장음표시 사용
411쪽
De ciuitate dei lib. XVIIII. cap. 2.
reuertitur. Nam rom0t0 ill0 tripertit0 genere uitae duae partes
huius numeri detrahuntur et sectae 110naginta 80X remanent.
Rem0ta uer0 disserentia ex Cynieis addita ad dimidium redi guntur et quadraginta 00t0 fiunt. Auferamus etiam qu0d ex 5 Academicis n0uis adhibitum est: rursus dimidia pars remanet, id est uiginti quattu0r. De 80ciali qu0que uita quod accesserat similiter auferatur: du0decim sunt reliquae, quas ista disserentia, ut uiginti quattu0r serent, duplicauerat. De his erg0 du0decim nihil dici p0test, quiar sectae 110n sint habenio dae. Nihil quippe aliud in eis quaeritur quam fines b0n0rum
et mal0rum. Inuentis autem b0 0rum finibus pr0fecto e 0011-trari0 sunt mal0rum. Hae autem ut fiant du0 decim sectae,
illa quattu0r triplicantur, u0lupta8, quies, utrumque et prima naturae, quae primigenia Varr0 u0cat. Haec quippe quattu0r15 dum singillatim uirtuti aliquand0 subduntur, ut n0n pr0pter se ipsa, sed pr0pter 0fficium uirtutis adpetenda uideantur, aliquand0 praeferuntur, ut n0n pr0pter Se ip8a, Sed pr0pter haec adipiscenda uel c0nseruanda nece88aria uirtus putetur, aliquand0 iunguntur, ut pr0pter se ipsa et uirtus et ista adpe-20 tenda credantur, quaternarium numerum triplum reddunt et ad du0decim sectas perueniunt. Ex illis autem quattu0r rebus Varr0 tres t0llit, u0luptatem scilicet et quietem et utrumque; n0n qu0d eas inpr0bet, sed qu0d primigenia illa naturae et u0luptatem in se habeant et quietem. Quid erg0 0pus e8t ex ἡό his duabus tria quaedam facere, du0 scilicet, cum singillatim adpetuntur u0luptas aut quies, et tertium cum ambae Simul, quand0 quidem prima naturae et ipsas et praeter ipsas alia multa c0ntineant 3 De tribus erg0 80etis ei placet diligenter esse tractandum, quaenam sit p0tius eligenda. N0n enim
3 dimedium g 5 adllitum e 8 et quattuor g 9 sint n0n e 10 snes α b e; sinis yp ρ α 12 haec g ut m. 2 superscripto ita e 13 ille e 14 primigenia ex gy e, prim0genia gy; primogeniam p; prima genia e* 16 ipsam e 19 iunguntur α best ρα Domb.; iungantur pyiungitur u 22 tris sty 23 prim0genia gy 25 cum αb ess p α Domb. dum M singellatim g 27 praeter ipsa e
XXXX Aug. opera Sectio V pars II.
412쪽
ueram pluS quam unam uera rati0 esse permittit, siue in
his tribus sit siue alicubi alibi, qu0d p 0st uidebimus. Interim de his tribus qu0 m0d0 unam Varr0 eligat, quantum breuiter aperteque p088umu8, di88eramus. Istae nempe tres sectae ita sunt, cum uel prima naturae pr0pter uirtutem, uel uirtu8 pr0pter prima naturae, uel utraque, id est et uirtus et prima naturae, pr0pter se ip8a Sunt expetenda.
De tribus sectis summum h0 minis b0num quaerentibus quam eligendam Varr0 definiat sequens ueteris Academiae Anti0ch0 auct0re Sententiam. Quid ergo ist0rum trium sit uerum adque sectandum, i8t0m0d0 perSuadere c0natur. Primum, quia Summum bonum in phil080phia n0n arb0ris, 110n pec0ris, 110n Dei, sed h0minis quaeritur, quid sit ip80 h0m0, quaerendum putat. Sentit quippe in eius natura du0 esse quaedam, e0rpus et animam, et h0rum quidem duorum melius 688e animam l0ngeqtie praestabilius 0mnin0 n0n dubitat, sed utrum anima s0la sit hom0,
1 ueram 9 2 siue alicubi tribus om. αλ alibi om. ρ4 tris 9 5 dum, in muro. cu, e 11 anticho sts 15 ipse sit sthomo ipse s sensit α 19 equiti equus om. e 21 habet epad Om. e cum corpus, in mury. an, p 27 pars sit ν
413쪽
De ei uitate dei lib. XVIIII. c a p. 2. 3.
unum Uer0 e0rum, qu0q110 m0d0 80 habeat ad alterum, bigasn0n dissimus, sed amb0 simul). Η0rum autem trium h000legit tertium h0minemque nec animam 80lam nee 80lumc0rpus, Sed animam Simul et c0rpus esse arbitratur. Pr0indes summum b0num h0minis, qu0 sit beatus, ex utriusque rei b0nis e0 star0 dicit, et animae scilicet et c0rp0ris. Ad perh00 prima illa naturae pr0pter se ipsa existimat expetenda ipsamque uirtutem, quam d0ctrina inserit uelut artem uiuendi, quae in animae b0nis est excellentissimum b0num. Quapr0p- 10 ter eadem uirtus, id est ars agendae uitae, cum acceperit prima naturae, quae Sine illa erant, Sed tamen erant etiam quand0 eis doctrina adhuc deerat, omnia pr0pter se ipsa adpetit simulque etiam se ipsam, 0mnibusque simul et 80 ipsa utitur, 00 fine, ut 0mnibus delectetur adque perfruatur, 15 magis minu8que, Ut quaeque inter Se mai0ra adque min0ra sunt, tamen 0mnibu8 gauden8 et quaedam min0ra, si necessitas p08tulat, pr0pter mai0ra uel adipiseenda uel tenenda c0ntemnens. Omnium autem b0n0rum uel animi usti c0rp0ris nihil sibi uirtus 0mnin0 praep0nit. Haec enim bene utitur et se 20 ipsa et steteris, quae h0minem faciunt beatum, b0nis. Ubi uer0 ipsa n0n est, quamlibet multa sint bona, 110n b0110 eius Sunt, cuius sunt, ac per h00 iam nec eius b0na dicenda sunt, qui male utenti utilia esse n0n possunt. Haec ergo uitali 0minis, quae uirtute et aliis animi et c0rp0ris b0nis, sine 25 quibus uirtus esse n0n p0te8t, fruitur, beata esse dieitur; si uero et aliis, sine quibus esse uirtus p0test, uel ullis uel pluribus, beati0r; Si autem pr0r8 18 0mnibus, ut nullum 0mnin0 b0num d0sit uel animi uel 00rp0ris, beatissima. Ν0n
eligit s v h0minem que, in mαrg. neque. e 7 ipSal, m era8O, U12 8q. propter se omnibusque simul et se ipsa appetit b ipsa re e* ρDomb.; ipsam e sp α v 13 simulque etiam se ipsa utitur omissis reliquis b ipsa e et se et sepe p 19 et om. y 22 iam
414쪽
S. Aurelii Augustinionim h0e est uita, qu0d uirtus, qu0niam 110n 0mnis uita, sed sapietis uita uirtus est; et tamen qualiscumque uita sine ulla uirtute p0test esse; uirtus Uer0 8ine ulla uita n0n p0test esse. Η00 et de mem0ria dixerim adque rati0ne, et si quid tale aliud est in h0mino. Sunt enim haec et ante d0ctrinam, 5 sine his autem n0n p0t08t 088e ulla d0etrina, ac per h0c nec uirtus, quae uaque di8citur. Bene autem currere, pulchrum esse corp0re, uiribus ingentibus praeualere et cetera huius m0di talia sunt, ut et uirtus sine his esse p0ssit et ipsa sine uirtute; b0na sunt tamen, et Secundum ist0s etiam ipsa 10
propter se ipsam diligit uirtus, utiturque illis et fruitur, sicut
uirtutem decet. Hanc uitam beatam etiam 80gialem perhibent e88e, quae
d0mus est eius, sicuti est urbs, ut sunt hi qui ciues u0eantur, siue in orbe t0t0, ut 8unt gentes quas et 80cietas humana c0niungit, siue in ip80 mund0, qui censetur n0mine ca0li et terrae, sicut esse dicunt d00s qu0s uolunt amic08 20 esse homini sapienti, qu0s 1108 familiarius angel08 dicimus. De b0n0rum autem et e c0ntrari0 mal0rum finibus negant ull0 m0d0 esse dubitandum et hanc inter se et n0u0s Acad0mie0s adfirmant esse distantiam. nec e0rum interest quidquam, Sive Cynisto siue ali 0 qu0libet habitu ot uictu in his 25 finibu8, qu08 uer08 putant, qui8que phil080phetur. Ex tribus p0rr0 illis uitae generibus, 0ti080 actu080 et qu0d ex utr0que c0np08itum est, h0c tertium sibi placere adseuerant. Haec Sensisse adque d0quisse Academic0s ueteres Varr0 ad-8 erit, auct0re Anti0eh0, magistr0 Ciceronis et Suo, quem Sane 30 Cicer0 in pluribus fuisse St0icum quam ueterem Academicum
ipsa αb ρ Domb. diligitur ab ρ α 14 ipsam e diligits 17 eius
415쪽
De ei uitate dei lib. XVIIII. cap. 3. 4.
uult uideri. Sed quid ad 110s, qui p0tius de rebus ipsis iudiearo debemus, quam pr0 magn0 de h0minibus quid quisque senserit scire 3
5 De summ0 bon0 et summ0 mal0 quid Christiani sentiant c0ntra phil080ph08, qui summum b0num in se sibi esse dixerunt. Si erg0 quaeratur a n0bis, quid ciuitas Dei do his singulis interr0gata resp0ndeat ac primum de finibus b0110rum mal010 rumque quid sentiat: resp0ndebit aeternam uitam esse summum b0num, aeternam Uer0 m0rtem Summum malum; pr0pter illam pr0inde adipiscendam istamque uitandam recten0bis esse uiuendum. Ρr0pter qu0d scriptum est: Iustus ex fide uiuit; qu0niam neque b0num n0strum iam videmu8, 15 unde 0p0rtet ut credendo quaeramu8, neque ip8um recte uiuere n0bis ex n0bis est, nisi credentes adiuuet et 0rantes qui et ipsam fidem dedit. qua n0s ab ill0 adiuuand0s esse credamus. Illi autem, qui in ista uita sines b0110rum et mal0rum HS Se putauerunt, siue in corp0re siue in anim0 siue in 20 Utr0que p0nentes summum b0num, adque, ut id explicatius el0quar, siue in u0luptate siue in uirtute siue in utraque; siue in quiete siue in uirtute siue in utraque; siue in u0luptate simul et quiete siue in uirtute siue in utrisque, siue inprimis naturae siue in uirtute siue in utrisquo; hie beati esse 25 et a se ipsis beati seri mira uanitatu u0luerunt. Inrisit h0s Veritas per pr0phetam dicentem: D0 minus 110uit c0gitationes h0minum vel . sicut h0c testim0nium p0suit ap0st0lus Paulus: D0 minus nouit e0gitati0nes sapientium,
qu0niam uanae Sunt. 56 Quis enim sufficit quant0uis el0quentiae flumin0 uitae huius 13 Abae. 2, 4; Gal. 3, 11 26 Ps. 93, 11 28 1. Cor. 3, 209 primum om. p 20 ut om. e 24 beatis o 25 beati seri rebeopo;
beatificari s Don b. noluerunt e 26 nouit Doni. ο 30 sufficiet g
416쪽
S. Aurelii Augustinimis0rias explicare 3 Quam lamentatus est Cicer0 in c0ns0lati0n0 de m0rte filiae, sicut p0tuit; sed quantum est qu0dp0tuit 3 Ea quippe, quae dicuntur prima naturae, quand0, ubi, qu0 1110d0 tam bene se habet 0 in hac uita p0ssunt, ut n0n sub ine0rtis casibus fluctuent 3 Quis senim d0l0r 00ntrarius u0luptati, quae inquietud0 c0ntraria quieti in c0rpus cadere Sapientis n0n p0test 3 M0mbr0rum c0rte amputati0 uel debilitas h0minis expugnat ine0lumitatem, d0Drmitas pulchritudinem, inbecillitas sanitatem, uires lassitud0, 1110bilitatemt0rp0r aut tarditas; et quid h0rum sest, qu0d nequeat in car
rantur; sed quid si aliqua mala ualetud0 membra trem0re00ncutiat 3 quid si usque ad ponendas in terra manus d0rsi Spina curvetur et h0minem qu0dam m0d0 quadrupedem saetat 3 Nonne 0mnem statuendi c0rp0ris et mouendi sp0ciem decusque peruertet 3 Quid ipsius animi primigenia quae appellantur
p088umu8. Quid dicam d0 his, qui daem0num patiuntur incursus 3 Ubi habent abse0nditam uel 0brutam intellegentiam
Silam, quand0 Secundum Suam u0luntatem et anima e0rumet 00rp0re malignus utitur spiritus 3 Et quis e0nsidit h0e malum in hae uita ouenire n0n p0sse sapienti3 Deinde percepti0 ueritatis in hae carne qualis aut quanta HSt, quand0,
417쪽
De ciuitate dei lib. XVIIII. cap. 4.
sicut legimus in ueraci libr0 sapientiae, 00rpus c0rruptibile adgrauat animam et deprimit terr0na inhabitati 0 Sensum multa c0gitantem p Inpetus p0rr0 uel adpetitus steti0nis, si h00 m0d0 recte Latine appellatur ea, quam Graeci 5 u0eant 09Fiiv, quia et ip8am primis naturae deputant b0nis,n0nne ipSe est, qu0 geruntur etiam insan0rum illi miserabiles
m0tus et facta, quae h0rremu8, quand0 peruertitur Sensus rati0que 80pitur ΘΡ0rr0 ipsa uirtus, quae n0n est inter prima naturae, qu010 niam eis p 08tea d0ctrina intr0 ducente superuenit, cum sibi b0110rum culmen uindicet human0rum, quid hic agit nisi perpetua bella cum uitiis, nee exteri0ribus, sed interi0ribus, nee alienis, sed plane n08tris et pr0priis, maxime illa, quae Graece σω ργοουυη, Latine temperantia n0minatur, qua carnale815 frenantur libidines, ne in quaeque flagitia mentem c0n Sentientem trahant 2 Neque enim nullum est uitium, cum, Sicut dicit ap0st0lus, ear0 00ncupiscit aduersus Spiritum; cui uiti0 00ntraria uirtus est, cum, sicut idem dicit, spiritu Sc0ncupiscit aduersus carnem. Haec enim, inquit, inui-20 cem aduersantur, ut 110n ea quae uultis faciatis. Quid autem facere u0lumus, eum persei u0lumus sine summi b0ni, nisi ut caro aduersus spiritum 110n 00neupiscat, nec sit in 140bis h0c uitium, c0ntra qu0d spiritus e0ncupiscat 3 Qu0d in hac uita, quamuis uelimus, qu0niam facere n0n ualemus, id 25 saltem in adiut0ri0 Dei facimus, ne carni c0ncupiscenti aduersus Spiritum spiritu succumbente cedamus et ad perpetrandum pedeatum n0stra c0n8ensi0ne pertrahamur. Absit erg0 ut, quam diu in h0e bell0 intestin0 sumus, iam n0s beatitudinem,
ad quam uincend0 u0lumus peruenire, adept08 08Se credamu8.1 Sap. 9, 15 17 Gal. 5, 17
418쪽
Et quis est usque ade0 sapiens, ut c0ntra libidines nullum habeat 0mnin0 c0usticium γQuid illa uirtus, quae prudentia dicitur, n0nne t0ta uigilantia sua b0na discernit a malis, ut in illis adpetendis istisque uitandis nullus err0r obrepat, ad per h00 et ipsa n0s iii 5 malis uel mala in n0bis esse testatur 3 Ipsa enim d0 et malum esse ad peccandum c0nsentire b0numque esse ad peccandum n0n c0ns0ntire libidini. Illud tamen malum, cui n08 B0n c0nsentire d0eet prudentia, facit temperantia, nec prudentia nee temperantia t0llit huic uitae. Quid iustitia, cuius munus est 10 sua cuique tribuere unde sit in ips0 h0mine quidam iustus
, 0rd0 naturae, ut anima Subdatur De0 et animae car0, ac perh0e De0 et anima et car0J, n0nne dem0nstrat in e0 80 adhuc 0pere lab0rare p0tius quam in huiu8 0peris iam fine requiescere 3 Tant0 minus quippe anima subditur De0, quant0 minus 15 Deum in ipsis suis c0gitati0nibus c0ncipit; et tanto minus animae subditur car0, quant0 magi8 aduersus 8piritum c0ncupiscit. Quamdiu erg0 n0bis inest haec infirmitas, haed pestis, hic langu0r, qu0 m0d0 n08 iam saluos, et si n0ndum Salu08, quo m0d0 iam beat0s illa finali b0atitudine dicere audebimus 3 20 Iam uer0 illa uirtus, cuius 110men est Drtitud0, in quantaeumque sapientia euidentissima testis est human0rum malorum, quae c0npellitur patientia t0lerar0. Quae mala St0ici phil0s0phi mir0r qua fr0nte mala n0n esse c0ntendant, quibus fatentur, si tanta fuerint, ut ea sapiens uel n0n possit vel 25n0n debeat sustinere, c0gi eum m0rtem sibimet inferre adque ex hac uita emigrare. Tantus autem superbiae stup0r est in his h0minibus hic se habere finem b0ni et a se ipsis fieri beat08 putantibus, ut Sapiens e0rum, h00 est, qualem mirabili uanitat0 describunt, etiamsi excaecetur 0bsurdescat 0bmute- 30
prudentia om. p 10 tollet g huic uitae sus. lin. e iustitie p13 se Om. e 15 quippe minus su 19 langor ex gi 23 quae mala c0mpellitur p quo so eae e corr.) malo e phil0s. st0iei 9
419쪽
De ei uitate dei lib. XVIIII. cap. 4.
scat, membris debilitetur d0l0ribus erustietur et, si quid aliud talium mal0rum dici aut c0gitari p0test, incidat in eum, qu0
sibi m0rtem c0gatur inferre, hane in his malis uitam e0nstitutam eum n0n pudeat beatam u0care. O uitam beatam, quae 5 ut finiatur m0rtis quaerit auxilium t Si beata est, maneatur in ea. Qu0 m0d0 ista n0u sunt mala, quae uincunt Drtitudinis b0num eandemque rartitudinem n0n 80lum sibi cedere, uerum etiam delirare c0npellunt, ut eandem uitam et dicat beatam et persuadeat esse fugiendam 3 Quis usque ade0 cae- 10 cus est, ut n0n uideat, qu0d, Si beata esset, fugienda n0n esset 3 Sed aperta infirmitatis u0 0 fugiendam fatentur. Quid igitur cau8ae eSt, quiar n0n etiam miseram fracta superbiae ceruice fateantur 3 Utrum, obsecr0, Cat0 ille patientia anp0tius inpatientia se peremit 3 Ν0n enim h0c fecisset, nisi 15 uict0riam Caesaris inpatienter tulisset. Ubi est Drtitud03Nempe ce88it, nempe Succubuit, nempe usque ad 00 Superata est, ut uitam beatam derelinqueret desereret fugeret. An n0nerat iam beata 3 Misera erg0 erat. Qu0 m0d0 igitur mala B0n erant, quae uitam miseram fugiendamque saei0bani3 20 Quapr0pter etiam ipsi, qui mala ista esse c0nfessi sunt, sicut Peripatetiei, sicut ueteres Academici, qu0rum sectam Varr0 defendit, t0lerabilius quidem l0quuntur, sed e0rumqu0que miru8 est err0r, qu0d in his malis, etsi tam grauia sint, ut m0rte fugienda sint ab ips0 sibimet inlata, qui haec 25 patitur, uitam beatam tamen esse c0ntendunt. 'Mala Sunt, inquit, t0rmenta adque cruciatus c0rp0ris, et tant0 8unt pei0ra, quant0 p0tuerint esse mai0ra; quibus ut careas, ex hac uita fugiendum est.' Qua uita, 0bsecr03 'Hue, inquit, quae tantis
1 qui e 4 eum codd.; eos v 6 in ea in ea beatitudine p). quomodo iSta e. q. s. codd. in ea: Si uer0 propter ista mala fugitur ab ea, qu0m0do est beata 8 Aut quomodo ista e. q. s. v 8 delerare g 9 Quis ν8que redfugienda I. Io om. e 11 ut editur αb e g p ρ α Domb.; Sed si pr0pter infirmitatis p0ndus, qua premitur, hanc fugiendam O fugienda b 17 estom. e deseret ei ac sugeret e 23 quoque qm que, que in qHiesrr , 9 terr0r, t erres , s
420쪽
adgrauatur malis.' Certe erg0 beata est in eisdem ipsis malis,
pr0pter quae dicis esse fugiendam 3 An id 00 beatam dieis, quia lidet tibi ab his malis m0rte discedere 3 Quid si erg0 in
eis aliqu0 diui 0 iudicio tenereris nec permittereris m0ri nec umquam sine illis esse sinereris 3 Nempe tune saltem miseram talem dideres uitam. Non igitur pr0pterea mi8era n0n eSt, quia dit0 relinquitur. Quand0 quidem si sempiterna sit, etiam abs te ips0 misera iudicatur; n0n itaque pr0pterea, qu0niam breuis est, nulla miseria debet uideri aut, qu0d est absurdius, quia breuis miseria est, id00 etiam beatitud0 appellari. Magna uis est in eis malis, quae c0gunt h0minem secundum ip80 Setiam sapientem sibimet auferre qu0d hom0 08t; cum distant, et uerum dicant, hanc esse naturae primam qu0dam m0d0 et maximam u0stem, ut h0m0 e0ncilietur sibi et pr0pteream0rtem naturaliter fugiat, ita sibi amicus, ut esse se animal et in hac c0niuneti0110 c0rp0ris adque animae uiuere uelit uehementer adque adpetat. Magna uis est in eis mali8, qui
bus uiribus c0natibusque uitatur, et ita uincitur, Ut, quae uitabatur 0ptetur adpetatur et, si n0n p0tuerit aliunde c0ntingere, ab h0mine ipso sibimet inseratur. Magna uis est in eis malis, quae Drtitudinem faciunt h0micidam; si tamen adhuc dicenda est Drtitud0, quae ita his malis uincitur, ut h0minem, quem sicut uirtus regendum tuendumque Su80epit,n0Π m0d0 n0n p0ssit per patientiam cust0dire, sed ipsa in Super c0gatur 0ccidere. Debet quidem etiam m0rtem sapiens ferre patienter, sed quae accidit aliunde. Secundum ist08 autem si eam sibi ipse inferre c0npellitur, pr0fect0 fatendum e St eis n0n 80lum mala, sed int0lerabilia etiam mala eSSe, quae h00 eum perpetrare e0npellunt. Vita igitur, quae ist0rum
tam magn0rum tamque grauium mal0rum aut premitur 0neri-
4 iudicio diuino v 5 sinereres yy 6 diceris sty 12 sapientes e 15 Se Om. e 17 uehementer adque m .; uehementerque O 19 uitiatur e 21 ipso homine u 25 posset yy 26 cogatur cogitatur occid. e27 accidet yy 30 conpellunt, ii m. 2 in rus. m. I c0npelabunt Θ), e