Sancti Aureli Augustini Opera

461쪽

De ciuitate dei lib. XVIIII. cap. 23. 24.

419 CAPUT XXIIII. Qua definitione c0nstet p0puli et rei publicae

nuncupati0nem recte sibi n0n solum R0 man0s, sed etiam regna alia uindicare.

6 Si autem p0pulus n0n ist0, sed ali0 definiatur m0d0, uelut si didatur: 'Ρ0pulus est c0etus multitudinis rati0nalis rerum quas diligit c0ncordi e0mmuni0ne 800iatus', pr0fect0, ut uideatur quali8 quisque p0pulus sit, illa sunt intuenda, qua se diligit. Quaecumque tamen diligat, si c00tus est multitudinis n011

cupatur; tant0 utique meli 0r, quant0 in meli0ribus, tant0que deteri0r, quant0 est in deteri0ribus c01100rs. Secundum istam definiti0nem n0stram R0manus p0pulus p0pulus est et res 15 eius sine dubitatione res publica. Quid autem primis temp0ribus suis quidue sequentibus p0pulus ille dilex0rit et quibus m0ribus ad cruentissimas sediti0nes adque inde ad socialia adque ciuilia bella perueniens ip8am c0Π00rdiam, quae Salus e8t qu0dam m0d0 p0puli, ruperit adque c0rruperit, testatur ab hist0ria: de qua in praecedentibus libris multa p0suimus. Nec ide0 tamen uel ipsum n0n 0880 p0pulum uel eius rem dixerim 110n esse rem publicam, quamdiu manet qualiscumque rati0nalis multitudinis c00tus, rerum quas diligit c0ne0rdig0mmuni0ne 80ciatus. Qu0d autem de ist0 p0pul0 et de istas5 re publiea dixi, h0c de Atheniensium uel qu0rumcumque Graec0rum, h00 de Aegypti0rum, h00 de illa pri0re Babyl0nuΑ88yri0rum, quand0 in rebu8 publicis suis imperia uel parua uel magna tenuerunt, et de alia quacumque aliarum gentium intellegar dixisse adque sensisse. Generaliter quippe ciuitas ad inpi0rum, cui n0n imperat Deus 0b00dienti sibi, ut sacris ei umn 011 0sserat nisi tantumm0d0 sibi, et per h0c in illa et animus

462쪽

S. Aurelii Augustinic0rp0ri rati0que uitiis recte ad fideliter imperet, caret iustitiae ueritat e .

Quod n0n p0ssint ibi uerae esse uirtutes, ubi n0n est uera religi 0. Quamlibet enim uideatur animus c0rp0ri et rati0 uitiis laudabiliter imperare, si D00 animus et rati0 ipsa n0n Seruit, sicut sibi esse seruiendum ipse Deus praecepit, null0 m0d0c0rp0ri uitiisque recte imperat. Nam qualis c0rp0ris adque uiti0rum p0test esse mens d0mina ueri Dei nescia nec eius imperi0 subiugata, sed uiti08i88imis daem0nibus c0rrumpentibus pr0stituta Θ Ρr0inde uirtutes, quas habere sibi uidetur, per quas imperat c0rp0ri et uitiis, ad qu0dlibet adipiscendum uel tenendum rettulerit nisi ad Deum, etiam ipsae uitia sunt p0tius quam uirtutes. Nam licet a quibusdam tunc uerae

adque h0ne Stae putentur esse uirtutes, cum reseruntur ad Se ipsa8 nec pr0pter aliud expetuntur: etiam tunc inflatae aeSuperbae Sunt, et ide0 Π0n uirtutes, sed uitia iudicanda sunt. Sicut enim n0n est a carne Sed super carnem, qu0d carnem facit uiuere: sie n0n est ab h0mine, Sed Super h0minem, qu0d h0minem facit beate uiuere; nee 80lum h0minem, Sed etiam quamlibet p0testatem uirtutemque caeleStem.

CAPUT XXVI.

De pace p0puli alienati a De0, qua utitur ad pietatem p 0pulus Dei, dum in h0c peregrinus e St

Qu0 circa ut uita carnis anima est, ita beata uita h0minis Deus est, de qu0 dicunt 8aerae litterae Hebrae0rum: Beatus 28 Ps. 143, 151 imperat e 4 p0ssunt q; sint p esse uerae q; eSSe Om. P8 seruiendum esse υ praecipit p 9 imperant e 12 'restituta, in marss. m. 2 'prostituta, e haberi s sibi habere o 13 et uitiis iudiciis e 14 nisi ad Deum rettulerit o ipsa codd. 16 adque et v cum ad se ipsas referuntur ο 18 et ideo abessp p v; et Om. ρi α Domb. 24 aliena s ad p. p. Dei om. g

463쪽

De eiu ita te dei l l b. XVIIII. c a p. 24-27

p0pulus, cuius est D 0 minus Deus ipsius. Miser igitur p0pulus ab ist0 alienatus D00. Diligit tamen otiam ipse quandam pacem Silam n0n inpr0bandam, quam quidem non habebit in fine, quia n0n ea bene utitur ante finem. 5 Hanc autem ut interim habeat in hac uita, etiam n0stri interest; qu0niam, quamdiu permixtae sunt ambae ciuitates, utimur et n08 pace Babylonis; ex qua ita per fidem p0pulus Dei liberatur. ut aput hanc interim peregrinetur. Pr0pter qu0det ap0st0lus adm0nuit ecclesiam, ut 0raret pr0 regibus eius 10 adque sublimibus, addens et dicens: Ut quietam et tranquillam uitam agamus cum 0mni pietate ot caritate, et pr0pheta Hieremias, cum p0pul0 Dei ueteri pra0- nuntiaret captiuitatem et diuinitus imperaret, ut 0b00dienter ironi in Babyl0niam D00 si10 etiam ista patientia seruientes 15 m0nuit et ipse ut 0raretur pr0 illa dicens: Quia in eius est pace pax uestra, utique interim temp0ralis, quae b0nis

CAPUT XXVII.

De pace seruientium D 00, cuius per se et a tranquil-qo litas in hae temp0rali uita n0n p0test adprehendi. Pax autem n0stra pr0pria et hie est eum Deo per fidem et in aeternum erit cum ill0 per speetem. Sed hic siue illa c0mmunis sine n08tra pr0pria talis est pax, ut 80lacium miseriae sit p0tius quam beatitudinis gaudium. Ipsa qu0que n08tra 25 iustitia, quamuis uera sit pr0pter uerum b0ni finem, ad quem resertur, tamen tanta est in hae uita, ut p0tius remissi0ne peccat0rum c0n8tet quam perlaeti0ne uirtutum. Testis est

464쪽

S. Aurelii Augustini

oratio t0tius ciuitatis Dei, quae peregrinatur in terris. Per omnia quippe membra sua clamat ad Deum: Dimitte nobis debita n0stra, sicut et n0s dimittimus do bitoribus n0stris. Nec pr0 eis est effigax haec orati0, qu0rum fides sine 0peribus m0rtua e8t; Sed pr0 eis, qu0rum fides per dilecti0nem operatur. Quia enim De0 quidem subdita, in hac tamen c0ndici0ne m0rtali et corp0re c0rruptibili, qu0d adgrauat animam, n0n persecte uitiis imperat rati0, ideo necessaria est iustis talis 0rati0. Nam pr0fect0 quamquam imperetur, nequaquam sine c0nflictu uitiis imperatur; et utique subrepit aliquid in h00 loco infirmitatis etiam bene e0nfligenti siue h0stibus talibus uictis subditisque dominanti, unde si n0n facili operati0ne, certe labili l0cuti0ne aut u0latili e0gitati0110 peccetur. Et ide0, quamdiu uitii8 imperatur, plena pax n0nest, quia et illa, quae re8istunt, pericul080 debellantur pr0eli0, et illa, quae uicta sunt, n0ndum secur0 triumphantur oti0, sed adhue 80llieit0 premuntur imperi0. In his erg0 tentati0nibus, de quibus omnibus in diuinis el0quiis breuiter dietum est: Numquid n0n tentati0 est uita humana super terram 8 quis ita uiuere se praesumat, ut dicere De0: Dimitte 110 bis debita n0stra necesse n0n habeat nisi h 0m0 elatus 3 nee uer0 magnus, sed inflatus ac tumidus, cui per iustitiam resistit, qui gratiam largitur humilibus. Ρr0pter qu0d scriptum est: Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Hic itaque in un0qu0que iustitia est, ut 0b00dienti Deus h0mini, animus corp0ri, rati0 autem uitii Setiam repugnantibus imperet, uel subigend0 uel resistend0, adque ut ab ips0 D00 petatur et merit0rum gratia et uenia delict0rum ae de acceptis b0nis gratiarum acti0 persoluatur.

2 Mat. 5, 12 4 Iac. 2, 17 sqq. 5 Gal. 5, 6 7 Sap. 9, 15 19 Iob 7, 1 24 Iae. 4, 6; 1. Petr. 5, 51 t0tiusJ huius p 4 n0n, in marg. nec, e 5 sed ipse eis b 8 ratio imperat u 9 tamquam b 10 subripet o aliquid subrep. v 13 flabili ρ 20 diceret, t eras. , e 21 non necesse O 23 resistet st

465쪽

De ciuitate dei lib. XVIIII. cap. 27. 28.

In illa uero pace sinati, qu0 referenda et cuius adipiscendae causa habenda est ista iustitia, qu0niam sanata inm0rtalitate adque inc0rrupti0ne natura uitia 110n habebit nec unicuique 110strum uel ab ali0 uel a 80 ips0 quippiam repugnabit, n0Π5 opus erit ut ratio uitiis, quae nulla erunt, imperet; sed imperabit Deus h0mini, animus e0rp0ri, tantaque ibi erit 0b00diendi suavitas et sagilitas, quanta uiuendi regnandique felicitas. Et hoc illie in omnibus adque in singulis aeternum erit aeternumque esse certum erit, et id00 pax beatitudinis 16 huius uel beatitud0 pacis huius summum b0num erit.

CAPUT XXVIII.

In quem finem uenturus sit exitus inpi 0rum. Ε0rum autem, qui n0n psertinent ad istam civitatem Dei, erit e c0ntrari0 miseria sempiterna, quae m0r8 etiam Secunda

16 dicitur, quia nec anima ibi uiuere dicenda est, quae a uita Dei alienata erit, nec c0rpus, qu0d aeternis d0l0ribus subiacebit; ac per h0e ideo duri0r ista secunda 1110rs erit, quia finiri m0rte n0n p0terit. Sed qu0niam sicut miseria beatitudini et m0rs uitae, ita bellum paci uidetur esse c0ntrarium: merit02d quaeritur, sicut pax in b0n0rum finibus praedicata est ad que laudata, qu0d uel quale bellum e contrari0 in suibus mal0rum

p088it intellegi. Verum qui h00 quaerit, adtendat quid in bell0 Π0xium pernici0sumque sit, et uidebit nihil aliud quam

rerum e880 inter se aduersitatem adque conflictum. Qu0dque igitur bellum grauius et amarius c0gitari p0test, quam ubi 110luntas sic aduersa est passi0ni et passio u0luntati, ut nullius earum utet0ria tales inimicitiast sitiantur, et ubi sic c0nfligit cum ip8a natura c0rp0ris uis d0J0ris, ut neutrum alteri cedat 3

14 Αp0c. 2, 11. 20, 6. 21, 81 reuerenda e cuius eius p 2 istaJ iusta p 4 quidquam v

repugnauit e 6 oboed. ibi erit O 8 in om. e 9 esse om. e 14 eom. e etiam secunda mors v 18 snire 9 21 in fin. mal. e contrario v 23 8q. esse quam inter se rerum aduersitatem O 24 esse

466쪽

S. Aurelii Augustini

Hic enim quand0 c0ntingit iste c0nflictus, aut d0l0r uingit et sensum m0rs adimit, aut natura uincit set dol0rem sanitas t0llit. Ibi autem set d0l0r permanet ut adfligat, et natura perdurat ut sentiat; quia utrumque ide0 n0n descit, ne p0enaddsietat. Ad h0s autem fines b0n0rum et mal0rum, ill0s eXpetend08, ist08 cauend08, qu0niam per iudicium transibunt ad ill0s b0ni, ad ist0s mali: de h0e iudici0, quantum Deus d0nauerit, in c0nsequenti u0lumine disputab0.

LIBER XX. CAPUT I.

Qu0d, quamuis 0mni tempore Deus iudicet, in h0 et amen libr0 de nouissimo eius iudici 0 sit pr0prie disputandum. Dd dio ultimi iudieii Dei qu0d ipse d0nauerit J0euturi

eumque adserturi aduersus inpi0s et incredul0s tamquam in aedificii fundamento prius p0nerse testim0nia diuina debemus; quibus qui u0lunt credere, humanis ratiunculis falsis adque fallacibus c0ntra uenire c0nantur, ad h00 ut aut aliud signi-seare e0ntendant qu0d adhibetur testim0nium de litteris sacris, aut 0mnino diuinitus esse dictum negent. Nam nullum exi- Stimo esse m0rtalium, qui cum ea, siqui dicta sunt, intellexerit et a Sum 1110 ast u0r0 D00 per animas Sanctas dicta esse crediderit, n0n eis cedat adque c0nsentiat, siue id etiam 0re fateatur siu0 aliqu0 uiti0 sateri erubescat aut metuat, uel etiam peruleaeia simillima insaniae id, qu0d falsum esse n0uit

4 desecit 9 5 expectandos sty 6 cauend0s usque ad istoS Om. e

EXPLICIT LIBER NONUS DECIMUS. INCIPIT LIBER VIGESIMUS e EXPLIC. LIB. XVIIII. INCI P. LIB. XX. y 16 ultimo e 20 aut

in. 2 in rus.) hoc aut aliud e 22 omnino, no m. 2 era8O u, 9 23 m0rtalem yy 25 credat, ere m. 2 in ra8., e etiam id e

467쪽

De ciuitate dei lib. XX. cap. 1.

aut credit, sc0ntra id, qu0d uerum esse n0uit aut credit,

s m0rtu0s iudicand0s, hunc diuini iudicii ultimum didui dicimus id ost 110uissimum tempus. Nam per qu0t dies h00 iudieiunitendatur, incertum est; sed Scripturarum m0re Sanctarum

diem p0ni 80lere pr0 temp0re nem0, qui illas litteras quamlibet neglegenter legerit, nescit. Id00 autem, cum diem iudi-46 cii Dei dicimus, addimus ultimum uel n0ui88imum, quia et nune iudicat ot ab humani generis initi0 iudieauit dimittons de paradis0 et a lign0 uitae separans prim08 h0mines peccati magni perpetrat0res; imm0 etiam quand0 angelis peccantibus n0n pepercit, qu0rum princepS h0mines a se ip80 subuersus 15 inuidend0 subuertit, pr0cul dubi0 iudicauit; nee sine illius alt0 iust0quq iudicio et in h0e aeri0 cael0 et in t0rris et

daemonum et h0minum miserrima est uita, err0ribus aerumnisque plenissima. Verum etsi nem0 peccasset, n0n sine b0n0reet0que iudicio uniuersam rati0nalem creaturam perSeueranso tissim se sibi su0 D0mi 0 00haerentum in aeterna b0atitudine retineret. Iudicat etiam 11011 80lum uniuersaliter de genere daem0num adque h0minum, ut miseri sint pr0pter prim0rum meritum peccat0rum; sed etiam de singul0rum 0peribus pr0prii8, quae gerunt arbitri0 Π0luntatis. Nam et daem0 08 nes5 t0rqueantur precantur, nec utique iniuste uel parcitur eis u0lpr0 sua quique inpr0bitate t0rquentur; et h0mines plerumque aperte, Semper 0cculte, iuunt pr0 8uis factis diuinitus p00nus siue in hac uita siue p0st m0rtem: quamuis nullus h0minum agat reete, nisi diuin0 adiuuetur auxilio; nullus daem0num so aut h0minum agat inique, nisi diuin0 00demque iustissim0

468쪽

S. Aurelii Augustini

iudiei0 permittatur. Sicut enim ait ap0st0lus, non est iniquitas aput Deum; etiam sicut ipse alibi dicit, inscrutabilia sunt iudicia eius et in uestigabiles uiae eius. Ν0n igitur in hoc libr0 de illis primis nec de istis mediis Dei iudiciis, sed do ips0 n0uissim0, quantum ipSi tribuerit, disputab0, quand0 Christus de caelo uenturus est uiu0s iudicaturus et m0rtu0s. Iste quippe dies iudicii pr0prie iam u0catur, e0 quod nullus ibi erit inperitae querellae l0cus, quur iniustus ille sit felix et quur ille iustus infelix. Omnium

namque tunc n0nnisi b0 0rum uera et plena felicitas et omnium n0nnisi mal0rum digna et summa inlatissitas apparebit.

De uarietate rerum humanarum, cui n0n

potest dici deesse iudicium Dei, quamuis nequeat uestigari. Nunc autem et mala aequ0 animo ferre discimu8, quae patiuntur et b0ni, et b0na non magnipendere, quae adipiscuntur et mali; ac per h0e etiam in his rebus, in quibus n0n apparet diuina iustitia, salutaris est diuina d0ctrina. Nescimus enim qu0 iudicio Dei b0nus ille sit pauper, malus ille sit diues; iste gaudeat, quem pr0 suis perditis m0ribus gruciari debuisse maer0ribus arbitramur. c0ntristetur ille, quem uita laudabilis gaudere debuissu persuadet; exeat de iudici0110n 80lum inultus, uerum otiam damnatus inn0cen S, aut iniquitate iudicis pressus aut salsis 0brutus testim0niis, ec0ntrari0 scelestus aduersarius eius n0n 80lum inpunitus, uerum etiam uindieatus insultet; inpius 0ptime ualeat, pius langu0re tabescat; latr0cinentur sanissimi iuuenes, et qui nec

1015 20 25

469쪽

De civitate dei lib. XX. cap. 1. 2.

uerb0 quemquam laedere p0tuerunt, diuersa m0rb0rum atr0- citate adfligantur infantos; utilis rebus humanis inmatura morte rapiatur, et qui uidetur nec nasci debuisse, diutissime insuper uiuat; plenus criminibus sublimetur h0n0ribus, et 5 h0minem sine querella tenebrae ign0bilitatis abscondant, et cetera huius m0di, quae quis c0lligit, quis enumerat 3 Quae si haberent in ipsa uelut absurditate c0nstantiam, ut in hac uita, in qua h0m0, sicut sacer psalmus el0quitur, uanitati similis factus est et dies eius uelut umbra prae- 10 ter eunt, n0nnisi mali adipiscorentur transit0ria b0na ista adque terrena, nec nisi b0ni talia paterentur mala: p088eth0e referri ad iudicium iustum Dei siue etiam benignum, ut, qui n0n erant adsecuturi b0na aeterna, quae faciunt beat08, temp0ralibus uel deciperentur pr0 malitia sua, uel pr0 Dei 15 miseric0rdia con80larentur b0nis, et qui 110n erant pa88uri aeterna t0rmenta, temp0ralibus uel pro suis quibu8 eumque et quantuliseumque peccatis adfligerentur, uel pr0pter inplendas

uirtutes exercerentur malis. Nunc uer0, quand0 n0n 80lum in

mal0 sunt b0ni et in b0110 mali, qu0d uidetur iniustum, 20 verum etiam plerumque et malis mala 0ueniunt et b0nisb0na pr0ueniunt: magis in serutabilia sunt iudicia Dei et inuestigabiles uiae eius. Quamuis erg0 nesciamus qu0 iudici0 Deus ista uel faciat uel seri sinat, aput quem summa Virtu Sest et summa sapientia, summa iustitia, nulla infirmitas, nulla 25 temeritas; nulla iniquitas: salubriter tamen dis stimus n0n

magnipendere Seu b0na seu mala, quae videmus esse b0nis malisque c0mmunia, et illa b0na quaerere, quae b0Π0rum, adque illa mala maxime fugere, quae pr0pria 8Unt mal0IHm. 8 Ps. 143, 4

2 affligantur : infantes v, correrit Diubner utiles-rapiantur p v

et Om. ρ Domb. Summa iust. abessp Dubn.; summaque iu8t. τοῦ et Summa iust. γ Domb. 24 sq. nulla iniquitas, nulla infrinitas, nulla temeritas e 28 mala om. 9

470쪽

S. Aurelii Augustini

Cum uero ad illud Dei iudicium uenerimus, cuius tempus iam pr0prie dies iudicii et aliquand0 dies D0mini nuncupatur: n0n 80lum quaecumque tunc iudicabuntur, uerum etiam quaecumque ab initi0 iudicata et quaecumque usque ad illud tempus adhue iudicanda sunt. apparebunt esse iustissima. Ubi h00 qu0que manifestabitur, quam iust0 iudiei 0 D0i sui, ut nunc tam multa ac paene 0mnia iusta iudicia Dei lateant Sensus mentesque m0rtalium, cum tamen in hac ro pi0rum sidom n0n lateat, iustum esse qu0d latet.

CAPUT III.

Quid in libr0 0cclesiast se Sal 0mon de his, quae in hac uita et b0nis et malis sunt c0mmunia, disputari t. Nempe Sal0m0n, Sapientissimus rex Israel, qui regnauit in Hi0rusalem, librum, qui U0catur ecelesiastes et a Iudaeis qu0que habetur in saerarum can0ne litterarum, Sic eX01 SUS0st: Vanitas u an it antium, dixit ecclesiastes; uanitas u an itantium, 0mnia ii an ii as. Quae abundantia homini in 0mni lab0re su0, qu0 laborat sub 80J03

Et eum ex hac sententia c0necteret cetera, c0mmem0raBSaerumnas err0resque uitae huius et uanes stentes interea tem-p0rum lapsus, ubi nihil s0lidum, nihil stabile retinetur: in ea rerum uanitate sub s0le illud otiam depl0rat qu0dam m0d0, qu0d, cum Sit abundantia sapientiae super insipientiam, sicut abundantia lucis super tenebras, sapientisque 0culi Sint in eapite ipsius et stultus in tunebris ambulet, unus tamen incursus incurrat 0mnibus, utique in hac uita quae sub 80le agitur, Significans uidelicet ea mala, quae b0nis et malis

17 Eccle. 1, 2 sq. 24 Ecele. 2, 13 sq. 1 ad in s 6 dei iudicio p 7 multe paene et omnia p 8 8q.