장음표시 사용
61쪽
DE HOMIN. FELICIT. Critolaus dicebat, si in altera librae lance cuncta fortunae,ssest corporis bona ponerentur,in altera sola
virtus,hanc qua Pirtus contineatur, tantum ponderis habituram, i terram sidi maria depressura sti. Iserit) igitur felicitas ex Pirtute, tunquam ex longe praectantiore,et maiore parte Di flabile quod lisis 'mum bonum nominabitum. uuamobrem siquis erit mente bona, o firma, irtutisque praesi
dis fultus, di culter ex felicitatis possesione d hi,
deturbarique poterit. Si enim leues aliquos, m exiguos casiis fortuna inuexerit, nihil debellicitate δε- trahetur res enim exiguae, Pt magnus illi e grassdicebat,nihilsi instar obtinent sin in Priami calimitates incideris,nu erit ille quidem absolute, omninoque felix Uproxime tamen accedet ad bel=cit tenet. Nam maiorem, oe praestantiorem felicitatis partem, istut scilicet possidebit. Iccc locosatis commode asserre posmus,quae e frinoteles m maluis Ethicis de Ebus boni,quod ipsi Mi ν ,nos prinnantisi mum dicemus,notione admonuit. Dicebat enim praeliantissimum bonum illud a quando appellari,quod reliquis bonis colgatum emineat, eluceat maxime, Utsi prudentiam carteris omnibus bovis praestare diceremus; abluando ero quod omnia bona inse contineat , sitque singuos separatim accaeptu maius, inpraeclarius. Ostiue hac secumda
62쪽
δε notione laselisit, praestantissimum, ab
lutissimum bonum nominari debet. 6mtinet enim complexu βιο bona animi, corporis ortunae, ita tamen,'int bonis animi tanquam propria sede nitatur: deinceps bona corporis requirit; quippe corpus pars hominis est idcircoque flatus ipsius optimus a natura expetitur. Postremo loco fortun.e bona, tanquἀidonea ad irtutis munera obeunda absiluunt fel,
citatem. uare Speusippus felicitatem definiebat
bonum ex omnibus bonis cumulatum. Verum misretur fortas aliquis quid sit, quod bona corporis,
fortunae sepius in ore habeamus, docilitatis autem, celeritatis ad cogitandum quae ad animis bona pertinebat, nullam faciaPius mentionem, neque tialam in felicitatis partibus recensere M ideamur. uod tamen non est ita. Cum enim dicimus ratione ,irtute perfecta es informanda, ingenio eximio opus esse octodimus.Tardis. n.metibus Perfecta Pirtus non comittitur, quod fo loco satis con labit. tap.i3 Positi us felicitate ess semctione animi irtuti coptaneam, nori 1 corporas, et fortunae copia adiunximus. Nunc P Le etia persectaprosperitate aiam mus Neq. em, i e I in prouerbio, na hirundo, ne dies nus Per e cit. Sic nus dies, auiperbreue t
presperfectae )ndi , et omnibus numeris absolura se licitati no satis est. Hi eui ita humana si secta
63쪽
s s DE HOMINIS FELICIT. futura β, ad certum terminum peritenire debet aes ne res omnes naturales,quemadmodum certam molem habent,ita etiam certum habent sta si temporis,per quod persirent, i de multis animantibus refert, in quodam Epigrammate virgins D seminis actio perfectas actum tempori et quadam longitudinem desiderat. Etsi enim qui breui tempore elix fuit, optime aliquando egisse potuit, aeque ac ille, qui diuturnam habuit felicitatem, μtamen, Pt producibone temporis beata ita augeatur. βuemadmodum enim aeternum ess perfecita, ita quaeque res quo ab aeternitate propius abe i, nisi
quid aliud μ impedimento ; perfectior, ges absolutior censenda ect. Etenim tametsi tempus extemnum quiddam 'multum tamen ad rerum perfe-ribonem facere et idetur. e fide, qui Jacium habe eum multo plura, ac praeclariora facinora ageredi alere. eisque illud etiam non minimi ponderis e i breuem felicitatem a nobis percipi, cognostis non posse. Tot enim latebras, tot reo sim humanus Animus habeti; t xeram ne, fg solidam, an adiιmabratam, fictam posedeat felicitatem,breui tempore nequeamus iudicare. Visamobrem Solon princeps meo iudicio septem seraeciae sapientum in celebri illo sermone, quem cum Creseo opulentismo lydorum Rege habuit, pediandum tempus extremum
64쪽
intutis ad felicitatem diiudicandam censiuit. . Quod non est ita intelendum, quasi tum denique sit alis
quis beatus, cum itae curriculum a natura datum confecerit de humana enim felicitate loquimur, cuius in hac ita compotes sumus, non de e quae no
bis poni mortem promissa est ) sed quasi tum deni b
aliquis iudicari beatus resti quea cum ex hac Pita excesserit, quae omnibus fortunae telis proposita erat. Uerum duae hic potissmum explicandae quaestiones occurrunt. GPrima questio est huiusmodi si mitis supremus dies est expediandus, 'quis diere felix iudicari queat, non quod beatus tum sit,cum moritur, sted quod antea fuerit,absurdum plane Pidetur, tum cum erat beatus, felicitatem ipsius praedicari nopotuite. Nam si hodie haec enuntiatio mera e L heri Pompeius diues fiuit, profecito heri pronunciare tuto poteramus: Pompeius diues e T. I tam foratasse Parietatem fortunae extimescimus si feli. citatem Habile aliqui δ' firmum, isque mutabile putabam m. ero cura quae lio sed tamen certum e hquid ex c gri Iotele respondeam.Si enim fortuna domina felicitatis esset, o non potius Dratuti consentandie asiliones, nullusprobes no dum Luit, beatus re te iudicari posset. Facili enim sertimnae impetu de I iam seuo deiiceretur. Planc infelicistate conseruanda primas ad istutem desierimus,
65쪽
.r DB HOMIN. FELICIT. qui quidem mistus stabilitatem, firmitate βιωmam habet, cum inter habitus, Oecunc declarasit mr libro,connumeretur ex quo poetae, illam lapide
quadrato infitilentem singunt. Vitare si quis pers
otii, absiluta virtute, reditus existat, iudicari nou iniuria beatus poterit; quoniam principem paratem obtinet felicitatis; δ' si reliquis omnibus bonis priuetur, quamuis parumper de perfectae filicis
iis fiatu recedet,proxime tamen semper ad ipsimaccedet.Τossumus tamen, omnes strupuli tollantur , eum duntaxat mere, absoluteque felicem appellare, qui irtutis perfecitae perstetito pungatur munere,reliquis etiam bonis,clytiens non in quan- lotus temporc , sed in perfecta mita, quique re te, laudabiliter, atque anteactae conuenienter sit mortem obiturus. Sic enim aliquam felicitatis partem quamuis minimam in potentate fortunae relinquemtas, quam nonnihil, atque adco multum posse in rebus humanis nemo, opinor, dubitat Non igitur quemadmodum in diuiti Aita in felicitate φωι nil, t heri aliiquem absolute silicem fuisse dicere possemus, nisi dem statu mortem obierit. 'Nam cum selicitatem dicimus, perfectim quoddam bonum,itaque diuturnum animo concipImus, Ut hominem debeat isque ad extremum miti diem co-
66쪽
- - : fortas cum ipsas etiam alicuius diuisi, predicamus, non ilias intesigimus, quaepivicti temporis euansant, edPaeper omne πω tempus flabiles Ddeantur permansurae. tque hoc paAD prima quaestio ad exitum videtur perducta. Exisnit'altera, an cum quis e vita excesserit, sieius posteri, atque amici in maximas calamItates incia dant,amittat ipse felicitatem. verum o res ad uersas amicorum, pollerorumque nihil ad mortuos pertinere sententi' omnium repugnat,ita tanti m menti esse, coise , si antea felices erant, beatam
Ditam eripiant, non e I, mi arbitror, concedendum. otinus autem accurate hanc rem in
praesenti tractiamus, quoniam de alterius homi num rata, felicitate in his libris distulare non imnituimus. cap. 0 Febritatis definitione iam constituta, istius parates consideremus. c ut enim ex hone sis aritioni bus, pendet, aut ex contemplatione. Hinc autem exordium capiamus. Possimus felicitatem esse functionem muneris eius animae partis, quae ratione praedita est. Ex tribus autem animae neribus Pegetabilis, quae insimum,m ignobilissimum locum tene rationem non audit, 29 in somno praecipue sim munera exequitur. Mens aute ratione insese inclusam camet, Deli a potius ratio est. Sensius no ipse
67쪽
quidem ex p scripto rationis res subiectas perclpit percipit enim pro facultatis suae tribu at a'
petitus ipsius comes est quatenus rationis compos possit euadere,menti scilicet, intellaentia obtemperans. Etenim si vel immanes quasdam bcbas, in quibus nussum rationis lumen eluce infiitutione cicures feri idemus, m homini obediresquis negare audeat humanum appetitum, qui suapte naturamenti siubi bis Q ratione re etgubernari posse ducit multa Plutarchus in libello de 'tartute q ad mores pertinet, quibus hoc confirmetur. Nos duo antῖm ex iis ageremus. demus igitur
primum, si quis puellam, quam deperibat, cuiusique incredibili cupiditate lagrabat, sororem siuam est,
aut Fiam cognouerit, continuo appetitum quasi rationis iudicium Perentem sese contrahere, pri rem libidinem quantumuis ardentem rectingui: Deinde illud etiam sepenumero animaduersium
H,in js qui cibum aliquem bbentissime sumpserui, si rescierint potitia eius generis fuisse. quo se ab ii-nere ob iraligionem con euerant, ita comoueri an titum ita . cibo illo abhorrere, i nausta, mitus sequatur. Ratione igitur intesigentia branatur appetitus, se bonesque omnes cohibentur.
uua quidem in re Stoici opinosissimi homines turpiter lapsi sunt. Non enim eam animae partem,
68쪽
A qua assectiones locarentur, a ratione di pertitam ese cognouerunt, sedperturbationes omnes exsat et oluerunt oriri opinione. uos miror oe nutrIem di, sest crescendi etiam facultatem rationis iudicio in in seu, fungendis muneribus non es' masse. Etenim si ratio ita animam appetentem continet, mi haec nunquam extet, certe egetabilem continere debebat. Certum igitur,exploratumque nobis,st,animam sentientem, ipsiusque comitem appetis tum partem esse animae no irae ά ratione, stu intellia gentia diuersam, atque sitiun tam, nec raro etiam ipsi rapi gnare, nisi praeclara in litutio accedat. uapropter Ara ioteles, quem admiratione quadam co-
moti m epistime adhuc laudauimus, sest pomac
laudabimus, imperium mentis in appetitum custis nominabat;quod quemadmodum ciues a miliatoribus re .ssae, ita appetitus rationi aduersari post , stes mehercle etiam soleat. Ergos elicitas eis aestio animi a rationeprost L; ratio autem tum in mente, tanquam in propria sede reperitur, tum appetitui impertitur,ratio autem, ne labatur, atque erret, debet informari Pirtuter equitur melicitasset actio tum mentis, tum appetitus, modo traque animi pars Pirtute perficiatur,tν exornetur.Virtus
antem mentis, os perfecilio ,sinon ip aper se mens stodietur ed cum reliquis animae iribus,atque cor
69쪽
ν, DE HOMINII FELICIT. pore copulata, totique homini conssiens , φρονήσit a
Latinis prudentia est appellata. Haec enim in mente laquam in arce sedens, petitum mouet, iurgit, moderatur, γ ob eam causeam totum etiam regit
corpus, quod appetitui, quod adseu G motiones pertiGnet magna ex parte siubiectum e l. uuam istutem qui psibi non parat,u forma, IV Dcie humana
praeditus ab hominis natura plane de cistis. Amota enim prudentia continuo uni metamorphosies illae,
de quibus Tythagorici, V Platonici multum pem
trafitant , Pt aliquando conuertamur in Plantas, aliquando brutorum animantium naturam, et ani mum induamus. Rationis enim integrae I nceraefauxilio priuati, aut incolumitati, itae conferuaudi nimis addidit planta rum plane naturam imit mur, aut oluptatibus emancipati deteriorem beniseipsis Nitam mmimus: Edi igitur Frudentia propria mistus humanae mentis, cum Pniuerso homini consub , in ipsius bono acquirendo, aut con eruaudo peruigilat. 'petitui autem ea Pirtus conuenit, qtia a Graecis a no iris moralis nominarsiet, multoque habet partes, i tu titiam, liberalitatem temperantiam ortitudinem,de quibus posterius e lagendum. Princeps Per) harum mirtutum qua in appetitu consi lunt, quasi regina prudentia. uamobrem ab e ri Iotele e rchitecitus rei u
70쪽
rum omnium mirtutum nuncupatur; a Platone autem quasi nus statuitur,non quo reuera mirtutes morales prudentiae partes sint haec enim in meu
te residet ilia in appetitu, sed propter hanc causam, quod semota prudentia nulla mirtus exi fit,prudentia autem omnes continet Pirtutes.
v o Qui igitur prudentiam seuerit asse reuius, G petitum etiam propriis illius et istutibus ornari et citatis,quae ri agendo consim quaeque ciuilis a pellatur,compos erit. Prudentia enim, stes mirtutes morales in hominum communione inc societate, uis solitudine conspiciuntur; idcircoque illorum propria sunt, qui rempub. m ciuita negocia admini strant. Ignossent autem. nobis aequi lectiores , sias bonis nomen non eadem semper notione accipi mus. vix enim, nisi barbaris γocibus itamur, facere abier possemus. liquando igitur aestio. nem dicimus, quam e fictoteles εν ργειαν, nocti imero ope rationem,e δί. Tullius,quem nos plerum
que siequuti sumus, seritionem muneris dicit;
eaque contemplationem etiam comprehendit: idcircoque tametsi felicitatem flammmus actionem animi, nihilominus eontemplationi etiam locus erit : Ea enim contemplatio meri e εν ρ αἰin persidia quaedam motio notae mentis. Squando autem ilias tantum actiones appellamus