장음표시 사용
61쪽
AD HERENNIUM bus in his N iudicialibus causis uti solemus, nisi quod bis maxime conducit quamplarima rerlim ante gestarum exempla proferre. Nunc ad demonstratium genus cause transeamus.
M orgo is et QV O NIA M haec causa diuiditur in laudem
Munere . uituperationem, quibus ex rebus laudem constitue*m rimus, ex contrariis rebus erit uituperatio comparora Laus igitur potest esse rerum externarum,s' corrat rae porthπ animi. Remm temarum siunt ea, quae crasu aκtfortuna siecuda, aut adaesa accidere possunt: ut genus,educatio,diuitiae,potestates, oriae, sodalitaαtes,amicitis,et quae huiusmodi siun et ea quae bis siunt
Orsorias ed contraria. Corporis sunt e quae natura corpori attrimbuit comoda aut incomoda: ut velocitas,uires, digni
bis mi tab alitudo, quae contraria sunt. Animi sunt ea , quae considio π cogitatione nostisa constant: ut prκα dentia ustitia, fortitudo,modestia, ex quae contraria sunt. Erit igitur haec confirmatio, o confutatio nom V m dis. In huiusmodi causa principium sumetur aut alaus nosti,aut ab eius de quo loquemur, aut ab eoru qia sinis ναμ dic t persen σκt ab ra. Ab nostira , si laudabimus, dicemas aut ossicio facere,quod causa necessitudinis intercedat ; alit studio,quod ei modi uirtutis sit,ut omnes comemorare debeant κelle; aut quod rectum sit, ex aliorum laude ostendere qualis noster animus fit. Si uituperabimus,aut merita facere,quod ita tractati sumκs,aut studio,quod utile putemus esse,ab omnibus unicam malitiam atque nequitiam cognosci,aut quod placeat ostendi,quid nobis disi licea ex aliorum uitκαεί esus reo peratione. Ab eius personu,de quo loquemur si lana
62쪽
LIBER III. 31 dabimus,uereri nos dicemus, ut illius facta uerbis eo equi non possimus,omnes homines illius uirtutes predicare oportere, ipsa facta omnium laudatorum eloquetiam anteire. Si uituperabimus, ea, quae uidebimus corraria paucis uerbis commutatis dici posse,dicemκ ut paulo ante supra exempli causa demonDratum est. Ab auditorum persona, si lataabimus,dicemus, quorniam non apud ignotos Ludemus, s monendi causa pauca esse dicturas: aut si erunt ignoti,ut talem uiruuelint cognoscere,petemus: quonia in eodem uirtutis
studio sint,apud quos laudemus, quo ille qui laudatus1sterit, sterare nos facile qs,quibκs uelimus, huius faucta probaturos. Contra uituperatio : quonia norint,
pauca de nequitia eiκs nos esse dicturos: quod si ignorent,petemus ut cognoscant, uti malitiam uitare pose sint: quoniam dis miles sunt,qui audiant, atque ille . qκi nitueratur, nos sterare eos illius uitam uehementer improbaturos. Ab rebus i iuncertos esse s id po A tissimum laudemus uereri,ne, cum multa dixerimus,pl ra praetereamus,et quae similes siententias halebul: quibus sententijs contraria sumatur a uituperatione. Principio tractaro,tum ab re, tum ab aliqua harum, 'minario
quas ante commemorauimus,rationum,narratio non
erit ulla quae necessario consequatur: sed si qκa incideri cu aliquod'ctu eiu de quo loquemur, nobis nararandum sit eu laude,aut uituperatione, praeceptio noridi de primo libro repetetur. Divisione hac utemur: tono Primo exponemus quas res laudaturi siumlis, aut uituperaturi. Deinde,ut quaeque,quo ne tempore res erit gesta, ordine dicemlis,ut, qκid , quamq; tute cautes
63쪽
AD HERENNI UMegerit,intelligatur. Sed exponere oportebit animi uirtutes aut uitia. Deinde commoda aut incomoda coraporis,aut rerum externarum,quo modo ab animo traefata sint, demon'are. Ordinem hunc adhibere in demonstranda uita debemus. Ab externis rablis geranus in laude quibus maioribus natus sit: si bono gene. . . relarem aut excelsiorem fuisse: si humili genere, iρα sum in suis,non in maiorum uirtutibus habuisse praesidium'. In vituperatione, si bono genere,dedecori mamioribusfuisse: si malo,tamen his ipsis detrimento fui' se . Educatio in laude,sene, o honeste,in bonis disicio
plinis per oem pueritiam : in uituperatione,e contrarario . Deinde transire oportet ad corporis commoda. aenatura in laude si sit dignitas atque forma, laudi
fuisse eam,non qκemadmodum caeteris detrimento ut . que dedecori: se uires atque uelocitas egregia,honestis haec exercitationibus εν industrijs dicemus comparaα. ta: si ualetlido,ex perpetua diligentia π temperanαtia cupiditatum'. In vituperatione, si erunt haeς coraporis commoda, mese his usum dicemus,quae casu πnatura tangisam quilibet gladiator habuerit: si non a ni . 'berunt, praeter forma omnia ipsius culpa intempe;rantia non fuisse dicemus. Deinde reuertemur ad exα traneas res,et in bis animi quae uirtutes,aut qliae uitia fuerint, considerabimus: diuitiae an paupertas fuerit, quae potestates, aue gloriae,quae amicitiae,quae inimi t citiae,eν quid fortiter in inimicitiis geredis fecerit, cκαι ins causa fusi erit inimicitias, qua fide, beneuolenαti officio gesserit amicitias. In diuitiis qualis, aut in pκVertate cisi modi fuerit, queadmodum habuerit
64쪽
LIBER II t. 32 in potestatibus gerendis animum. Si interieri cuiusmodi mors eius fuerit, cui modi res mortem eius sit consicula. Ad omnes autem res,in quibus animus bouminis maxime consideratur,ine quatuor animi uirtutes erunt accommodandae, ut, si laudemus, a iud tua
fle, aliud fortiter, aliκd modeste, aliud prudenter
factum esse dicamus: Si uituperemus, e contrario. 'Persticuum est iam nimirum ex hac distositione, quemadmodum sit tractanda tripertita diuisio lautidis er uit; perationis ,si illia etiam assumpsierimus, n necesse esse nos omnes has partes in laudem aut uituperationem transferre,propterea quod sepe ne incidunt quidem: saepe ita tenuiter incidunt,ut non sint necessariae dict . Quapropter eas partes, quae firmissimae uidebuntur,legere oportebit. Conclusionibus bre* cotausis: Ubus utemur,enumeratione ad exitum caUae: in ipse causa crebras et breueis amplificationes interponemus per locos communes. Nec hoc genus cause, eo qκod raro accidit in uita, negligentius aeonsiderandum est
Neque enim id quod potest accidere ut faciendum sit aliivando , non oportet uelle qἹamaccommodati αme posse facere. Sis separatim haec causa minus sepetractatur, at in iuZcialibus er in deliserativis caκα Iis sepe magnae partes Mersantur lauJis, aut uituperurationis. Quare in Γoc quoque genere causae nonni hil industriae consumendum putauimus. Nunc abso* uta nobis difficillima parte rhetoricae, hoc est innenione perpolita, atqκe ad omne calise genus accomisimodata,tFAs est ad caetera, partes proficissi. Deinceps 'itur de diJ diqne dicemus.
65쪽
inuenimus, in ordinem redigimus, ut certo quidq loco pronκncietur,uidendum est,cuiusmodi rationem in dilbonendo habere conueniat. Genera distositi
s nis sunt duo, unum ab institutione profectum, altero, indi ad casum temporis accommodatum. Ex institue ----tione artis distonemus, cum siquemur eam praeceptio dic fres inem,quam in primo libro exposuimκs,hoc est,ut in mr principio,narratione,ὐκ ione,confirmatione, cofutatione, conclusione : π bκnc ordinem , quemadmmodum praeceptum est ante, in dicendo sequemur. Item ex institutione artis non modo totas causas perorationem , sed singulas quoque argumentationes diu stonemus,quemadmodum in libro fecundo docuimus, id est, expositionem, rationem, confirmationem rarationis , exornationem, complexionem. Haec igit
duplex distositio est: una per orationes,altera per ara Id io ut tione artis profesta, i dum o- α--Aesia distositio, quae cum ab ordine arti icioso reticedendum est,oratoris iudicio ad tempus accommodam tur : visi a narratione dicere incipiamus, aut ab altaq; a firmissima argumen tione, sui a literarum alimquarum recitatione : aut si fecundum principium confirmatione utamur , cleiride narratione , anisi quam huiusimodi permutationem ordinis faciamus: quo α, rum nihil, nise cansa postulet, fieri oportebit. nam si uehementer aures auditorum obtuse uidebuntur , atque animi defatigati ab aduersariis multitudine uersornm, commode poterimus principio superstradere, π exordiri causam aut a narratione, aut ab
66쪽
r LIBER III. 33Hiqua firma argκmentatione. Deinde si commodum erit,qκja no simper necesse est,ad principii sentetiam reuerti licebit. Si causi nostra magnam difficultatem uidebitur habere,ut nemo aequo animo principia possit audire a narratione cum inceperimus, ad principi sententiam reuertamur licebit. Si narratio paru pro babilis est,exordiemur ab aliqua trini argumentatiorune . His commutationibus et translationibus partium
sepe uti necesse est,cum ipsa res artifciosam distositio
nem artifciose commutare cogit. In consirmatione πcἴssitatione areumentationu disbositiones huiusnodi
conuenit habere, serm qiimus argumentationes in prio mi= in postremis cause partibus collocare ; medioe cres neque inutiles ad dicedum, neque necessaria nil probandum,quae si separatim ac singulae dicantur, ii infirm e sunt,cum caeteris coniundia, 'mae π proba biles sunt,interponi π in medio collocari oportet. nά .ra re narratastatim expectat animus auditoris, qua ire cui a confirmari possit. qu apropter continμo framam aliquam oportet inferre argismentationem. Ο b, A iqκoniam nuperrime dictum facile memoriae mandata tκr; utile est, cum dicere desinamus, recentem aliqua relinquere in animis duritorum bene sirmam argu mentationem . haec diJositio .ocorκm , tanquam inα
'κctio militum, facillime in dicendo, sic t illa in pngnando, parare poterit uidioriam. PRONUN cIATIONEM multi maxi ξ γλωι me oratori utilem dixerunt esse, er ad persuadedum ADorei pigrimum ualere. nos, quid unum de quinque rebus pigrim m prosit non facile dixerim s,nec egregie ma
67쪽
AD HERENNI VMgnam esse utilitatem in pronunciatime aκdacter confirmauerimus . nam eomode inuentiones, er concinrana uerborum elocutiones,et partium causae artificiosed istositiones, horum omnium diligens memoria iane pronunciatione non plus, quam sine bis rebus procnunciatio sola ualere poterit . quare,quia nemo de ea
re diligenter scripsit, nam omnes nix posse putoκnt de uoce,nultusse ι dilucide Argi,cu bae res adsensus
no bros pertinerentὶ quia magnopere ea pars P noribis ad dicendκm comparanda est, non negligenter uim im otii k ςtφη isti consideratncti. Diutatκν igitur pronunti latio in uocis ituram, corporis motum . Figura
vocis est quae suum quedam possidet habitum ratione 4 mo industria comparatum. Ea diuiditur in tres partes, ' . , magnitκdinem, 'mitudinem,mollitudinem. Magniα
tudinem uocis maxime comparat natura: nonnihil . . . I hanc auget, sid maxime cura construat. Firmitum nem uocis maxime natura comparat, nonnihil adauri get, π maxime construat exercitatio declamationis. smis uiane Mollitudinem uocis, e est,ut ea torquere in dicendo pro nostro comodo possimus,maxime faciet exercitaαtio declamationis. Quaproliter de magnitudine uociso firmitudinis parte,quonia altera natura, altera crura comparatur,nihil aec nos attinet comonere, nisi ut
1 ab iis,qui non inβῆ punctius arescii, ratio curandae
uocis petatur. De ea parte firmitudinis, quae cosimas 2 tur ratione declamationi et de mollitudine uocis,lliae maxime necessaria est oratori,qκonia ea quoqκe mos deratione declamationis comparatur,dicendum uidenrima Moce ω trer. Firma igituν qua maxime poterimus in dicendo
68쪽
I I B E R III. 3 uocem conseritare, si quάminime sedata depressa uoce principia dicemus. nά ladκntur arteriae, si anteaquam leni uoce permulse funt,acri clamore complearatur. Etiam interκallis longioribus uti conueniet. rem creatur enim uox s iritu, arteriae reticendo acquiescunt. Et continuum clamorem remittere, ad sera monem tr ire oportet .comutationes enim faciunt,ut nullo genere uocis effuso, in omni uoce integri simus. Et acutas uocis exclamationes uitare debemus. Iesus mssio uulnerantur arteriae acuta atque attenvita nimis acclamatione,σπ si quis stlendor est uocis,cosiumiutur clamore uniuersus Et uno stiritu eotinenter mulα ta dicere in extrema couenit oratione. Fauces. n. cale: . sunt,π arteriae coplentur,et uox,qlia uarie tractata
est,reducitur in quenta sonu aequabilem atque costaniatem. Saepe reru naturae gratis quaedά iure debetur, uelut decidit in hac re. Fia quae diximus ad uoce struada prodesse,eade attinent ad suauitate pronaciationis: ut quod nostisae voci prosit, ide uoluptate auditoris probetur. Vtile est ad firmitudine uocis, sedata uox in prin-' .cipio. Ud influauius,s clamor in exordio causae t Inae . terualla uocem cosmis,eadem siententias cocinniores diuisione reddun π auditori statium cogitiai relinqκunt. Construat nocem cotinui clamoris remissio .di x Et auditorem quidem uarditas maxime delectat, cum t 'sermone animum ellis retinet, ant ex citat clamore. Muta exclamatio uocem π fauces uulnerat, eadem L. . . Alaedit auditorem. Habet. n. quiddam illiberale , ad . iri muliebrem potius uociferationem, quam ad uirile diurnitatem in dicendo accomodatum. In extrema orac
69쪽
AD HERENNI VΜtione cotinens uox remedio est uoci.quid haec eadems ηοn ne animum uehemetissime calefacit auditoris in totius conclusione cause s Quoniam igitur res e dem uocis frmitudini, pronunciationis Haustudini prosunt,de Atraque resimul erit in praesentia dictum, de
Utin κ 6Mnia omnis ad rhetoris praemceptronem pertine diligentius nobis consideranda est. i iiim i in fermonem,contentionem, ampli de ' --m nonem . Sermo est oratio remissa, π itima qκotiam n erudia locutioni. contentio est oratio acris T ad conm-μ αε- rum π ςQqutandum accommodata. Ampliascario est oratio quae aut ad iracundiam inducit, aut Vir AMA, mseucordiam trahit auditoris animAm. Sermo ' diuiditur in partes quatuor,dignitatem,demonstratio' ni rari nem, arrationem,iocationem. Dignitas est oratio cuemons o, g initate,π uocis remissione. Demonstratio est quae docet remissa uoce qκο modo quid feri bome μ'Arionem Π α t non Pot erit. Narratio est rerum restarum σω - - α t perinde ut gestirum expositio. iocatio est oratio
Iomparare. Contentio diuiditur in continuationem
infinias AHer distri, tionem. Continuatio est orationis enucianw--one se acceleratio clamoss. inhibutio est in contentione . , ρη qt q*mbraris et breuibus interuassis acri μό- be tione . Ampliscatis diuiditκr in cohortatioα
70쪽
LIBER MI. 3S ne animum auditoris ia misericordiam perducit. Quoniam igitur mollitudo uocis in tres partes iliuisa est , b e partes ipsae in octo partes alias distributae; harum octo partium quae cniusque idonea pronuncia M. tione Imatio si demonstrandum uidetur. Sermo cum est in di*-s inri
gnitate, plenis faucibus qua edatissima et depressisi
sima uoce uti conueniet, ita tamen ut ne ab oratoria conssuetudine ad tragicam transieamus. Cum autem est in demon ratione,uoce paululum attenuata, crobri, interuallis i r diuisioniblis uti oportet ut ipsa pronunciatione eas res quas demonstrabimus, inserere atque intersecare nideamur in animis auditorum. Cum autem sermo in narratione est, tum vocum uarietate v s est,ut quo qκidque pacto gestu sit, ita narrari uideatur. Strenue quod uolumus ostendere factum,coleri cule dicemus: at aliud,oti e retardabimus. Desinde modo acrite tum clementer,modeste,hilariter in omnes partes commutabimus,ut uerba, ita pronunciationem . Si qua inciderint in narratione dicta, rogauta,restonsi,si quae admiratione de quibus nos narrat bimus,diligenter animaduertemus,ut omnium perforanarum sensus dique animos uoce exprimamus. Sinerit sermo in locutione, leniter tremebunda uoce cum
parua significatione risius , fine ulla Iusticione nimiae
cachinnationis, leniter oportebit a sermone serio tora quere ad liberalem io A uocem. Cum autem cotende: re oportebi quoniam id aut per continliationem,alit per di ributionem faciendum est, in continuatione adaucto mediocriter sono uocis, uerbis continuandis, uocem qκoque adaugere oportebit, torquere son ,