Sancti Aureli Augustini Opera

531쪽

De civitate dei lib. XX. cap. 21.

du0rum, et in cantic0 cantic0rum caritate 80 dicit sanetae cele8ia uulneratam, uelut am0ris inpetu sagittatam. Sed hiecum legimus uel audimus ult0rem D0minum eSSe uenturum, quem ad m0dum haec intellegenda sint, clarum HSt. 5 Deinde breuiter e0mm0m0ratis eis, qui per h0c iudicium c0nsumentur, Sub fgura cib0rum in lege uetere uetit0rum, a quibus 80 n0n abstinuerunt, peccat0res inpi0sque significans

recapitulat ab initi0 gratiam n0ui testamenti a primo Salua-t0ris aduentu usque ad ultimum iudicium, de qu0 nuncio agimus, perducens finiensque Serm0nem. Narrat namque D0minum dicere se uenire, ut 00ngreget 0m Be8 gente S, ea8que

uenturas et uisuras eius gl0riam. Omnes enim, siqui dicit ap08t0lH8, peccauerunt et egent gl0ria Dei. Et relicturum se dicit super e08 signa, quae utique mirantes credant 15 in eum: et emissurum ex illis Saluatos in gentes diuersas et in J0nginquas insulas, quae n0n audierunt n0men eius nequ0 uiderunt eius gl0riam; et adnuntiatur0s gl0riam eius in gentibus et adductur08 fratres ist0rum, quibus l0quebatur id sist in fide sub D00 Ρuli 0 fratr0s Israelitarum elect0rum; 20 ad duetur0s autem ex omnibus gentibus munus D0mi 0 in iumentis et u0hiculis quae iumenta et uehieula bene intel leguntur adiut0ria esse diuina per cuiusque generis ministeria Dei, u0l angelica uel humana) in sanctam ciuitatem Hierusalem, quae nune in Sanetis fidelibus est diffusa per terras.

25 Ubi enim diuinitus adiuuantur, ibi eredunt, et ubi credunt ibi ueniunt. C0 parauit aut0m ill08 D0minus tamquam per similitudin0m si iis Israel offerentibus ei suas h0stias cum

rant o 12 et uisuras ovi. b gloriam eius O Omnes usque ad Dei om. b 13 peccauerunt om . yi 15 emissurum utique y 16 in longinquas abesspv; in om. ρ in α Domb. 17 gloriam eius O glor. eius ... adducturos om. b 18 adducturus 9 21 et in uehic. e22 cuius, omisso que, b 23 ciuitatem sanctam v 24 in om. bp

532쪽

S. Aurelii Augustini

psalmis in d0m0 eius, qu0d ubique iam facit ecclosia; et pr0misit ab ipsis se accepturum sibi sacerd0tes et Levitas; qu0d nihil0 minus fieri nunc videmu8. N0n enim ex genere carnis et sanguinis, Sicut erat primum se eundum 0rdinem Aar0n; sed, sicut 0p0rtebat in testament0 n0u0, ubi seeundum 0rdinem Melehisedech summus sacerd08 est Christus, pr0 cuiusque merit0, qu0d in eum gratia diuina c0ntulerit, Sacer-d0t0s et Levitas eligi nunc videmus; qui n0n iSt0 n0mine, qu0d saepe adsequuntur indigni, Sed ea, quae n0n est b0nis malisque c0mmuni8, Sanctitate pensandi 8unt. Haec eum de ista, quae nunc inpertitur ecclesiae, per8picuan0bisque n0tissima Dei miserati0ne dixisset, pr0misit et fines, ad qu0s per ultimum iudicium saeta b0n0rum mal0rumque discreti0ne uenietur, dicen8 per pr0phetam, uel de D0 min0 dicens ipse pr0pheta: Qu0 m0d0 enim caelum Π0uum et terra n0ua manebit c0ram me, dicit D0 minus, Sic

stabit semen uestrum et n0men uestrum, et erit mensis ex mense et sabbatum ex sabbat0. Veniet 0mnis car0 in c0nspectu me0 ad 0rare in Hierusalem,

dixit D0 minus; et egredientur et uidebunt membrali 0 minum, qui praeuaricati sunt in me. Vermis eorum 110n m0rietur, et ignis e0rum n0n ex Stinguet Hr, et erunt uisui 0mni carni. Ad h00 iste pr0pheta terminauit librum, ad qu0d terminabitur saeculum. Quidam sane n0n interpretati sunt: Membra h0minum, Sed cadauera Uir0rum, per cadauera significante8 euidentem c0rp0rum p0enam; quamuis cadauer nisi car0 exanimis n011 80leat nuncupari, illa uero animata erunt c0rp0ra, ali0 quin nulla p0terunt Sen-6 Ps. 109, 4 15 Esai. 66, 22 sqq.

1 palmis o fecit eo 5 Aaron usque ad secundum ordinem Om. b

533쪽

De civitate dei lib. XX. c a p. 21. 22.

tire t0rmenta; nisi larte, quia m0rtu0rum erunt c0rp0ra, id est 00rum, qui in secundam m0rtem cadent, ideo n0n absurde etiam cadau0ra diei p0ssunt. Unde est et illud, qu0d ab 00dem pr0pheta dictum iam supra p08ui: Terra uer0 inpi05 rum cadet. Quis autem n0n uideat a cadend0 esse appellata cadauera 3 Vir 0rum autem pr0 00 p08ui 880 ill08 interpretes, quod est 'h0minum', manifestum est. Nequ0 enim quisquam dicturus est praeuaricatrices feminas in illo supplici0 n0n futuras; sed ex p0ti 0re, prae8ertim de qu0 femina laeta est, 10 uterque sexus asscipitur. Verum, qu0d ad rem maxime pertinet, dum sit in b0nis dieitur: V0niet omnis car0, quia ex 0mni genere h0minum p0pulus ille c0nstabit 110n enim 0mnesh0mi 0s ibi erunt, quand0 in p0enis plureS erunt , - Sed, ut dicere c00peram, cum et in b0nis car0 et in malis membraro uel cadauera n0minantur: pr0Dct0 p08t resurreetionem carniS, cuius siles his rerum 110cabulis omnin0 firmatur, illud. qu0 boni ot mali suis finibus dirimentur, futurum esse iudicium d0elaratur.

CAPUT XXII.

Ψ6 Qualis futura sit egressi 0 sanct 0rum ad uidendas

εcripto sedes e sunt usque ad perrecturi om. e 25 corp0ra gy26 hoc ergo uerbum b

534쪽

S. Aurelii Augustini

dicitur seru0 b0n0: Intra in gaudium D 0mini tui; n0 illud mali putentur ingredi, ut sciantur, sed ad ill0s p 0tius uelut egredi scientia, qua e08 00gnituri sunt, b0ni, quia idqu0d extra est c0gnituri sunt. Qui enim erunt in p00nis, quid agatur intus in gaudi0 D0mini neseient: qui uer0 erunt in ill0 gaudi0, quid agatur laris in illis ten0bris exteri0ribus

scient. Id00 dictum est: Egredientur, quia e08 etiam qui1 0ris ab eis erunt utique n0n latebunt. Si enim haec pr0phetae n0ndum facta n0880 p0tuerunt per h00, qu0d erat Delis, quantulumcumque erat, in e0rum m0rtalium mentibus: qu0m0d0 ium0rtales saneti iam facta tunc nescient, cum Deus erit 0mnia in 0mnibus 8 Stabit erg0 in illa beatitudine sanc-t0rum Semen in 110men; semen scilicet de qu0 I0hannes ait: Et s0men eius in ips0 manet; Π0men Her0 de qH0 per hunc Esaiam dictum est: N0men aeternum dab0 eis. Erit eis et mensis ex mense et sabbatum ex Sabbat0,

tamquam luna ex luna et requie8 ex requie, qu0rum Utrumque ipsi erunt cum ex his umbris ueteribus et temp0ralibus in illa lumina n0ua ae sempiterna transibunt. In p00ni8 autem mal0rum et inexstinguibilis ignis et uiuacissimus usermis ab aliis adque aliis aliter adque aliter est exp0situs. Alii quippe utrumque ad 00rpus, alii utrumque ad animum rettulerunt; alii pr0prie ad 00rpus ignem, tr0pice ad animum uermem, qu0d 088e credibilius uidetur. Sed nune de hae disserentia n0n e8t tem-p0ris disputare. De iudici0 namqu0 ultim0, quo fiet direm-

1 nee e9 2 putentur mali e 3 quam b qua eos eae qu0S corr., 95 intus usque ad agatur om. yy in gaudium b 7 qui reb estp αις quae ρ Domb. 9 putauerunt b erat erasum est in e 10 erat inom. b 12 erat 9 15 iam dictum b 16 erit epρα; et erit αbgvet mensis ep py α; et oin. ab g Domb. 20 vermis, m eraso b. 9 uer mis, u era89, e 21 adque aliis om. b 22 animam p 23 credib. esse ο 25 qu0d p direptio b 26 et mal0rum om. b

535쪽

De ciuitate dei lib. XX. c a p. 22. 23.

d0 ipsis uer0 praemiis et p0enis alias dilig0ntius disseren

Quid pr0phetauerit Daniel do pers secuti 0 ne Antichri, sti et de iudiei 0 Dei regn0que sanct 0rum. Daniel d0 h0e ultim0 iudiei0 sic pr0phetat, ut Antichristumqu0que prius Uenturum es Se praenuntiet adque ad aeternum regnum Sanct0rum perducat narrati0nem suam. Cum enim

uisi0ne pr0phetica quattu0r be8tius signifieantes quattu0r10 regna uidisset, ipsumque qHartum a qu0dam rege Superatum, qui Antidhristus agn08citur, et p08t haec aeternum regnum filii h0minis, qui intellegitur Christus: H0rruit, inquit, spiritus meus, eg0 Daniel, in habitudine mea, et uisus capitis mei c0nturbabant me. Et ad cessi, inquit, 15 ad unum de stantibus, et ueritatem quaerebam ab e0d0 0mnibus his, et dixit mihi ueritatem. Deinde, quid audi serit ab ill0, a qu0 de 0mnibus his quaesiuit, tamqHam00 sibi exp0110 te sie J0quitur: Hae bestiae magnae quattu0r quattu0r regna surgent in terra, quae auferentur,20 et accipient regnum saneti Altissimi et 0btinebunt illud usque in saeculum et usque in Saeculum Saecu-l0rum. Et quaerebam, inquit, diligent 0r de bestia quarta, quae erat disserens pra0 0mni bestia, terribilis amplius - dentes eius ferrei et ungues eius 25 aerei, manducans et c0mminuens et reliqua pedibus Sui S c0nculcans - , et de c0rnibus eius decem, quae erant in capite eius, et de alter0, qu0d adscendit et excussit de pri0ribus tria: 00rnu illud in qu0 erant

12 Dan. 7, 15 sqq. 6 danihel ab eo sρ α 7 prius qu0que o 8 narration. Suam Om. p

536쪽

S. Aurelii Augustini

ris. Videbam, et c0rnu illud faciebat bellum cum sanctis, et praeualebat ad ips08 d0 nec uenit uetustus dierum, et regnum dedit sanctis Altissimi; et tem pus peruenit, et regnum 0btinuerunt sancti. Haee Daniel quaesisse s0 dixit. Deinde quid audierit c0ntinu0

subiungens: Et dixit, inquit id est ille, a qu0 quaesierat.

resp0ndit et dixin: Bestia quarta quartum regnum erit in terra, qu0d praeualebit 0mnibus regnis; et manducabit omnem terram, et c0nculcabit eam et c0ncidet. Et dessem c0rnua eius decem reges Surgent; et p08te08 Surget alius, qui sup0rabit malis 0mne 8, qui ante eum fuerunt; et tres r0ges humiliabit et uerba aduersus Altissimum loquo tur set sanetos Altissimic0nteret et suspicabitur mutare t0mp0ra et legem; et dabitur in manu eius usque ad tempus et temp0rast dimidium tempus. Et iudicium 80 debit, et principatum rem0uebunt ad exterminandum et perdendum usque in finem; et regnum et p0 testas et magnitud0 regum, qui Sub 0mni cael0 sunt, data est sanctis Altissimi. Et regnum eius regnum sempiternum; et 0mnes principatus ipsi seruient et 0baudient. Hucu Sque, inquit, finis sermonis. Eg0 Daniel: multum

uenienter id fecerint, qui n0sse desiderant, legant presbyteri Hier0nymi librum in Danielom satis erudite diligenterque

c0nscriptum. Antichristi tamen aduersus ecelesiam Saeui8Simum regnum licet exigu0 spati0 temp0ris sustinendum, d0nee

1015 20 25 30

537쪽

De eiu ita te dei lib. XX. c a p. 23.

Dot ultim0 iudidio regnum sancti aecipiant sempiternum, qui upi d0rmitans haed legit, dubitare n0n sinitur. Tempus quippe

et temp0ra et dimidium temp0ris unum annum 0880 et du00t dimidium ae per h00 tres ann08 et semissem etiam numer05 dierum p08terius p0 sit0 dilucescit, aliquand0 in scripturis et mensum numer0 declaratur. Videntur enim t0mp0ra ind0finitqhie dieta lingua Latina; sed pser dualem numerum dicta sunt, quem Latini n0n habent. Sicut autum Graeci, ita hunc dicuntur habet 0 0t H0braei. Sic erg0 dicta sunt temp0ra, tamquamio dicerentur du0 temp0ra. Vereri me sano sate0r, ne in dedem regibu8, qu0s tamquam decem h0mines uidetur inu0nturus

adueniat, n011 exsistentibus t0t regibus in 0rbo R0man0. Quid si enim numer0 ist0 denari0 uniuersitas regum significata io est, p0st qu08 ille uenturus est; sicut mill0nario, centenari0, septenari0 significatur plerumque uniuersitas, et aliis adque

Alio l0e0 idem Daniel: Et erit, inquit, tempus tribu

lati0nis, qualis n0n fuit ex qu0 nata est gens Super 20 terram usque ad tempus illud. Et in temp0ro ill0 sal uabitur p0pulus tuus 0mnis, qui inu0ntus fuerit scriptus in libr0. Et multi d0rmientium in terrae aggere exsurg0nt: hi in uitam aeternam; et hi in 0bpr0brium et in e0nfusi0nem a0 ternam. Et intelleg0ntes fulg0s5 bunt sicut claritas firmamenti, et ex iustis multi sicut stellae in saedula et adhuc. 80 tentiae illi quan-

538쪽

S. Aurelii Augustini

gelidae est l0eus ist0 simillimus de resurreeti0ne dumtaxate irp0rum 1110rtu 0rum. Nam qui illic dicti sunt esse in m0numentis, ipsi hie d0rmientes in terrae aggere, uel, Sicut alii interpretati sunt, in terrae puluer0; et sicut ibi pr0- cedent dictum est, ita hie exsurgent; sicut ibi qui b0na

fecerunt, in resurrecti0nem uitae; qui autem mala egerunt, in resurrecti0nem iudicii: ita et isto loed hi in uitam aeternam, et hi in obprobrium et in c0nfusi0nem aeternam. N0n autem diuer8um putetur, qu0d, cum ibi positum sit 0mnes qui sunt in m0 numentis, hic n0nait pr0pheta 0mnes, sed multi d0rmientium in terrae aggere. Ρ0nit enim aliquand0 scriptura pr0 0mnibus mult08. Ρr0pterea et Abraha0 dietum est: Patrem multarum gentium p0 sui te, qui tamen ali0 l000: In semine, inquit, tu0 benedicentur omnes gentes. De tali autem resurrec

ti0ne huic qu0que ipsi pr0phetae Danieli paul0 p0st dicitur:

Et tu ueni et requies ste; adhuc enim dies in conpleti 0nem c0nsummati0nis, et requiesces et resurges ins0rte tua in fine dierum.

CAPUT XXIIII.

In psalmis Dauidicis, quast de fine saeculi huius et 110uissim0 Dei iudiei 0 pr0phetentur. Multa de iudicio n0uissim0 dicuntur in psalmis, Sed e0rum plura transeunter et strictim. H0e tamen qu0d de fine huius saeculi apertissime ibi dictum est, nequaquam Silenti0 praeterib0. Ρrincipi 0 terram tu fundasti, D0mine, et 0pera manuum tuarum sunt caeli. Ipsi peribunt, tu autem

10 I0. 5, 28 sq. 13 Gen. 17, 5 14 ib. 22, 18 17 Dan. 12, 13 26 Ps. 101, 26 sqq. 2 m0rtu0r. corp. O illi 9 8 et hi aeternam om. b 10 in monum. sunt p 12 p0net yin; posuit s scriptura aliquand0 e 16 hie b 17 quiesce e 21 dauitieis of 22 precinantur p 23 e0rum etiam m. 2 in rus, e 25 dictum est ibi o

539쪽

De eiu ita te dei lib. XX. cap. 23. 24.

permanes; et 0mnes sicut uestimentum ueterescent et sicut 0pert 0rium mutabis 008, et mutabuntur; tu

autem idem ipse es, et anni tui n0n deficient. Quid est qu0d Ρ0rphyrius, cum pietatem laudet Hebrae0rum, qua 5 magnus et uerus et ipsis numinibus terribilis ab eis e0litur Deus, Christian0s 0b h0e arguit maximae stultitiae etiam ex 0raculis d00rum su0rum, qu0d istum mundum dicunt esse periturum 3 Εede in litteris pietatis Hebrae0rum dicitur D00 quem e0nstente tant0 phil080ph0 etiam ipsa numina perli 0rrescunt: Opera manuum tuarum sunt caeli, ipsi peribunt. Numquid quand0 caeli peribunt, mundus, cuius idem caeli Superi0r pars e8t et tuti0r, n0n p0ribit 3 Si haesi sententia I0ui displicet, euius, ut scribit iste phil080phus, uelut gra- ut 0ris auet0ritatis 0raeut 0 in Christian0rum credulitate culpa-15 tur: quur n0n similiter sapientiam tamquam stultitiam culpat Hebrae0rum, in qu0rum libris piissimis inu0nitur 3 Ρ0rr0 si in illa sapientia, quae Ρ0rphyri0 tam multum placet, ut eam

de0rum qu0que su0rum u0 cibus praedicet, legitur cael08 0880 peritur0S: quur HS que ad 00 uana est ista sallacia, ut in fide 20 Christiali 0rum uel inter cet0ra uul pra0 c0t0ris h00 detestentur, qu0d in ea periturus creditur mundus, quo utique nisi pereunte caeli perire non p0ssunt 3 Et in litteris quidem Sacri8, quae pr0prie n0Strae sunt, n0n Hebraeis 110bisque

00mmunes, id est in euangelicis et ap0st0lieis libris legitur: 25 Praeterit figura huius mundi; legitur: Mundus transit; legitur: Caelum set turra transibunt. Sed put0, qu0d praeterit, transit, transibunt aliquant0 mitius dicta sunt

7 cf. XVIIII, c. 23 25 1. C0r. 7, 31 1. I0. 2, 17 26 Mt

24, 35

1 Sq. permanes. et reliqua. Et sicut opertoriu mutabis e0s. et reliqua v. tom. I, Praef. p. X) ueterascent a v 4 quod m. 2 in ras. e

5 et ipsis numinibus m. 2 in ras. e 6 ab h0e e 11 idem bp; id est e; om. p; iidem v eaelum p 18 qu0que deorum e et legitur 9 I9 usque om. 9 20 inter cetera in tertia terra b uel praeter cetera α 22 non p0ssunt perire u 25 mundus transit legituroni. b 27 praeteriit b aliquand0 yp adhuc mitius st

540쪽

S. Aurelii Augustiniquam peribunt. In epi8tula qu0que ap08t0li Petri, ubi aqua inundatus qui tunc erat perisse dictus est mundus; satis clarum est, et quae pars mundi a t0to significata, et quat0nus perisse sit dicta, et qui caeli rep0 siti igni reseruandi in diem iudieii sit perditionis h0minum inpi0rum; et in e0 qu0d paul0 post ait: Voni et dies D0mini ut fur, in qu0 caeli magn0

inpetu transcurrent, elementa autem ardentia re S0luentur, et terra et quae in ipsa sunt opera exurentur;

ac deinde subiecit: His omnibus pereuntibus quale S0portet esse u083 p0ssunt illi caeli intellegi perituri, qu is dixit rep0 sit0s igni reseruand0s, et sea elementa accipi ar8Hra, quae in hae ima mundi parte subsistunt pr000ll0sa et turbulenta, in qua e0sdem cael0s dixit esse rep0 sit0s, saluis illis sup0ri0ribus et in sua integritate manentibus, in qu0rum firmament0 sunt sidera e0nstituta. Nam et illud qu0d scriptum est, stellas de caelo esse casuras, praeter qu0d p0t08t mult0 pr0babilius et aliter intell0gi, magis 0stendit mansur08 esse ill0s cael08 si tamen stellae inde casurae sunt; cum uel tr0pica sit l0euti0, quod est credibilius, uel in ist0 im0 cael0 futurum sit, utique mirabilius quam nune sit. Unde et illa stella Vergiliana

sac0m duc0ns multa cum luc0 cucurrit,

et Idaea se e0ndidit silua. H00 aut0m qu0d de pSalm0 00mmem0raui, nullum cael0rum uidetur relinquere, qu0d periturum esse n0n dixerit. Ubi enim dicitur: Opera manuum tuarum sunt caeli, ipsi peribunt, quam nullum e0rum ab 0pere Dei, tam nullum 60rum a perditi0ne secernitur. X0n enim dignabuntur de Petri ap0st0li l0euti0ne, quem