장음표시 사용
401쪽
De ciuitate dei lib. XVIII. cap. 53. 54.
p0stremo est deu8, Π0n 1108ter Utique, Sed ip80rum, qui uel inlectus tant0 scelere uel inpulsus est ista praestare 3 Ν0n enim aliqui da0m0ni, sed d00 dicunt illi uersus haec Petrum arte magica definisse. Talem deum habent, qui Christum
De stultissim0 mendacio pagan0rum, qu0 Christianam religi0nem n0n ultra tredent08 8 exaginta quinque
16 Haec adque huius m0di multa c0lligerem, si nondum annus ipse transisset, quem diuinati0 ficta pr0misit et decepta uanitas credidit. Cum uer0, ex qu0 n0minis Christi cultus per eius in carne praesentiam et per ap08t0l08 in8titutus est, ante aliqu0t ann0s anni trecenti sexaginta quinque c0npleti sint, 15 quid aliud quaerimus, unde ista salsitas refellatur 3 Ut enim in Christi natiuitatu huius rei n0n p0namus initium, quia insans et puer discipul0s n0n habebat, tamen quand0 habere e0epit. pr0cul dubio tune inu0tuit per eius c0rp0ralem praesentiam d0etrina et religi0 Christiana, id e8t, p08tea quam id in fluui0 I0rdane ministeri0 I0hannis est baptigatus. Ρr0pter h0e enim d0 ill0 pr0phetia illa praecesserat: D0 minabitura mari usque ad mare et a flumine usque ad termi-n0s orbis terrae. Sed qu0niam, priuSquam pa88us e88et et reSurrexisset a m0rtuis, n0ndum fides 0mnibus fuerat dos ita 25 in resurrecti0ne quippe Christi definita est, nam sic ap08t0lus Ρaulus Atheniensibus l0quitur dicens: Iam nunc adnuntiat h0minibus 0mnes ubique agere paenitentiam, e0qu0d statuit diem iudiear0 0rbem in aequitate in uiro qu0 definiuit fidem 0mnibus resuscitans illum
402쪽
S. Aurelii Augustinia m0rtuis): melius in hac quaesti0Π0 80luenda inde initium sumimus; praesertim quia tunc datus est etiam Spiritus sanctus, sicut eum dari p08t resurrecti0nem Christi 0p0rtebat in ea ciuitate, ex qua debuit incipere lex secunda, h00 est
testamentum n0uum. Prima enim fuit ex m0nte Sina per M0ysen, qu0d testamentum u0eatur uetus. De hac autem,
quae per Christum danda erat, praedictum est: Ex Si 0n lex prodiet et uerbum D0mini ex Hierusalem. Unde et ipse per 0mnes gentes dixit praedieari 0p0rtere in n0mine su0 paenitentiam, sed tamen incipientibus ab Hierusalsim. Ibi erg0 0X0rsus est huius n0minis cultus, ut in Iesum Christum, qui crueifixus fuerat et resurrexerat, croderetur. Ibi haec fides tam insignibus initiis inest duit, ut aliqu0t h0minum milia in Christi n0men mirabili alueritate c0nuersa uenditis suis rebus, ut egenis distribu0rentur, pr0p0sit0 sanct0 et ardentissima caritate ad paupertatem u0luntariam peruenir0nt adque inter frementes et Sanguinem sitientes Iudae0s se usque ad m0rtem pr0 ueritate certare n0n armata p0tentia, sed p0tenti0re patientia praepararent. Η00 si nullis magicis artibus factum est, quur credere dubitant eadem uirtute diuina p0r t0tum mundum id seri p0tuisse, qua h0c factum est 3 Si autem ut Hier080lymis sic ad cultum n0minis Christi aedenderetur tanta h0minum multitud0, quae illum in cruste uel fixerat prensum uel riserat fixum, iam males elum illud fecerat Petru8, ex ip80 ann0 quaerendum e8t, quand0 trecenti SeXaginta quinque c0npleti sint. M0rtuus est erg0 Christus du0bus Geminis c0nsulibus 0etali 0 Kalendas Aprilis. Resurrexit tertio die, sicut ap0st0li suis etiam sensibus pr0ba uerlint.
7 Esai. 2, 3 9 Le. 24, 277 data py prodiet lex ο 10 hie desinit cod. st ' Domb. 11 Christum Iesum v l3 aliqu0d est 17 se om. 9; se utique usque re 18 arma sed, in multa. armati potentia, s 2I posse, in. 2 re8cript 9
quia p 22 sic om. est 24 apprehensum p 26 sunt se 27 octauo
403쪽
De civitate dei lib. XVIII. cap. 54.
Deinde p0st quadraginta dies adscendit in caelum; p0st decem
dies, id est quinquagen8im0 p0st suam resurre eti0nem die, misit Spiritum sanctum. Tune tria milia h0minum ap0st0lis eum praedicantibus crediderunt. Tunc itaque nominis illius 5 cultus eX0rsus est, sicut 110s credimus et ueritas habet, efficacia Spiritus saneti; sicut autem finxit vanitas inpia uel putauit, magistis artibus Petri. Paul0 p0st etiam sign0 mirabili laet0, quand0 ad uerbum ipsius Ρetri quidam mendicus ab uter0 matris ita claudus, ut ab aliis p0rtaretur et ad 10 p0rtam templi, ubi Stipem peteret, p0neretur, in n0mine Iesu Christi saluus exsiliuit, quinque h0minum milia crediderunt; ae deinde aliis adque aliis accessibus credentium crevit ecclesia. Ad per h00 c0lligitur etiam dies, ex qu0 annu8 ipse sumsit initium, scilicet quand0 missus est Spiritus Sanctu8, 16 id est per Idus Maias. Numeratis pr0inde c0nsulibus trecenti Sexaginta quinque anni reperiuntur inpleti per easdem Idus e0nsulatu H0n0rii et Eutychiani. Ρ0rr0 Sequenti ann0, 00nsule Mallio Th00d0r0, quand0 iam secundum illud 0raculum dae-m0num aut figmentum h0minum nulla esse debuit religi0su Christiana, quid per alias terrarum partes largitan factum sit, 110n fuit necesse perquirere; interim, qu0d scimus, in ciuitaten0tissima sti eminentissima Carthagine Africa0 Gaudentius et I0uius c0mites imperat0ris Hon0rii quart0 decim0 Kalendas Aprilis sals0rum d00rum templa euorterunt et simulacra fre-s5 gerunt. Ex qu0 HS que ad h00 tempus per triginta ferme ann08 quis n0n uideat quantum creuerit cultus n0minis Chri-8ti, praesertim p08tea quam multi 00rum Christiani laeti sunt, qui tamquam uera illa diuinati0ne reu0eabantur a fide eamque
c0nplet0 00dem numero ann0rum inanem ridendamque uide-8 Aef. 3, 2 sqq. 5 efficantia e T paulo m. 2 lineolis deletum e 10 ut, in marss. ubi, e 11 Christi om. ρ exiliuit byso; exiluit α e Domi. milia hom. αυ
404쪽
runt 3 N08 erg0, qui Sumus u0eamurque Christiani, n0n in Petrum credimus, Sed in quem credidit Petrus; Petri de Christ0 aedis eati serm0nibus . n0n carminibus uenenati; nec decepti maleficiis, sed beneficiis eius adiuti. Ille Petri magister Christus in d0etrina, quae ad uitam ducit aeternam, ipse 5
est magister et n0Ster. Sed aliquand0 iam c0ncludamus hunc librum, huc usque disserentes et quantum satis uisum e8t dem0nstrantes, qui8- nam sit duarum ciuitatum, caelestis adque terrenae, ab initio usque in finem permixtarum m0rtalis excursu8; quarum illa, 10 quae terrena est, fecit sibi qu0s u0luit uel undecumque uel etiam ex h0minibus fals0s de0s, quibus sacrificand0 seruiret; illa autem, quae caelestis peregrinatur in terra, fals0s d00sn0n facit, sed a uer0 D00 ipsa fit, cuius uerum saerificium ipsa sit. Ambae tamen temp0ralibus uel b0nis pariter utuntur is uel malis pariter adfliguntur, diuersa fide, diuer8a 8pe, diuer80am0re, d0nec ultimo iudici0 Separentur, et percipiat una quaeque Suum finem, cuius nullus est finis; de quibus ambarum finibus deinceps disserendum eSt.
Qu0d in quaesti0ne, quam de finibus b0110rum et mal0rum phil080phica disputatio uentilauit, dueentas oct0- 25 ginta et 0et 0 80etas esse p08se Varr0 per Spe Xerit. Qu0niam de ciuitatis utriusque, terrenae scitisset et caelestis, debitis finibus deinc0ps mihi uide0 disputandum: prius
2 credidimus est 3 in carminibus e; carnibus 9 4 eius Om. p5 eternam ducit e 6 et magister ab v I huc ab spv; hoc e ρα Domb. 8 ad disserentes 9 10 permistarum et 12 Omnibus 9
14 a om. p ρ EXPLICIT LIBER XVIII. INCIPIT LIBER XVIIII eyp
24 De inquisiti0ne quam de b0norum et malorum finibus q
405쪽
De ciuitate dei lib. XVIII. XVIIII. cap. 54. 1. 3630Xp0nenda Sunt, quantum 0peris huius terminandi ratio patitur, argumenta m0rtalium, quibus sibi ipsi beatitudinem lacero in huius uitae infulieitate m0liti sunt, ut ab 00rum rebus uanis spes n0stra quid disserat, quam Deus n0bis dedit, et res ipsa 5 h00 est uera beatitud0, quam dabit, n0n tantum auct0ritate diuina, sed adhibita etiam rati0ne, qualem pr0pter infideles p0ssumu8 adhibere, clarescat. De finibus enim b0n0rum et mal0rum multa et multipliciter inter se phil080phi disputarunt; quam quaesti0nem maxima intenti0ne uersantes inuenire c0natii0 sunt, quid efficiat h0minem beatum. Illud enim est shis b0nin08tri, pr0pter qu0d adpetenda sunt cetera, ipsum autem pr0pter se ipsum; et illud finis mali, pr0pter qu0d uitanda sunt cetera, ip8um autem pr0pter se ipsum. Finem b0ni erg0
nunc dicimus, n0n qu0 c0Π8umatur, ut B0n Sit, Sed qH0 per-15 sciatur, ut plenum sit; et finem mali, n0n qu0 es Se desinat, Sed qu0 usque n0cend0 perducat. Fines itaque isti sunt summum b0num et summum malum. De quibus inueniendis adque in hae uita summ0 b0110 adipiscend 0, uitand0 autem Summ0 mal0, multum, sicut dixi, lab0rauerunt, qui studium eo sapientiae in saeduli huius uanitate pr0sessi sunt; nec tamen e08, qua Indis diuersis errantes m0dis, naturae limes in tantum
ab itinere ueritatis deviare permisit, ut 110n alii in anim0, alii in c0rp0re, alii in utr0que sues b0n0rum p0nerent et mal0rum. Ex qua tripertita uelut generalium distributi0n025 Sectarum Marcus Varr0 in libr0 de phil0s0phia tam multam d0gmatum uarietatem diligenter et subtiliter scrutatus aduertit, ut ad ducentas 0et0ginta et 00t0 8ectas, n0n quae iam eSSent, Sed quae es 80 908sent, adhibens quasdam disserentias faeillime perueniret. ad Qu0d ut breuiter 0stendam, inde 0p0rtet incipiam, qu0d ipse aduertit et posuit in libr0 me ut 0rat0, quattu0r eSSequaedam, qHae h0mines sine magistr0, sin0 uJl0 d0ctrinae
406쪽
adminicul0, sine industria uel arte uiuendi, quae uirtus dicitur et pr0cul dubi0 discitur, uelut naturaliter adpetunt, aut u0lup tatem, qua delectabiliter m0uetur c0rporis Sensu8, aut quietem, qua sit ut nullam m0lestiam c0rp0ris quisque patiatur, aut utramque, quam tamen un0 n0mine u0luptatis Epicurus appellat, aut uniuersaliter prima naturae, in quibus et haec sunt et alia, uel in c0rp0re, ut membr0rum integritas et salus adque ine0lumitas eius, uel in anim0, ut 8unt ea, quae uel parua uel magna in h0minum reperiuntur ingeniis. Haec igitur quattu0r, id est u0luptas, quies, utrumque, prima naturae, ita sunt in n0bis, ut uel uirtus, quam p0stea d0ctrina in8 erit, pr0pter haec adpetenda 8it, aut ista pr0pter uirtutem, aut utraque pr0pter se ipsa; ac per h00 fiunt hine du0decim Sectae; per hanc enim rati0nem singulae triplicantur; qu0d cum in una dem0nstrauer0, difficile n0n erit id in ceteris inuenire. Cum erg0 u0luptas c0rp0ris animi uirtuti aut subditur aut praefertur aut iungitur, tripertita uariatur diuersitate sectarum. Subditur autem uirtuti, quand0 in usum uirtutis adsumitur. Pertinet quippe ad uirtutis 01 1idium et uiuere patriae et pr0pter patriam fili08 pr00reare, qu0rum neutrum fieri p0test sine c0rp0ris u0luptate; nam sine illa nec cibus p 0tu8que Sumitur, ut uiuatur, nec c0ncumbitur, ut generati0pr0pagetur. Cum uer0 praefertur uirtuti, ipsa adpetitur pr0pter se ipsam, uirtus autem adsumenda creditur pr0pter illam. id est. ut nihil uirtus agat nisi ad c0nsequendam uel c0n8eruandam c0rp0ris u0luptatem; quae uita delarmis est quidem, quippe ubi uirtus seruit d0minae u0luptati, quamuis null0m0d0 haec dicenda sit uirtus; sed tamen etiam ista h0rribilis turpitud0 habuit qu0sdam phil0s0ph0s patr0n08 et defen80ressu08. Virtuti p0rro u0luptas iungitur, quand0 neutra earum pr0pter alteram, sed pr0pter se ipsas ambae adpetuntur. Qua pr0pter sicut u0luptas uel subdita uel praelata uel iuncta
3 que y 4 quisque c0rp. ab v 12 inserit ista e 13 ipsam ep15 difficile in mary. difficillime, e 22 concubitus e 29 habuit post
407쪽
De ei uitate dei lib. XVIIII. e a p. 1.
uirtuti tres sectas facit, ita quies, ita utrumque, ita prima
naturae alias ternas inueniuntur efficere. Ρr0 uarietate quippe humanarum 0pini0num uirtuti aliquand0 subduntur, aliquand0 praeferuntur, aliquand0 iunguntur, ac sic ad du0 denarium 5 sectarum numerum peruenitur. Sed iste qu0que numerus duplieatur adhibita una disserentia, s0cialis uidelicet uitae, quoniam, quisquis sectatur aliquam istarum duodecim sectam,
pr0sect0 aut pr0pter se tantum id agit aut etiam pr0pter 80eium, cui debet h00 uelle qu0d sibi. Qu0eirea du0decim
10 Sunt e0rum, qui pr0pter Se tantum unam quamque tenendam putant, et aliae du0 decim e0rum, qui n0n 80lum pr0pter Sesie uel si e phil080phandum esse decernunt, sed etiam pr0pter alios, qu0rum b0num adpetunt Sistut Suum. Hae autem sectae
uiginti quattu0r iterum geminantur addita disserentia ex Aca- 16 demicis n0uis et fiunt quadraginta 0ct0. Illarum quippe uiginti quattu0r unam quamque Sectarum p0test quisque sic tenere ac defendere ut certam, quem ad modum defenderunt St0ici, qu0d h0minis b0num, qu0 beatus es8et, in animi tantumm0d0 uirtute c0nsisteret; p0test alius ut in stertam, sicut q6 defenderunt Academici n0ui, qu0d eis etsi n0n certum, tamen udri simile uidebatur. Viginti quattu0r erg0 sunt per e08, qui eas uelut certas pr0pter ueritatem; et aliae uiginti quattu0r per e08, qui eagdem quamuis incertas pr0pter ueri similitudinem sequendas putant. Rursus, quia Unamquamque i Sta-25 rum quadraginta 00t0 sectarum p0test quisque sequi habitu ceter0rum phil080ph0rum, itemque alius p0test habitu Cyni-00rum, ex hae etiam disserentia duplicantur set n0naginta sex fiunt. Deinde quia earum singulas quasque ita tueri h0mines pos ut adque sectari, ut aut 0ti0sam diligant uitam, stetit ab hi, qui tantumm0d0 studiis d0ctrinae uacare u0luerunt adque
4 du0deesenarium e 6 80ciali disserentia p T sectam 9s; sectarum reli. v Domb. 13 haec g 18 qu0d beatus y uirtute tantumm0dο p19 incerta e 21 uerissimile e 26 p0test alius o 28 statuere, in
408쪽
ualuerunt, aut neg0ti08am, Sicut hi, qui eum phil080pharentur tamen administrati0ne rei publicae regendisqu0 rebus humanis occupatissimi fuerunt, aut ex utr0que genere temperatam, sicut hi, qui partim erudit0 0ti0 partim necessario neg0tio alternantia uitae suae temp0ra tribuerunt: pr0pter has disserentias p0test etiam triplicari numerus iste seetarum et adducentas 0et0ginta 0cto perduci. Haec de Varr0nis libr0, quantum p 0tui, breuiter ae dilucide p0sui, sententias eius meis explicans uerbis. Qu0 m0d0 autem refutatis ceteris unam eligat, quam uult esse Academi-c0rum ueterum squ0s a Ρlat0ne institui is usque ad P0lem0nem, qui ab ill0 quartus eius Sch0lam tenuit, quae Academia dicta est, habuisse certa d0gmata uult uideri et 0b h0e distin guit ab Aeademicis n0uis, quibus incerta sunt 0mnia, qu0d phil0s0phiae genus ab Ardesila c00pit success0r0 Ρ0lemonis),
eamque Sectam, id est ueterum Acad0mi00rum, siqui dubitati0ne ita 0mni err0re carere arbitretur, J0ngum e8t per 0mnia dem0118trare; nec tamen 0mni ex parte res 0mittenda est. Rem0uet erg0 prius illas omnes disserentias, quae numerum multiplicauere sessiarum, quas ide0 rem0uendas putat, quia n0n in eis est finis b0ni. Neque senim existimat ullam phil080phiae sectam esse dicendam, quae n011 00 distet a ceteri S.
qu0d diuers0s habeat fines b0110rum et mal0rum. Quandoquidem nulla est h0mini causa philos0phandi, nisi ut beatus sit; qu0d autem beatum facit; ipse est finis b0ni; nulla est igitur causa philos0phandi, nisi finis b0ni: quam 0b rem quae nullum b0ni finem s0etatur, nulla phil0s0phiae sessia dicendaeSt. Cum ergo quaeritur de s00iali uita, utrum sit tenenda Sapienti, ut summum b0num; qu0 fit h0m0 beatus, ita uelit
et curet amici sui, quem ad m0dum suum, an Suae tantum-m0do beatitudinis causa laetat quidquid facit: n0n de ips06 triplecari g 12 seolam es academica a 15 arcesila 9; arche
409쪽
De ei uitate dei lib. XVIIII. c a p. 1.
mend0 s0ei 0 ad huius participati0nem b0ni, n0n pr0pter Se ipsum, Sed pr0pter eundem 80cium, ut eius b0n0 ita gaudeat, sicut gaudet su0. Item cum quaeritur de Academicis n0uis, 5 quibus incerta sunt omnia, utrum ita sint res habendae, in quibus phil0s0phandum est, an, sicut aliis phil080phis placuit certas eas habere debeamus: n0n quaeritur quid in b0ni fine sectandum sit, sed de ipsius b0ni ueritate, qu0d sectandum uidetur, utrum sit necne dubitandum: h00 est, ut id planius
10 eloquar, utrum ita Sectandum sit, ut, qui sectatur, dicat esse Uerum, an ita, ut, qui sectatur, dicat uerum sibi uideri etiamsi rario sit salsum, tamen uterque sectetur unum adque id0m b0num. In illa etiam disserentia, quae adhibetur ex habitu et c0nsuetudine Cynic0rum, n0n quaeritur, qui8Bamis sit finis b0ni, sed utrum in ill0 habitu et c0nsuetudine sit uiuendum ei, qui uerum sectatur b0num, qu0dlibet ei uerum uideatur esse adque se elandum. Denique fuerunt, qui cum diuersa sequerentur b0na finalia, alii uirtutem, alii u0luptatem, eundem tamen habitum et c0nsuetudinem tenebant, exro qua Cynici appellabantur. Ita illud quidquid sest, unde phil080phi Cynici discernuntur a ceteris, ad eligendum ac tenendum b0num, qu0 beati siersent, utique nil ualebat. Nam si aliquid ad h0c interesset, pr0laeto idem habitus eundem finem sequi cogeret, et diuersus habitus eundem sequi finem n0n25 Sineret. 1 uel non asumendo m. 2 in marg. y 9 id sup. lin. e 10 el0 qua
mur, in mar9. eloquar, e esse m. I deletum e 11 an uerum
410쪽
Qu0 m0d0 rem0tis 0mnibus differentiis, quae n0n Sectae, Sed quaesti0nes sint, ad tripertitam summi boni definiti0nem Varr0 perueniat, quarum tamen una sit eligenda. In tribus qu0que illis uitae generibus, un0 scilicet n0n segniter, sed in c0ntemplatione uel inquisiti0ne ueritatis 0ti080, alter0 in gerendis rebus humanis neg0ti 080, terti0 ex utr0que genere temperat0, cum quaeritur quid h0rum sit p0tius eligendum, n0n sinis b0ni habet 00ntr0uersiam: sed quid h0rum trium dissiduitatem uel facilitatem adferat ad c0nsequendum uel retinendum finem b0ni, id in ista quaesti0ne uersatur. Finis enim b0ni, cum ad eum quisque peruenerit, pr0ti BuS beatum facit; in 0ti0 autem litterat0, uel in neg0ti0 public0, uel quand0 utrumque uicibus agitur, n0n c0ntinu0 qui8que beatus est. Multi quippe in qu0libet h0rum trium p088unt uiuere, et in adpetend0 b0ni sine, qu0 sit h0m0 beatus, errare. Alia est igitur quaesti0 de finibus b0110rum et mal0rum, quae unam quamque phil080ph0rum sectam facit, et aliae sunt quaesti0nes de 80 diali uita, de cunctati0110 Aeademic0rum, de uestitu et uictu Cynig0rum, de tribus uitae generibus, 0ti080, actu080, ex utr0que m0dificat0; quarum nulla est, in qua deb0Π0rum et mal0rum finibus disputatur. Ρr0inde qu0niam Mareus Varr0 has quattu0r adhibens disserentias, id est ex uita 80ciali, ex Academicis 110uis, ex Cynicis, ex ist0 uitae genere trip0rtit0 ad sectas ducentas 00t0ginta 0ct0 peruenit, et si quasi aliae p0ssunt similiter a diei: rem0tis eis 0mnibus, qu0niam de se etando summ0 b0n0 nullam inferunt quaesti0nem et ide0 sectae nec sunt nec u0candae sunt, ad illas du0decim, in quibus quaeritur, qu0d sit b0num h0minis, qu0 ad8ecut0
sit beatus, ut ex eis unam ueram, ceteras falsa8 08tendat e 88e,3 sint g f; suus pq ο 9 qui e 12 in si . lin. 9 14 litterati0 e 17 ad petendi e 20 de utetu et uestitu s 22 et ex so 27 adiceremotis e 30 qu0d ub egs ρ α; quid v