장음표시 사용
371쪽
, ct DE VERA ET FALSA v v p Aionem scio. Eam mellem,antea qua ad an pergas, explicari. Flenis fisicet Pelis,inquit Madius, cum temere e portu egress sumus , ect nauigandum. U niat igitur in medium quectis icta, habeat ne sedem Jam Oluptas in sense,an potius in appetit'in mente, an doluntate. c primim desenseri se appetitudisquiramus.Hoc enim probe cognito acile etiam dei
mente, di oluntate controuersia abitur. ui igitur Poluptatem ad appetitum potius, qua se imperi,inere putant, eos Poluptatem ocant facultatis appetentis cum bono optato corunstionem, copulariton s
est mirificam quandam tranquillitatem in quibus fortasse Lucretius fuit,qui dixit. Requies hominum, Diuums oluptas multis, abdisi agere argumen
iis possimi Primum si aduersa sub eodem genere eo
locantur, t bub colore nigredo,et candor, oluptas autem, , dolor aduersia sun certe si dolor est perpesso, t rictoteles in Topicis inquit, oluptas quoi pem poto q dam erit. t perceptiosensus non in perpesso,mpotius qi di cibo muneris,sta lis. Ergo luptas in perceptione sensius no vi collicanda.Deinde illud euenire quotidie cernimus, Pt si quis putatim perdite amet, detur ι forte fortuna illius manu attrectare, incredibili dulcedine perfundatur, Ni iero ardor ille deferbuerit eandem manum tetigeri nulla amplius,aut certe perexiguam mitiat Poluptatem d
372쪽
LIB ER SECUNDUS. s 4rcutem aliunde proficisti no potest, qua quod eadem captitas, ac libido no manet, quatin eade sit perceptio sensius. Aperitus itur,non sensius magnae illius luptatis est ciens eranquare in appetitu, no in sensi Poluptas erit reponenda.Putdmulta ' Voluptaset Dolor hunt assectiones, M octendemus,ergo ad appetitu omnino pertinent t alias declarauimus, Ufectio
nihilaliud plane est, qua ipsemet appetitus seest prodes,
et ersipens in actum. Ostendemus aute quod polliciti sumus ex ijs, qtis tertio lib de mori sunt ab Aradi.tradita.Statuit ens Fortitudinem in dolore coprimendo, Temperantia in copescenda Gluptate considiere,cum tamen easdem irtutes in assectonibus, tanquiin seu biecta materia ersari antea aperte dixisset.uuio eomnes fere eteres ieripatetici, Platonis si Poluptatem, et dolore maximὸ omnisi Pehementes, praepotentest affectiones nuncupant; ais omnino hae maxime omnisi principia motus esse Ddentur dolore
enim, et Poluptate incitati facile huc 22 EAue impellimur quod Mosensus, β acultatis appetentisproprisi se rint. censuit. His igitur argumentis,qui putat oluptate in appetitu residere, satis tueri Ndebuntur sententiam sivi Cotia qui oluptate adstensum re ferunt, multa, nec infirmiora a ferunt argumenta. Primum flatuunt, quod musto erissimu est, oe a me initio huius distulationispositu, petitum esse co
373쪽
ι41 DE VERA, ET FALSAivo Lupemotionem siensis ad rem,qua sibi iucundam iudicat, prosequenda, et mole iam declinandam.Ex quo primo bb: etoric: cupiditatem definiebat e rictoteles undi appetitionem.Hinc Pero concludunt neces rio a sensu prius e se perceptam iucunditatem, et molentiam, qua emergat appetitio. Ergo tum Poluptaritum dolor in sensu spectari debentino in appetitu D inde comuni quodam sensu coprobant. Unr teperans, si aliquando luberis det operam, multo maiore sientiet oluptatem, quam intemperans, qui diuturno su dis
luptatis,illius sibi ipse siensim ademit.Quodsi in appetitu Poluptas considieret, cotra eueniret. Temperans enim minimam sentiret Ioluptatem,cuius appetitus iam e l calligatus, sest ad moderationem redactus. Intemperans maximam, qui ehementi libidine feratur incitatus.Idem in dolore reperias.Etenim csi crmata mi Tyranni ius is ferreis malleis 2Anaxarchus
tunderetur,cum Zeno,cum e tinus Regulus, ingentibus cruciatibus torquerentur, no ne censes maximilillis dolorem semon ea dubitandum. petistus tamen Pirtutis robore consirmatus mediocriter comouebaturiunc praeclarae illae oces siunt audita.blamabat Mnaxarchus, tunde, tunde Anaxarchi ire, Auaxarchum non potes tundere. ttilius Thoris p tante in rosea beatiorem se esse profitebatur.Zeno aute
siis ipse dentibus bnguam sibi abstidit,ne qu. e sibi tim
374쪽
LIBER,SECUNDVS. 34idita erat arcana, et occulta prodere cogeretur. Atqui, idem onus colento corpore facillime fertur,remissopprimit, sic idem dolor, eadem Poluptas fortem, stytemperatum irum mediocriter moue ignauum, styintemperantem rapit secum- de natu deipitis sensum igitur Polupta3sine dubio in referenda Prterea e Vero dolorem oluptatem non modo inter
assectiones esse recensendas, non concedunt , sed cotia a frunt locum Artitebon quo peristicue i ud Judetur negare.Inquit enim secundo libride moribus dum affectionem ab habitu sacultatestiungeret. Affectiones autem voco cupiditatem, iram, excandescentiam, odium des derium,timore, spem, inuidiam, gaudium, beneuolentiam, aemulatione, misericordiam ,ea denique omnia, quae voluptas, vel dolor consequitur. Suo si asseritiones omnes Poluptas, et dolor consequitur,nihilautemst ipsim consequi dicimus, concludendum certe en Poluptatem ab afectione plurim i differrivide assectiones ab ArictoLanimi motus appellari,cum tamen in decimo libro de moribus multis rimisque rationibus concludat oluptatem nulti pacto conuenire cum motu. Sed haec dissolui fortasse 'sint, eria certe illa,quae siverius ex eodem decasse attulimus, omnem tollire dubitationem ridentur; Cum in illis et Poluptate ab appetitione tum na
375쪽
ιο DE VERA ET FALs Alvo Lutatura, tum tempore esse diiunctaePrius en cupimus, deinde si cosequamur, erfundimur: oluptate.Per ob scura igitur quae iis est,m magiis, arduas cognitio. nis indiget. r si nobis iam,quid fiatuamus,consultatione nihil eni opus m δ' tu libris de anima sententiam no ira exponere Periti no sumus, cum de absenionibus agentes, Poluptate, dolore ab illis dictio ueremus. et nunc in oluptatis desinitione coctilum da, cit ipsam perceptionem nuncuparemus, aperte in sensiu collocauimus. Vuod tamen ex ore ipsius e rams diligenter ndecimu cap.i.bbs Detoricorum legeristis, mitti iudicabitis. Eorum igitur, qui aliter exi lis mant, argumetas ιnt resistenda. Primu autem illud intelligatur,cum appetitus maxime sit cctu tiGaiscopulatus custensu, et potius, i sepe diximus,reapse nou disserant,in appetitu autem prima affectio insit illa, qua in Poluptatem propendet, abhorret aute a dolore, Hinc euenire, t Polupta et dolor no modo peraceptionem sensita significent, aut iucunda, autmolesta, sed etiam ipsam appetitus propensionem, et cotractio, nem Id autem multis alijs in rebus euenire cernimus. luntas apud Arictotelem facultatem illam significa qua mens noctra mouetur, ad bonum amplectendum, ον euitandum malum. Significat tamen ut quando actionem etiam ipsius facultatis', qua
quidem 'imur insinem Di ab elictionesecernitur,
376쪽
pM miis potius γer tuet,quae conducunt ad finem )quomd actio haec facultati illi maxime cognata, atqproxima est,proptereas eodem nomine appellatur. Intelligentia itidem facultatem animisignifica qua intellaimus,st vimus, significat etiam habitum, quo rerum principia, , caul ad cognoscimus, quoniahis
habitus naturae ipsius facultatis intesilentis maxime proprius essHaec ex tert.bb.de moribus, sextosunt accepta. Sic etiam in i bris de anima facultatem illa animae quaphantasiam dicimus, cum muneris sunctione,dum iE sirioteles desinit, idetur consim de .Eadem igitur ratione Poluptas,d, dolor, Pt dicebamus,non modo perceptionem Mi iucundam, Pelmo flamsensius significant ,sed etiam comotionem appetitus,qua Ioluptati,i'uEbono optato haerems, a dolore refugimus; quod assectiones hae perceptione ensius fiatim cosequuntur,et ad Esas, tanquam caput, π originem reisuae omnes assectiones referuntur ; uuanqui siproprase Pocibus ti Pelimus, amor potius, m odium, M in libris de anima diximus, vaperara debent. moren propensionem illam appetitus m rem iucunda odium )πὸ fugam, declinitionem a re molem ignifica ed ob causam expositam confunduntur. Hoc probre fixo, Habitrio ML -υ. reprehensorum ditia diluentur. iam enim apparet,
Popacto Poluptas di dolor assectiones, di principia
377쪽
DEMIRA ET FALSA POL VP. motus appellari queant. Significant em propter quam
dam naturae contunsitionem Irim etiam appetentem,
a quam perti ut a sectiones omnes, i sprincipii est Omnis motus. Ad illud autem,quod priore loco pr
ponebatur, re vimus, primum exemis causa in Topicis dolorem nuncupari perpesionem.Deinde, umere dicatur,m ex e frictotelis ipsius sententia, e
ium parito dolorem appellari pose per* ionem asseri
mus,quoperceptionem, et cognitionem omnem Nam in omni cognitione necessariὸ praeit i a perpesso: nisi enim *ecies rerum obiectarum reciperemus, et quasi pateremur, nihil nquam percipere possemus. luptatis autem illius, quam in manu puellia amara tangenda maximam capimus, verissimam, it ambitro causam ex Vs, quae iam diximus, asseremus. Amor enim, i de nouitate dicebamus,sensum quasi exacuit, e cili Ut in rem obiectam magis in cumba incontentius va suos munere perfecibus sum gatur, Ut qui intentis oculis rem aliquam intuentur:
quapropter nihil mirum si maior ad ipsium peruenit
et oluptatis,quam cum deferbuit ardor ille cupiditatis. Ratum igitur,sirmum oluptatem insensu consuere,non in appetitu ; ex quo sequitur etiam in no bi ima, gy diuina animae notaeparte, luptatem ad inte gentiam pertinere, non admoluntatem. Idem enim uia - millies diximus, de appetituim
378쪽
faciendum. Prius enim mens noBra rem obiectam bonam, sisaes naturae accommodatam, , lucisndam percipiat omnino necesse eri,quam oluntas ad appetendum excitetur.Hac proslgata, ad exitum d ducta quectione existit ana,quae ipsa, quando omnia, quae ad hunc locum illuctrandum faciunt, explicare aggresspumiis, dilaenter,accurat ei tracitari po-Hula Duae enim siunt in mente, intelligentia peraceptiones,quarum Latini nam recta alteram re feram appellant.Primo nams animus exempli causa dulcedinem percipit, quae prima perceptio ex ipsius rer,quae obiecta est, suauitate oriri iidetur, stes remiab istis nominatur,deinde quas ius ipse reuersus dulce in se consequutu cogita ictas cogitatio ab isede catur reflexa.6um igitur hae duae perceptiones,tum perspicue in mente, intelligentia reperiantur, tum etiam, i nonnulli exili Et in seu, in trapotiussis locanda Poluptas cadit m quectionem.Mud inquit Zuggerius,cupide expectamus. Uecter, Maditu in
quit, nutus dem mihi faciebat. - j igitur in primre, alij in posteriore perceptione γoluptatem posuerunt; quorum controuersiam cum Drorumque rationibus exponere,it late locus bene intelligatur, necesse ela ui igitur in pocteriore ponunt,sic argumem tantur . Pocterior perceptio prioris accesso quaedam, Ss
379쪽
cles absolutio Indetur esse Perfectisma autem,quaesabsolutisma Poluptatem maxime parere rationi consentaneum edi. Ergo ad posteriorem illam perceptionem Poluptas maxime pertinebit. βuodl ectans Epicurus beati Pitam in coliciendis, totaque mente contrectanius arist Poluptatibuspositam es 4 mare non ea Peritus. Eui autem in priore percepti ne ponunt,primὰm putant cAristotelis sententiam a
se defendi,qui posteriorem hanc perceptionem de
luptate traitans ne nutu quidem significauit. Deindet ira duas perceptiones aiunt re non esse fortasse diuersas, nes id ab Ari Iotelis sententia siecundo bb.de anima explicata est alienu; praeterea )t Aiuerse sint,non ad eandem fortasse facultatem ambas referri perce. ptiones. Dicebat enim Ari Lin libello de somno, igilia quod cernamus, non iudicare nos Pisis, sed alia quadam stuperior acultate. m igitursiua etiam Poluptas seu ua tami,et reliquis externis sensibiis sit ignἀd et in i iis sesbuspocteriori perceptioni nihil sit reucia loci, sequitur ut Poluptas in prior Gno in posteriore perceptione consisidiat. ter u quonia*prema saltem animae no Iraefacultas,mens inquam, δ' imtest gentia non modo res obiectas cognoscit, sed etiam
percipit se cognoscere, neque ipsius etiam moluptatem inposueriore perceptione concedunt, sed in priore affrmant esse collicandam. Facultati enim nobi mae,
380쪽
m praestantisma practantissima res obiecta siummam inter caeteras omnes oluptatem asserat, ne-eesse e i. t cum mens, Ut exemplis res satis ob ra illa iretur, Principem illum Deum conditorem, moderatoremque huius niuersitatis contemplatur, quae res obisti ampliuspotest, q dignitate, pes dboneri Deum antecelgat , aut aequet,autproxime ad ipsum accedat' in faxima igitur omnium,quae excogitari possint, moluptatis m Dei contemplatione, in cognitione, quae prior perceptio est ion in poct
mresentietur. gumentum autem,quo altera opinione nitebatur facile restagitur. Est enim posierior perceptio quasi quaedam appendicula prioris. uum propter Ut idem ille Deus Opti. . Mam si summa cum insimis conferre fas est , e ipsium intesigendo suam satis obtinetperfectionem, nihili extrinsecus desiderasico ostii tamen m reliqua omnia, quincunque seunt, fuerunt, futura simi , quasi redum dantia quadam cognitionis, τ haec a Theologis nomis perfeIbo secuudaria nuncupatur uta mens no- ira res dignitate , stes persentione excellentes ,suaeque sacultati cognatas contemplando praecipua VFcitur oluptate, secundo autem loco pineriore etiami a perceptione delectatur , quae prioris, Ut dicebamus e i appendis. Hac exposita CPeripateticorum