장음표시 사용
31쪽
AD HE RENNIUM nuis est, cum ostenditur id factu esse,quod ea lex sanaeciat, cui legi obrogatum uel derogatum sit: id, quod posteriori lege sancitum sit, esse neglectum . cum haec
.r: erunt considerat statim nostrae legis expositione,recta ratione,collaudatione utemur. Deinde contrariae legis enodabimus uoluntatem,steum trahemus ad nostrae causae commodum. Deinde de iuridiciali absoluta suis memus ratione iurisin quaeremκs partem iuris, Mise cκm ea faciat, de qua parte posterius disseremus. Si ambiguum esse scriptum putabitar, qκod in duas aut plures sententires trahi post, hoc modo tractandu est. Primum , sit ne ambiguam quaerendum est. Deinde, quo modo scriptum esset, si id, uod aduersarii interis pretuntur, scriptorseri uolnisse ostendendu est. Dea inde id,quod nos interpretemur, feri posse, π bo.
neste,reete ege,more,namra,aeqκo et bono feri posse: quod aduersaris interpretantur, i contrario. nec esse ambigue scriptum, cum intelligatur utra sientelia Reuc Ara sit. Sunt qui arbitrentur ad hanc curesim tractantidam uehementer pertinere cogi istionem amphibolou na' 'litarum eὰm,quae a dialedlicis profertur . nos uero arbitramur,no modo nullo adiumeto esse, sed potius ma
ramo impedimeto. Onan is enim illi amphibologias a eupantur,em et ia,quae ex altera parte siententium nullam possunt interpretari. itaque et alien4 sermonis molesti interpellatores,et scripti tu odiosi,tu obsturi interpretes sint: Er dum caute o expedite loqui nolunt, infantismi reperiuntur ita du metuut, in dicendo ne de quid ambiguu dicant, nomen suu pronκncine no pUβιnt. uerum .rumpi eriles opiniones rectissimis rau
32쪽
OBER II. Ictioniblis,cum uoles,refellemus.in praesientia bae interaserere non alienum fuit , ut blitus infantiae garrulam disi linam contemneremus. Cum desinitione utetimur, primu asseremus breuem uocabuli definitione , hoc modo : Maiestatem is minui qui ea tollit, ex quibus rebus ciuitatis amplitudo cor tat: quae sunt ea,
quae capiunt suifragia populi π magi ratus considia. Nempe igitin tu π populum suffragio in magistrautum consilio privasti,cum pontes disturbasti. Item ex contrario: Maiestatem is minui qui amplitudinem cinitatis detrimento afficit. Ego non affeci, sed prohibui detrimento . aerarium enim conseruaui, libidini maαlorκm restiti, maiestatem omnem interire non passus sum. Primum igitur uocabuli sententia breuiter, σad utilitatem accommodatam causae describetur. Dedi indefaelum no rum cum uerbi descriptione coniugetin. Deinde contraria desicriptionis ratio refelletur, si aut falsi erit,aut inutilis,aut turpis, aut iniuriosa. Idqκoque ex iuris partibus fumetur de iuridiciali avo
/lata, qua iam loquemur. χιeritur in translationi. bus primi num aliquis eius rei actionem,petitionem, aut executionem habeat,quem non oporteat : nu alio modo,tempore,loco: num alia lege,num alio qAueren, te aut agente.Haec legibus ore moribus, aequo bono
reperientur, de quibus dicetur in illridiciali ab solitia. In causi rationali primum q retur, ecqκid in rebus maioribus,aut minoribus, aut similibus similiter cri,ptum aut iudicatum sit. Deinde, utram ea res similis sit ei rei, de qua agitur,an di similis. Deinde κtrum consulto de ea re sciriptum non sit, quod nolκerit
33쪽
emere,an quod satis caκtum putarit, propter caeteroaeram scriptorum similitudinem. De partibus legitiis mae constitutionis satis dictum est: nune ad iuridicia
ABSOLVTA iuridiclusi constitutione Medi in mur,cum ipsam rem,quam nos fecisse confitemur καrefactam dicemus, sine ulla assumptione extrariae de e fensionis. In ea quaeri conuenit, iure ne factum sit. De eo causa posita dicere poterimus, si,ex qκibus para amns i s constet, cognouerimus. constat igitur ius ex his partibus,natura ege,consuetudine,iudicato, Ἀκοimm bono,pacto. Natura ius est quod cognationis aut pietatis causa obseruatur: quo iκre parentes i liberis,
syr ὰ parentibus liberi coluntur. Lege ius est id quod populi iussu sancitum est: quod genusint in ius eas csi uoceris . consuetudine iκs est id quod sine lege, aeque ac si legitimum si usitatum est: quod genus id, quod argentario obtuleris expensium, i socio eius recte repetere possis. Indicatum est id de quo sententia lata est,aut decretum interposita. Ea saepe diuersa punt, ut aliud aliij iudici, ut Praetori aut conpuli, aut Tribuno pl. placitum sit: fit, ut de eadem re saepe alius aliud
decreuerit,aut iudicauerit.quod genus M. Drusius Prae tor urbanlis,quo cum haerede mandati ageretur, iudirium reddidi Sext.Iulius non reddidit. Item C. Caes: t a lius iudex absoluit imuriam eum,qui Lucilium poeα tum in scena nominatim laeserat: P. Mutius eum, qlii L. Accium poetam nominalierat, condemnauit. Ergo
quia possunt res simili de causa disimiliter iudicatae
34쪽
LIBER II. ITpus cum tempore, nκmerum clim numero iudiciorum conferemus. Ex MXo π bono ius constat quod ad ueritatem σκtilitatem commκnem uideturpertineeve r qἹod genlis, ut maior annis L X , π cui morbus -ν causa est, cognitorem det. Ex eo nouum ius constitui conuenit ex tempore, π bominis dignitate. Ex pau
cto ius est,si quid inter se pepigerat,si quid inter quos
conuenit. Pacta sunt,quae legibus obstruada sunt,hoc modo: Rem ubi pagunt,oratione pagunt. In comitio clut in foro ante meridiem causam con cito. Sunt ite pacta,quae sine legibus obstruantur ex conlientu, qu iuri praestare dicuntar. igitur partibus iniuriam demonstrari,ius confirmari conuenit, idq; in absoluta
iuridiciali faciendum uidetur. Cum ex comparatione De Conae nilqηαretur,utra satius fuerit agere id quod reus dicit Q --β
se fecisse , ακt id quod accusitor dicat oportuisse fieri:
primκm quaeri conuenit,utra fiserit utilius ex contentione,hoc est,utrum uenustius, facilius, conducibilius. Deinde oportebit quaeri,i umne oportκerit iudicare, utrum fuerit utilius, an aliorum fuerit statuendi pοα testas. Deinde interponetur ab accusitore pri icio ex costitutione coniecturali,quare putet: r no ea rone factκm esse,quo melius deteriori anteponeretur , sed dolo malo negotia gestu. Deinde q:ueretur, potuerit ne uitari,ne in eum locum ueniretur. Ab defensore conditra refelletκr argumentatio coniectκraeis,de qlia ante dictum est. His ita tractatis, accusator utetur loco comuni in eum quia inutile utili praeposeerit, cκm staα tuendi non habuerit potestatem. Defensor contra eos, qκi .eqssum censeant rem perniciosam utili praeponi, C
35쪽
rt AD HE RENNIUM utetur loco communi per conquestionem: π simul quaeret ab accusatoribus π ab iudicibus ipsis, quidfacturi essent, si in eo locosuissent: π tempus, locum, an a fione rem,deliberatione suam ponet ante oculos. Transtaditio criminis est cum ab reo facti causa in aliorum pecπ. et catum tranfertur. In qua primum quaerendum est, iure ne in Hilim crimen transferatur. Deinde steriandum est,an aeque magnum sit illud peccatum,quod in alium traferatur,atque illud quod reuisii cepisse fari
reatur. Deinde oportuerit ne in ea re peccare, in qua alius ante peccarit. Deinde oportuerit ne iudiciu a
te feri ., Deinde cum factum iudicium non sit de illo
crimine,quod in alium traferatur, oporteat ne de ea re iudicium feri,quae res in iudicium non uenerit. Locus communis accusitoris,contra eum qui plus cenαsebat uim,quam iudicia ualere oportere: π ab aduer. sariis percunctabitur accusitor, quid 'turAm sit , sidem caeteri facian ut de indemnatis supplicis 'mis, quod eos idem fecis. dicant. Ud si ipsi accusitor idefacere uoluisset f Defensor eorum peccati atrocitatem proferet,in quos crimen transferetur: rem,locum, tempus ante oclitos pone ut ij,qui audient, existimet aut
non pol isse, aut no fuisse utile rem in iudicium ueni conce, οὐ re Vρης sito est per qwam nobis ignosci postulamus. δή μίν γ in ta diuiditur in purgationem π deprecationem. Wrmonem urgatio est cum cossulto a nobis factum negamus. M . e diuiditur in necessitudinem, fortunam,imprudentia. De bis primum partibus ostendedum es deinde ad dedi morari tameprecationem reuertend- uidetur. Primum, considerandum est,utram per culpam uentlim sit in necesα
36쪽
'i studinem,num culpam ueniendi necessitudo fecerit. illi Deinde quaerendum est,ecquo modo uis illa uitari poα , tuerit ac leucri. Deinde is qui in necessitudinem calimio sum conferet,expertus ne sit quid cotra facere,aut exα cogitare posset. Deinde , num quae susticiones ex con
is tecturali constitutione trahi possint,quae significent id la consulto factum esse,quod nece,ario accidisse dicitur. la Deinde, si maxime necessitudo quaepiam fuerit,conuelo niat ne eam satis idoneam putari. Si autem impris tu dentia reus se peccasse dicet,primum quaeretur virlimm potuerit scire, an non potuerit. Deinde,utrκm datat a sit opera ut sciretur, an non. Deinde, utrum casuti nescierit, an culpa. nam qui sie tropter uinκm, aut amorem , aut iracundiam fugissi rationem dicet, is stu animi uitio Hdebitur nesicisse,non imprudentia. quaα in re non imprudentia see defendet, sed culpa contamina bitur. Deinde,coniecturali constitutione quaretκr, at utrκm si erit an ignorauerit: π considerabitur, μαὼ ris ne impriaentia praesidij debeat esse, cκm facti mo esse constet. Cum in fortunam causa conferess tκr , er ea re defensior ignosii dicet reo oportere ; eas dem omnia uidentur consideranda, quae de necessiitκα u dine praescripta sunt. Etenim hae tres potes ρκrgationis inter sie finitimae 'nt,ut in omneis eade fere pose
sint accommodari. Loci communes in his causis. Aciu cusatoris contra eum,qui cum se peccasse confiteatur, tame oratione iudices demoretur. Defensoris,de humanitate,msericordia,uolutate in omnibus rebus siectari c5uenire;et qua cosulto facta no sint,ea fraudi esse orortere. Deprecatione utemκ cum fatebim r nos
37쪽
AD HERENI sIUM peccasse, neque id impudete autfortuitu, aut necesαsario fecisse dicemus, tame ignosti nobis postulabimmus. Hic ignoscendi ratio quaeritur ex ijs lociis plura aut maiora officia,quam maleficia,uddebatur costare: si uirtus aut nobilitas erit in eo, qui supplicabit:
si pia hyes erit, ui 'tum sine Jpplicio disicesserit:
si ipsi ille 'pplex,misuetus,'msericors in pote αtibus ostendetur fAisse : si ea, quae peccaui non odio, non crudelitate, sed officio ceν recto studio commotus fecit: si tali de causa alijs quoque ignotum est si nihil ab eo periculi nobis futurum uidebitur, si eu missum fecerimus: si nulla aut a nostris ciuibus,aut ab aliqua
ciuitate uituperatio ex ea resus tetur. Loci commisnes,de ἡκmanitate, fortuna, mistricordia,rerum commutatione. His locis omnibκs ex contrario utetur is, qκi contradicet,cum amplisicatione π enumeratione omnium peccatorum. Haec causi iudicialis feri non
potest, ut in primo libro ostendimus, sid 3 d potest υ-- 4 t m, set ad concilium uenire,non uisa ess
i, in βω- ςμm a nobis crimen remouere uole
=δε- μ ' mus, ακt in re, aut in hominem nostri peccati causim Hramna. . cst eremus. Si causit in hominem conferetur,quaeretidum erit primκm,potuerit ne tantum quantum relis demonstrabit is,in quem causa conferetur π ec κοα nam modo aut honeste,aut sine pericκlo potuerit obsesti. si maxime ita sit,num ea re concedi reo coueniat, quod alieno inductu feceri=. deinde in coniecturale trabetur cotrouersiam, Cr quaeretur nκm consulto faetum sit. Si causa in rem quandam conferetur, haec eadem fere ,π omnia quae de necessitudine praeces em
38쪽
3:I 19τ-E R III 19' pimus, consideranda erunt. . . . QVM. IA M satis ostendisse uidemur qui argumentationibns in unoquoque genere causa iudiscialis reti couenire consequi Aidetur ut doceamus qκe admodum ipsis argumentationes omate , absolute tractare possimas. nam fere non difficile est inuenire quid sit causae adiumento: difficillimum uero est inuetum expolire, π expedite pronunciare . haec enim res facit ut neqκe diutius, quam satissit, in eisdem locis
commoremur,neque eodem idetidem reuoluamur, neque incho tum argumentationem relinquamus, neq; incommode ad aliam deinceps transeamus. Itaque bacratione ET si meminisse poterimus quid quoque loα
eo dixerimus: π auditor eum totius carisae, tum unistisicritusque argumentationis distributionem percipere,
et meminisse poterit. Ergo absolutissima, Vectis i Πυαμ reno
ma argumentatio est e quae in quinque parteis est dis stiributae positionem,rationem, rationis confirmationem,exornationem,complexionem . Propositio est,perquam ossedimus summatim,quid sit quod probare uolumus. Ratio est causa,quae demonstrat id uerum esse M.' qκod intendimus,breui subiectione. Rationis conframatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat brenito expositam rationem. Exornatio est qua utimur rethon standae, collocupletandae causa, coormata argumentatione . complexio est quae concludi breuis ter colligens parteis argumetationis. Hisce igitur qκinqwe partibus ut absolutissime tiramur, hoc modo tramesnimris argumentatione.cacisam ostendemus VI si Disse quare interfecerit Aiacem : inimicu enim acera
39쪽
AD HgRENNIUM rimum de medio tollere uolebat: a quo sibi non iniuis 'a ria summum periculum metuebat.uidebat, illo incolumi si incolumem non futurum. sterabat,illitis morte se salutem sibi comparare. conpueuerat iure non positerit , quavis iniuria inimico exitium machinari. cui rei mors indigna Palamedis testimonium dati ergo ermetus periculi hortabatur eum interimere, a quo supplicium uerebatur: π consuetudo peccandi, male cis suscipiendi remouebat dubitationem. Omnes enim qui minima peccata cum causa fusiliunt,tu nero illa. quae multo maxima sunt maleficia, aliquo certo emolumento inducti fuscipere conantur. Si multos induraxit in peccatum pecuniae Ilies: si complures scelere siecontaminauerunt imperij cupiditate: si multi leue compendium fraude minima comutauerunt: cui mirum uidebitur, istum a maleficio propter acerrimam foramidinem non temperasse s Virum fortissimum, intra gerrimum,inimicitiarum persequentissimum, iniuria lacessitum,ira excitatum,homo timidus, nocens, conrascius sui peccati, insidiosius, inimicum incolumem esse noluit: cui tandem hoc mirum uidebitur NIm elim feras bestias uideamus alacres,et erectas uadere ut alae et Atiteri bestiae noceant,non est incredibile putadum, isti: squoque animκm ferum,crudelem,atque inhumanum cupide ad inimici perniciem profectum : praesertim cuin bestiis nullam neque bona neque malam rationem
uideamus, in isto plurimas π pessimas rationes serum perfuisse intelligamus. Si ergo pollicitus sum,me Dotura causam qua inductus vi pes accesserit ad multa frium: π si inimicitiam acerrima rationem, pe*
40쪽
1 I A g R II. ΣΟνlctili metu intercessisse demonstraui: non est dubium quin eonfiteatur causam malefch fuisse'. Ergo absoalutissima est argomentatio ea, qκε ex quinqκe partibus constat: sed ea non semper necesse est uti. Tum enim complexione supersidendum est, si res breuis est,rit facile memoria comprehendatur: tum exornatio Praetermittenda est , si parum locuples ad amplificatis ieXornaiasi res uidetur esse. Sin breuiserit argumentatio res tenuis,aut btimilis,lκm exornautione et coplexione siversidenda est. In omni argAmes eatione de duabus partibus post emis,haec, Ha e posui ratio est babenda. Ergo amplissima est argumentatiqquinquepartita breui sima est tripartita mediocrissa,
hiata alit exomatione aut coplexione ,quadripartita. GENERA duo sunt uitiosaru argumentationu: De Anum,quod ab aduersario reprehendi potest,idq; peνα tinet ad causim alteru,quod tametsi nugatoriAm est, Utamen non indiget reprehensione. Quae sit quae repres hensione confutari coueniat,quae tacite content, atque uitarisine reprehensione,nis exempla pubiecero, intelligere dilucide no poteris. Haec cognitio uitiosaru argumentationu duplicem utilitatem afferet. na uitare in argumentatione vitia admonebit, er ab alijs no uitatu comode reprehedere docebit. Quonia igitur ostedimus perfecita, plena argumentationem ex quinα que partibus constare, in unaqκaqwe parte arg mζης , rationis quae uitia euitanda sunt confideremus: ut π-νω. si ab his uitiis recedere, er aduersariorum arxumen rationes hac praeceptione in omnibus partibus tent