장음표시 사용
341쪽
hus. hiatu sigebatur de adulterio, moxiis FCea A erat.Si ob aliud, Acontentio oriebatur inter coiugatos, iudices eos pacificabant. Quod si secundo conquerebantur,sentVntiam ferebant diuor iij Hoc dicebant ei e in usu. Ali: Vero dicunt, p ab . sententia sepai abantur, ipsis iudicibus Nola contradicent abus. Nonnulli secrete sine iudicis sentemia,aut monitione ad inuicem disiuncebantur. Hunc modum dicunt suisic in repudio. ' Et Plato.cle diuortio etiam Icges statuit in dialogo II .de legibus, ubi de tu dices ponit in repudio sicut S de hominil us noui orbis di.
De indiliolubilitatem matrimonio m. it de iure natim.RIM A, S solennis quaesto sitivir im indissolubilitas matrimoni j,qus repugnat repudio, sit aia de jure Datura . Pro solutione notandum,quid sit ius natura. le,sculex naturalis. Quod etiam modis capiatur. Pro cuius clucidatione etiam aduerte: qi omnibus rebus niuei insunt naturaliter qycedam principia uibus non solum proprias,& sibi conuenientcs operatione',sed quibus eas conis uenientcs fini suo facere possiunt. Verbi gratia. Hoimni conirenit coincidere ad vitae sustentationem, quod fieri non potest, nisi per digestionem cibi. Habet ergo ob hoc quadam principia a Datura quibuS perliciar operationem. Habet enim os,&d cntes,non solum hoc habet a natura,scd cum hoc habet, e couenienter ad finem talem,habeat operat ionem. Ob quod habet dent ei acutos: ut melius conteri possit cibus. Hoc ideo est, cquia cum natuxa sit optime instituta (ut Arist.ait) non solum prouider rebus ut agant,sed etiam utcduenieliter agant. Et dicendum nplurale quicqvsd a natura, datur,id est,a Deo auctore naturae.Et Talia principia ad reddendum operationes conuenientes fini naturalia divitur Reddete etia operationescouenietes fini Murale dicitur. Hoc autem su e lint operationes quae conueniunt rei, rati egeneris: vel sint quae conueniunt ratione
342쪽
ratione speciei.Verbi gratia.Si sit in homine principiu ad co-
A medendum,quod conuenit ei ratione generis,inquantum aninia est. Eo quippe v animal est,naturale est ei sumere cibum . Item. Et est principium inratione ad bonum prosequendum. S.Thoa.e Hoc naturale est,quod sequitur natura iri speciei, inquantu ho 2.' .ar.et mo est Sive hoc, siue illud ,naturale dicetur ipsi homini, cit m a natura orincipium habeat ad utranuo petratione in Item .Lapis habet principium ad complendam hanc operationem, i hcendescedendi deorsum,quod principium est grauitas:quod habet a natura insitum per sermam suam. Sicut ergo in rebus
inanimatis cognitione carentibus, quae ex necessitate natu -
rae agunt,piincipium actionu est forma, aqua operationes procedunt conuenientes fini: ita in his, quae cognitionem parricipant,priincipiu agendi sunt cognitio, Sc appetitus. At quia naturale est habenti cognitionem agere ex his principijs,necessa B rio dicendum est,q, illa sunt principia naturali amam eo modo quo lapidi conuenit descendere deorsum a forma sua, propter
gravi tatem,& animali couenit operari, Opera conuenientia ei per cognitionem,& appetitum:dc liaec naturaliter agunt et quia
a natura habent mouere animal, ad operationcs couenientes.
Ob quod necessatio oportet ponere in vi cognoscitiua,natura lena conceptionem rei,quam cognoscito in Vi appetitiua quaedam inclinationem.Hoc quide est in appetitu,inclinari,quod in vi cognoscitiua,cognoscere.Per huiusmodi vero act' potest: reddi operatio conueniens rei cognoscenti,sicut & per grauitatem lapidis redditur actus,descensus conueniens lapidi. Et hoc S. Thomest verum in cognoscente,siue operatio sit que couenit cogno- bis . P scenti ex conditionc generis, scilicet,inquatum animal, vel ex L conditione specie inquantum tale animal est.Sicq; reperiuntur haec principia,scilicet,cognatio,& appetitus in brutis, & in
hominibus.Est tamen disterentia inter homines,dc bruta ani- Nota.i. matia .licet enim omnia animata suos habeant proprios fines ex inclinatione naturae,& conseqnantur fines: non tamen at- DIPU- tingunt ad cognoscendum proportionem operis ad finem,seu tra ivtermediolum in ordine ad filiaem:na &si finem consequantur no rat uim
tamen intelligunt suum finem esse.Et quanquam contingat fi lia. i nem cosmoscere,nesciunt quis sit modus perueni edi in finem. rationalia
343쪽
Homo tamen habet per Iati nem , V ita mi finem stium
coranoscat,sed & media sint convcmerit ..,ri proportionem ad Afinem. Veibi gratia Brutum animal coniΠ agitur alteri in diu uersitate sexuum scilicet,naasculus, vacci Dina,d inclinatur ad illum non tamen cognostit finem,ad Pi Olcm generandam, ato uidem co ceret,medium,non cog Olcit proportionatum fini , sed instinctii, vel apperitu fertur in coniunctionem, cum ad id inclinc. Attamen homo, non solum cognostis fia
naturalis.sini. Ob quod dato in homine,& m an mal Idus lit naturata coceptio,& inclinati amen cognitio iridi a homini dicitus leni naturai s veria, natura es a d ni V d PQ dam Ladim 'o ue naturalis cognitio in brutiS dicil ur nacti l aliS extimatio Scinon lex naturalis. Ratio diaersitatis hZec est. Lex quippe disicre 'dam ad aliquid agendum, per u in regulamur in operationibus,&rcgulatio solum potest illis competere,qui ad retulam aspicere possinit: cuin ergo homo solus ad regulamios,ii, aspicere,eoqi est dominus suarum operatiossum,&potest intereulam dirigere,in eo dicitur lex naturalis,& no in brutis Bluta nano, norin habent dominium suarum operationum sed ex vi insita naturae mouentur ad exercendum suas operationes, quasi impulsa. Ob quod in homine dicitur lex naturalis,& no in brutis. Vndesex naturalis,est quaedam conceptio naturali ter homini indita, a dirigitur a d agedum in actionibus proprijs: siue competant ei ex natura geri exis,inquantum animaI
xaelit, qua homo dirigitur ad conseviendumsuum finem per operationem conuenientem sinuomne illud quod reddit opeucit 'nem non conuenientem sint . quem natura intendit erit contra iijS naturale. .
Mia r. Priter ea Dupliciter actio potest esse non coueniens nrudes quia omnino impedit finesve quia dato non impediat, tamedissicilem facit consequutionem eius, sicut per comessioneri natura intendit sanitatem,& conseruationem animalis: Superflua vero,& inordinata co mestio im p edit sinem,quia non in sinitas cum superflua comestione. Si tamen sit temperata om
344쪽
mestio feci ii ora sit cogmo tres V pore,licet alon impccliami finis, A qui est sanitas,tamen facit dissicilem consequutioncm sinis,eo Z non bene conscruabitur sanitas cum tali com cssione. Item notandum natura intendit in actionibus duos fines, Alasa.3. virum pinaci palem: alium sub isto minus principalem, sicut in exemplo posito. Per comestionem enim in homine non solum natura intendit sanitatem , ct consei uationem hominis, sed etiam intendit bonam habitudinem in negoti js gerendis: ut homo habeat robur,& fortitudinem,& no deficiat in eκercitio nogotiorum. Unde potest esse, quod amo impediat fine principalem quem natura intcndit,Veis non principalem tiatat sed secundarium. minus princi pallam. vel potcst esse,
diseultet,vel operationem dissicilem reddat ad consequutionem finis secundarij,& aon ad consequutionem sinis principalis, ut non recedamus ab exemplo posito, Superseua enim co-is inestio, non solum tollit finem principalem,scilhcet,sanitatem, sed & secundarium, scilicet, bonam habitudinem in negotijs
gerendis.Etidem de nimio defectu cibi .Cibatio vero inordinata quantum ad tempus,non tollit sinem principalc,sed di ficilem reddit secundarium. Nam non existente bona valetudine, non potest homo commode negotia exercere. His suppositi sit prima conesusta, Prima eon usio. In actionibus humanis si sit aliqua ope- r. concis. ratio, quae omnino tollat finem principalem , quem intendit naturain suis operationibus,est prohibita iure naturae,per prima principia. Verbi gratia. Intendit natura conseivationem hominis. Homici dinui autem directe tollit istum finem. Ob hoc homicidium dicitur esse prohibitum de lege naturae, per c prima principia legis naturae. Irem.Natura intendit bonu cuiuslibet.Si aliquis alicui malaminserat,tollit omnino istum finem,quem natura intendit. Quare est de primisyrincipijs iu- MankZ.ris naturannulli malum esse faciendum. Talia enim sint principia prima legis naturi,quq sunt nota omnibus statim sine aliquo d itan suiquaeau dita ,statim quilibet approbat.Sicut etiam est. O m ne bonum est piosequendum ,& omne malum est fugiendum .Quia ergo natura intendit fine primo,prohibet pii-mo quod omnino tollit illum finem. i.
345쪽
E. Ictu. r. conclusio.Omnis operatio faciens difficilem peruentio Vmstam nem aci finem,quem principaliter inten lit natura in suis ope. Abiu, innita rationibus, vel faciens eam minus decentem,est prohibita iu- c. id re naturae, te fecundis praeceptis iuris naturanquae quidem pri-i . .uer.II cepta sunt tanquam quaedam Conclusiones,quae derivantur eae Ouae laut primis principijs. Probatur. Quia cum natura ut diximus)ndue . Piu solurn des operationem ad cosequutionem sinis, sed etiam adcebs iu- conuenientem consequutione illud quod impedit conuenieniris inmitin tem consequutionem finis, erit contra ius naturae, sed non est contra prina a principia nam per tales operaciones finis princi palis non tollitur: ergo erit de secundit principijsi quae sunt velut conclusiones dei mat( a primis. Verbi gratia .Stadb in exe-plo proposito,comestio inordinata quantum ad tempus: licerno tollat finem principalem,scilicet,sanitatem hominis,quam intendit natura,reddit tamen consequutione ni finis difficilε, quia non commode habetur:ob quod est iure natur ptohibutum comedcre ante tempus,Uon quidem est de primis praece- Bptis,quia non est de per se notum n on comedendum ante hora unde non est de primis praeceptis iuris natur ,sed fit notu ex primo principi p.Cui libet est necessarium conseruare vita, sed ex inordinata comestione,quantum ad tempus, non lene conseruatur vita,seu salus hominis,ergo non est comedendum
ante horam.Ecce quomodo,quod difficilem reddebat fine ii tentiis a natura,est prohibitum iurematuroaquam quodam conclusio,que probatur ex principijs per se notis in natura, ut sunt de coclusones,quae dicuntur esse de lege naturalives prohibita,vel precepta, e secundarijs praeceptis.Haec sunt valde notanda in omni materia, iapricipue in hac matrimonis ad exacte ilitelligendum quid sit 'contra legem natum, quid non. concla s.conclusip.omni acti quae tollit finem secundatium nr-- cm. tu, et dim semiscaepe uentionem ad ii sum,est prohibina'. de iure natura r secundaria pr cepta iuris natur c nonpriprima.Probatur.Natura i suis merationibuspost finem icti, Ilatis. cipalem intendit debitam peruentionem ad ipsum, 'ad finem secudarium ergo illis prcceptisiuris naturae erit prohibi
tum,quod impedit finem secudarium,quibus est prohibitum, i
346쪽
- reiculus. ULAAcilio . matriso sit natui sis. 3 iquod impedit debitam peruentionem in finem, quia eadem A omnino est rario utriusq;: sed quod impedit commodam peruentionem in finem cst prolubitum secundis praceptis iuris
naturae. Vtiit. L. conelusione pal uit.
Illud dicitur esse prohibitum secundis prsccptis iuris natu- 2. Ratio. rat,quod non est per se notum malum,sed elicitur ex per se notis: sed quod impedit,& tollit finem secundarium,quem Datura intendit,non est per se notum malum,sed est tanquam eon-Husio, quae elicitaur ex per se notis: ergo,quandoquid c est prohibitum, solum est prohibitum de secundia praeceptis iuris naturae.Exempli grata a.Multum coinc iere, impedit finem secundarium,quem natura intendit per comestiolie,sc1licet, bonam habitudinem ad negotia gerendar ergo inultum com c de re,est prohibitum iure naturae,sed tam e non primis praecept is, si cum tali comestione conseruatur sanitas: quia non est persenorum illud esse malum,sed debet fieri notum per prima prinB cipia per se nota. s. Omne malum est fugiendum,&bonu pro- Mat T.
seqtrendum: sed non ex ei cere negotia,quar furit homini conuenietia,est malum,ergo fugiendum est. Ecce quomodo elicitur
hoc tanquam conclis sio quodam ex per se notis r ob quod illud tale dicitur est de iuris naturq praeceptis secundarijs. Axplicando in proposito in matrimonio,Duplicem finem nutilis pretetendit natur, inclinans ad illud.Primum, & principalem, procreationcm prolis, ct eius sustalentem educationem. Qui a finis competit homini,inquantum animal est. Omnibus quip - -
me animalibus perrect1Sco uelut procrearentios, in educare eo iatempore,quo educatIone parentum Indigent. Et ob id Ansso. ,
hanc causam associationis mari S,& foemime assignat comi1 - nem omnibus animalibus,quod est: primum bonum mat rimo'
nij,scilicet,prolis educatio.Finis secundarius, ct minus pritici, q
C palis in matrimonio est, communicatio optrum maris,&foe- j 'ininae,ut ibi Aristo. dicit,quae communicatio est in neres satin ' ad vitam. Et quantum ad hoc ponitur bonum alium matrimo *TNA'nij scilicet, si des, inquatum debet sibi adinvicem seruare,qua-doquidem in operibus communicandum.TertiuS finis respe- - .ctu fidelium solum est sacramentum, de quo quia de insideli- 3T' 'bus agimus,nihil in praesenti tuo Ioco reseruantes. X s Praeterea
347쪽
Sec dapax peculi risi opum. Preterea nota dunn ip ius naturale triplici r accipitur. Vndmodo .pro eo quo d est a principio naturali S c cudo modo, pro Aeo quod es a principio extrinseco Diuino. extio modo, pro eo quod non solum est a principio naturali, sed est a natura, id
est de re naturali,prout distinguitur contra rationem.
Primo modo capie do,ius naturale est illud ,quod est ex principio,quod a natura inditum est. Verbi gratia. Homo a natura habet rationem inditam: eo enim est homo , rationem habet qua distinguitur ab aliis animalib'. au od ergo ab isto Vtincipio procedit in homine, licitur esse de iure naturq , quomodocunq; homo dirigatur per rationem ad aliquid absque ali qua lege scri pia, siue illud ad quod inclinatur coueniat et , quia homo est, vel quia animes est, licitur esse de iure nature, sicut videmus hominem absq; aliqua lege posita inclinari ad viuendum in consortio aliorum hominum,etiam si nulla sit leae posta,vel inclinari ad mansuetudinem, Vel quid simile, sine alia lege,& hoc uia ratio,quae in homine est,eum mouet ad illud, vi , illud tale dicitur esse de lege, vel de iure naturae primo modo. Idem si moueatur ad comedendum,quod conuenit ei inquantum unimal est,de iure naturali esse dicitur, quia illud habet a principio insito a missi a d est,ea ratione, a sensitiuum est,st
nutrimento indiget. lSecundo , Secundo modo dicitur ius naturale,quod est Diuinum po- modo ius sitiuum. Et hoc ad similitudinem modi praece dentis,scilicet, naturale. quia est quasi ex principio siaturali,eo quod sit a principio superiori mouente.Sicut in naturalibus dictitur aliqui motus naturales,non q, sint a principio intrinseco,sed quia sunt a princi pio entrinseco se periori mouente. Sicut motus qui stant inele cmentis e Rimpressione corporum caelestium dicuntur natura remo les ut dicit Commentator 3. de casso, licet non sint a principio intrinseco: tamen quia a superiori mouente, sufficit ad hoc esuae sent naturale dicatur. Ob similitudinem cuius illa quae a Deo sunt in Euete (qui est principium superius mouens diciuntur esse de iurenalio, dicun turali.Sunt etenim ex infusione superioris principij.Hoc momtur essem do accipitur ab Isidoro, ditente. Ius naturale est quod in lege, deliine na ct Euangelio continetur.Certum est, sp si primo modo capere
tui .. turius naturaleero illo qhod est a pnucipio insito per natura,
348쪽
quod iis omnia quae sinat tu hi tangelio tulit de iure naturae: La S. Bona. A u, homo recipiat baptismum ad salutem, Iad est naturale,cum .c.33. ad id non inclinatur horno per rarionem, cum sit supra rationem. Verus Ita men quia quae in Euagesio sunt, i Deo data sunt, ct iu dulta,tanquam a superiori principio, dicuntur cile d e le
Tertio modo dicitur aliquid de i ure naturanstricte capiendo,pro eo quod est non sollini a principio naturali, sed ab ipsa natura .Principium naturule in homine suorum acritum ratio Nuidquid ipsa est. Unde quicquid est dictamine rationis, est naturale, de d quod est capi ius naturale primo modo:tamen isto tertio mo, chamine
do est,quan do ab ipsa natura est,prout natura distinguitur cori rationis, tra rationem. Et naturale, prout distinguitur contra illa quae es natu . sunt secundum rationem.Hoc ita odo ius naturae non est aliud, rale.. quam illud,quod est de rebus naturalibus. Hinc es cr illa,quae conuertiunt homini,non inquantum homo est, sed inquatum B animal est, licentur eme de lege naturae,ves de iure naturae ,hoc tertio modo strict c capiendo. Et sic capi edo,definitur Iuristae id seu, dicentes.Ius naturale est,quod natura omnia animalia docuit . natura se
His suppositis,oportet quaestioni satisfiat, Vbi qu(rebatur tru cundis Iu inseparabilitas matrimonij sit de iure naturae. De quo fit pri- r L .ma conclusio.
Prima conclusio.Capiendo ius naturale secundo modo, id i. rancti . est,pro iure Diuino, inseparabilitas est de iure naturae.Probatur ex illo Matth.ubi Christus expresse dixit,nullo modo sicere homini relinquere uxorem. Patet etiam quomodo ab initio su erit se ab ipso Deo constitutum, quandoquidem diriit, Gennet. Erunt duo in carne una,& ab initio creavit Dominiis. Tadem ex processu literae constat,Deum inseparabilitatem matrimoni j renouasse,quae a principio creationis fuerat,quae perierat ins statu legis veteris propter repudium. t. conclusio. Accipiendo ius naturae tertio modo stricte,pro et .muc . illo,quod homini conuenit inquantum animal es inseparabilitas matrimoni j non est de iure naturae.Probatur.Inseparabilitas ouidem haec non reperitur in caeteris animatibus,ubi masculuS,Sc foemina commiscentur: ergo sequitur cum in alijs nost de iure naturae ili nec in homine. iae 3 3.conm
349쪽
s S mmdapars speculi colitigiorum
conchu. 3. 3. conclusio. Accipiendo ius natura primo modo, pro eo, quod est de dicham inerationii, sine aliqua lege positi uania pa AMa rabilitas in matrimonio est de secundis prae ep tis iuris natuet. Quia ratio ab sq: aliqua test e dictat,in matrimonio esse in dissolubilitatem, vel inseparabilitatem. Dictat enim illa quae sunt conuenientia fini matrimonij,sed conueniens est inseparabilitas ad prolis procreationem, Ut constat, Udm alias, non posset debite proles educari, si non esset in dissolubilitas inter coniu
In ma- Pro intelligentia tamen nota dum est,qa in matrimonio ista trimosio praetunduntur,procreatio proli S,eiusdem educatio,instructio, praeissimis & operum communicatio,ut supra diximus. Finis principalis pro eatio ni atrimonij,scilicet,procreatio prolis: quia uota tollitur total prolio, si ter per separabilitatem matrim OHiJ,cum proles possit procreaca Ap y ri,clato maneant ad certum tempus solum Vir,& foemina, noli eris com est ista inseparabilitas in matrimonio de primis praeceptis iv. Bmumcam ris naturae,est tamen de secundis. In forma coclusio probatur.
tio. Separabilitas matrimoni j impedit sinem secundarium matri. I. Ratio. moni j,finem autem principalem efficit dissicit ein, ergo sequitur,quod talis separabilitas est prohibita iure naturae. Et no est de primis praeceptis iuris naturae, ergo de secundis. Quod non
sit de primis,probatur. Quia ut supra diximus solum illa sunt
prohibita per pxima praecepta iuris naturae,quae tollunt sinem principalem,quem praetendit natura: sicut occidere,quia tollit vitam hominis,quam intendit directe naturarat per separabilitatem matrimonij non directe tollitur finis principalis matrimonij, scilicet,procreatio prolis: cum procreari possit, licet non sque bene dato , separentur vir,& uxor: sequit ur, q, est de Vfcctandis praeceptis. Et quanouam sit ad piocreationcm prolis necessarium,q, vir &stamina friti ut maneant ad aliquod tempus,um: dum iam proles est pro tectae et alis,& sui iuris toti tam cia est necessarium*perpetuo nianeant iunctu ob quod po test finis principalis matrimonij sta re cum separabilitate : eos instrite toficri potest perfecte usq; aci vieesimum annum.Etiam ex iure natura: non esset necessarium simul in unum ma nere vir,&VXor.
2.Ratio. Item. Inseparabilitas matrimoni j non ordinatur ad prolis
350쪽
Areteidus. m. An indisp.matri sit natu. 3 s
bonum, quod est principalis finis matrimonis,nisi quatum ad S. Tho. In A hoc q, per parentes, filijs prouideri debet in totam vitam,per q,d.33.
debita praeparationem eorum quae sunt necessaria in vita liniusmodi autem praeparatio,non est: de prima intentionc natu- S.IDO.I.2ra: ecundum quam omnia sunt communia: ergo inseparabilistas,non est de primis praeceptis iurisnatum. a 3. .conclusio. Licet ita sit.* inseparabilitas, per totum tem- conclit. .
pus vitae non sit contra prima praecepta iuris naturat,tamen ad si separa aliquod tempus certum de perseos contra iuris naturae prima bisim .i praecepta.Nam illud,quo tollit finem principalem matrimo aliquodnij,est contra prima praecepta iuris naturae, sed separabilitas,si cmu rum sit ante prolis procreationem necessariam,& educationem sui p' est conficientem,tollit finem principalem matrimon , ergo est con- diu prima tra prima praecepta iuris naturae.Quo d si separa tio fit ante pro prae pralis procreatione tollatur finis matrimonij,patet:quia cum foe- turis na-mina sola non sufficiat ad prolis educati nem,nec soluS Vir,v- mne. B ter l, coniugum erit necessirius: sequitur ergo,q, si simul non maneant in unum, qi proles non educabitur:&s non educeturi non adest finis principatas matrimoni j Educationem quippe prici ci paliter intendit natura A non solum generationem. Vnde de iure naturae chandiu viruin Sc eminam simul manere,quandiu inteditur educat ioni prolis. Ante vero separari est prohibirum ivrc naturae primis praeceptis. Haec conclusio non contrariatur telaiae conclusioni :quia illa absolute,haec de tempore determinato loquitur. s. anclusio Inseparabilitas matrimonij vh ad mortem, i- s.concla.cet non sit de iurae naturae,ut est commune omnibus animalibus,est tamen de tui calaturalitandiu,quandiu Vocatur genera- C tioni. Quia constat in omnibus animalibus, q, inseparabilitas ratiost, non manet usq; ad mortem: ergo nec in homine necessario manet eae iure naturae, quod est commune omnibus animalibus Nam tandiu manendum est simul,quandiu vocatur educationi prolis: sed non usq- ad mortem Vacatur educa tioni Cum ante senilem aetatem contingat prolem diae sudacienter educata, ergo non est de iure naturae perpetuo manere. Secunda pars probatur, la sit de iure naturo tertio modo cam ratio. g. . piendo ius naturaliquandiu vocatur gelictatiotii. Nam dicitur .