Inuicti quinarii numeri series quae summatim a superioribus pontificibus et maxime a Sixto quinto res praeclare quadrienno gesta adnumerat ... Auctore Ioanne Pinadello Taruisino

41쪽

dias excitaret,qui tamen obsistens censuris coactus, tamdem intercedetibus Florentinis eius fautoribus Brachius

ad pedes Martini accedens Veniam petht. Atque eius dem Martini prudentia factum est, ut Baldessar Cossa Ioannes xxiij. dictus,qui in schismate fuerat ad obedien

tiam rediret;nam cum is e carcere Cosini Medicis preci-.bus fuisset liberatus, ad Petru Rubeum Parmensis agri do

minum diueriatus,inde ad Legatum Pontificis venit. Tu vero cum omnes innovandum Schisma suspicarentur camaxima omnium admiratione pede Martini Pontificis exosculato, eundem, ijs qui aderant audientibus, verum

Pont.adorauit. Deinceps Bononiam tumultuantem,Gabriele Codelinario, qui ei successit in Pontificatu legatomisso, in ossicio, & obedientia Sedis Apostolicae continuit Tum Ludovicum in Regno confirmauit, ac res in magno discrimine positas inter Philippum,& Venetos felicissime composuit. Quin etiam quae ad Religionem propaganda attinebant,promouere studens Papiet Concilium inchoari voluit ; Interim cum pestis eam urbem inuasisset,visum est Senas migrare. Deniq. peractis omnibus , ac schimate sublato omnem cura posuit in Viris probis, ac doctis prouehendis: nam in beneficiorum E clesiasticorum vacationibus, secum quaerebat quis ad id potissimum idoneus videretur. In uestigabat quis,& qualis is esset, cui beneficium dandum erat, quibus in locis enutritus,quibus in Gymnasijs institutus,non alia de causa,nisi ut beneficium bene collocatu constaret. Ex operibus vero publicis inter alia haec celebrantur. Atriu B, silicae Sanisti Petri restituit,pauimentum Later ense extruxit,ubi & sepulchrum sibi poni voluit,quod nunc etia

42쪽

in medio templo eius ex aere expressia imago conspicitur, in quo inter caetera illustria signa illius aetatis, ac digna memoria tanti Pont. extat illa verba SVORUM TEMPORUM FELICITAS. Aedes vetustate collabentes ad xij. Apost. restituit, ubi per aliquot annos habitauit. Errores Ioannis Uvici ess Angli, Ioannis Bohoemi,ac Hieronymi de Praga in Concilio Constantiensi damnauit. Officiu Rotae, ac Cancellariae,cui nunc Alexander Peretius S IXTI Quinti Pontificis Nepos praeest,resormauit. Atque ad eos qui prouincias, ac ciuitates gubernabant saepissime haec selitum dixisse fertur. Diligite iusti- . tiam, qui iudicatis terram. Prosperum Columnam Nepotem suum Sancti Georgh ad Vellus aureum DiaconuCardinalem creauit, cuius loco hac aetate nostra floret, Ascanius Columna Diaconus Cardinalis S. Nicolai in in carcere Tulliano a SIXTO V. ob insignia eius merita, ac doctrina, praesertim in Sacra Theologia supra aeta, tem,singularem, creatus, Titulo etiam Basilicae S. Ioa nis Lateranensis,quae super omnes Vrbis,& Orbis Eccle-sas praeeminetia,&pr cedentia gaudet, auctus est. Nam

de Marci Antons Columnae itidem S. R. E. Cardinalis meritis egregijs plura dici deberent,quam huius angustiae orationis nostrae pati posse videantur. Moritur Martinus Anno XIII, &Mense tertio sui Pontificatus.

Vacat tunc Sedes

dies xij.

44쪽

Anno a Chrisio nato MCCCCXLVII. IC O L A V S Quintus Lunensis,oppido Saraceno oriundus, Vno, eodemque anno Episcopus Bononiensis, Cardinalis, & tandem Pontifex omni u , qui aderant suffragijs creatum fuit virtute,& doctrina clarus. Hic Federicum Imperatorem Vna cum Leonora eius coniuge corona decor

uit. Iubileum anno M CCCC L. celebrauit, curauitque diligenter, ne grassatores, Peregrinis ad Urbem accedentibus, molesti essent. Bibliothecam Vaticanam extruxit, exornauitque, missis in varias partes Viris doctis, qui libros exquirerent. Cuius exemplum secutus S IXT V S Quintus non minori animo Bibliothecam loco sublimiori, & ampliori erectam, & libris auget, & bonis artibus exercitatis aditum maximis muneribus ad omnem laudem parat. Verum Nicolaus, cum primus iulius saeculi literas pene extinctas excitasset, Baulicam S. Petri ab aspidis fronte pulchro cepit opere illustrare . Praeterea restituit templum S. Stephani in Monte Caelio ,& M. Agrippae opus vetustissimum plumbeo tecto cooperuit. In Vaticano Pontificias aedes sumptuosiis operibus auxit. Pontem Miluium reparauit, & aedes egregias ad balnea Viterbiesia aedis cauit. B. Bernardinum Senensem ordinis Minorum miraculis clarum in Sanctos retulit. Tum vero concordiae optatissimae inter Fodericum Imperatorem, Principes nationis Germaniae , ac Sedem A postolicam auctor extitit. Eleemosynas multas in pauperes erogauit. Tandem octauo Pontificatus sui anno Romae obht. Sedes vacavit dies decem & quatuor.

46쪽

Anno a Christi nato im P L X VI.

IV S Quintus e gente GisIeria,Boscho oppido in Liguria natus, Michael sacro baptismate

ablutus vocatur; quod nomen etiam in Rel

gione sancti Dominici,qua professus est,retinuit. Hic ex praedicatore Inquisitor, tum Cardinalis Tituli Sanctae Mariae super Mineruam a Paulo Quarto cre ius xv. Marth anno M D LVII. Alexandrinus dictus est. Postea Episcopus Montis regalis Ecclesiam suam in uisens pluribus reformare non destitit. Inde in Urbem reuersus Pio Quarto vita functo anno M D L X V L nonis Ianuarij suffragijs Cardinalium LII qui tunc in comiths aderant Pontifex Max.renunciatus est Coronatur

xvj. Kal. Februarijaesto die S. Antonij, qui fileratilli natalis. Erant tuc res GalIiar, ut & hodie,in maximo discrimine.Quamobre singuIari diligetia laborauit in ipso ingressu sui Pontificatus omnia illi opportuna remedia prouia dere. Iuuit eam consilio, pecunia,armis ipsis , ut penitus extingueret haereticorum morbum pestilentissimum. Et

certe finis factus fuisset Gallicarum discordiarum, si plane tanto Pontifici fuisset obtemperatum Constat nihil minus haereticos, a quibus plurimas,insignesq. Victorias reportauit, dicere solitos, Pio Quinto acriorem hostem in fide Petri se fuisse expertos neminem. Itaque cum n stri illum venerarentur, & maximo in honorehaberent, neque hostes ipsi se continere potuerunt,quin tantum Pontificem summis laudibus pros uerentur, quod meo iudicio in maximam eius laudem redundat: bonu enim est ut ait Philosophus,quod idem omnes fatentur, vel hostes

47쪽

stes io si euidentia victi negare non possimi; neque vero nobilitas illorum oculos praessingebat, sed virtus ex alto infusa. Na prudentia singulari non cessabat rebus publiacis vacare; dum tamen vita innocentissimus,in oratione 4

ad Deum fusus pro grege sibi commendato maiora qu dam consequebatur. Obtinuit enim , ut Elias ille Carcosius tunc Iudaeorum Conseruator ad fidem nostram cum tota familia conuersus, breui ad trecetos ab eadem lege ad Christi veram religionem traduxerit: nimirum potest tantum apud Deum oratio,vi hostium nostrorum etiam durissima corda emolliat. Interea disciplinam Ecclesiasticam tractans,quq in Tridentino Concilio decreta fuerant,executioni mandare toto pectore conatur, ut

quae in celebratione Missarum, horisque canonicis legimus, ipsius opera reformata habeamus. Magna quidem fuit eorum laus, qui vel Concilium inchoarut,vel persecerunt,sed non minor Pij Quinti putanda est , qui,quae in Concilio statuta fuerant,fap1entissime obseruari mandauit: facilius enim in re leges incidi possunt; quam in cordibus hominum Proinde Urbem reformauit, eiuSq. gra' idus omnes, ac dignitates. Huc attinent tot, ac tam utiles eius constitutiones contra sy moniacos, fiduciarios, Vsu- rarios, &cambia illicita contrahentes, contra concubia

natus,& huius generis quam plurima,& sanctissima instia tuta. Praeterea Cardinales tres praeposuit cognoscendis causis,quibus Episcopi Romae detinerentur, ut si idoneae non essent, ad suas dioccesses remitterentur. Deinde statuens resignationes Beneficiorum simplicium non ad- , mittere,nili habito prius diligenti examine, num essent

idonei; cum quidam ad ipsum retulisset, id esse Curiam

destrue -

48쪽

destruere , respondit, minus malum est destruere Curia, quam diuinum cultum negligere, ac Christianam Rempublicam turpiter prodere. Praeterea Montem Religi nis non vacabilem, Foederis vero vacabilem erexit; nec non S.Thomae de Aquino Doctoris Angelici festum celebrari statuit, illumq. in Calendario Romano adscribi iussit. Cum vero notum Ponti fici esset Cosmum Medice illo tempore Florentinorum Ducem magnam Operam pro Religione posuisse, pecunia etiam liberalissime in bellis contra Haereticos exhibita,anno M D LX X. mense Februarij ad urbem venientem in Aula Regia coronauit, & in Magnum Ducem cum suis successoribus creauit, in cuius Corona Pontifex illa verba inscribi voluit

PIVS QVINTVS PONT. MAX. OB EXIMIAM DILECTIONEM ET CATHOLICAE RELIGIONIS ZELUM PRAECLPVVMQVE IUSTITIAE STUDIUM DO-- NAVIT. Nec vero immemor in tanta dignitate veterum beneficiorum, sempiternae memoriae Pauli IV. a quo Cardinalium numero adscriptus fuerat, extare voluit monumentum clarissimum in Ecclesia Sanctae Mariae super Mineruam. Eodem tempore in Monte Pincio,

gratus memoriae Rodulphi Ph Cardinalis Carpensis Senatus principis, sepulchum erexit,quod munus nouisii- me, mortuo Alexandro Farnesio itide senatus principe, vetere instituto Ioannes Antonius Sorbellonus suscepit, illudque singulari integritate, ac prudentia,necnon assidua diligentia,ac sollicitudine, magnaque omnium gratia, aetate grauissimus substinet. Extant Pij aedificia in Vrbe,& extra; ac in Patria sua coenobium sub nomine sam

G ctissimae

49쪽

Hissimae Crucis si atrum sancti Dominici, ex cuius ordi

me fuerat. Non longc a portu Romano in agro Ostien, si praesidium aedificavit S. Michaelis nomine,quod in imsis Tyberis faucibus multum affert adiumetiti illuc e mari emersis. Porro aquam Virginem, opus a Pio Quartoe C ptum,magna omnium laetitia, de commodo in Vrbem introduxit, eamque in varios fontes distribuit. Ciuitatiss-Leoninae moenia perfecit,& Palatium Sanctς Inquisitio'mis ab eodem Pio Quarto inchoatu, ad haereticos in carceribus cohibendos, absoluit: nec minus semper pro refiligionis propagatione inuigilans de hostibus Christiano

Tum tollendis meditabatur. Sub id tempus plurima gese sit;sed eius laudes,tum quia egregie,& abunde, Hieronymus Catena conscripsit, tum quia breui oration tor ilme complecti non posse fateor. Est ille sons, ut dixi, si quis stit, eat,bibat, & satiabitur. Illud vero silentio praea

teriri non potest, quod contra Solymanu immanissimutyrannu Ungariam vexantem ad Imper. magnam copii 'auri trasmiserit.Tum vero icto sedere cum Rege Caino flico Philippo II. ac Venetis diuinum imprimis imploras auxilium, quo maxime fidei nostrς hostes frangutur, Iu-hileum,ac solemnes supplicationes indixit,in quibus sui sedibus tanta pietate Pius Senex progrediebatur,Vton Ties ad sui deuotione attraheret; liberatis piaesertim plurribus energumenis suis precibus publice populo Romano spectante, Sc admirante . Interea vero parata classis contra Turcaru sevissimum tyranum e littore soluitur, explicatoq. Vexillo Crucis prςlium committitur ab hora xvij. ad xxij. usque. Erat Turcicae classis numerus tantus, quantus post hominum memoriam contigit num-

50쪽

quam. Pugnauit nobiseues Deo, victoria . pikta, piam

non oratores modo,sed poetae pluribus carminibus exornarunt. Itaque praeter communem nostrorum omnium laetitia, Veneths cuta pecunia est hac inscriptione. A N-

NO MAGNAE NAUALIS VICTORIAE DEI GRATIA CONTRA TUR CHAS. Quasi

orationibus tanti Pontiscis eam victoriam Veneti se consecutos faterentur. Pontifice postea vehementius calculi doloribus vexato : Auge dolorem Domine dicebat Pius ille, sed auge, & patientiam. Tandem omnibus virtutibus toto orbe clarus, reparatis legibus,atque Urbe reformata, anno sexto sui Pontificatus ex hac vita ad feliciore emigrauit. Vacauit Sedes diebus tresdecim. Huius corpus ex S. Petri ad Sanctae Mariae in Exquilijs translatum monumento a SI X T O Q V I N T O gratissimo Pontifice conditum est. Nam Pius tribus publicationibus in Pontificatu peractis xxj. Cardinales creauit. Inter quos S IXTUM U. xvj. Kal. Iunij M D LXX. ad eam dignitatem evexit,in qua ita se gessit, Vt ad cius de aequalem locum spacio quindecim annorum summis laboribus, & maximis meritis felicissime ascederit. Licet plura in Pio Quinto laudanda sint digna bono Principe, quaeq.

longe ampliorem commedationem merentur, quam tenuitate mea explicari possint: hoc tam e immortale erit,

quod eum elegerit in Cardinalium numerum,qnis anetis limam Petri Sedem ita defenderit, & exornarit,Vt nemo magis. Sed tempus est,ut nonnulla breuiter de S IX T O Quinto attingamus, quae in hoc quadriennio obseruare potuimus, erga tantum Pontificem singulari deuotione

Dipstia