장음표시 사용
431쪽
De ei u ita te dei lib. XVIIII. cap. 10. 11.
sanet0 dicitur psalm0: Lauda Hierusalem D0minum,c0nlauda Deum tuum Si 0n; qu0niam e0nfirmauit Seras portarum tuarum, benedixit filios tu0s in te, qui p08uit fines tu08 pacem. Quand0 enim c0nsr-5 matae fuerint serae p0rtarum eius, iam in illum nullus intrabit 1iste ab illa ullus sexibit. Ac per h00 fines eius eam d0bemus hie intellegere pacem, quam 110lumus dem0nstrare finalem. Nam et ipsius ciuitatis mysticum n0men, id est Hierusalem, qu0d et ante iam diximus, uisi0 pacis interpretatur. Sed
10 qu0niam pacis n0men etiam in his rebus m0rtalibus frequentatur, ubi utique n0n est uita aeterna, pr0pterea suem diuitatis huius, ubi erit summum b0num eius, aeternam uitam maluimus c0mmem0rare quam pacem. De qu0 sine ap08t0lus ait: Nunc uer0 liberati a peccato, Serui autem is facti De 0, habetis fructum uestrum in sanctificati0nem, finem uer0 uitam aeternam. Sed rursus quia uita aeterna ab eis, qui familiaritatem 110n habent cum scrip turis sanctis, p0test accipi etiam mal0rum uita, uel Secundum qu08dam etiam phil080ph08 pr0pter animae inm0rtali-26 tatem uel secundum etiam fidem n08tram pr0pter p0enas interminabiles inpi0rum, qui utique in aeternum cruciari n0np0terunt, nisi etiam uixerint in aeternum: pr0laet0 finis esuitatis huius, in qu0 summum habebit b0num, uel pax in uita aeterna uel uita aeterna in pace dicendus est, ut fastilius absis 0mnibus p08sit intellegi. Tantum est enim pacis b0num, ut etiam in rebus terrenis adque m0rtalibus nihil gratius s0leat audiri, nihil desiderabilius c0ncupisci, nihil p08trem0 p088it melius inueniri. D0 qu0 si aliquant0 diutius l0 qui u0luserimus,n0n erimuS, quantum arbitr0r, oner08i legentibu8, et pr0pter
1 Ps. 146, 12 sqq. 14 R0m. 6, 221 psalmo sancto dicitur e 2 lauda es confortauit eis 3 et 5 Se ras Seirae, r era8., g 4 cui 9 5 iam sup. lin. e illa g intrauit o 6 nullus exivit 9 7 hinc e 12 uitam eternam e 17 ab
his civ 19 cosdam ei etiam sup . lin. e 20 etiam secundum τ
432쪽
finem ciuitatis huius, de qua n0bis 80rm0 08t, et pr0pter ipsam dulcedinem pacis, quae 0mnibus cara eSt.
Quod otiam bellantium saeuitia omnesque h0minum inquietudines ad pacis finem cupiant peruenire, sin0 cuius adpetitu nulla natura sit. Qu0d enim mecum quisquis res humanas naturamque c0mmunem utcumque intuetur agn080it, sicut nem0 est qui gaudere n0lit, ita nem0 est qui pacem habere n0lit. Quand0 quidem et ipsi, qui bella u0lunt, nihil aliud quam uinder0u0lunt; ad gl0ri0sam erg0 pacem belland0 cupiunt peruenire. Nam quid est aliud uict0ria nisi subisteti0 repugnantium pqu0d cum factum fuerit, pax erit. Passis igitur intenti0 0geruntur et bella, ab his etiam, qui uirtutem bellicam student exercere imperand0 adque pugnand0. Unde pacem 00n8tat belli esse optabilem finem. Omnis enim h0m0 etiam belligerand0 pacem requirit; nem0 autem bellum pacificand0. Nam et illi qui pacem, in qua sunt, perturbari 110lunt, n0n pacem oderunt, Sed eam pro arbitri0 si10 cupiunt e0mmutari. N0nerg0 ut sit pax n0lunt, sed ut ea sit quam 110lunt. Denique etsi per sediti0nem se ab aliis separauerint, cum eis ipsis e0nspiratis uel c0niuratis suis nisi qualemcumque Speciem pacis teneant, n0n efficiunt qu0d intendunt. Ρr0inde latr0nes ipsi, ut uehementius et tutius infesti sint paci ceter0rum, pacemu0lunt hab0r0 80ei0rum. Sed etsi unus sit tam praep0llens uiribus et c0 sci0s ita cauens, ut nulli s0ci 0 se e0mmittat 80lusque insidians et praeualens quibus p0tuerit 0bpressis et
7 8q. qu0d enim mecum . . . sicut nemo est abessp αλυς qu0d mecum. . .
sicut enim nemo est ρ Domi. quisque, in multa. quisquis, e res Om. e; naturam Om. 9 11 pertenere 9 14 et Om. e 15 belli constat e 16 etiam in muro. 9 17 requiret 9 20 ut si . lin. 9
2l dicionem 9 22 pacis speciem n 24 infestis in paci g 2b Sed
433쪽
De ciuitate dei lib. XVIIII. c a p. 11. 12.
exstinctis praedas agat, cum eis certe, qu0s 0ccidere n0Bp0test et qu0s uult latere qu0d facit, qualemcumque umbram paeis tenet. In d0m0 autem sua cum ux0re et eum filiis, et
si qu0s ali0s illic habet, studet pr0fect0 esse pacatus; et 85 quippe ad nutum 0btemperantibus sine dubi0 delectatur. Nam si n0n fiat, indignatur e0rripit vindieat et d0mus suae pacem,
si ita necesse sit, etiam saeuiend0 c0np0nit, quam sentit 08 Sen0n p088e, nisi cuidam principi 0, qu0d ipse in d0m0 sua est. cetera in eadem d0mestica 80cietate subiecta sint. Id00que 10 si 0sserretur ei seruitus plurium, uel ciuitatis uel gentis, ita ut sic ei seruirent, quem ad m0dum sibi d0mi suae seruiriu0lebat: Π0n 80 iam latr0nem latebris c0nderet, sed regem c0nSpicuum sublimaret, cum eadem in illo cupiditas et malitia permaneret. Ρadem itaque cum SutS 0mnes habere cupiunt, 15 qu08 ad arbitrium suum u0lunt uiuere. Νam et cum quibus bellum gerunt, SU08 facere, Si p088int, u0lunt eisque subiectis leges suae pacis inp0nere. Sed faciamus aliquem, qual0m canit p00tica et sabul08a narrati0, quem s0rtasse pr0pter ipsam ins0ciabilem feritatem 20 semih0minem quam h0minem dicere maluerunt. Quamuis erg0 huius regnum dirae speluncae fuerit s0litud0 tamque malitia singularis, ut ex hae ei nomen inuentum sit Graece namque malus κακῆ c dicitur, qu0d ille u00abatur), nulla c0niux ei blandum ferret referr0tque serm0nem, nullis filiis uel adlu-25 deret paruulis uel grandiusculis imperaret, null0 amissi c0n-J0 qui0 frueretur, nec Vulcani patris, qu0 uel hinc tantum 11011 parum felici0r fuit, quia tale m0nstrum ipse n0n genuit;
nihil cuiquam daret, sed a qu0 p0sset quidquid uellet et
4 pr0fectum yy 5 annutum g 6 uin dicat e 10 offeretur eo p11 sibi si y d0mum suam p seruire e 13 cum permaneret om. e 15 suum arbitrium v 19 feritatem m. 2 in ueritatem e0ri ., g 21 tamquam ae 9; tantaque p 22 nam malus Graece v25 imperaret. quod etiam fero et aues que rapinis insistunt pacem cum suis habent. nullo amici ceti. b 26 uulgani e; uult cani b; uet cani g
434쪽
S. Aurelii Augustiniquando p0880t et eum uellet auferret: tamen in ipsa sua sp0lunca 80litaria, cuius, ut describitur, 'semper redenti caede
t0pebat humus nihil aliud quam pacem Π0lebat, in qua
nemo illi m0lestus esset, nec eius quisetem uis ullius terr0rueturbaret. Cum c0rp0re denique su0 pacem habere cupiebat,
et quantum habebat, tantum bene illi erat. Quand0 quidem
membris 0btemperantibus imperabat, et ut suam m0rtalitatem aduersum se ex indigentia reb0llantem ad sediti0nem famis ad diss0eiandum adque excludendam de c0rp0re animam c0ncitantem quanta poss0t festinati0ne pacaret, rapiebat necabatu0rabat et quamuis inmanis ac ferus paci tamen suae uitaeae salutis inmaniter ac fer0citer e0nsulebat; ac per h00 Sisadem, quam in sua spelunca adque in se ips0 haber0 satis agebat, etiam cum aliis habere uellet, nec malus nec m0n-Strum nec semih0m0 u0earetur. Aut Si eius e0rp0ris larma et atr0rum ignium u0mitus ab 00 deterrebat h0minum 800ietatem, Di te n0n n000udi cupiditate, sed uiuendi negessitate saeuiebat. Verum iste n0n fuerit uel, qu0d magis credendum e8t, n0n talis fuerit, qualis p00tiea uanitate describitur; nisi enim nimis accusaretur Cacus, parum Hercules laudaretur. Talis erg0 h0m0 siue semih0m0 melius, ut dixi. creditur 110n fuisse, sicut multa figmenta p0etarum. Ipsae enim Saeuissimae
ferae, unde ille partem habuit feritatis snam et semiferus dictu8 est), genu 8 pr0prium quadam pace cu8t0diunt, c0eund0 gignend0 pariend0, latus lauend0 adque nutriend0, cum Sint pleraeque ins0eiabiles et s0livagae; n0n scilicet ut f0ues
2 Verg. Aen. VIII, 195 sq. 23 Aen. VIII, 267 1 cum ypαλ; quem b ρ Domb.; que re; et quantum eo 5 8uo
nitate poet. v discrib. 9 20 cac0s e ereules by 2l seuth0m0 926 80livago g oues inclusi; non de greyibus bestiarum cicurum assitur,
sed de animalibus natura sua congregabilibus; neque oues simili loco I, p. 606, 26 inter ea animalia commemorantur, quae c0ngregata adque in gregibus malint uiuere'.
435쪽
De civitate dei l l b. XVIIII. c a p. 12.
cerui c0lumbae sturni apes, sed ut le0nes vulpes aquilae n0etuae. Quae enim tigris n0n sitis suis mitis inmurmurat et pacata feritate blanditur 3 Quis miluus, quantumlibet s0litarius rapinis cireumu0let, non c0niugium c0pulat, nidum 5 00ngerit, 0ua c0nlauet, pull0s alit et quasi cum sua matre familias s0cietatem d0mesticam quanta p0test pace c0nseruat 3 Quant0 magis h0m0 fertur qu0dam m0d0 naturae suae legibus ad ineundam 80stietatem pacemque cum h0minibus, quantum in ips0 est, 0mnibus obtinendam, cum etiam mali pr0 si10rum 10 pace belligerent 0mnesque, si p08sint, Su08 facere uelint, ut uni cuncti et cuncta deserviant; qu0 pact0, nisi in eiu8padem uel amand0 uel timend0 c0nsentiant3 Sic enim superbia peruerse imitatur Deum. Odit namque cum 80ciis aequalitat0m sub ill0, sed inp0nere uult 80ciis d0minati0n0m Suam 15 pr0 ill0. Odit erg0 iustam pacem Dei et amat iniquam pacem Suam. N0n amare tamen qualemcumque passem null0 m0d0p0test. Nullius quippe uitium ita c0ntra naturam est, ut naturae deleat etiam extrema uestigia. Itaque pacem iniqu0rum in pacis c0nparati0ne iustorum 20 ille uidet nee pacem esse dicendam, qui n0uit praep0nere recta prauis et 0rdinata peruersis. Qu0d autem peruersum est, etiam h00 ne desse est ut in aliqua et ex aliqua et eum aliqua rerum parte pacatum Sit, in quibus est uel ex quibus e0nstat; ali0 quin nihil esset 0mnin0. Velut si quisquam capite 25 de0rsum pendeat, peruerSu8 08t utique Situs c0rporis et 0rd0 membr0rum, quia id, qu0d desuper e880 natura p0stulat, sub - 10r est, et qu0d illa subter uult esse, desuper factum est; e0 turbauit carnis pacem ista peruersitas et id00 m0lesta est: uerum tamen anima e0rp0ri su0 passata est et pr0 eius salute so satagit, et ide0 08t qui d0leat; quae si m0lestiis eius exclusa
10 omnes qui g se p0ssent g 13 imitantur 9 14 se , d sicco stilo
436쪽
394 S. Aurelii Augustini discesserit, quamdiu c0npag0 membr0rum manet, n0n 08t
sine quadam partium pace qu0d remanet, et ide0 est adhuc qui pendeat. Et qu0d terrenum c0rpus in terram nititur et uincul0 qu0 suspensum e8t renititur, in suae passis 0rdinem tendit et J0 cum qu0 requiescat qu0dam m0d0 11000 p0nderis
p 08cit, iamque exanime ac Sine ull0 Sensu a pace tamen naturali sui 0rdinis n0n rege dit, uel cum tenet eam, uel cumfertur ad eam. Si enim adhibeantur medicamenta adque curati0, quae Drmam cadaueris dis80lui dilabique n0n sinat, adhuc pax quaedam partes partibus iungit t0tamque m0lem adplissat terren0 et 00nuenienti ac per h00 pacat0 10e0. Si autem nulla adhibeatur cura c0ndendi, sed naturali cursui relinquatur, tamdiu quasi tumultuatur dissidentibus exhalati0nibus et 1108tr0 ine0nuenientibus sensui id enim est qu0d in put0re Sentitur), d0nec mundi c0nueniat et sementis et in e0rum pacem paulatim particulatimque discedat. Null0 m0d0 tamen ind0 aliquid legibus summi illius creat0ris 0rdinat0risque subtrahitur. a quo pax uniuersitatis administratur; quia, etsi
de cadauere mai0ris animantis animalia minuta nascantur, eadem lege creat0ris quaeque corpuscula in salutis pace Sui Sanimulis seruiunt; etsi m0rtu0rum carnes ab aliis animalibus deu0rentur, easdem leges per cuncta dissusas ad salutem generis cuiusque m0rtalium c0ngrua c0ngruis paciscante8, quaqua uersum trahantur et rebus quibuscumque iungantur et in res quaslibet c0nuertantur et c0mmutentur, inueniunt.1 membr. manet compago v 2 adhuc est v 5 p0nderis u0ce η9 dilauique o sinant b es 11 loco pacato η 12 c0ndendi sc0ntendi b) mss.; condiendi ο 13 exalat. egs 16 particulatim paulatimque o 12 legibus aliquid e 19 cauere o 20 sui animalis ep
suis animalibus p 21 et i 24 quibusque cum e
437쪽
De civitate dei lib. XVIIII. cap. 12. 13.
De pace uniuersali, quae inter quaslibet perturbati0nes priuari non p0test lege naturae, dum sub iust0 iudice ad id quisque peruenit 0rdinati0ne,5 quod meruit u 0lunt at e. Pax itaque e0rp0ris est 0rdinata temperatura partium, pax animae iurati0nalis 0rdinata requies adpetiti0num, pax animae rati0nalis 0rdinata c0gniti0nis acti0nisque c0n Sen Si0, paX 00r-p0ris et animae 0rdinata uita et salus animantis, pax h0minis16 m0rtalis et Dut 0rdinata in si de sub aeterna lege 0b00dientia, pax h0minum 0rdinata c01100rdia, pax d0mus 0rdinata imperandi 0b00diendiqu0 c01100rdia c0habitantium, pax ciuitatis 0rdinata imperandi adqu0 0b00diendi c0n00rdia ciuium, pax caelestis ciuitatis 0rdinatissima et c0ne0rdissima 80cietas 15 fruendi D00 et inuicem in D 00, pax 0mnium rerum tranquillitas 0rdinis. Ord0 est parium dispariumque rerum Sua cuique J0 ea tribuens disp0 siti0. Ρr0inde miseri, quia, in quantum miseri sunt, utique in pace n0n 8unt, tranquillitate quidem 0rdinis carent. ubi perturbati0 nulla est; verum tamen quiasib merit0 iusteque Sunt miseri, in ea qu0que ipsa miseria Sua praeter 0rdinem esse n0n p088unt; D011 quidem c0niuncti beatis, sed ab eis tamen 0rdinis lege seiuncti. Qui cum sine perturbati0ne sunt, rebus, in quibu8 Sunt, quantacumque c0ngruentia c0 aptantur; ac per h0c inest eis 0rdinis n0nnulla 2s tranquillitas, inest erg0 n0nnulla pax. Verum id00 miseri sunt, quia, etsi in aliqua securitate n0n d0lent, n0n tamen. ibi sunt, ubi securi es 80 ae d0lere 110n debeant; miseri0res autem, Si pax eis cum ip8a lege n0n 08t, qua naturalis 0rdo administratur. Cum autem d0lent, ex qua parte d0lent, pacisso perturbati 0 facta est; in illa uer0 adhuc pax est, in qua nec
12 oboediendique estp; atque oboediendi ο Domb. quoliabitantium e 15 hominum sty li tribuendis positio o 20 miseri sunt v in Om. best sua miseriau 21 c0niunctiJ cum ρi 23 c0nturbatione ρ 24 est in eis p v 27 al, c eras., 9 d0l0re 63 9
438쪽
396 S. Aurelii Augustini d0l0r urit nec conpago ipsa dis80luitur. Sicut erg0 est qua0dam uita sine d0J0re, d0l0r autem sine aliqua uita essen0n p0test: sic est quaedam pax sine ullo bell0, bellum uer0 esse sine aliqua pace n011 90te8t; Π0B Secundum id, qu0d bellum est, sed sequndum id, qu0d ab eis uel in eis geritur, quae aliquae naturae sunt; qu0d null0 m0d0 essent, si n0n qualicumque pace subsisterent. Qua pr0pter est natura, in qua nullum malum est uel etiam in qua nullum esse malum p0test; esse autem natura, in qua nullum b0num sit, n0n p0test. Pr0inde nee ip8ius diab0li natura, in quantum natura 08t, malum e8t; Sed peruersitas eam malam faeit. Itaque in ueritate n0n stetit, sed ueritatis iudicium 110n euasit; in 0rdinis tranquillitate n0n mansit, nec ide0 tamen a p0 testate 0rdinat0ris effugit. B0num
Dei, qu0d illi est in natura, n0n eum subtrahit iustitiae Dei qua 0rdinatur in p00na; nee ibi Deus b0num insequitur qu0d creauit, sed malum qu0d ille c0mmisit. Neque enim t0tum aufert qu0d naturae dedit, sed aliquid adimit, aliquid relinquit, ut sit qui d0leat qu0d ademit. Et ipse d0l0r testim0nium est b0hi ad0mti et b0ni rolicti. Nisi enim b0num relictum
esset, b0num amissum d0lere n0n p088et. Nam qui peceat, pei0r est, si laetatur in damn0 aequitatis; qui uer0 cruciatur, si nihil indo adquirat b0ni, d0let damnum salutis. Et qu0niam aequitas ac salus utrumque b0num est b0nique amissi0ned0lendum est p0tius quam laetandum si tamen n011 8it e0npensati0 meli 0ris; meli0r est autem animi aequitas quam c0rp0ris sanitas): pr0 et0 conuenientius iniustus d0l0t in Supplici0, quam laetatus est in deli et0. Sicut 0rg0 laetitia
8 natura est v 9 potest esse malum v 13 sq. non in ord. tranq. re
mansit e 14 p0state ρ 18 natura b 18 ademit ρ 19 relinquid o reliquid ρ; derelinquit b ademit codd. praeter ας adimit αι 22 qui
uero u8que ad aequitas l. 24 om. et 23 inde nihil O 24 aequalitas o
439쪽
De ciuitate dei lib. XVIIII. cap. 13. 14.
deserti b0ni in peccato testis est u0luntatis malae, ita d0l0ramissi b0ni in supplicio testis est naturae b0nae. Qui enim d0let amissam naturae suae passem, ex aliquibus reliquiis paeis id d0let, quibus sit, ut sibi amica natura sit. Η0c autem 5 in extrem0 supplici0 recte fit, ut iniqui et inpii naturalium
b0 0rum damna in cruciatibus defleant, sentientes 00rum ablat0rem iustissimum Deum, quem c0ntemserunt benignissimum largit0rem. Deus erg0 naturarum 0mnium sapientissimus e0ndit0r et iustissimus 0rdinat0r, qui terren0rum 0rnament0rum
10 maximum instituit m0rtale genus humanum, dedit h0minibus quaedam b0na huic uitae c0ngrua, id est pacem temp0ralem pr0 m0dul0 m0rtalis uitae in ipsa salute et inc0lumitate ae80cietate 8ui generis, et quaeque huic paci uel tuendae uel
recuperandae necessaria sunt sicut ea, quae apte et 00nue-15 nienter adiacent sensibus, lux u0x, aurae spirabileS aquae
p0tabiles, et quidquid ad alendum tegendum curandum 0rnandumque c0rpu8 00ngruit), 00 pact0 aequi88im0, ut, qui m0rtalis talibus b0nis paei m0rtalium ade0mm0datis recte usus fuerit, accipiat ampli 0ra adque meli0ra, ipsam scilicet 20 inm0rtalitatis pacem eique c0nuenientem gl0riam et h0n0rem in uita aeterna ad fruendum D 00 et pr0xim0 in D 00; qui autem perperam, nee illa asscipiat et haec amittat.
De 0rdine ac lege siue terrena siue caele Sti, per 25 quam 80cietati humanae etiam d0 minand0 00nsulitur, cui et consulendo se ruitur. Omnis igitur usus rerum temp0ralium refertur ad fruetum pacis terrenae in terrena ciuitate; in ea elesti autem ciuitate
sude 9 14 et g p; ac reli. O Domb. 15 uox codd.; n0X eae coniectura Moreti v aer spiritales b 16 llegetlndum, eae daegerendum ut uidetur correctum, g tegendumque e 19 accepi aetepliora st accipit p24 hac lege siue terrenae siue celestis θ D a lege caritatis terrene siue celestis p siue caelesti siue terrena n 26 qui ρf 28 terrenae pacis p v in ciuitate terrena v
440쪽
refertur ad fructum pacis aeternae. Quapr0pter si inrati0nalia essemus animantia, nihil adpeteremus praeter 0rdinatam temperaturam partium c0rp0ris et requiem adpetiti0num; nihil erg0 praeter quietem carnis et c0piam u0luptatum, ut pax 00rp0ris pr0desset paci animae. Si enim desit pax c0rp0ris, inpoditur etiam inrati0nalis animae pax, quia requiem adpetiti0num e0 80 qui 110n p0test. Utrumque autem simul ei paei pr0de8t, quam inter se habent anima et c0rpus, id est ordinatae uitae ad salutis. Sicut enim pacem c0rp0riS amare Se0stendunt animantia, cum fugiunt d0lorem, et pacem animae, cum pr0pter explendas indigentias adpetiti0num u0luptat0m 80quuntur: ita m0rtem fugiend0 satis indicant, quantum dili gant pacem qua sibi e0nciliantur anima et e0rpus. Sed quia h0mini rati0nalis anima inest, t0tum h0e, qu0d habet 00mmune cum bestiis, Subdit paci animae rati0nalis, ut mente aliquid c0ntempletur et secundum h0e aliquid agat, ut sit ei ordinata e0gniti0nis acti0nisque c0nsensi0 quam pacem rati0nalis anima se dixeramus. Ad h0e enim uelle debet nee d0l0rem0lestari nee d0sideri0 perturbari nec m0rte dis80lui, ut aliquid utile e ign0scat et secundum eam e0gniti0nem uitam moreSque c0np0nat. Sed ne ipso studio c0gniti0nis pr0pter humanae m0ntis infirmitatem in pestem alicuius err0ris incurrat, 0pus habet magist0ri0 diuin0, qui certus 0btemperet, et adiut0ri0, ut liber 0btemperet. Et qu0niam, quamdiu e8t ini8t0 m0rtali c0rp0re, peregrinatur a D0min0: ambulat per fidem, n0n per Speciem; ad per h00 0mnem pacem uel c0rp0ris uel animae uel simul c0rp0ris et anima 3 refert ad illam paeem, quae h0mini mortali est cum inm0rtali D00, ut ei sit 0rdinata in fide sub aeterna lege 0b00dientia. Iam uer0
25 2. Cor. 5, 6 Sq. 1 inrationabilia bs α 6 pax animae v 11 expellendas 9 12 quantam, in mur9. quantia, e 17 cognitio p 18 uel g 2l isto e 23 et adiut. ut lib. obtemperet om. et gi 28 cum Deo imm0rtali O est cum inm0rtali om. e 29 sit si g