장음표시 사용
421쪽
De ciuitate dei lib. XVIIII cap. 4.
bus aut subiae0t casibus, null0 m0d0 beata diceretur, sili0mines, qui h0c dicunt, sicut uieti malis ingrauescentibus, cum sibi ingerunt m0rtem, cedunt infelicitati, ita uicti certis rati0nibus, cum quaerunt beatam uitam, dignarentur cederes ueritati et n0n sibi putarent in ista m0rtalitat0 fine summi b0ni esse gaudendum, ubi uirtutes ipsae, quibus hic certe nihil melius adque utilius in h0mine r0peritur, quant0 mai0ra
sunt adiut0ria c0ntra vim pericul0rum lab0rum d0l0rum, tant0 fideli0ra testim0nia miseriarum. Si enim uerae uirtute Sio Sunt, quae nisi in eis, quibus uera inest pieta8, 0880 B0np08 sunt: n0n se pr0fitentur h0c p0880. ut nullas miseria Spatiantur h0mines, in quibus sunt neque enim mendaceSSunt uerae uirtutes, ut h0c pr0steantur), sed ut uita humana, qua0 t0t et tantis huius saeculi malis esse c0gitur miSera, 15 Spe futuri saeculi sit beata, sicut et salua. Qu0 1110d0 enim beata e8t, quae n0ndum salua est 3 Unde et ap0st0lus Paulusn0n de h0minibus inprudentibus inpatientibus, intemperantibu8 et iniquis, sed de his, qui sequndum ueram pietatem uiuerent et ide0 uirtutes, quas haberent, ueras haberent, ait: Spe 20 enim salui facti sumus. Spes autem quae uidetur,n0n est spes. Qu0d enim uidet quis, quid et sperat Si autem quod 11011 videmus speramu8, per patien'tiam expectamus. Sicut ergo sp0 salui. ita spe beati facti Sumus, et sicut salutem, ita beatitudinem n0n iam tenemus 25 praesentem, sed ex8pectamus futuram, et h0c per patientiam; quia in malis Sumus, quae patienter t0lerare debemus, d0nec ad illa ueniamus b0na, ubi 0mnia erunt, quibus ineffabiliter delectemur, nihil erit autem, qu0d iam t0lerare debeamuS. Talis Salus, quae in futur0 erit saecul0, ipsa erit etiam
2 dicti e ingrauiscent. yi 5 utarent, d m. 2, e 8 lab0remd0lorem e 21 quis uidet o quid et sperat o ρ; quid sperat αbpατ;quid speratur λ 23 sicut ergo spe salui facti sumus, ita spe beati facti sumus p beati sicati, in marg. laeti, e 27 liueniamus, in erre8., e ubi sunt omnia sp
422쪽
finalis beatitud0. Quam beatitudinem isti phil0s0phi, qu0niam
n0n uidentes n0lunt credere, hic sibi c0nantur salsissimam fabricare, quant0 8uperbi0re, tant0 menda di0re uirtute.
De 80ciali uita, quae, dum maxime expetenda Sit, multis 0ffensi0nibus saepe subuertitur. Qu0d autem s0 dialem uitam u0lunt esse sapientis, n0S mult0 amplius adpr0bamus. Nam unde ista Dei civitas, de qua huius 0peris ecce iam undeuicensimum librum uersamus in manibus, uel inch0aretur ex0rtu uel pr0grederetur excurSuu0l adprehenderet debit0s fines, si n0n esset 800ialis uita sanet0rum 3 Sed in huius m0rtalitatis aerumna qu0t et quantis abundet malis humana 80cietas, quis enumerare ualeat 3 quis aestimare sufficiat 3 Audiant aput e0mic08 si108 h0minem
cum Sen8u adque c0nsensu 0mnium h0minum dicere: Duxi ux0rem; quam ibi mis0riam uidit Nati filii,
Quid itidem illa, qua0 in am0re uitia c0mm0m0rat idem
Terentius, finiuriae suspici0nes, inimissiliae bellum, pax rursum': 110nne res humanas ubique inpleuerunt 3 110nne et in amic0rum h0nestis am0ribus plerumque c0ntingunt 3 n0nne his usquequaque plenae sunt res humanae, ubi iniurias suspici0nes, inimissilias bellum mala certa sentimus; pacem Uer0 incertum b0num, qu0niam c0rda e0rum, cum quibu8 eam tenere u0lumus, ign0ramus, et si h0die n0880 p088emuS, qualia cras futura essent utique nesciremus. Qui p0rr0 inter se amici0res s0lent esse uel debent, quam qui una etiam e0ntinentur d0m03 Et tamen quis inde Securu8 e8t, cum tanta Saepe mala ex 00rum 0ecultis insidiis exstiterint, tant016 Ter. Ad. V, 4, 13 sq. 19 Eun. I, 1, 14 sq. 3 superiore ep 7 sapientes o 12 quod g 13 una s0cietas psocietas hum. v 19 rursus e 25 nosse h0die O possumus st27 amicitiores e
423쪽
De ciuitate dei lib. XVIIII. cap. 5. 6.
amari0ra, quant0 pax dulci0r fuit, quae uera putata e8t, cum astutissime fingeretur 3 Ρr0pter quod omnium pect0ra Sic adtingit, ut c0gat in gemitum, qu0d ait Tullius: 'Nullae sunt occulti0res insidiae quam hae, quae latent in simulati0n05 0sseii aut in aliqu0 necessitudinis n0mine. Nam eum, qui palam est aduersarius, facile cauend0 uitare p088is; h00 uer00ccultum intestinum ac d 0mesticum malum n0n 80lum exsistit, uerum etiam 0bprimit, antequam pr08picere adque expl0rare p0tueris Ρr0pter qu0d etiam diuiua u0x illa: Et inimi ei id h0 minis d0mestici eius cum magn0 dol0re c0rdis auditur, quia, etsi quisque tam rarti8 Sit, ut aequ0 anim0 perferat, uel tam uigilans, ut prouid0 00nsili0 caueat, quae aduersus eum m0litur amicitia simulata, 00rum tamen h0minum pers-d0rum mal0, cum e08 e8se pe88im08 experitur, Si ipse b0nus λβ 08t, grauiter excrucietur necesse est, siue semper mali fuerint et se b0110s finxerint, siue in istam malitiam ex b0nitate mutati sint. Si erg0 d0mus, e0mmune perfugium in his malis humani generi8, tuta n0n est, quid ciuita8, quae quant0 maior est, tant0 Drum eius litibus et ciuilibus et criminalibus 20 plenius, etiamsi quiescant n0n 80lum turbulentae, uerum saepius et cruentae seditiones ac bella ciuilia, a qu0rum euentis sunt aliquand0 liberae ciuitates, a periculis numquam 3
De err0re human0rum iudici 0rum, cum ueritas latet. 25 Quid ipsa iudicia h0minum de h0minibus, quae diuitatibus in quantalibet pace manentibus deesse n0n p0SSunt, qualia putamu8 0880, quam mi8era, quam d0lenda 3 Quandoquidem hi iudieant, qui c0118dientia8 00rum, de quibus iudieant.
cernere nequeunt. Unde Saepe c0guntur t0rmentis inn0centium 3 Verr. act. 2, 1, 15 9 Mi. 10, 36
4 quam hae om. e; 6 p0sses s I 4 mal0rum 8up. tin. 9 cum quo p 19 eius, m. I eae estis corr., 9 22 sint e 26 deesse n0np0ssunt in quantalibet pace manent. e
424쪽
testium ad alienam causam pertinentem quaerere ueritatem. Quid cum in sua causa quisque t0rquetur et, cum quaeritur utrum sit n0stens, cruciatur et inn0cens luit pr0 incert0 scelere certi88imas p0enas, n0n quia illud c0mmisisse det0gitur, Sed quia n0n 00mmisisse nescitur 3 Ac per h00 ign0rantia iudicis plerumque est calamitas inn0centis. Et qu0d est int0lerabilius magisque plangendum rigandumque, si fieri p0ssit, lantibus lacrimarum, cum pr0pterea iudex t0rqueat accusatum, ne 00cidat ne Seiens innostentem, si per ign0rantiae miseriam, ut et t0rtum et inn0centem 00cidat, quem ne inn0centem 0ccideret t0rserat. Si enim sequndum ist0rum sapientiam delegerit ex hae uita fug0re quam diutius illa sustinere t0rmenta: qu0d 110n commisit, c0mmisisse se dicit. Qu0 damnat0 et 0ccis0, utrum 110 centem an inn0centem iudex 0 ediderit, adhuc nescit, quem ne inn0centem nesciens 0 edideret t0rsit; ac per h00 inn0centem et ut sciret t0rsit, et dum nesciret 0ecidit. In his tenebris uitae s0eialis sedebit iudex ille sapiens an n0n audebit 3 Sedebit plane. C0nstringit enim eum et ad h00 0fficium pertrahit humana 80cietas quam deserere nefas ducit. Η00 enim nefas esse n0n dueit, qu0d testes inn0centes in causis t0rquentur alienis; qu0d hi, qui arguuntur, ut d0l0ris plerumque superati et de se falsae0nfessi etiam puniuntur inn0centes, cum iam t0rti fuerintinn0centeS; qu0d, et8i n0n m0rte puniantur, in ipsis uel ex ipsis t0rmentis plerumque m0riuntur; qu0d aliquand0 et ipsi, qui arguunt, humanae 80cietati Drta 8se, ne crimina inpunita sint, prodesse cupientes et mentientibus testibus r00que ips0c0ntra t0rmenta durante inmaniter nec fatente pr0bare qu0d0biciunt n0n ualentes, quamuis uera 0biecerint, a iudice nesciente damnantur. Haec t0t et tanta mala n0n d0putat esse
2 in sup. lin. e 9 nescius o 10 tortum est y 11 Occiderit g12 delegerit be ypo; diligeret α; elegerit ρ Domb. 13 commisisse
dicitur s 18 audebit m .; sedebit o c0nstringet g 19 pertrahet g
mentis in muro. 9 29 uerba st 30 sciente g etl ac e putant p
425쪽
De civitate dei lib. XVIIII. cap. 6. 7.
peccata; n0n enim haec sagit sapiens iudex n0cendi u0luntate, sed negessitate nesciendi, et tamen, quia c0git humana S0cietas, necessitat0 etiam iudieandi. Haec est erg0 quam dicimus miseria certe h0minis, etsi 110n malitia Sapientis. An uer05 necessitate nesciendi adque iudicandi t0rquet ins0ntes, punitin 80nte 8, et parum est illi, qu0d n0n est reus , 8i n0n sit insuper et beatus 3 Quant0 e0nsideratius et h0mine dignius agn0scit in ista necessitate miseriam eamque 0dit in se et, 8i pie sapit, clamat ad Deum: De necessitatibus meis
De diuersitate linguarum, qua 800ietas h0minum dirimatur, et de miseria bell0rum, etiam quae iusta
15 Ρ0st diuitatem usti urbem sequitur 0rbi8 terrae, in qu0 tertium gradum p0nunt 80cietatis humanae, indipientes ad0m0 adque inde ad urbem, deinde ad 0rbem pr0grediend0 uenientes; qui utique, siqui aquarum 00ngeries, quant0 mai0rest, tant0 periculis plenior. In qu0 primum linguarum diuer-20 sitas hominem alienat ab h0mine. Nam si du0 sibimet inuicem fiant 0buiam neque praeterire, sed Simul e 8 se aliqua neces- Sitate c0gantur, qu 0rum n0uter linguam 110uit alterius: saeilius sibi muta animalia, etiam diuersi generi8, quam illi, cum sint h0mines amb0, 80giantur. Quand0 enim quae sen-84 fiunt inter se c0mmunicare n0n p08sunt pr0pter 80lam diuersitatem lingua0 nihil prodest ad 00ns0ciand0s h0mines tanta similitud0 naturae; ita ut libentius h01110 sit cum cane Suo quam cum h0mine alien0. At enim 0pera data est, ut impe-9 Ps. 24, 17
2 quia .... etiam om. e 5 iudicanti 9 8 in se odit o 10 eruente ei 13 dirimatur of p; dirimitur O Domb. 17 urbem, Omi88sad, e 20 inuicem sibimet e 21 necessita st 22 norit linguam v23 animalia muta n 25 linguae diuersitatem o 28 ad enim st; aperte enim b
426쪽
S. Aurelii Augustiniri0sa ciuita8 110n 80lum iugum, uerum etiam linguam suam d0mitis gentibus per pacem 800ietatis inp0neret, per quam n0n deesset, imm0 et abundaret etiam interpretum c0pia. Verum est; sed h00 quam multis et quam grandibus bellis, quanta strage h0minum, quanta effusi0ne humani sanguinis c0nparatum est 3 Quibus tranSaetis, non est tamen e0rundem mal0rum finita miseria. Quamuis enim n0n defuerint neque desint h08tes exterae nati0ne8, 00ntra quas Semper bella gesta
sunt et geruntur: tamen etiam ipsa imperii latitud0 p0perit pei0ris generis bella, 80cialia sellicet et ciuilia, quibus mis0rabilius quatitur humanum genus, siue cum belligeratur, ut
aliquand0 c0nquiescant, siue cum timetur, ne rurSUS eXSurgant.
Qu0rum mal0rum multas et multiplices clades, duras et diras neeessitates si ut dignum est el0 qui uelim, quamquam nequaquam Sicut res p08tulat p08sim: quis erit pr0lixa0 disputati0nis m0dus 3 Sed sapiens, inquiunt, iusta bella gesturus est. Qua8in0n, Si Se h0minem meminit, mult0 magis d0lebit iust0rum necessitatem sibi extitisse bell0rum, quia nisi iusta e88ent, ei gerenda n0n essent, ac per h00 sapienti nulla bella essent.
Iniquitas enim partis aduersae iusta bella ingerit gerenda 8apienti; quae iniquitas utique h0mini est d0lenda, quia
h0minum est, etsi nulla ex ea bellandi necessitas nasceretur. Hae e itaque mala tam magna, tam h0rrenda, tam Saeua quisquis cum d0l0re c0nsiderat, miseriam fateatur; quisqui8 autem uel patitur ea sine animi d0J0re uel c0gitat, mult0 utique miserius id00 se putat beatum, quia et humanum perdidit sen Sum.1 suam om. ρ 3 habund. 9 8 h0stes desint v 11 genus hum. v
belligerat0r g 17 meminet yy 23 mala tamJ multa st laquam seua y 25 patiatur p
427쪽
De ei uitate dei lib. XVIIII. cap. T. 8.
Qu0d amicitia b0110rum secura es Se n0n p08 Sit, dum a periculis, quae in hac uita sunt, trepidari
5 Si autem n0n 00ntingat quaedam ign0rantia similis dementiae, quae tamen in huiu8 uitae misera c0ndissi0ne saepe c0ntingit, ut eredatur uel amicus esse, qui inimicus est, uel inimicus, qui amicus est: quid 1108 001180latur in hae humanas0dietate err0ribus aerumnisque plenissima nisi fides 110 10 seta et mutua dilecti0 uer0rum et b0n0rum amiss0rum 3 Qu0squant0 plures et in locis pluribus habemus, tant0 l0ngius latiusque metuimus, ne quid eis c0ntingat mali de tantis mal0rum aggeribus huius saeculi. N0n enim tantumm0dos0lliciti sumus, ne fame, ne bellis, ne m0rbis, ne captiuita-15 tibus adstigantur, ne in eadem seruitute talia patiantur, qualia nee c0gitare susscimus; verum etiam, ubi tim0r est mult0 amari0r, ne in perfidiam malitiam nequitiamque mutentur. Et quand0 ista e0ntingunt stant0 utique plura, quant0 illi sunt plures) et in n08tram n0titiam perferuntur, quibus c0r 0 n0strum flagris uratur, quis p0test, nisi qui talia sentit, aduertere 3 M0rtu0s quippe audire mallemus, quamuis et h00 sine d0J0r0 110n p088imus audire. Qu0rum enim n08 uita pr0pter amicitiae s0laeta delectabat, unde fieri p0test, ut 00rum m0rs nullam n0bis ingerat maestitudinem 3 Quam qui pr0hibet, 25 pr0hibeat, Si p0test, amica c0nl0 quia, interdidat amicalem uel intereidat adlaetum, humanarum omnium necessitudinum3 quae in hac uita sunt praesentis uites 4 est ytis; sit qη Domb.
T c0ntingitur . ut m. 2, g 1l habe mus, a eru8., 9 15 paleiantur, rei a8., 9 17 malitiamque, αλcripto in mury. nequitiamque, e 19 plures codd.; plures et in pluribus l0cis O 23 80latia, in malii g. socialia, e 24 proibet pr0ibeat g 25 sq. interdicat . . interdicat, in marg. intercidat, e
intercidat . . intercidat b interdicat amicalem c0nuersationem p26 omnium hum. υXXXX Aug. opera Sectio V pars II.
428쪽
uincula mentis inmiti stup0re disrumpat aut sic qis uisendum censeat, ut nulla ex eis animum dulced0 perfundat. Qu0d si fieri null0 m0d0 p0te8t, etiam h00 qu0 pact0 futurum e8t, ut eius n0bis amara m0rs 110n sit, cuius dulcis est uita 8 Hinc enim est et luctus qu0ddam n0n inhumani c0rdis quasi uul
diligimus, quam uel a fide uel a b 0nis m0ribus laps0s, h0c est in ipsa anima m0rtu0s, audire seu uidere mallemus. Qua ingenti materia mal0rum plena e8t terra, pr0pter qu0d Seriptum est: Numquid n0n tentatio est uita humana super terram 8 et pr0pter qu0d ipse D0minus ait: Vae mundo ab scandalis, et iterum: Qu0niam abundauit, inquit, iniquitas, refrigescet caritas mult0rum. Ex
qu0 st, ut b0nis amicis m0rtuis gratulemur et, cum morSe0rum 1108 00ntriStet, ipsa n08 certius c0n80letur, qu0niam caruerunt malis, quibus in hac uita etiam b0ni h0mines uel e0nteruntur uel deprauantur uel in utr0que periclitantur.
1 mentis inmitis b; inmitis montis α stupor0 b dirrumpat e;
gessit b 21 malis caruerunt v 22 conterentur β 29 quarto constit. Om. e
429쪽
De ciuitate dei lib. XVIIII. cap. 8-10.
runt l000, u0lut ad mundum uenientes ab 0rbe terrarum, ut sic qu0dam m0d0 00nplecterentur et caelum, null0 m0d0 quidem metuimus, ne tales amici uel m0rt0 110s sua uel deprauati0ne e0ntristent. Sed quia n0bis n0n ea, qua h0mines,
s familiaritato miscentur qu0d etiam ipsum ad aerumnas huius pertinet uitae) et aliquand0 Satanas, sicut legimus, transfigurat se uelut angelum lucis ad tentand08 00s, qu0s ita uel erudiri 0pus est uel decipi iustum est: magna Dei miseri-c0rdia necessaria e8t, ne qui8quam, cum b0n08 angel08 amic0sio se habere putat, habeat mal08 daem0nes fict0s amic08, 008-que tant0 n0denti0res, quant0 a Stuti0res ac fallaci0res, patiatur inimic0s. Et qui magna ista Dei miseric0rdia necessaria est nisi magnae humanae miseriae, quae ign0rantia tanta premitur,
ut facil0 ist0rum simulati0ne fallatur 3 Et illos quidem phil015 s0ph0s in inpia ciuitate, qui de08 8ibi amiss0s esse dixerunt, in daem0nes malign0s indidisse certi88imum est, quibus t0ta ipsa ciuitas subditur, aeternum cum eis habitura supplicium. Ex e0rum quippe Sacris uel p0tius Sacrilegiis, quibus e0sc0lend0s, et ex ludis inmundissimis, ubi e trum crimina cele-20 brantur, quibus e0s placand0s putarunt eisdem ipsis auct0ribus et exact0ribus talium tant0rumque dedec0rum, satis ab eis qui c0lantur apertum eSt.
Quis fruetus sanctis de superata huius uitae ten-s5 tali 0 ne pariatur. Sed nequ0 sancti et fideles unius ueri Dei summique cul-t0res ab e0rum fallagiis et multilarini tentati0ne securi sunt. In h0c enim l0e0 infirmitatis et diebus malignis etiam ista
430쪽
S. Aurelii Augustinis0llicitud0 Π0n est inutilis, ut illa securitas, ubi pax plenissima adque certissima est, desideri0 feruenti0re quaeratur. Ibi enim erunt naturae munera, h00 est, quae naturae n0strae ab 0mnium naturarum creat0re d0nantur, non 80lum b0na, uerum etiam Sempiterna, n0n 80lum in anim0, qui sanatur 5 per Sapientiam, uerum etiam in c0rp0re, qu0d resurrecti0neren0uabitur; ibi uirtutes, n011 00ntra ulla uitia uel mala quaecumque certantes, Sed habentes uict0riae praemium aeternam pacem, quam nullus aduersarius inquietet. Ipsa est enim
bdatitud0 finalis, ipse perlaetionis finis, qui c0nsumentem n0n 10 habet finem. Hic autem dicimur quidem beati, quand0 pacem habemus, quantulaeuinque hic haberi p0test in uita b0na; sed haec beatitud0 illi, quam finalem dicimus, beatitudini
00nparata pror8US miSeria reperitur. Hanc erg0 pacem, qualis hie p0test esse, m0rtales h0mines in rebus m0rtalibus quand0 15 habemus, si reete uiuimus, b0nis eiu8 recte utitur uirtus; quand0 Her0 eam n0n habemu8, etiam malis, quae h0m0 patitur, bene utitur uirtus. Sed tunc est uera uirtus, quand00t 0mnia b0na, quibus bene utitur, et quidquid in b0110 usu b0 0rum et mal0rum facit, et se ipsam ad eum snem refert, 20 ubi n0bis talis et tanta pax erit, qua meli0r et mai0r e8Sen0n p08Sit.
De beatitudine pacis aeternae, in qua sanctis finis est, id est uera perfecti 0. Quapr0pter p08semus dicere sines b0n0rum 110str0rum e88e pacem, sicut aeternam diximus uitam, praesertim quia ipsi diuitati Dei, de qua n0bis est ista 0per0sissima disputati0, in
1 ut si . lin. 9 2 feruentia requera tur, n eras., 9 8 abentes,