장음표시 사용
571쪽
De ciu ita te dei lib. XXI. cap. 4. 5.
m0s habent, sie larsitan habent, ut 1108 caldem, quam mir0m0d0 aqua feruescentem, qua S0let ignis exstingui, et 0l0011011 ferue 80entem, qu0 80let ignis addendi, quia in pr0mtun0bis est, 110n miramur.
Quanta sint, quorum rati0 nequeat agn0sci, et tamen eadem uera esse 11011 Sit ambiguum. Verum tamqn h0mines infideles, qui, cum diuina uel prae-t0rita uel futura mira quia praedicamus, quae illis experienda 10 non ualemu8 08tendere, rati0nem a n0bis earum flagitant rerum, quam qu0Biam Π0n p08Sumus reddere 0X00dunt enim
uires mentis humanae), existimant falsa esse quae didimus, ipsi d0 t0t mirabilibus rebus, quas uel uidere p088umus uel videmus, deb0nt i 0ddero rati0nem. Qu0d si fieri ab h0mindib 110n p0sse perviderint, fatendum est eis n0n id00 aliquid 11011 fuisse uel n0n futurum esse, quia rati0 inde n011 p0test reddi, quand0 quidem sunt ista, de quibus similiter n011 p0test. N0n itaque perg0 per plurima, quae mandata sunt litteris,n0n gesta adque tran8aeta, Sed in l0 eis quibusque manentia; o qu0 si quisquam ire u 0luerit et p0tuerit, utrum uera sint, expl0rabit; sed pavea e0mmem0r0. Agrigentinum Siciliae salem perhibent, cum fuerit admotus igni. uelut in aqua suescere; cum uer0 ipsi aquae, uelut in igne crepitare. Aput Garamantas quendam lantem tam frigidum diebus, ut n0n bibatur,25 tam feruidum n0etibus, ut n0n tangatur. In Epir0 alium
lantem, in qu0 faces, ut in ceteris, eXStinguuntur accenSae, Sed, n0n ut in ceteris, adcenduntur exstinctae. Asbest011 Arcadiae lapidem pr0pterea Sic u0 dari, qu0d accensus Semel iam n0n p0ssit exstingui. Lignum cuiu8dam seu 8 Aegyptiae, n0nao ut ligna cetera in aquis natare, sed mergi; et, qu0d est mira-
572쪽
S. Aurelii Augustinibilius, eum in im0 aliquamdiu fuerit, inde ad aquae superficiem rursus emergere, quand0 madefactum debuit um0ris p 0ndere praegrauari. Poma in terra S0d0m0rum gigni quidem et ad maturitatis laetem peruenire; 80d m0rsu presSuue tentata in fumum ac fauillam e0ri 0 satis dente uanescere. Ρyriten lapidem Ρ0rsidum tenentis manum, Si uehementius prematur, adurere, pr0pter qu0d ab igne n0men accepit. In eadem Ρ0rside gigni etiam lapidem seleniten, cuius interi0rem cand0rem cum luna crescere adque deficere. In Cappad0dia etiam uent0equa8 00ncipere, e08demque fetus n0n amplius trienni0 uiuere. Tyl0n Indiae insulam 00 praeferri ceteris terris, qu0d 0mnis arb0r, quae in ea gignitur, numquam nudatur tegmine D-
Dd his adque aliis innumerabilibus mirabilibus, quae
rum ten0t, mihi autem aliud agenti ea persequi nimis l0ngum est, reddant rati0nem, Si p088unt, infideles isti qui Π0lunt diuinis litteris credere; quid aliud quam n0n putantes eas e8se diuinas, e0 qu0d res habeant incredibiles, sicuti h0d est unde nune agimus. Ν0n enim admittit, inquiunt, ulla
rati0, ut caro ardeat nec absumatur, d0leat neque m0riatur; rati0 ei at0res uidelicet magni, qui de 0mnibus rebu8, qua Sesse mirabiles c0nstat, p0ssint reddere rati0nem. Reddant erg0 de hi8, quae pauca p08uimus, quae pr0eul dubi0 si esse nescirent et ea futura esse diceremus, mult0 minuS crederent, quam qu0d nunc distentibus 110bis n0lunt credere aliquand0 uenturum. Quis enim e0rum 110bis crederet, Si, quem adm0dum dicimus futura h0minum uiua 00rp0ra, quae Semper arsura adque d0litura nee tamen aliquand0 m0ritura sint, ita dideremus in futur0 saeeul0 futurum Salem, quem faceret
dubio esse s 25 credant gi 27 esse uenturum e
573쪽
De civitate dei lib. XXI. cap. 5.
ignis uelut in aqua quescere, eundemque faceret aqua uelut in igne crepitare; aut futurum flantem, cuius aqua in refrigeri0 110etis sic ardeat, ut 110n p0ssit tangi, in aestibus uer0
diei sic algeat, ut n0n p0ssit bibi: aut futurum lapidem, uel
5 eum qui SU0 cal0re manum c0nstringentis adureret, uel eum qui undecumque adstensus exstingui 0mnin0 110n p0SSet, et cetera quae praetermissis aliis innumeris c0mmem0randa interim duxi 3 Haest erg0 in ill0 saecul0, qu0d futurum e8t, Sidiceremus futura n0bisque increduli resp0nderent: 'Si uultis 10 ut ea credamus, de singulis reddite rati0nem': 1108 n0n p08Sec0nsiteremur, 00 qu0d istis et similibus Dei miris 0peribus infirma 1110rtalium rati0cinatio uinceretur; fixam tamen aput n0S 0Sse rati0nem, n0n sine rati0ne Omnip0tentem lassere, unde animus humanus infirmus rati0110m 11011 p0test reddere; 15 et in multis quidem rebus incertum 110bis esse quid uelit, illud tamen esse certissimum, nihil 00rum illi esse inp08sibile, quaecumque H0luerit; eique n08 credere praedicenti, quem neque inp0tentem neque mentientem p0ssumus credere. Hi tamen silet reprehens0res exaet0resque rati0nis quid ad ista 20 resp0ndent, de quibus rati0 reddi ab h0mine 110n p0test, et tamen sunt, et ipsi rati0ni naturae uidentur esse c0ntraria ΘQuae si futura esse diceremus, similiter a n0bis, sicut e0riam quae futura esse dissimus, ab infidelibus rati0 p0800retur. Ad per h00, cum in talibus 0peribus Dei defietat rati0 c0rdis et 25 80rm0nis humani, sicut ista n0n ide0 110n sunt, sic n0n ideo etiam illa n0n erunt, qu0niam rati0 de utrisque ab h0mine Π0n p0test reddi.
simum . . illi esse om. b 21 sunt om. b 'videre, in marg. 'videntur, e; uideantur b
574쪽
Qu0d n0n omnia miracula naturalia sint, sed pleraque human0 ingeni 0 1110dificata, pleraque autem dae-
Hic f0rte resp0ndeant: 'Pr0rsus nec ista sunt neu ista credimus; falsa de his dieta, falsa c0nseripta sunt'; et adidiant rati0einantes adque die0ntes: 'Si talia credenda sunt, credite set u0s qu0d in easdem litteras sest relatum, fuisse uel esse qu0ddam Veneris fanum adque ibi candelabrum et in 00 luestruum sub diu0 Sic ardentem, ut eam nulla tempestas, nullus imber exstingueret, unde sicut ille lapis, ita ista λυγγος ὀ ,δεστος, id est lucerna inexstinguibilis, n0minata est.' Qu0dpr0pterea p0terunt dicere, ut resp0ndendi n0bis angustias ingerant; quia Si dixerimus 110n esse credendum, Scripta illa miracul0rum infrmabimus; si autem credendum esse c0neeS-Serimus, firmabimus numina pagan0rum. Sed n0s, Sicut iam in libr0 du0 deuicensim0 huius 0p0ris dixi, n0n habemu8 neceS80 0mnia credere, quae hist0ria c0ntinet gentium, cum et ipsi inter se hist0rigi, siqui ait Varr0, quasi data 0pera et quas r ex industria per multa dissentiant; sed ea, si 110lumuS, credimus, quae n0n aduersantur libris, quibus 110n dubitamus Op0rtere n08 credere. De his autem miracul0rum l0 eis n0bis ad ea, quae futura persuadere incredulis u0lumus, satis illa Sufficiunt, quae n08 qu0que p088umus eXperiri, et e0rum testes id0n00s n0n diffissile est inuenire. De ist0 autem fan0Veneris et lueerna inexstinguibili n0n 80lum in nullas c0artamur angustias, uerum etiam latitudinis n0bis campus aperitur. Addimus enim ad istam lueernam inexstinguibilem et humanarum et magistarum, id est per h0mines daem0nidarum
6 de is lilieta, ii sicco stilo impressum, g 14 quia usque ad infirmabimus om. b scripturam illam, in marg. scripta illa, e 16 firmabimus m .; c0nfirmab. O 18 c0ntinet hist. v 22 de is o 23 eredulis b 24 sumetunt ubegpαη; sussciant ρ Domb.
575쪽
De ei uitate dei lib. XXI. c a p. 6.
artium et ips0rum per se ips08 daem0num multa miracula; quae si negare u0luerimus, eidem ipsi qui credimus sacrarum litterarum aduersabimur veritati. Aut 0rg0 in lueerna illa mechanicum aliquid de lapide a8best0 ars humana m0lita 5 est aut arte magica laetum est, qu0d h0mines ill0 mirarentur in templ0, aut daem0n qui8piam sub n0mine Veneris tantus0 0ffieacia praesentauit, ut h00 ibi pr0 digium et apparerethdminibus et diutius permaneret. Intistiuntur autem daem0nes ad inhabitandum per creaturas, qua8 n0n ipsi, Sed Deus c0nio didit, d0lectabilibus pr0 sua diuersitate diuersis, n0n ut animalia cibis, sed ut spiritus Signis, quae cuiusque dele elati0nic0ngruunt, per Varia genera lapidum herbarum, lign0rum animalium, carminum rituum. Ut autem inliciantur ab h0minibus, prius e0s ipsi astutissima calliditate seducunt, u0l ab inspirand0 00rum c0rdibus uirus 0 equitum uel etiam falladibus amicitiis apparend0, 00rumque paue08 discipul08 si108 sadiunt plurim0rumque d0ct0res. Neque enim p0tuit, nisi primum
ipsis d0dentibus, disci quid quisque ill0rum adpetat, quid
exh0rreat, qu0 invitetur n0mine. qu0 00gatur; unde magicae 20 artes earumque artifices exstiterunt. Maxime autem p 0ssident 0rda m0rtalium, qua p0ti88imum p088088i0ne gl0riantur, cum se transfigurant in angul0s lucis. Sunt ergo facta e0rum plurima, quae quant0 magi S mirabilia e0nfitemur, tant0 cautius uitare debemus; sed ad h00, unde nune agimus, n0bistis etiam ipsa pr0seiunt. Si enim haec inmundi daem0nes p08- sunt, quant0 p0tenti0res Sunt saneti angeli, quant0 p0tenti0rest his 0mnibus Deus, qui tant0rum miracul0rum effect0res
etiam ips0s angel0s sediti Quam 0b rem si t0t et tanta mirifica, quae p. iχαν, 3 ατα 30 appellant, Dei creatura utentibus humanis artibus sunt, ut
576쪽
ea qui ne seiunt 0pinentur esse diuina unde laetum est, ut in qu0dam templ0 lapidibus magnetibus in s0l0 et camera pr0p0rti0ne magnitudinis p0 sitis simulastrum ferreum auris illius medi0 inter utrumque lapidem ign0rantibus, quid sursum esset ne de0rsum, quasi numinis p0testate penderet; quale aliquid etiam in illa lueerna Venseris d0 lapide asbest0 ab artificu seri p0tuisse iam diximu8); Si mag0rum 0pera, qu08 1108tra scriptura uenefic08 et incantat0res u0eat, in tantum daem0nes ext0llere p0tuerunt, ut c0ngruere h0minum sensibus sibi n0bilis p00ta uideretur, de quadam femina, quae tali arte p0lleret, dicens:
quant0 magis Deus p0tens est facere quae infidelibus sunti eredibilia, sed illius facilia p0testati; quand0 quidem ipse lapidum aliarumque uim rerum et h0minum ingenia, qui ea miris utuntur m0dis, angelistasque naturas 0mnibus terrenis p 0tenti0res animantibus c0ndidit, uniuersa mirabilia mirabili uindente uirtute et operandi iubendi sinendique sapientia utens 0mnibus tam mirabiliter, quam creauit.
mortu0rum et igne aetern0 crucientur c0rp0ra damnat0rum,2 Plin. XXXIIII, 14, 148 12 Aen. IIII, 487 sqq. 2 magnitibus 9 in camera e 4 inter oni. e 5 pendere b8 in om. e 14 aquas b 16 h0rnos p I9 quia ea e 22 sapietati a
. . . mirabiliter m. 2 in marg. 9 23 quem 9 27 p0ssit DeusJ possρ dieitur b et om. by 28 in igne by
577쪽
De ciuitate dei lib. XXL cap. 6. T.
qui sedit mundum in cael0 in terra, in aere in aquis innumerabilibus miraculis plenum, cum sit 0mnibus quibus plenus est pr0cul dubi0 maius et exestilentius etiam mundus ipse miraeuium 3 Sed isti, cum quibus uel c0ntra qu08 agimUS, 5 qui et Deum esse credunt, a qu0 factus est mundus, et de08 ab ill0 laet0s, per qu0s ab ill0 administratur mundus, et
miracul0rum effectrices siue sp0ntane0rum siue cultu et ritu qu0libet inpetrat0rum siue etiam magic0rum mundana S uel n0n negant uel insuper et praedistant p0testates, quand0 ei810 rerum uim mirabilem pr0p0nimus aliarum, quae nec animalia sunt rati0nalia nec ulla rati0ne praediti spiritus, sicut sunt ea, qU0IUm pauca c0mmem0rauimus, resp0ndere ads0lent: 'Vis est ista naturae, natura e0rum sic se habet, pr0priarum Sunt
15 gentinum Salem flamma fluere faciat, aqua crepitare, quia haec est natura eius. At h00 esse p0tius c0ntra naturam uidetur, quae Π0n igni, sed aquae dedit salem s0luere, t0rrere autem igni, n0n aquae. Sed ista, inquiunt, 8alis huius naturalis est uis, ut his c0ntraria patiatur. Haec igitur rati0sio redditur et de ill0 1lante Garamantic0, ubi uua uena friget diebus, n0ctibus seruet, ut utraque m0lesta tangentibus; haec et de ill0 ali0, qui eum sit e0ntrectantibus frigidus et facem si qui alii lantes exstinguat accensam, dissimiliter tamen adque mirabilitor idem ipse uecundit exstinetum ha0c et de lapideque 38be8t0, qui cum ignem nullum habeat pr0prium, accept0 tamen sic ardet ali 0 0, ut 110n p0ssit sexstingui; haec de ceteris, quae piget retexere, quibus licet uis ins0lita c0ntra naturam in esse uideatur, alia tamen de illis n0u redditur rati0,1 et in terra et in aere b 3 ipse mundus O 6 ab ministr. 9; administrari s hic mundus e 8 qu0dlibet e inpetrat0rum 9s;
rati0 s 15 ad y crepiturum b 17 quia b 18 igni illi li sed e
578쪽
nisi ut distatur hanc e0rum e8se naturam. Breuis sane ista est rati0, sate0r, Sufficien8 ille re8p0n8i0. Sed eum Deus auct0rsit naturarum omnium, quiar n0lunt larti0rem n0s reddere
rati0nem, quand0 aliquid uelut inp08sibile n0lunt credere eisque redditi0nem rati0nis p08centibus resp0ndemus hane esse Π0luntatem 0mnip0tentis Dei 3 qui certe n0n 0b aliud u0catur 0mnip0tens, ni Si qu0niam quidquid uult p0test, qui p0tuit creare tam multa, quae nisi 08tenderentur aut a cr0dendis h0 diequ0 dicerentur testibus, pr0fect0 inp088ibilia putarentur, n0n 80lum quae ign0ti88ima aput n08, uerum etiam quae n0tissima p08ui. Illa enim quae t aput n08 praeter e08, qu0rum de his libr08 legimus, n0n habent testem et ab eis c0ns eripta sunt, qui n0n sunt diuinitus d0cti adque humanitus falli Drte p0tuerunt, licet cuique Sine regia reprehen
Nam nec eg0 u0l0 temere credi cuncta quae p08ui, quia nec a me ipso ita creduntur, tamquam nulla d si illis sit in mea c0gitati0ne dubitati0, exceptis his, quae Uel ipse Sum expertus et cuiuis fastile e8t experiri; sicut de calce, qu0d ruet in aqua, in 0l00 frigida est; de magnete lapide, qu0d
nesci0 qua s0rbiti0ne insensibili stipulam n0n m0ueat et serrum rapiat; de carne n0n pute8cente pau0nis, cum pulueritot Plat0uis: de palea sic frigente, ut quescere niuem n0n sinat, Sie calente ut maturescere p0ma c0npellat; de igne fulgid0, qu0d seeundum suam fulg0rem lapides c0quend0 candi- seet et c0ntra eundem suum fulg0rem urend0 plurima 0bfus det. Tal0 est et qu0d nigrae maeulae 0ssunduntur ex 0le0 splendid0 similiter nigrae lineae d0 candid0 inprimuntur argent0, de carb0nibus etiam, qu0d adcendente igne sic uertantur in
579쪽
Do ciuitate dei lib. XXI. cap. 7.
00ntrarium, ut de lignis puleherrimis taetri, fragiles de duris, inputribiles de putribilibus sant. Haec ipse quaedam eum
multis, quaedam cum 0mnibus n0Hi, et alia plurima, quae huid libr0 inserere l0ngum fuit. De his autem, quae 908Hi 5 Π0n experta, Sed lecta, praeter de lante ill0, ubi sudes exstinguuntur ardentes et accenduntur exstinctae, et de p0mis terrae 80d0m0rum rari secus qua8i maturis, intrinsecus sum eis, nec testes aliqu08 id0ne08, a quibHS Utrum uera e 88ent audirem,p0tui reperire. Et illum quidem lantem 110n inueni qui in 10 Epiro uidisse se dicerent, sed qui in Gallia similem n0ssentn0n l0nge a Gratian0p0li ciuitate. De fructibus autem arb0rum 80d0mitarum 110n tantum litterae fide dignae indicant,
uerum etiam tam multi se l0quuntur expert0s, ut hinc dubitare n0n p08sim. Cetera uer0 Sic habe0, ut neque neganda 15 neque adfirmanda decreuerim; Sed ide0 etiam ipsa p0sui, qu0niam aput e0rum, c0ntra qu0s agimu8, hist0rie08 legi, ut ostenderem qualia multa multique ill0rum nulla reddita rationuin su0rum litterat0rum scripta litteris credant, qui n0bis credere, quand0 id, qu0d 00rum eXperientiam Sensumque trans- tib greditur, 0mnip0tentem Deum dicimus esse laeturum, neu reddita rati0110 dignantur. Nam quae m0li 0r et ualidi 0r rati0d0 rebus talibus redditur, quam cum Omnip0ten8 ea p08se
facere perhibetur et facturus dieitur, quae praenuntiasse ibi legitur, ubi alia multa praenuntiauit, quae sessisse m0nstratur 3 25 Ipse quippe saei et, quia 80 facturum e8se praedixit, quae inp08sibilia putantur, qui pr0 misit et fecit ut ab ineredulis gentibus in eredibilia crederentur.
1 flagiles e 5 et extinguuntur est T lamineis b 12 Sodom. arborum v 13 multi eloquuntur b 14 possint b 14 sq. neque affirmanda neque neganda O 20 nec ad redditam rati0nem b 23 prehibetur gy24 praenuntiauit . . m0nstratur om. b 25 facit b 26 inpossib. esse e
XXXX Aug. opera Sectio V pars II.
580쪽
Ν0n 0880 c0ntra naturam, cum in aliqua re, cuiuS natura inn0tuit, aliquid ab 00 qu0d erat 110 tum incipit esse diu er Sum. Si autem resp0ndent pr0pterea Se n0n credere quae de humanis Semper arsuris nec umquam m0rituris c0rp0ribus dicimus, quia human0rum c0rp0rum naturam n0uimus longe
aliter institutam, unde nec illa rati0 hinc reddi p0t08t, quae do illis naturis mirabilibus reddebatur, ut diei p0ssit: 'Vis ista naturalis est, rei huius ista natura est'; qu0niam 80imus humanae carnis istam 110n esse naturam: habemus quidemqu0d resp0ndeamus de litteris sacris, hanc ipsam scilicet humanam carnem aliter institutam fuisse ante peccatum, id 08t, ut p088 et numquam perpeti m0rtem; aliter autem p 08tp00datum, qualis in aerumna huius m0rtalitatis inn0tuit, ut perpetem uitam tenere n0n p08sit; sic erg0 aliter, quam n0b isn0ta est, instituetur in reSurrecti0ne mortu0rum. Sed quoniam istis 110n credunt litteris, ubi legitur qualis in paradi 80 uixerit h01110 quantumque fustrit a necessitate m0rtis alienus quibus utique si crederent, n0n eum illis de p0ena damna-t0rum, quae futura est, 0perosius ageremus): de litteris e0rum, qui d0otissimi aput ill0s fuerunt, aliquid pr0serendum e8t, qu0 appareat p088e fieri, ut aliter se habeat quaeque re8, quam prius in rebus inn0tuerat suae determinati0ne naturae. Est in Maret Varr0nis libris, qu0rum inscripti0 est: Degente p0puli R0mani, qu id eisdem uerbis, quibus ibi legitur, et hic p0nam: In cael0 inquit, mirabile exstitit p0rtentum; nam stellam Veneris n0bilissimam, quam Plautus Ve8peru-
9 naturalis e disci b 12 quid p α 15 in poena, in marss. in aruna sicin e m0rtalis e metuit b 16 perpetuam α 17 notum b18 isti b 19 quantum, omisso que, b 25 Marci om. si 27 colum bid portentum p 28 stellam Veneris nobilissimam α p; stella Ven. nobilissima b e g ρ α; in stella Veii. n0bil. v Domb. uespera regine b