae procuratione, ae summi im Perii gubernatione districtus, tantam vim rerum o
234쪽
gnitionemque comprehenderis , ainque omnem cum eius, qui consilio et orati'ne in civitate vaIoat, scientia atque exercitatione odiaris illi nati in litteris, aris dentesque his studiis, otio vero diffluentes, non in do nihil acquisierint, sed ne clictum quidem, tu
ditum, et avum conservaveriuru
XUI Tum Crassus. Non in hac. inquit,
una Catule, re, sed in aliis etiam cympluribus, di tributisne Hrtium ac separatione magnitudines sunt artium diminutae tu existimas, AEum esset Hippocrates iIle Cous, fuisse tum Iios medicos, qui modi Dis, alios, qui vulneribus , alios, qui oculis med rentur P num geometriam, Euclide aut Archimede, nim musicam, Damone iniit Aristoxeno, tum ipsas Iitteras, Aristophane aut Calliinaclio tractante, tam discerptas fuisse, ut nemo geli liniversum compΙeci retur, atque ut alius aliam sibi partem. in qua ela horaret, seponeret AEquidem saepe hoe audivi depatae et de socero meo, nostras quoque homines, at excelleae sapientiae gloria vellent, omnia, suae qui dem tum haec ciyitas nosset, GoIitos esse Complecti. Meminerant illi Sex. Aelium, , vero anilium nos aliam vidimu transverso ambulautem sorsa quod erat insigno, eum, qui id faceret, facere civibus omni-hus consilii sui copiam: in quos Iim et ita ambu Iantes, et in solio sedentes domi, si adibatur, nonoohini ut de iure eiviti ad eos, verum etiam de filiaeollocanda, de rundo emendo, de agro colendo, de omni denique aut officio, aut negotio referretur. Haec ' fuit P. Crassi illius veteris, haec Ti. Cbruticanii, haec proavi generi mei, Scipionis, prudentissimi hominis, sapientia, qui omnes Pontifices maximi fuerunt, ut ad eos de omnibus di vinis atque humanis rebus referretur iidemque et in senatu, et apud popuIum, et in causis amicorum, et domi, et militiae consilium sit.
um fidemque praestabant. Quid enim M. Catoni, -
235쪽
braeve hane Imtitissimam doctrinam transmarinam alisqne adventiciam defuit num quia ius civile didi.
eerat, ausas non inuehat 1 aut quia poterat dicere, Tur1 scientiam negligebat at utroque in genere et Iahoravit, et praestitit. Num propter hanc ex priva torum negotiis eouectam gratiam tardior in republicaeapessenda suit Nemo apud popuIum sortior nemo melior senator idem aede optirnus imperatoves dein
nique nihil in hac cisitate temporibus illis sciri diis
scive potuit, quod illa non eum investigarit et scierit, in etiam conscripserit. Nun et Montra plerique ad honores adipiscendos et ad rempublicam gerendam nudi veniunt atque inermes; nuna cognitione rerum, nulla scientia omati Sta aliquis excellit unus e mutitis' effert se, si unum aliqua affert, ut bellicam viris tutem, aut usum Iiquem intutarem quae sane nunc quidem obs-e exunt aut inrisacientiam, ne eius quia demuniisvsi: nam pontifimum, quod es covinnotum, nemo discit aut eloquentiam, Mam in Iamore istin verborum eursu pom an putant omnium vero Minnarum artium, denique virtutum ipsarum societatem cognatiovemque non omni.
XXXIV. sed, ut ad Graecos reseram orationem, quibus comm in hoc quidem sermonis genere non
Possumtis nam ut virtutis a nostris, sic doctrinaaesunt
ab iIlis exempla repeteuda; septem suisse dicuntur
uno tempora, Pu sapientes et haherentur, et voca.
rentur. Hi omnes, Praeter Milesium Thalem, civitaαtibus suis praefuerunt. Quis doctior iisdem illis inani. Porsibus aut euius eloquentia titteris iustructior fuisse reaclitur , quam Pisistrati λ qui primus Homeri libros, confusos antea, sic disposuissis dicitur, ut nunc habemus. Non fuit ille quidem tribus auia utilis, sed ita eloquentia floruit, ut litteris doctrinaque praesta xet. Quid .rieles de cuius dicendi copia sic a eis Pim-is, ut, cum contra votivitatem Atheniensium Iom
236쪽
queretur pro salute patriae, severius tamen id araum, quod in contra popidares hominea diceret, o lare omninus et iucundum viderettis euina in labris, uel
res Comici, etiam euin illi male dicerent' quod tum 1enis fieri linabat), eporem habitasse dixerunt,
tantamque in eo vim fuisse, ut in eorum inentibus, qui audissent, auasi aculeos quosdam relinqueret. At hunc non clamator aliquis ad clepsydram latravera euerat, sed, ut Accepimus, Clastomantius illa Anaxari Mos, Vir summus in maximarum rerum scientia. Ita. que hie doetrina, consilio, eloquentia extenens, qua. draginta annos praesint, mi et urbania, eodem immpore, et Mulcis rebus. Quid Gitia. quid Meibi
M. civitatibus suis quidem non boni, ae certera et atque eloquentes, norine Somaticis erant disputa
io ibus eruditu Qvis Dionem Syracusium doctrinis omnibus expotiviti non fiat, atque eum idem lenon Irigvae solum', verum etiam animi ac virtutis magister, ad liberandam patriam impulit, instruxit, arima it. Aliisno igitur artibus limne Dionem instituit Plato, aliis Isocrates Iarimimum virum Tamotheum, Cononis, praestantissimi imperatoris , utina, --inum ipsum imperatorem, hinnimemque doctiaiarium 'aut alii 'thagoreus illata Lysis Thebanum Epaminon. dam, haud scio an summum vim unum omnis Graeciae aut Xenophon Agesilaum aut Philolaum Archytas Tarentinua aut ipse Pythagoria totam tuam veterem Itatiae Graeciam, quae quondam magna eitata est X XV. Eqvidem in arbitror. Silaeni divideo, unam quandam omnium rem1m', quae essent hominuerudito dignae, atque eo, qui in repubIica vellet e eeuere , fuisse doctrinam . quam . qui accepissent, Si iidem ingenio ad pronuntiandum aruisaent, et a Rodicendum quoque, non repugnante tura dedissent,
eloquentia praestitisae. Itaque Uae aristotes , --
237쪽
florere Isocraternato, uinis discipulorem videret, quod ipse suas disputationes a causia sor ensibus et civilibus ad inanem sermonis Iegantiam transtulisset, mutavit repente totam formam propediseiplinae suae, vers --que quendam Philoctetavi panno socua dixit. Ille enim tu e sibi ait μω aere, cum barba rox his autem, eum Is ratωm praefretur iacere. Itaque ornavit et illustravit doctrinam inam omnem rerumqti cognitionem cum orationis xareitatione eoniunxit. Neque
vero hoc fugit sapiepti Munm regem, hilippum, qui
hune uexandro filio doctorem acoierit, a quo eodem ille et agendi neeiperet praecepta e Ioquandi. Nunc, a qui vo est, eum philosophum, qui eopiam nobis r rem orationisque tradat, per me appellet oratorem licet sis hunc oratoeem, quem ego dico sapietatiam iuuetam habere eloquentiae, phiIosophum appollam malit, non impediam dummodo hoc onstet, nequo infantiam eius , qui vem norit, sed am explicare dueendo non queat; noque insolentiam illius, cui rea non a Ppetat, verti inou desint, eas Iaudandam qu mam si alterum sit optandum, mali equidem indusotnm prudentiam, quam stultitiam Ioquacem. Sin quaerimus, ni unum exceIIa ex omnibus, oeto oratoe palma danda est. Quem si patiuntur eundem eas Philosophum, ributa gon oversia est. Sin eo distringent hoc erunt inferioves, quod in oratorePese et ineat illorum omnis seientia , in philosophorum
auter cognitione non eontinuo inest eloquentia quae quam1Vice tomnatur ab eis, nec se est tamen aliis
quem cumulum illorum rubus afferre videatur meo eum Crassus dixisset, parumper et ipse conticuit, Meeteria siIentium suis.
XXXVI. Tum Cotta, quidem, inquit, Crasse,
non Possum queri, quod mihi videare aliud quiddam, et non id, quod susceperis, disp.rasso plus enim an quando attulisti, quam tibi esset tributum a nobis ac
238쪽
deminitatiun sed certe et hae partes fiste 'in tetule, de
ullistranda oratione ut diceres, et erit ipse iam ingressius, atque in quatuor partes omnem orationis 1a
dex descripseras cumque de duabus primi Mobis quidem satia, sed, ut ipse dicebas, celm iter exigue que dixisses, duas tibi reliquas feceras, quemadmo-dnin primum ornate, deinde etiam apte diseremus. Quo Hum iamessus esses, repente te spissi quidam a attis ingenii tui procul a terra abripuis atque inadium
a conspectu paene omnium abstraxit omnem enim rerum scieritiam complexus, non tu quidem eam uo.
his Iradidisti: neque exam fuit tam exigui tem ras aed apud hos quid profeceris, uescio, me indem in Academiam totum compulisti. In qua reum sit illud, quod saepe posuisti, ut nisu necesse a Consum mer aetatem, atque ut possit is illa Omma cernere, qui tantummodo adspexerit: sed etiam, ea aliquam to spissius, aut at ego sum tardior, Profecto numquam Conquiescam, neque delatisabo ante, ain tuorum aueipites vias rationesque et pro omnibus, . et Contra omnia disputandi, percepero. Tum Caesar, Unum, inquit, me ex tuo sermone maxime, Crasse, ommovit, quod eum negasta, qui non cito quid didicisset, umquam omnino POSSE Per. discere ut mihi non sit difficiis periclitari, et aut statim percipere is a quae tu verbia ad coeium extum listi; aut, si non potuerim, tempus Mooperdere, cum tamen his nostri possim esse eontenins .m SMIpi. cliis , Ego vero, inquit, Crasso, neque Aristotelam istum, neque Carneadem, uec philosophorum quemquam desidero: e me, licet existi s desperare, ista posse perdiscere, vel id quod facio, contemnere. Mihi rerum orensium et communium vuIgaris haec Cognitio satis magna ast ad eam, quam Pecto, eloquentiam: ex qua ipsa tamen permesta nescio; quate tuo deuique, cum causa aliqua, quae a me di.
239쪽
cenda est, desiderat, qΠaero. Quamobrem, uisa soroto es iam defessus, et si tibi non graves sumus, resera illa te, quae ad ipsius iratiotiis 1 ridem plaudori remque Pertinent quae ego ex te audire volui, nouut desperarem me eloquentiam consequi posse, sed
ut aliquid addiscerem. ac VII. Tum Crassus, Pervulgatas res requis vis, inquit, et tibi non incognitas, Sulpici. Quis
enim de isto genere non docuit, non instituit , non etἔam scriptum reIiquit Sed geram morem, et ea duntaxat, quae mihi nota sunt, breviter exponam trubi; censebo tamen d eos, qui auctores et inventores.sunt harum sane tantarum rerum , revertendum.
Omnis igitur oratio conficitur ex verbis : moriun priornum nobis ratio simplicitς videnda est, deinde coniuncte. Nam est quidam ornatus orationis, ira ex singulis umbis est alius, qui ex continuatis conitinctis- quo constat. Ergo istemur verbis aut iis, quae r pria sunt, et certa quasi vocabula rerum, Paene una nata eum rebus ipsis aut iis, iis trans ruutur, et quasi alieno in loco ouocautor aut iis, quae noVa
mus, et facimus ipsi. In propriis est igitur verbis iIIa laus oratoris , ut abiecta atque obsoleta fugiat, Icetiis atque illustribus utatur, in quibus plenum quiddam et sonans issesse videatur. Sed in hoc verborum genere propriorum deleetus est quidam habendus, atque is aurium quodam iudicio ponderandus: in quo consuetudo etiam bene loquendi valet pluriinum. Etiam hoc , quod vulgo de oratoribus ab imperitis dici solet, Onia is Merbis, aut aliqui non bonis utitur,
non arte ali a perpenditur, sed quUam quasi nat in i sensu iudieatur in quo non magna Iaus est, Vitare vitium, quamquam id est magnum, verum hoc quas solum quoddam atque undamentum est, er-holmin usus et copia honorum Sed quid ipse aedifi-
240쪽
ae orator, et in quo adiungat artem, id essa a nobis quaerendum atque explicandiu via r.
XXXVIII. Tria sunt igitur in verbo impiaci,
quae orator afferat ad illustraudam at a Romam dam orationem aut inusitatum Verbum, aut novatum, aut transIatum Musitata sunt, Prisca fere ac vetusta,
et ab uin quotidiani sermonis iamdiu intermissa, quae sunt Poetarum licentiae liberiora, quam nostrae: aedlamen raro habet etiam in ratione poeticum aliquod
verbum dignitatem. Neque enim i Iud sugerim die Te, ut Coeliqs, Qua eo est e menus in Magiam
Menitis nec prolem, aut Quem aut e ri, aut num varie aut, ut tu soles, Catule, non rebar, mi OPAnabar et an inulta, quibus Joco positis, grandior, atque antiquior oratio saepe videri solet. ovantur autem Verba, quae ab eo, qui dicit, ipso gignutatur aesunt, e coniungendis verbis, ut haec:
videlia enim et Meraula quia , et vectorae, ex Cost Gunctione iacta esse erba, non nata: et aave sinae
coniunctrone verba novanturJ, ut ius aenius, ut Dragenitales, ut M arum ubertat incum cere Te tius iII modus transferendi verbi late patet, quemn cessitas genuit, inopia coaeta et angustiis Mat autem delectatio iucundit sque celebravit. Nam αι eatis Diagoris depeIlendi caua reperta primo, post adhiberi coepta est ad ornatum etiam corporis et dignitatem tale verbi translatio instituta est inopiae causa, freque tata delectationis. Nam gemmare ritea taxuriem ea se in herbis, Mestas aegerea, etiam rustici Meunt. Quod enim declarari vix verbo proprio potest, id trano. lato cum est dictum, illustra id, quod intelligi vola.
mus, eius rei, quam aIieno Verbo posuimus, imilitudo. Ergo hae translationes, quasi mutuatione .unt, Cum, quod non habeas, aliund sumas. Illae PauIIo audais