장음표시 사용
71쪽
a Gmea. GLeges de legitimo inductionis usu.
PRIMA.Si generalis quaedam naturae lex per inducti nem probanda sit, necesse est ut ea in omnibus omnino casibus quae in examen vocari possunt, iisque non paucis, obtinere deprehendatur. Sic Physici in omnibus corporibus , quae sub XPrientiam cadunt, deprehendunt unum ab altero excludi suo loco hanc proprietatem , quam i emerabilitatem vocant, omnibus omnino corpor bus absque dubitauone tribuunt. Non oberit tamen si quandoque contrarium fieri deprehendatur moa illuci, examine accuratius instituto , cum lege stabilita certo quodam modo conciliari possit. SECUNDA. Si quaedam proprietas absoluta , quae nullum ad sensus nostros respectum habet, universim in majorum corporum massis deprehendatur, ea in sensibilibus et quantumcunque parvis corpusculis auribui debet, nisi manifesta obstet ratio mam ludo enim et parvitas respectu rerum, ut in aesunt, nil immutant, et si idem in minimis o Pusculis non servemus , id sensuum desectui ait Muendum est.
Proprietas respectiva, quae nempe solum comparate ad sensus nostros talis est, a maioribus
72쪽
eorporum massis ad minima corpuscula transferri non debet id enim magnitudinis discrimen, etsi respectu corporum sit accidentale, non tamen tale est relative ad eas proprietates. X QUAM ' Proprietates, quae rei cuipiam tantum conve-niunt ratione totius aut compositionis, a toto ad Partes, vel a omposito ad simplicia, ex quibus componitur, transferri non debent. Sic omni toti convenit habere partes, sed non propterea quae me pars suis iterum partibus constat.175 Podis logismus oritur dum plures sylla
gasis inter se connectuntur, ac veluti concat
nantum idque sit duplici modo:
1'. ita ut conclusio praecedentia fiat praemissa sequentis 3 ut in sequenti: Quod cogitat, est en simplex Sed anima humana cogitat Ergo anima humana est en simplex. En simplex non habet paries; Sed anima humana est en simplex; Ergo anima humana non habet partes.
Quod non habet partes, est incorruptibile; sed anima humana non habet partes; Ergo anima humana est incorruptibilis. 2'. Ita ut praemissarum una sat conclusi s quentis syllogismi ut si invertas dicendo Quod non habet partes, est incorruptiuile; Sed anima humana non habet partes; Ergo anima humana est incorruptibilis.
73쪽
Εns simplex non habet partes; Sed anima humana est en simplex :Ergo anima liumana non habet partes. Quod cogitat est en simplex; Sed anima humana cogitat; Ergo anima humana est en simplex. 176. Argumentatio, quae in regulas ratiocinii impingere videtur, eum tamen illis sit consorinis, cristis dicitur; quae vero vitio quodam sed latente laborat, atque ideo sua forma destituitur, Parcilogismus seu εο hisma audit. Sic sophisma committis, dicendo: Quod non perdidisti, habes ;Atqui non perdidisti Ibo aureos Ergo habes Io aureos.
74쪽
De indiciis eritatis et certitudine. I '. 'UO veritatem adesse iudicat, indicium seu criterium veritatis dicitur. 178. Ex indiciis non alia ratione veritatem a esse colligere possumus, quam quod inter ea et veritatem ipsam connexio quaedam intercedat haec vero vel potest esse necessaria vel non si primum, indicia dicuntur esse uincientias si s cundum, insusscientia vocantur.
179. Assensum frmum dicimus, qui nullam de opposita salsitate sormidinem relinquit.
18o Firmitas assensus est assectio quaedam seu status montis veritati adhaerentis sine ulla formi dine de opposito. Porro assectione mentis meas praeter me nemo cognoscit igitur praeter me nemo firmitatis meae, neque ego alienae iudex esse Possum.181. Firmitas igitur assensus oritur ex indiciis ut minus apprehensis ut sussicientibus.182. Assensus certus est assensus firmus ortus ex indiciis vere sumcientibus.
75쪽
COROLLARIUM.183. Cum fieri possit, ut unus pro veritate cognoscat indicia vere sussicientia quae alterum latent; item ut unus indiciorem, quae adsunt, sufficiem tiam perspiciat et adter non fieri quoque potest,
ut de eadem veritate unus certus sit et alter in
certus. Sic olim incerti erant de veritate hujus -ntur antipodes nos contra jam certissimi sumus.184. Necessitas, qua indicia sussicientia cum v ritate copulantur, triplex est, scilicet meta hi sim, P aica et moralia unde et certitudo ex illis orta eodem modo dividitur. Certitudo metaphysica habetur, si connexio veritatem inter et indicia metaphysice necessaria suerit; ut in hac circulus est rotundias. Si connexio sit physice necessaria , certitudo physica erit ut in hac Orseu nonsu uiam cacite. Moralis tandem erit, si connexio moraliter necessaria sit ut in hac Caesar depicis Giatia.
IM SCHOLIou. . Inter tria haec certitudinum genera supremum gradum obtinet metaphysi ea, quae ne per ipsum quidem Deum, adeoque nullo in casuiotest esse falsa. Succedit physica, quae quidem salsa potest esse, sed non nisi per miraculum, Seu per mutationem cujusdam naturae legis. Postrema est moralis, ad quam salsificandam miraculum quidem non requiritur, rarissime tamen aut nunquam fallit. Haec iterum varios admittit
gradus, prout major vel minor salsitatis suspicio aut lallendi difficultas adest.
IM SCHOLION. u. Cum omnes naturae Ieges ab earum
auctore Deo immutari possint, non est simpliciter impossibile ut illud quod physice certum est, aliquando deprehendatur falsum sed propterea certitudo haec
physica non minus vera est habenda; cum enim constet Deum, qui mundum secundum leges universales a se constitutas gubernat, nonnisi raro et ex causis gravis simis miracula patrare, atque illum eo in casu rare
76쪽
ditaturum esse indicia, ex quibus iacta legis communis eommutatio sat manifeste colligi possit, omnem prudentem de opposita salsitate sormidinem excludit. Idem cum Proportione dicendum de certitudine morali Phaec enim nonnisi rarissime aut nunquam sallit atqui secundum humanae prudentiae leges ad impossibilia reducenda sunt
ea quae nunquam aut nonnisi rarissime accidunt.18 . In assignando indiciorum sussicientium nis,
mero auctores non conveniunt. O statuimus quatuor sequentia γε/nsum intimum, enaum natura communem , ωεtimonium ensuum externorum
et auctoritatem Dei et hominum p ad quae caetera facile reducuntur.
D sensu intimo. 188. Sensus intimus seu Malimonium consciemum est perceptio eorum quae actu in anima sunt.189. Igitur universim sensus intimus versatur circa omnes et solas animae modificationes, quae actu in illa praesentes sunt. Sic sensu intimo mens Percipit se cogitare, velle , dolere, laetari, libertate gaudere pariter sensu intimo conscia sibi estidearum, quibus actu gaudet, earumque inter Se convenientiam vel disconvenientiam percipit; item sensu intimo percipit veritates sistractas, v g. -- possibile est dem simu esse et non sae in quibus nihil aliud quam idearum convenientia comaideratur tandem sensu intimo mens percipit cogitationum nostrarum claritatem vel obscuritatem; aD sectionum animae intensionem et remissionem, etc. 1oo. Quid vero rei sit anima nostra , quid sit ristitiae vel gaudii causa , an antea cogitaverimus, gavisi fuerimus, etc. sensus intimus non testatur et universim ad ea, quae extra animam fiunt, sensus insimus se non extendit.
77쪽
I91. Sensus insimus est sussiciens veritatis indi-eium, paritque certitudinem metaphysicam. Pr batur. Neque per Dei quidem omnipotentiam fieri potest, ut illud in anima non existat, quod ea in se percipit perciperet enim simul et non perciperet perciperet, ut supponitur; non perciperet, quia quod non est, percipi non Potest, Seu perceptio sine obiecto est impossibilis. 192. Haec veritas adeo manifesta est, ut quis de ea dubitando illam confirmaret pone enim alia quem asserere se certo dubitare an sensus intimus sit suffciens veritatis indicium hic interrogatus unde sciat se certo de eo dubitare, quid aliud respondere poterit quam se illud Novisse ex eo quod illud intime sentiat adeoque ille vel invitus cogitur agnoscere certum esse illud quod intime
De sensu natiam communi. I93. Sensus natum communia est quaedam
animi propensio a natura hominibus indita, per quam illi rationis usum consectui , circa res quasdam, quae sub omnium intelligentiam cadunt, commune et ita universum consentiens judicium ferunt. Εjusmodi judicia sunt existunt praeter me adii homines, Deus existit, est r d. COROLLARIUM.194, Nullum igitur iudicium, circa quod aeu-Yoquin communis hominum consensio habetur, insensu naturae communi fundatum existimetur, nisi sequentes characteres habeat.
78쪽
CEARACTEM Lusius non alia noscatur origo quam quae est ipsius naturae, seu ad illud necessario serendum aponte et sine ulla ratione a dictamine natum dia
Sit universale, sive omnibus hominibus qua tumcunque quoad mores et ingenium diversis commune, paucis vel nullis contradicentibus. ARACTER 3.
Sit constans et perpetuum, non huius tantum aetatis, sed et superiorum aetatum moriuus litterisque excultarum.
Si uniforme , seu cum aliis veritatibus certis ac ab ipsa natura dictatis connexum. 195. Neminem morari debet scrupulus u rumdam existimantium nos certo scire non possis an allegat characteres adsint, propterea quodneo omnes homines, nec interna eorum sensa circa
determinatum aliquod objectum noscere valeamus; etenim ad horum cognitionem certitudine, si non Physica aut metaphysica, saltem morali maxime nos perducet 1 Illorum, quos interrogare licet, consessio. 2'. Aliorum vivendi ratio exterius manifestata; sensus enim naturalis, vel invitia nobis actiones atra externa moderari solet.
79쪽
s'. Ipsamet propensio naturalis, cujus nos ipsi eo est. Sumus , quaque , depositis praejudiciis, oee in quadam naturae vi a judicium de hoc vel 1sso objecto constanter ferendum nos impelli aentimus hanc enim merito aliis quoque homi nibus inesse judicamus, cum eamdem nobiscum sortiti sint naturam rationalem. Sic desiderium felicitatis, quod in nobis experimur, aliis sine haesitatione tribuimus. 4'. Viatorum relationes, libri et commentarii; quia in illis aliorum hominum sensa consignata
196. Existit natum communis sensus. Cum enim, experientia teste, deprehendantur in omni eculo inter homines, caeteroquin genio, tempe ramento, educatione , moribus inter se discre Pantes, judicia quaedam constanter consentientia de rebus quamplurimis, etsi reliqua illorum judicia sint diversissima necesse igitur est, ut sit commune omnibus principium, cui ea innitantur;
atqui nullum aliud principium omnibus hominibus commune assignari potest, quam natura rationalis ob quam sunt et dicuntur homines igitur dantur judicia in natura rationali fundata seu ex naturali animi propensione orta.
197. SCROLION. Dictis non obstat vix unquam omnes omnino homines in idem iudicium conspirare id enim contingit ex eo, quod aliqui, distortis animi affectionibus nimium indulgendo , contrarios habitus contrahant, suam naturam magnopere depravent, ejusque in se Vocem extinguant ast non magis inde quis inserat eo entiens caeterorum plurium et magis proborum judicium non esse naturale , quam naturalem non me Parentum in suas proles amorem, ex eo quod aliqui fuerint parentes, in quibus sensus hie naturalis pro ausis pressus et extinctus fuit.
80쪽
TractatusFoNT CORROTI COMMUNIS NATURAE SENSOS. FONS PRIMUS.Cupiditas inordinata sciendi ob hanc enim se quenter contingit , ut qui nimium sapere volunt, in rebus obviis desipiant. FONS SECUNDUS. vanitas quaedam ridicula, inanisque gloriae si dium; quo fit ut ab aliis, ac praecipue quidem ab indocto vulgo Ascerni cupiamus. Hinc a iudiciis communiter receptis recedimus, aliterque de rebus omnium captu expositis, quam Vulgus solet, pronuntiamus : sicque dum elatione animi
aliorum sensa rejicimus, communem quoque a turae sensum repudiamus. PON TERTIUS.
Insita quaedam iam ante menti opinio et se tuita quasi adhaesio sectae cuidam, quae se novi tate falsoque doctrinae splendore commendat. FON ARTUS. Studium proprii commodi, quod frequenter, repudiat communi naturae sensu, O reperturos Speramus : suo nimirum veritates quaedam in sensu naturae sundatae hominibus, prae exum voluptatum studioris , perquam mole Ue, qu propterea ex animo ejicere omni cura allaborant,