장음표시 사용
351쪽
Secunda pars speculi coiet ommosse de rure naturae tertio modo, quod est commune omnibuganimali bus sed brutis animalibus natura iudidit, quod simul Amaneat vh ad educationem perfectam filiorum: ergo etiam S: homini hoc conuenit. In quibusdam enim animalibus filii, mox ut nati sunt,possunt se educare,& in talibus nullius patetitis cura exigitur .In alijs lassicit cura maris ad educandvit deo.que non commanent mascului,&stem in a. In illis vero,in quibus maris,& foeminae solicitudo requiritur,ambo manent. At quia bruta e igua indigent educatiosae, paruo tempore ina net simul malaulus,&tamina .H M, tam et , quia perfectioicarioris animantibus, longa indiget educatione: quia tardius perficitur. Et cum naturale sit omnibus animantibus tandiu simul man ere,quandiu proles per se non est sitfficiens, naturale erit tandiu manere virum & uxorem simul,qua diu proles educatur: & per se non est sibi sufficiens: sed quandiu generationi vacatur,tandiu edii caloni prolis,quae de nouo gignitur,intendendum est ergo de iure naturae capiendo tertio modo,ut co Bmune est omnibus animantibus,erit inseparabilitas matrimoni j tepore toto, suo generationi vacaturuit quia educatio sucsiciens extenditur uri, ad vicesimum alanuria prolis,& qui gignit est regulariter viginti annorum, iam inseparabilitas erit de iure naturae usq; ad quadragesirrium annum,etiam si unum filium solum gigneret. Et quia dum illum educant,nascuntur alij,pro quorum quolibet oportet tantundem remporis impedere, oportet parenteS per totam Vitam manere simul grati; educationis filiorum: quia aliter non possent sufficienter pro
Iem educare.Et tamen matrimonium ordinatur ad educationem ita principaliter,sicut ad pro creationem , cum nihil prosit procreatio absq; educatione:ob id de iure naturae est inseparabilitas. Praeterea Iducatio non potest com mode fieri absq; comu- cnicatione operum inter masculum,& foeminam,quq sit dupliciter. Vno modo, realiter educando quandiu indiguerit. Alio modo,relinquendo aliqua bona,per quae sustentetur nati adulti post mortem parentum. Quare ad parentes attinet,filijsthe sauri Eare,quod contingit per hoc,* parentes relinquant filios haeredes bonorum suorum. Haec vero thesaurigatio fieri non
352쪽
. si ficulus. m. si indiso trist nam. 3 potest,riisi maneant simul maritus & vXor. Sequitur ergo in se A parabilitatem hanc este de iure naturae'. Ex quo sequitur manifeste , quod si esset aliqua gens pro-. Cono a.
ter peccatum tam ignorans:quae nullam haberet doctrinam, notaclum nullam virtutem acquisitam, nec secundum lumen naturale prosilinis viveret , nec educationem filiorum haberet, nec thesaurigare orbis incoeis,&nihil eis relinquere esset consuetum,ncc aliquo alio mo- lis.
do curam filiorum gereret, quod apud tales inseparabilitas in
matrimonio non tam necessaria esset, ad tantum temposis
post prolis generationem,sicut est necessaria in gentibus, quae instruunt filios in bonis m oribus,& pollent victute, & thesau-HEant eis. Sed videtur probabiliter dicendum , s illis gentibus ex natura tan diu manendum esset, quandiu generationi prolis intenditumquod sit paruo tempore,cum educatio apud eos non sit. Et in illis matrimonium talum videtur esse ad generationem, in officium naturae,& remedium,& tandiu in B unum manendum esset. Vnde non mirandum, ptates plures admitterent in matrimonio: vel e repudium concederent facile. Nam ubi non cst procrcatio, nec educatio, nec thesau-1jZatio, non ex natura est Decessitas ad diu manendu.At quia suspicor aliquos inuentos in nouo orbe, in quibus ante cognitionem veri luminis , de Euangelij diuulgationem: illa quae inlumine naturali bona cognoscuntur, Vix ipsis fuerunt in usu, credibile est in matrimonio tam turpiter errasse.Et tam facile auim&aliam sibi sociasse ex hoc prouenisse: quod rara esset apud eos instructio, nec aliqua alia ad vitilitem prolis proue-ino , nunc autem longe aliter vivunt, cum eis praedicatum sit Ex omnibus ergo resolutorie habemus, inteparabilitatem Epiloga
matrimoDij esse de iure naturae de secundis praeceptis per to- mani. tam vitam, ut maneant simul vir & uxor.Est etiam de primis Iscia, C praeceptis iurisnaturae, quantum ad tempus aliquod, ilicet, Matra'. quan diu prolis educationi, necessario intenditur. Ex quibus oritur sequens graue dubium. Cum haec inseparabilitas sit de
iure naturae:quare non est idem apud omnes gentes ',' Haec dicta sunt ex communi opinione doctoru,quavis Mi- chael de Medina in suo de Caelibatu lib. controuersia.I.c.Io, contendat probare hanc inseparabilitatevitia matrimonio no
353쪽
s 8 Secunda pars speculi coniugionum. elle de iure naturali primario,neq; secundario: sed esse de tui hDiuino post tuo, e dc satis docte contendit probare forte de Ate omnes eadem sciItimus,Vide ibi. .
ARTICULUS. VII. stuire itidis itis novirum apud omveetentes.
I ergo ita rei se habet,ut diffinitum est,s insepa
rabilitas matrimonij est de iure Naturi, quomodo ergo non est idem apud Omia es gentes Videtur enim naturalia (si vere naturalia sunt esse immutabilia,& invariabilia, dc idem apud omnes:sed clare cognoscimus esse quam plurimas nationes infide lium barbarorum, qui talem inseparabilitatem non obseruat, sed utuntur repudio pro libito: ergo non Videtur de iure nauiuri,sicut dist nitum cIh. Conside- Pro solutione oportet in memoriam adducere, quod supra gratio. diximus: dupliciter aliquid est e de lege naturq.Vel quia est deprimis praeceptis iuris naturae,quae sunt illa manifesta perse,ut est. Omne malum est fugiendum.Omne bonum est proseque Math . dum. Item. Quod tibi non vis,alteri non facias. Hac sunt prima principi a per se nota.Ijs cotraria, sunt prohibita primo de iure naturae. Alia sunt de iurae naturae,siue praecepta siue prohibita,quae no sunt durimis prsceptis legis nature:quia no sunt per se nota apud omnes: sed sunt velut concitisiones queda n, S. Nio. - que inserutur ex primis principijs.Nam in speculabilibus scinthisis, quedam principia prima, ex quibus derivatur, Ac deducuntur conclusiones,sicut est.De quolibet est a Trina revel negare, sed non de uno utrunm; simul, ut ait Aristo. Et hoc. Quolibet est, se . q. vel non est. Et aliud. Quicunq- sunt eadem uni tertio,sunt ea metapla. de inter se. Hec ita sunt principia speculabilia per se nota:quia ctex.co. q. nullus est qui sit terminorum significationem intelligat,ignora enso. fidi re possit,ob hoc dicuntur prima principia, ex quibus per ratio ad. etZ. cinationem eliciuntur conclusionesquq da.Sae in practicis co-
tingit', ex quibusdam primis principijs practicis notis per se. Mat. . Quod tibi non vis alteri non facias,velnulli malum est facie-dum: eliciuntur aliet conclusiones in particulari . qui non it
354쪽
Articulas. VII An indilio . . it apud om es. 3 3
per se holae,sed innotescunt per discursum .Prima vero princi- A pia in moralibus, dicuntur esse de iure naturae primo modo.Secunda aulcm,quae sunt conclusiones,dicuntur esse de iure naturae, secundo modo icet utrunq; sit de iure natur . His suppositis,ad quaestionem sit prima conclusio. Prima concluso.Lex naturalis quantum ad prima sua prin r. concliscipia,quae per se sunt nota,est eadem apud omnes getes: nec ali S. Iso.r .aquam Variationem patitur.Coclusio probatur ex dictis Isido. Ius naturale est commune omni nationi Ratio est. Eo enim di Isido i incutur esse principia prima iuris naturae, ia ex se,& per se sunt Ethi.etiet. nota in natura: Ied cum naturam eandem habeant omnes ha- C e. o. 3. . tiones: sequitur apud omnes eadem exunt haec principia. Nam de repub oninia illa facie da et vitanda pertinent ad pi Scepta legis na- quae reri turae,quae ratio practica naturaliter apprehendit esse bona hu- , Lydgamana.Et quia honum,habet rationem finis:eoqi Omnia /ppe pinu.li. Qtunt bonurmvt ait Arist.& malum habet rationem contrari j; de veron inde est,s omnia illa , ad quae homo habet naturalem inclina- cultu uriitionein,ratio naturaliter apprehedit ut bona,& per consequcs vi opere prosequenda:contraria Vero ut mala,& vitandata ecu Ahicto tidum igitur ordinem inclinationum naturalium,est ordo prae, Ethhetuceptoru legis naturae. Inest enim primo homini inclinatio ad S. diribis. bonum secudum naturam, in qua communicat cum omnibus substantijs nquantum quaelibet substantia appetit coseruatio inem sui ipsius:& secudum hanc pertinent ad Iegem naturae ea, per quae vita hominis conseruatur: contrarium autem impeditur.Sicq; est id em apud omnes Velle conseruare se ipsum,& su '
Inest etiam homini inclinatio secundum naturam, in qua C communicat cum caeteris animantibus.Etssint de lege naturae p. primo modo illa,quae natura omnia animalia docet,ut est co- urthi. mixtio maris, foeminae,& educatio liberoru,& similia. Haec etiam similiter eadem sunt apud omnes. naturam rationis,in qua dissert ab alijs animalibus.Et secunduhoc inclinatur,ut veritatem cognoscat de Deo,&qi in societate vivat.Vnde idem est apud omnes ignorantiam vitare,& no ostendere alios,cum quibus debent couersari, Si alia huiusmo-
355쪽
rae reperi utuit apud omnes nationes. Nec alictua ta barbara na tio reperta et , in ova non inueniatur velle se conseruate, sitq. commistio marisiscemina ,&appetitus ad cognosce dum d. Deo Sc ad pacifice vivendum. De quibus S.I hin. Haec conesusio est contra Abba.&sequaces qui in .c.finali de consuetu. di est. ius naturale posse variari.Niu intelligat quantum a dius naturae quod est de secudis praeceptis.Nam Tale ius natu nepotest variari,ut in sequenti conclu.probabitur. r.eocluso. Lex naturae quantum ad illa quae sunt de securi di pneceptis, lus velut conclusiones eliciuntur ex primis principiis,est variabilis:nec est eadem apud omnes nationes. Aobatur primo experientia. Videmus Uanq;,T apud aliquas nationes aliquid quod .habetur Fr bonum naturaliter cognitum, Iumine naturali ex primis principijs:apud alias nationes illadnon habetur ut bonum i in proposito. Communicεte vitum& foeminam in operibus ad thesauriaeandum silijs,taquam bo g m habetur,quod ex per se notis eluituri tame furit nationes barbarae ut constat nobis quae illud non habent velut bonum, cum non prosequantur ut bonum. Item,tanquam malum aliquae nationes fugiunt pluralitatem uxorum : quia non est pax in familia, quia rixantur adinvicem , quod elieitur ex notis in lamine naturali: sed tamen videmus non fuisse apud nationes noui orbis, quae pluralitatem admittunt. Item, Repudiare uxorem iudicatur malum, eo quod necessaria sit .i dustria mulieris, ad procreationem prolis: attamen apud tio-ui orbis indigenas putabant bonum esse repudiare. Sequitur ergo haec naturalia de secundis praeceptisnon esse eadem apust
per se nota,sed per aliud nota,scilicet,per derivationem ex pii cinis principiis: ergo illis solum erunt nota,qui derivatione , Vel ordinem ad prima principia nonignorandi sediunt quamplurin nationes quq ignoran hanc derivationem: ergo de ignorabunt conclusiones varias. Vacie enim extimatur de rebus quantum ad illa que non sunt naturaliter d cterminata cothrnit enim circa huiusmodi conclusiones non omnes eademaen-
356쪽
esse, sed quibusdam videtur rectum , alijs non videtur: qualia A sunt illa,quae sunt de iure naturae secun do modo. 3 conclusio. Illa quq sunt deiure natur secundo modo, ve- 3. cossc e lutconclusiones quq eliciuntur eae primis principijs,no solum sario. iii non sunt qadem apud omnes,sed a corde hominum possunt to - . 33, et taliter aboleri. Probatur.Quq sunt legis naturq secundario non m.3. i. 'I- sunt per se nota,sed ex principijs cognitionem habet. At cum se aes fluvicognitio, qus est per operationem intellectias, impediri posta di iurem sit in homine, vcl propter persuasiones in contrarium, vel tune scis etiam propter prauam consuetudinem , sequitur quod deleri datio Mepossunt. repol a. Item . e conesusiones in opera bilibus se habent,sictit con- et ita clusiones qui eliciutur ex suis principijs in speculabilibus et sed circa conclusiones,que necessaris sunt an specialibus,contingieerror . vi constat experientia,ergo a fortiori etiam cotinget cir
B ca conclusiones in practicis, lue non sunt necessarie,sed contingentes, siquidem ad hoc quod iis conclusiones inferantur ex suis principijs,requiritur lumen intellcctus,& cognitio, deductionis unius X alio:qu ognitio impediri potest ob innumeras causas,propter malam dispositionem sensus: quia eum necesse sit intelligentem phantasmata speculari,in indispositio- de ne phantast,contingere potest error in intelle e la Ergo no vi anima. . detur dubita urinquin possit apud aliquas gentes, harum co tex.c6.3 clusoriunotitiae deleri deinde Glo.super illud ad Roma. Cum G . ad sentes c.dicit, g in interiori homine per gratiam' innovato, AO.et. lex iustiti qua scribitur,quam deleverat culpa. Ob hoc. S. Tho. s. Thoa.et dicit, 3 lex naturalis quantum ad illa,quae sunt de secundis prae q.y . O.6
ceptis,deleri potesta cordibus hominu,vel propter malas per- doto deis v suasiones: vel propter pravas consuetudines, Sc habitus eorru- lim tu.ptos,sciit olim apud Germanos latrocinium non reputabatur oba q. . . peccatum, ' si extra fines ciuitatis esset. De quo Iulius Caesar an .ena. Iib,s de bello Galli ' Et aliae sunt inuentae nationeS in Novo Or 8.I.ar.3. ,in quibus nonnulla vitia sic in naturam conuersa fuere: ut licere putarent Et forte de concubitu vago ignorantia inuincibilis erat.
Ex quibus sequitur, non mirandum esse , quod aliqua gens milia reperta sit modo , quae pro nihilo habebat repudium, dc nullo
357쪽
Secunda parsecutico Horim.& fornicatione videtur no exictimasse malum esse.Stat enim bene in apud omnes gentes ea de sit rectitudo circa prima principia: non tamen est nec effect hoc sit vexum circa omnes conclusiones,quae eliciuntur ex ipsis principiji. Nam apud omnec est verum,ch secundum rationem agatur: eN quo principiosequitur conclusio, propria deposita sunt redde da. Hoc quidem utin pluribus verum est Ad potest cotingere in aliquo casu.*malum sit reddere depositum:ut si aliquis petat ad impugnandum patria.S icq - in alijs conclusionibus potest esse, qi una gestu die et tanquam rectum' alia non: ut si ex isto principio nos. nom. to apud omnes. Nulli malum estfaciendum, aliqua natioseu B ibi si . oens inserat: ergo intercoiuges perpetuo est manendum, iam alum sequitur prolis, ere separatione:alia tamen gens,qui noiudicat separationem malum,imo bonu:quia conuenit discordantes segregare,aliter iudicat 'Nam huiusmodi coclusiones, quae ex decalogi praeceptis,quae primalegis principia diculus: non ab omnibus immediate cognoscunmrilicet decalogi prdicepta,quanuis etiam sint conclusiones, immediate cognoscantur c facile per illa im mediata,& pryma naturae principia, ut' dieemus in sequenti arti culo,in prima codusion e Ets ut probati authores reserant apud Romanos ab Urbe codita per.seto.
annos non fuit auditum repudium,& primus qui repudiauit suit Sp.Camillus vir non obscurus,qui coactus est a censoribus iurare liberorum causa se coniugem dimittere. Erat enim steritis,qui tamen ob hoc factum in perpetuum exosus fuit populo teste Alicarnasco lib.et dc Valerio maximo liba.c.I.
Ω- nam est,quim iure naturae potest AD are.
Trum, dato crinseparabilitas matrimonij sit de lege na
358쪽
JArticulus. VIII. Aquo dissensit in rura natu. 3ssalicui genti licuit ex dispensatione uti repudio. Et qui dispen- A sure potuit in lege tali naturali. Quia apud l udqoi coDilat,lli te Deu. r .ge vcteri fuisse in Vsu,oportet invuere,cuius dispensatione id factimi est.
Pro cuius solutione oportet nStare,qi cum per dispensatio- Nothd nem recedatur a communi cursu legis uli 1i,contra qu. dispen Vide. Gbsatur,& ista inseparabilitas,qui repudio OPpo Dii ut , sit deaui e uai m. mnaturae,ut diximus: dispensatio est iritet sista da in mic natura et p. ephinlisicut mutatio cursus naturalis. Nam hoc, Salludi a turalirer c. 5 . s. se habent. Qust modis ergo contingit mutari cursum Tatura- inbutire. Iem , tot &hi dispensario in his quount imis Matui s. Cursus mira o. enim naturalIs mutatur dupliciter. Vno modo Per hoc,* caum c visus uasa nat uratis,per alia causam naturalem impeditur acu sustior turalista
sicut in illis,qui frequenter codem modo istant. Aliquando au plieites. tem deficiunt:q, homo sit monoculus , vel quod Labeat sex di mutatis B gitos in manu et quod non sint membra debita proportione
formata, quemadmodum communitcriormarisolent. Tunc quidem contingit in talibus variatio,ab alia causa naturali: eo quod virtus formativa,impeditur ob defectum , vclob superfluitatem materie,quod naturale est.Sicq impcditur essectus, di cursus naturalis,circa illa,qui sere semper contingerE solent,
scilicet,quod homo nascatur cum quinq; digitis in mariti, ',&pedibus , &q, membra imi debita proportione formata. Hoc modo non variatur cursus reru naturalium,qui cst semper sed solum ille,qui est quasi semper. Per hunc quippe modum non impedituri sol non moueatur eadem velocitate,qua semper
mouetur secundum motum suum naturalem ab occidente in orientem et ad motum prinia mobilis,ab oriente in occiden C tenae quia semper fiunt eodem modo,nec per aliam causam naturalem impeditur a cursu suo. Secundo modo variatur res naturalis a cursu suo per causam supernaturalem: sicut contingere soletiquando sitaniquid miraculosum.Nam quod homo nascatur monoculus,vel ma- etpbdisico . se proportionatus in membris icet sit variatio in illis,quaese- .ex. cori eundum naturam contingere solent,non est miraculosum, sed monstruosum, cum non sit a causa penitus supernaturali, sed contingit a causa naturali. Quando vero Variatio cursus natu-
359쪽
i alis, qui semper contingere solet, sit per causam non natura- Iem , dicitur miraculose illud fieri: quae Variatio contingit diis Aca motum coelorum , Vel astrorurn , et ali Omm,Vt patet instatione solis tempore Iosie,&in retrocessione eiusdem tempore t Eechiae,&m eclypsis miraculosa tempore Pa Sionis redemptoris nosti j.His suppolitas,ad propolitum sep arabi litatis matri mositi, quam naturalem dicimus,sit pria
I lima conclusio. Dispensatio in aliquibus quae sunt de primis principi js iuris naturalis, a nullo alio sieri potest, quam alato Deo. Probatur. Sic se habet dispensatio in primis praece.ptis iuris naturae, quae nota sunt apud Omnei,& semper sunt eadem in rectitudine, sicut se habet Variatio cursus rerumna, turalitina,quae seiΓper eodem modo contingunt: at variatio taliura rerum ut dixinius non fit nisi a causa petii tus limes natu . rati,scalicet,a Deo: sequitur ergo Ticodem modo neq; ispensa glio in talibus Primis praeceptii fit nisi a De o. Quod autem eodem modo se liubeant i Nec duo,variatio cilicet,cursus rem naturalium,quae semper eontingunt eodem modo: dc dispetitio in illis,quae sunt de . primis principi jS iuris naturae, ex eo pa tetr
quia sicut illa non nisi per miraculum a solo Deo mutari possunt:scct i ii illis quae sunt de primis legis naturae praceptis; cunullus illa variare possit nisi Deus, neq; per aliquem dispensati Gme. et r. possunt nisi per solum Deum. Ex quo habere possumus, quomodo solus Deus potuit dispensare in homicidio,quando praemodi . cepit A brahae,ut filium suum occiceret.Iclem potuit in sitito, Iuth.16. quado filijs Israel praecepi' t accommodata ab A egyptijs no
. i. redderentIdem licite dispensavit utSanson seipsum interfice Doc. sub. reliquod etiam contra prima principia iuris naturae Idem po-e iv.3 .sp. tuit Osa: proecipere,Vt accederet ad n6 siam. Neq- ob hocpecc .mnica carent. qc ab alio quam a solo Deo potuit variatio coeedi fieGabinibi. ri sine peccato.Nullus item posuit dispesare unquam,sicut nee, Ou. variatio cursui rerum naturalium in illis quae semper eo de modo fiunt Hie tamenconsideratione dignum reputo,prycepti decalogi nos dicere esse iuris naturae principia prima, cum it men interdum in prece delibus loquentes astarmauerimus. conclusiones,quie ex primit eliciuntur. Quod tibi non vis,
360쪽
- , s. III. quo distratare iure vaturae. 3ssIn quibus nulla est contradictio,imo est.S. Tho. doctrina,quip S. Thom.
A pequia.et. l. OQ. art. .dicit,p cepta decalogi esse coraclusiones, quae immediate ex primis principiis notis eliciuntur. Ei. r. r. Vocor Agq.m.dicit, talia esse principia, utrumq; est verum.Nan uni Achim. principia prirna legis,ex quibus aliae cοnclusiones denuatitur. Coclusiones autem,quatenus ex priniis illis, Quod tibi iad vis, et alteri non facias,notas,stati in lignoscuntur. I mo.S. Thocin pri s. Thore. ino gradu ponit praecepta secundae tabulae.s.r,q.ISO.artae.I. De quo Soto de Iusti Iuxe.lib. x.q .art.i.Hinc Patet concordia, 'io' dictorum;& dicendorum.' Aduertere oportet,et quando Deus dispensare solet,non fit mr . dispensatio ad omnes generaliter cut neq; miracuIa siunt ad omnes,sed circa aliquas personas in particula rha d os lesionem alicuius euentus.Sic & dispensatio in ipsas primis princ ijs iuris naturae licet fiat aDeo,is saeum circa particulares persenas. Sicut dispensetio et filium occideret, soli Abrahae. Quod seip- Gene. M.
sum interficeret,soli Sansohi.Qupit commodata non restitue- Emo. 2.ret,populo Israclioco.Quod ad fornicariam accederet,Osaeso Iudi .io. Ium. I monon censenda dispcnsatio in istis saecta stricte ea. S.I ho.a,et piendo: ut authorcst doctor.S in prima seorundae. q.1oo .arti.8. CVL. a.iu Nam cum dispensatio tunc contingat, quando e casus, in S. . . quo si verba legis obseruarentur,fici et contra intentionem le- Soto de
gislatoris, quae de bono communi est, ct si in omnibus prae- iuriceptis decalogi sit bonum commune, nunquam erit dispensa- lib.2. q. 3. tiocui astipulaturAllisio.3 lib summe,trae . .q.s. Sed de hoc arr.8. . alias ex professo in nostris resolutionibus theologicis,si domi- Menseo.
ivis dederit. . ff.-conclusio.In illis quae sunt praecepta secundaria imis natu 2. ccnc . C i quae sunt velut coclusiones,quae inferiatur ex primis piinci- Som.
pijs.(' Per prima principia intellige d ecalogi precepta, d equo S. Tho.m Soto de Iust Iure lib. e. . . ai .ir)dispensatio potest fieti ab Sal. 3p. aratio quam a Deo. Probatur.Dispensat io in istis camelut varia- ti. q. tio cursus reru naturalium,illoru quae frequentcr continguissi- Cela. cad. cerno semper eod modo,ut diximus, scutu aliquis anascatur d. monoculus,vel cu sex digitis,sed variari possut per causam om Abis n. nino naturale,ut supra di Mimus:ergo S dispensatio in illis que Exo.eto.no sui de primis principijs iuris naturi fieri potest ab alio, tua a Z et Deo.