장음표시 사용
201쪽
xi i quariun exitus et anceps per se est , BC Saepe inimicitias creat , et numerosaS familias , aut etiam universitates inter Se committit. Cavent tamen ex pari aequitate human:e leges, . De Via agendi innocentibus praecludatur , uti contingeret , si dominus servum aut Subditum , magi Stratus civem ob causas mere Civiles . Carceri datum non ante dimitteret , quam solemniter jurasset de non vindicando carcere. Quae
obligatio jurata inpheda vocari solet. Cumque id juramentum exigatur ad tegendam tutamque prae. standam iniquitatem ρ hinc per leges pro Visum est ut petita informatione et eausa cognita , ejusdem relaxatio ad essectum agendi conce
bin Uti litem movere non cogitur actor ῆita nec continuo jus suum liberaliter remittere tenetur ; potest enim per se alteri id cedere: Potest arbitrium , transactionem , compensationem offerre' ac si nee ista placent, sempersequitas poscit, ut ante debitorem amices mo-Meat , quam ad agendum prosiliat. Imo plerisque judiciorum ordinationibus salubriter constitutum est, ut non ante admittatur processus , ac deductio juris partium , quam eaedem in audentia fuerint percepi:e, in qua tranSa ctio tentanda , et quid conscientiae consultum sit, inculcandum est, antequam fortunaS suas eceano Proeessus ordinarii committant.
eὶ actori satis non est, de iustitia causa
suae cogitare , nisi vitae suppetant, per qua S ean dem legitime comprobet. Imo actor nihil p bans calumniari videtur; suntque partes rei, qui invitus trahitur in indicium , magis favorabimies et universe delicta , debita , facta n0n pras' uouintnr, sed probari debent.
202쪽
Jus naturae publicum. Q Uti vel contra reum etiam Inu tum lis
movetur, Vet is Sponte sua contra actorem in indicio se sistit vel suae vel publicae utilitatis causa αὶ ita necessarius , aut voluntarius censetur reus. Eius praecipua obligatio est, ut citationi pareat, si legitima est, aut eum saltem in finem compareat coram judice , ut de incompetentia sori ; vel suo privilegio eundem insormet , nisi eadem incompetentia notaria sit. e Actori proinde , ut reo , in causis civilibus jus competit procuratorem litis constituendi cum libera Vel limitata potestate , ad riniversam causam , vel 'partem illius. Procura-tqris ergo tota potestas eπ mandato pendet, quo deficiente dicitur fulsus et fitque processus irritus perinde , ac Si 3lterutra pars audita non fuisset. Cum res iudiciales singulari diligentia agendae sint ; idcirco per leges positivas declaratum est , eum , qui mandatum procuratorium a glindi in judicio suscipit , censeri adpromitrer diligentiam exactissimam , ut si non modo doIo , sed ver culpa levissima damnum intulerit, atque id, quod domini interest , non curaverit, diligenter , id praestare teneatur.
ιγ ι. item si dσ Alienat. Ddic. mus. caris. 2 Uti siquis agat exl. di amari. S C. de ingerinis
Partes litigant es fere adsciscunt advocatos , Seu patrunos causarum , qui ρο-
stulare dicuntur, id est, in judicio desi
derium suum vel amici sui exponere, aut desiderio alterius contradicere. Eorum Pro,
rogativae iure positivo determinamur: jura
203쪽
et obligationes naturales potissimum is
tae sunt: a Ut causam non suscipiant, cui agen dae pares non sint ingenio ac peritia juris, sa- eun diaquu ιγ Ut causam non agant, nisi justis honestiusque mediis ac viis. Siqua delata causa noscatur injusta ,
aut ejus obtinendae spes nulla sit, tenentur ab ea abstinere vel recedere i neque tum suadere ransactionem possunt. d Post latam adversam sententIam , mese minuit salarium advocato pars litigas , eoquod Patiatur damnum : advocatus autem male petit anctarium salarii: eoquod erubescat , et patiatur diminutionem sania: ; quemadmodum idem de medico dicendum est, sub culus cura moritur aegrotus. Uterque enim et suscipiendo litem , et curationem morbi quasi contractum quendam aleatorium init. εὶ Instae sunt leges positivae , quae pacisci advocato de qnota litis, aliumve Contraetum inire prohibent. Palmarium ratione victoriae accipere Iicitum est : non item exigere , Praesertim quando adVouati jurant, se nihil exa
cturos ultra consuetum salarium.
sudici tum supremo, tum subalte no multa pretes eribit ius ipsum nuturale
in hypothesi potesialis judicariae civilis seu ecclesiasticae ; inprimis ut possit, de-
204쪽
in ut Delit justitiam administrare ; quoci ea necesse est primo, ut jurisdietione , seu potestate dicendi juris praeditus sit
tum spectata causa, tum persona simul.
Alterutrum si deficit, nihil agit magnis adparatibus et sumptibus'. Voluntas judi- eis immoto et inexorabili justitiae amore teneatur necesse est; quia ipsius tribunal veluti portus innocentiae , et Persu-gium conina injurias esti Sublata ejus justitia die untur moveri ac labare fundamenta terrae; eo quod totius civitatis finis , ac ipsa quodammodo civitas subvertatur. c1 Voluntas eonstans jus suum cui que tribuendi poscit
u Primo , ut iudex facilem se praebeat in
adeundo, et partem utranque patienter audiat. b Secundo , ut perturbat Ones et cupiditates animi sui excludat per quas justitia maxime
Comimpitur. Quare nec excandescere eum Oportet adversus eos, quos malos putat, nec calamitoso
rum pri ecibus illacrymari. a Quae animum maxime inflectunt, sunt malum ac bonum vel rela te ad ipsum judicem, nempe timor et cupiditas , vel relate ad alium, nempe odium et amor; quae gravibus praeceptis et exemplis ex sacro codice illustrari possunt. e Tertio ut media adhibeat cognoscendae veritati, meritisque caussa ponderandis idonea. dicantem UOrece cuncta rimari , me ordinem rerum plena in mition. ἀ--αώ. 3 Iudicis
205쪽
aoo tiber III. Igitur rest . ea supplere, quae sunt juris, inducendo leges, statuta, ac legitimas consuetudi-n0s, aut quae ex deductis in judicium parti litiganti competere dignoscuntur , etsi ipsa metoa ignoret.
i Pinlisa. LXXX in quo Deus tanquam supremus omnium iud;cum judex exhibetur et , , Deus stetit ν, ita synagoga deorum . in modio autem deos dijudis, eat; interest concilio ii dicum , eosque ipse judi , , cat noscierunt iniqui judi res neque intellexcrutit, i, in ton Abris ambulatit: movebuntur fundamenta terrae., s 23 l. Obsemandum. 19. D. M YDio Praesidis. S c. ii. XXX. q. f. e έγ l. rin. C. ut suae desunt a ocatis. ' λ '
f. CCXLV. ' kAuditis probationibus i et exeoptionibus fit conclusio in causa , quam Sequitur sententia definitiva: de qua nota
a Judex sententiam pronunciare tenetur pro ea parte, quae pensatis omnibus causam ha bet probabiliorem, ιγ Neqne quando litigantes habent pro he opiniones seque probabiles , potest sit dex pecuniam accipere pro serenda sententia in favorem unius pr. B aIlo. 2 Nequμ citra acceptam pecuniam litem amico adindicare potest, utpote cnjus domi nns ipse iudex non est; aedvel generalia juris principia , ceu de possessione, valore actus ete. in subsidium assumenda sunt , vel recurrendum ad transactionem, divisionem,
D Quaerunt, instene condemnet judex iri
causa civili aut criminali eum, quem privatR scientia certo mit, esse innoeentum, etsi inju
206쪽
Jus naturae Publieum. . noldicio videatur probari nocens J Tentanda quidem sunt omnia , ne innocentem vulneret , quem sanare debebat petitum ab adversariis ;imo potius decedendum est ab officio , quam ut contra Veritat0m pronuntiet ; si nec decedere possit, in utraque causa potius serenda, quam facienda mala sunt. Non enim publica persona dicitur, quia publicam segui tenetur falsitatem ; nec ita mechanice adstringitur allegatis , ut sententia non ex ipsius iudicio , ςon scientia ac religione procedere debeat. Ο Altera mi quaestio de vi rei indicatae, tan- lane sit, ut, si de jure partis postea certo constet , eidem tamen inhaerere pars victrix possit Novi, quid praescriptioni tribuant leges ; parem vim transferendi dominia tributam esse re judicatae , non novi. Genoralis est regula , praesumtionem cedere veritati: ac sententia qnidem judicialis praesumtione facti particularis nititur.
1 Prop. I. inter damnatas ab Innoc. P. XI. 20 Proy 26. inrer damnacas ab inexandro P. VII.
Vitia judicum speciali notata nomine , itemque remedia sanandi plagas ab iisdem inflictas enumerari breviter oportet.
a Crimen barratarim committit iudex ,
quando pecunia corruptus iniqnam proseri sententiam e erimm concussionis , quando intentato metu extorquet a litigan tibias pecuniam. Dubinmnon est, quin judex parti Iavsae teneatur ad reparationem damni, quando .corruptione , dolotnalo ant per culpam cum gravi peccato con iunctam. eidem nosiuit, aut si ob culpam et im-
207쪽
mnum condemnatus est. Si ea teneator doctrina quam de culpa vulgo tradunt, tamen aVimadvertendum est , contingere poSse, ut N2gligentia , quae in externo foro pro levi vulgo habetur , spectata re , ejusque graVitate , quin m judicio agitatur , pro consciectiae foro gravi. aepe habenda sit. bὶ contra suspectos per Ieges positivas suppetit juramentum perhorrescentiae, sive Heratio bomae spei. o Contra iniquam sententiam appeIlatio judicialis locum habet, sive provocatio ab insere judice ad superiorem ratione gravaminis per sententiam illati, et gradatim lacta. Eodem pertinet remedium supplicationis vel revisionis a summo Imperante petitae. ca λ din contra fraudes , sordes , crassam ignorantiam iudicum datur accusatio syndicatuS , in qua probatione deficiat actor , eo graviore id pinna Iuet, quam magis interest boni communis , auctoritatem iudicnm , ac tribunalium sar
Iustitium est status civitatis , in quo iudicia cessant , estque vel uniuersala , si tota in ei vitate seu republica, vel particulare , siqua in parte cessent: dein necessarium , quod ob publicas ea Iamitates invito etiana Imperante contingit; -Lu-
208쪽
Itis naturae publicum. αo3arsum, cujus ratio in ejus arbitrio sita est: rursus continuum re perpetuum, cum spes nulla est, judicia restitutuin iri, temporarium, quando jurisdictio suspenditur ad tempus. De his sic statuendum: οὶ In iustitio particulari vel adeunda snnt
superiora tribunalia vel mora serenda est cohibita vi privata , nisi summum Sit in mora periculum , uti contingit in defensione possessio nis adhibita in continenti δὴ Si iustitium incidit voluntarium et universale , sed temporarium , lapsus termini exspectandus est , ceu in feriis. Siquod negotium moram haud patitur , ius dicetur ; quemadmodum contingit de vi et alimentis tempore seriarum.
e Vis privata Iocnm habet in iustitio continuo et universali , idque veI obtingit de jure ,
Cum quis versatur in locis non occupatis, in quibus nulla est eiuItas: aut de fiacto , cum civitas in anarchiam abiit , ac subditi Imperantem non audiunt. Q Si iudex cognitionem causae ad dilatae aperte rejicit, censetur incidere iustitium voluntarium ac particulare ; actum ab inferiore adsΗperiorem provocare licet ; si supremus sit judex , qui adininistrationem justitiae neget, po tius serendum est privatum malum, quam commune bonum turbandum.
A civili jurisdictione ad criminalem progredior ; cui notio paenae praemittenda
209쪽
est, quae definiente Grotio est malum Passimis , quod infigitur ob malum actionis.
opera veniunt poenae nomine, quatenus molesta sunt, vel ignominioFae, et ad Pas-,
8iones inferuntur. cI Colliges:
a 'Uti bonorum ac malorum , ita pinnarum gemis est multiplex ; ac dividi solent in capitales , non capitales e corporis amictivas quaedam opponuntur bonis fortunae , ut mulcta Pecuniariae , confiscatio r aliae honfri, libertati , juribus acquisitis civitatis, nobilitatis. b) Infliguntnr poenae ob malum actionis. Igitur earum finis est, I. satisfactio , ut iniuria castigetur, et delinquens animum nocendi deponat , aut sorte etiam vires male agendi amittat s uti si extra statum nocendi ponitur ὴ quo spectato fine poena dicitur assecui nitoria. u. Emenis uatio , ut mutet animum male agendi, et resipiscat : unde emendatrix vel 'medicinalis nominatur ; 3. ut alii successu vel impunitate improborum non modo non alliciantur ad peccandum , sed potius alieno periculo sapere discant, et des-
terreantur a malo e unde exemplar is dicitur. Dicunt , ultionem seu vindictam non esse aptum
finem, quem puniens sibi praefigat; quia vindicta seu ultio nihiI est, nisi voluptas ex solo delinquentis dolore capta ; quae quidem Voluptas inhumana sit , neque conducibilis , vel ad perfectionem delinquentis , vel societatis humanae ,
seu ad sa Iutem civitatis. Nisi vehementer faIlor , tota haec deductio, quae nostra aetate novas induxit etiam in theologia , quod mirere , opiniones , nititur definitions arbitraria , a Wolfio parnm eogitate proposita. Si ob laesum ho-
210쪽
aus naturae publicum. aognorem Dei vel hominis poena infligitur Iedenti, non ego tam voluptatem capio, quia malum fit laedenti, sed quia inquum est, ut honori laesi satisfiat: qui , quod justum est, non facit ; patiatur, quod justum est: nihil mali
eidem opto , quamdiu bonus est i Si bonus es.se praefracte renuit, cupio ne impune opprimatur dignitas et honor laesi. Mens mea non est fixa in malo Iaudentis , sed in dignitate Iesi , nec tam peccantem , sinam peccatum aVersor. Si justissimus Deus condemnat, et asstigit contemtores majestatis suae , Voluptatem sentio , quod summa majestas quodammodo 3alva sit, et impietati non succumbat ; quod si fieri non Possit sine calamitate laesi, hic exedat ossam , quam intrivit: volo honorem Dei impune non conculcari. Si summus Imperans civilis minister Dei est: si non frustra gladium portat ; non video , quare Poenum vindicatiυam innigere non possit; oportet enim , ut minister honori domini consulat. MuIti sunt loci V. T. , qui hane mihi notionem ingerunt ; G neque Vero ideae
rerum ad jus necessarium, et absolutum pertinentium aliae sunt in novo , quam Veteri tem
e Disseri igitur poena a restitutione vel
reparatione damni dati. Nam restitutio fundatur in Iaesione juris persecti relativi seu proximo competentist pinna irrogatur propter Violationem legis qua talem r restitutioniS mensura est quantitas laesionis i pinna determinatur ex quantitate tum laesionis , tum moralitatis , qua de- Iictum patratum est ; restitutio locum habet, tibi nullum delictum vel culpa intercessit: pue. na non item. Idcirco restitutio non recte appel-