장음표시 사용
391쪽
in se habet. Verbi gratia. Sicut si rusticus esset,qui contrahe
vellci,qui est tam barbarus,ut vinculum perpetuum matrimo A. Di j ignoret:sed forte credit vinculum manere ad certum tempus,&tali cogitatione contrahat,tamen cum hoc absolute Velit hanc accipere in uxorem,sicut homiues solent facere: nulli dubium es esse verum matrimonium,etiam si cogitauerit nocsse perpetuum vinculum,sic in propolito: dato infidelis Gentilis , contraheret absolute, volens lianc ut uxorem, sed cum
animo repudiandi quando displiceret: quia videbat esse in
usu, verum esset matrimonium,licet deceptus fueri in ignorantia conditionis contractus,qui est ad perpetuo manendum, stap. i. .ar &noia repudiandiim.Sic nos supra in prima parte diximul, DI .d A. , rus laus ignorans qualitatem ,& conditionem contradituS matrimonij,vcre contraheretinec Vitiaretur propter eius rusticita: tem, sed mancret in sua firmitate, & tantum baberet robotii,
quantum intelligunt sapientes. Sic in propolito videtur dicen ndum apud infideles. Ex istis omnibus habemus clarissime,quomodo repudium quod erat in usu apud Gentiles,ante legem Christi,& post legem Christi,non erat DPedimentu quominus posset esse verum matrimonium apud eos. Et quomodo usus repudij, qui
nunc est apud eos ex quacunq; causa etiam laui,non vitiat matrimonium legitime contractum, quandoquidem habeant ire animo mutuo se tradere ut vir de uxor:&post contingebat repudium propter aliquod superueniens. Imo dato ita esset, et haberent in animo repudium, quand I contrahebant, quia id habebant in usu,videtur qa idon tolici et firmitatem matrimodinij: etiam concessorin pactum ducerent repudiare.Hic posset
addi aliquid de diuortio, quod simile est repudio, sed tamen Vpro tertia parte missum faciamus.
Sequitur postquam primam absoluimus quistionem de repudio, quomodo propter illud dissbluebatur imatrimoniu, Squomodo post legem Euangelicam a C hristo datamaei tur omnes ad indis Iolubilitatem obseruandam. Vnde possumus probabiliter tenere sine pneiudicio saniori. sententiae: ein dissolubilitas non est de se in matrimonio, ita q, teneantur omnes illam seruare, de non seruantes peccent, sed prouenit
392쪽
Anticussus. XIIII. Depluralitate uxorum. 38'indissolubilitas,ex Christi mandato. Et ab illo tempore rene- Matth.s.lut omisis seruare illam,sic g no licet repudium dare,nec matrimonium dissoluere. Hanc sententiam videtur tenere do. Abulen.Hm dixerim propter nonnullos,qui voluerunt dubi Abiam. tare de infidelium noui orbis,matrimonio,ob hoc solum,q re i, pudium habebant. Cerse si verum est, in dissolubilitatem so- y.S . Ium obligare de iure Diuino,licet ipsa sit de iure nature de secundis praeceptis 'on euillo magis negadum matrimonium inter infideles, qui ex hoc non seruabaut legem Euangeli- s Tho.I.et. cana.Illa enim quae naturalia sunt de secundis pr*ceptis,solum q-ysm . obligant ( ut dictum est quando lege sunt instituta,vel consuetudine approbata.Istis vero ut cunq; pertractatis,restat de secundo dubio principali,de pluralitate uxorum,utrum istud esset impedimentum quominus matrimonium csset inter infidele'. i
Depluralitate uxorum, trum repugnet mani imonior
ita quod sit contra ius naturae cum pluribus contrahere.
O S T QVAM de repudio sermonem secimus, oportet deVxorum pluralitate disseramus. Iuuat enim plurimum ista exacte scire, ad cognoscendum quomodo potuit esse inter infideles Gentiles matrimonium,simul cum pluralitate uxorum.Et primum erit trum ista pluralitas repugnet iuri naturae.Supponimus enim pluralitatem uxorum suisse tam in tere naturae,quam in lege scripta:& apud fideles, dc infideles. At quia ta m in aperto hoc est,nolumus id probare.Na pre- C ter scripturam testimonium, experientia constat apud noui orbis infideles fuisse in usu:ob id quaerimus primo, utrum re- pu net ruri naturae, haec vuorum pluralitas. Nota a. Pro solutione quaestionis oportet in memoriam reuocare Theo.d.33 illa quae diximus supra, in ista.r.par.quando de repudio loque s. Thc. mbamur , scilicet, dupliciter aliquid esse de iure naturae. Vno ad M. et
modo de primis principijs per se notis: & sunt illa, quae sunt
393쪽
eadem apud omnes. Secundo modo aliqua sunt de iure naturae,quae sunt velut conclusiones, quae inferuntur ex istis primis Aprincipijs,quae non sunt idem apud omnes. Notandum insuper Aliquid esse contra naturam audicandum es quando per illud tollitur finitantentus a natura , vel si non omnino impediatur,saltim si diffiscitis reddaturi quia utruque iistorum erit contra naturam, cum natura ipsa inclinet ad suos sis neS consequendos VnamquaHq, rem,& non solum datvt consequatur qua libet res suum finem,sed etiam dat ut d ebite,& congrae. EXemplum posuimus, quia natura dedit homini oculos ad tuendum se apericulis,& 1ad solum illos dedit , sed ordinauit,&in rati loco posuit,ut commodius finem cosequeres ur,in capite,& non in pedibus. Notandum etiam, in matrimonio naturam praetendere finem principalem,prolis. s. procreationem ,&finem secundarium,operum communicationem, inter Virum, foeminam.
Oportet ergo videre,an pluralitas VXoru in matrimonio epu Bgnet sini,que intendit natura , g non possit cum illo stare. Vel utrum difficilem faciat.Quibus sic praelibatis,sita.conclusio. Hima conclusio. Pluralitas uxorum non es de se mala, seq, non posset aliquando bene fieri. Probo . Si esset de se mala, nunquam licui sset habere plures uxores: sed Patri achae, & an- . liqui viri in lege naturae' scripta sena pei peccassent,plures ducendo,sed hoc est falsum, ut ex scriptura constat : ergo non est de se malum.Nam eo quod odium Dei est intrinsecta malum, nunquam potest bene fieri,&inquocunq; fuerit, peccatu erit: nullo tempore aulla circunstantia potest bene exerceri (quicquid dicat Ocham,dc Aliaco)quia si Dei odium qui super omnia est amandus) niuaquam potest bene haberi,sic esset de uxorum pluralitate, si intrinsece esset de se malum plures habere: sed tamen constat aliquando meritorium fuisse plures hahe- cre: ergo potuit bene si eri,quod patet in i ege naturae. Abraham habuit Sarram ,& Agar simul. Iacob etiam habuit quatuor uxoresiimul, Liam, Rachelem, Bala, Sc Zelpham. Isti sancti patriarchae non reprehenduntur de hoc: ergo licitum fuitplures habere uxores. Quare non est intrinsec. malum de se s
394쪽
Articulus. A III. Dest nolitate 'rex rum. 38s Secundo.Tempore legis scriptae viri sancti habebant plures et . Ree. s. A uxores,ut David habuit,& tamen in hoc non dicitur reprehesus a Deo, Patet: quia dicitur de eo, g, non declinauerit ab ope I. Para L; ribus quae mandauerat Deus omnibus diebus viis sue,cRccpto sermone Uriae Ethei.Ergo accipiendo plures uxore non fecit malum.Item & Helcana pater Samuelis simul duas habuit. t. conclusio. Pluralitas uxorum licet sit contra ius naturi vis ccvc . est de secundis praeceptis: non tamen est contra ius naturae, ut Du. d.33. est de primis.Probatur q, silcontra ius naturae secundo modo. Coua. a. l. Illa sunt contra ius naturae secundo modo:quae vel tollunt fine epIt. c. p. fecundarium,quem praetenditnatura,vel faciunt eum at ci- , i. Iem consequi:sed sic est pluralitas reorum: nam fini secunda Vigum in rius matri monij: qui est operum communicatio,tollitur : cx suis them hoc quod operum communicatio praesupponit amorem,& pa ivsit. C. 6.ce in similia:sed ubi sunt plures uxores unius viri,non est pax: s se Lit
B quia(ut dicit Alisto. figulus figulu odit. Sequitur ergo, et vel A fit. Tnon erit operum communicatio,vbi plures uxores: vetulae- Ethi. ad
rit,iadaeque bene,sicut si solum una esset unius .Et quidem ( ex Eudemu. perientia teste constat difficulter esse pacem in familia, ubi inprinci- multae foeminae. Sicut contigit inter Sarram, & Agar. Solent pto Et li.et enim inter se quendam Eelum habere perniciosum offensiliu Rheto. ad valde. Ethaelis nostiis vidimus apud incolas noui orbis,ut vix theodect foeminae vellent iungi viro,quia aliaminabebat uxorem, Prom c. . plexodium,&iurgia,& liscordias. Item .hx pluralitate reorum no est pax in familia,ex hoeg unus vir,ndyotest satisfacere in redditione debiti multis simul,non solum in redditione ad votum,sed neq; in competenti: ex quo necesse est odium,ek non amor,Ob has causas plurali C tatem uxorum dicimus,repugnare legi naturae secudario: quia finis secundarius intentus a natura in matrimonio qui est cperum communicatio,debite haberi non potest,ubi plures in eodem communicant officio.
Pars alia conclusonis probatur,quo d non sit contra iurisna his M. te. turae praecepta primaria:quia illud est contra ius naturae primo modo,per quodetollitur finis principalis,quem intendit natura,sed per pluralitatem uxorum non impediturina sinis principalis est prolis generatio,procreatio,& eius educati ed per
395쪽
sso Secunda pars speculicommotum.
pluralitatem v Xorum ioc non ini pectitur mo m sitis finis ad
cationem filiorum,quam una s.la. S equitur ergo,cum per pla-ralitatem uxorum finis principalis matrimonij non impediae tur,sed meli is habeatur,non erit cotra imis naturae prima pri incipia plureS habere uxores.Si enim contingit expluribus, unasterilem,& si alia non ellet quae conciperet,non esset prolis pro creatio. Et Ioan . Gerson in. r. p. de matrimonio loquens,dicit non est e contra ius nature habere pluresvxores.Et sic fertur de illo rcge ditissimo in prouincia Peru,quod ducentos filios ge-
Qt Etham nucrita quia plures crant reginae:&concubinae,quarum no crat ut duce numerus cestus.Etiam in noua Hispania de domino de Tud-sos filio . cuco fert urino sexagenarium ex cccleret num c rum.C onsimilia
de alijs dicuntur. OS. Concla. s.conclusio. Norum pluralitas quan uis non sit contra pr c me Cr- ma principia tu is naturae , esst tamen contra ius Dauinuni positiuum a principio creationis institutuin,&postili lege noua expresse manifestatum. Probatur. Ius Diuinum positiuum prout distinguitur contra naturale illud est . quod constat nobis a Deo ,tanquam regula, quaedam data, per quam actiones nos ne dirigantur:talis vero regula nodis datur a bipso, quando nobis manifestat voluntatem suam, quae nobis dupliciter constat,per dicta ,scilicti,&per facta. Et utrunq- dicitur ius Dis Tho.p. uinu in positiuum, t unc sic. Illud dicitur esse contra ius Diuiis p. q. I S. et num positiuum,quod est contra dictum,vel factum Dei ad nomen. i. stras actiones dirigendas , sed uxorum pluralitas repugnat facto Dei a principio,qui unam foeminam Euam,vm coniunxitGm:.2. viro: cum tamen posset plures simul creare,praecipue ubi non- erat alia in mundo. Et ex hoc facto a principio nam di,post, in lege noua, volens declarare matrimonium, quomodo opo tet sit vilius ad unam: verbo expilauit, innitens illi facto di- Matti'. cens,Ab initio creauit Deus masculum, & seeminam, & di -ctum est. Propter hanc relinquet homo. dcc. Non dixit. Propter has,insinuas quod una debet esse,uxor solum. Dixit etia, ni mi . Adhaerebit uxori suae,non uxoribus.Sic interpritantur locum
C, se si istum. D. Hieronumus,&Chrysostomus.Sequitur ergo,quod
396쪽
Articulis. m. De dispen inqui inplura. Mi m. 3yi
pluralitas vRorum est contra ius Diuinum. A Secundo.Gene.2.dicitia lidc post a Cluisho 1 vetitum Mat- et .Ratis. th. y.Ennat duo in carne Vna,id es ,duo crunt una caro, & non Geve. dixit:crunt ei es,Vel quatuor,aut plures, quae verba fuerunt di- Mam lycta in institutione primi matrimonis: ergo de iure Diuino postiuo,est directe es e unam unius Sc contra ius Diuinum,pluralitas uxorum in matrimonio.
Ad idem,Christo dicete, auicunq; dimiserit uxorem sua, 3. Ratio.& aliam superduxerit,moechatur: ergo accipiendo secunda na, Matth.s. Prima repudiata,peccatum est,& adulte, in comittit. A sor- F.i . tiori ergo si retentas rima,aliam quis duxerit. Astipulatur& Paulus.His qui matrimonio coniuriati sunt . Rat o.
praecipio,non ego,sed dominus,vxorem a viro non recedere,cp λ. y.Z. si recesserit,maneat innupta: ergo si pluralitas uxorum non esset contra ius Diuinum liceret viro dimissa una,aliam recipe-B Te.Vnde videtur,* uxorum pluralitas, repugnet iuri Divino positivo.Et quidem Innocetius in.c.Gaudemus.Extra,dedi- Iuno. S. uortijs,haec argumeta adduci' ad probandum pluralitate uxorum cie contra ius Diuinum. Attamcn hoc ius Diuinum minouam fuit expresse cQgnitum us t ad Christi aduentu,qui eR- AD M'.
piessam legem dedit. ' Et sic tenendum cst, vi recte intelligit hunc locum.D.Hieronymus super Mattia. S coutra Iovinia- D iero. num lib. .Et.B.Chrys sto.super Matth.homi.363. In quo de- B. Rceptus est Thomas de Vio Cardinalis,dicens,non esse exprese Cate. decesam inscriptura reprobationem de pluralitate v Norum. Et ad prio. Ddiecit aliudun quo etiam deuiauit,scilicet, q, est Theologorum Cep.2.
opiniorcum tamenMagister senten. in. .d.33.aperte dicat esse te .
ARTICVLVS. XV. Pentrepi sita dispeusatio ad pluralitatem uxorum.
397쪽
S ccuncti par pecub comismi . dispensario:& hoc potest intelligi S in lage naturae, & post n. lectet cripta. De fidelibus' infidelibus Gentilibus. Ai. costi bu ' Prima concluso. Habere plures Uxores in lege naturae omi rix iti ilibus tutelibus,licuit absque aliqua expressa Dei reuelatione. Probatur Si tunc temporis esset illicitum habere plutes uxo- bti .i. res, maxime esset, quia fieret contra Dei praeceptum,vel conia c.16. tra iuS naturae.Non quia contra, Dei praeceptum, quia nullum I ,Σ . d. crat expressum de Unitate VXoris,licet solum creauit unum vinam, S unam foeminam, sed tamen hoc factum non suit pra Io. mare. ceptum, quod obligaret.Factum intelligetes, Ut post dicemus. 3. q.L Sequitur ergo, vi non erat illicitum ex hoc.Nec erat illicitum Isidio. h. quia contra ius nature.Nam cum sit olurii contra illa qua sunt
e. t p. de iure naturae secundo modo(ut supra dixi mus nullam vim
iu suma per c,nsuetudinem recepta:imo post receptionem per consuetudinem potes tolli: sed nulla fuit data lex nslatu regis natu . nn a. l. . rae, neq; fuit consuetudo ab omnibus recepta, de habenda so-ebhitates lam Vna,cum sancti patriarchae plures haberenti sequitur ergo, i ad.'ri. nus libro de bono coiugali dicens Antiquis iustis non fuit peetacilium catum,* plurimis foem inis utebantur,neq, contra natura m id obsibi in seciebant,cum noniasciuiendi hoc causa Ad generandi , face- , uae rent.Neq; contra morem,quia eo tempore ea fiebant Neq: co ira praeceptuni,quia nulla lege erat prohibitum .Haec.D.P.A Distinus Ratio.r. Secundoconstat Abraham,Iacob,& alios sanctos tempore G, is letis natur e sol esse vriorum pluralitate, neq; reprehendun- - .io. tur,imo laudantur satis in scriptura:sequitur ergovi non fuit ilia
Tertio.Si fuisset in statu legis naturae illicitum habere pIu
res uxores,esset,quia cum matrimonium sit quaedam commutatio corporum portet sit aequalitas ex parte cotrahentium.
Sicut ergo illicitum fuit tunc uxori plures habere viros: ita &illicitu debuit esse vir plures habere uxores, sed non propter hoci quia haec aequalitas viri&vxoris,no est eodem modo, sed proportionabiliter adfinem , quem natina intendit per con
398쪽
tractum matri monii &quia quod intendit primo,&pr cipue ab A est habere prolem,& ad prolem,iuuat Q unus vir,plures habeat Al x. laseeminas:quia pluribus foecundandis sussicit,ut di ctum est,DO . oeenta- tamen iuuat,q Vna foemina,plures habeat vires: quia per hoc ita Ec8. impeditur generati o: sequitur non inconueniens esse quatum ad hoc,esse inaequalis conditionis virum & foeminam. Similiter etiam in ordine ad alium finem secundarium,quod est,eso se in rc medium.quia quando vir habet plures sterninas, videtur femina frustrata isto fine,quia non potest vim habere,quam do velit,inremediu:quia cum pluribus debeat satisfacere,non . poterit quando ipsa voluerit ei debitum reddere: nec propter hoc est illicita.Tunc quidem nullam rationabiliter patitur foemina iniuriametiam si vir plures habeat uxorcs:quia tantum Quantum diminuitur de fine secundario, scilicet de redditio-
hoc velle t minori bono aliquid subtrahatur, ut crescat quod . . maius est ergo non fit imum mulieri. Qiipd si non fit ei iniuria,quia amplius crescit finis primariusicili et,proIesrsequitur quod habere plures vXores,etiam in illo statu ante aliquam legem, nullum fuit peccatum, etiam sinc aliqua dispensatione. Exempli gratia, ut ait doct. sub. sicut cibus,ad duo ordinatur, Fco. d.33. . scilicet,principaliter ad sustentationem secundario ad dele- q. ctationemo recreationem,qui utitur cibo,quanto magis conuenit nutritioni,quanuis aliquid adimatur de recreatione,vel delectatione,non iniuste facit,neq- contra naturam, etia si nutla in hoc sit expressa dispesatio.Sequitur a simili,quod qui plu Durandoralitate uxorum uteretur, quo melius principalis finis matri- c. 33. ej
V momj scilicet rolis staret si per hoc aliquid adimeretur sic ulem dario finiscilicet,remedio libidinis ,non esset illicitum id age Mati. Iq.re,absq; aliqua dispensatione.Sic Duran.eκistimat pluralitate qdo
uxorum iuri naturali non rePugnare expresse. 8sma, det. conclusio. Pluralitas uxorum in statu legis naturae, ante g. concla
omnem legem scriptam,non solum licuit absq; dispensatione Aug. 16. expressa , sed fuit meritorium in partibus illis, pIures habere de eiuncta uxores.Patet ex prima coiiclusione.Non fuit illicitum plures 38
' habere: ergo fuit licitum, si licitum in habente gratiam: ergo
399쪽
imeritorium: a in habente gratiam nullo modo datur actus indifferens,contra Sco.&Durandum, licet detur in cisse inoris Aquantum ad speciem,&no quo ad individuum, ut ait.S. I iio. sed illi sancti patres erant ingratia: ergo accipere plures VXores in cis suit meritorium. Secundo Quicunq; agit aliquid secundum rectam ratione, ct propter bonum finem meretur in eo , at sanisti patres habendo plures uxores, se ciebant opus secundum rectam ratione , Ac propter bonum sinentu ergo merebatur in eo. salaod esset opus secuis dum rectam rationem,probatur. Ubicunq; sunt duo bona eligenda,& maius eligitur,relicto minori,cst opus secudum rectam rationem,in prae sentiarum,crat duo bona,scilicet mu tiplicatio fidelium , ad quam neces Iaria erat Vriorum pluralita S,S erat aliud bonum,gi esset pax in familia,ad qua erat conueniens,solam unam esse uxorem,sed maius est bonum comune, quam particulare: ergo secundum rectam rationem facie- B. barat,qui plures capiebant. Eiqi esset propter bonum finem,patet: fuia finis crat multiplicatio fidelium. Tettio.Sino esset meritorium,esset ex hoc, et cotra dictamen rationis apparebat,&cotra ius naturq,sed non erat contra ius naturae,cocurrente circus antia temporis: ergo erat meritorium Na prima praecepta iuris naturae (quia multum distanta particularibus non cotingit variari,tamen circa secunda praecepta suris naturaliquae sunt velut conclusiones, quae elaciuntur ex ipsis primis principijs cotingit, vel propter alias circus tantia siclit in entibus secuitu natura:quia ea quae sunt penitus naturali nanet penitus immota,sicut asserit Arist. Ignis ardet hi Scin Persis,quod nuquam mutatur. Alia sunt naturalia,partim adiuta ex co secludine, quae licet habeant motu naturale, non tame habent determinatione omnimoda in natura, sicut cesse dextris,& sinistrii:& ideo cotingit aliquos fieri ambidextros, sinistra polos 3 esse aliquado melior,cum tamen dextra stabsolute melior ia proposito. Licet habcre plures uxor absolute,sit contra ius naturantamen cum non sit de illis quae omnimoda habent invariabilita e in na ura,possunt aliqua cir .slatia variari ei ut bonascilicet,adueniente tali temporis ircu
s via.Sic fu it pluralitas uxorum respectu finis, non solubona,
400쪽
Avic us. M. De Afreqvi i lita morum. 3y ssed aliquo modo necessaria:ergo sequitur, i talcs qui habcbat
A plures,merebantur. Patet etia iii c. Obijciebatur 3 a. q. . Quod codices vulgati tribuut Ambrosio: cum in veritate sit Augusti D. Aug. .rr.cotra Faustum.c. Z.Sic Magist sciat des Augustino tri- Magis . buit,quod cita i SusFle.cld3.qa.art.2. ' Hanc eadem concluso supple. nem in tractatu de Caelibatu li. .controuersia .i .c.' probat Micliael de Medina minorita eleganter.' Et quatruis cum pluribus illud matrimonium it cotractum,ue e fuit sacramentu: eo modo quo antcshristum sacramentum dari potuit,in quo Error Is pessime Luther errauit. Quem optim e redarguitCastro in suo pheta dehatre.lib.HAeri, Nuptiae.ha resid. . 'g. conclusio. Accipere plures uxores in i tu legis naturae, J. concisis absq; dispensatione expressa,sic licuit At etiam si fieret inuitis Ustum m B primis uxoribus, vel sine earum cosensu:nullum esset pecca- Ab iisntu. Istam conclusionem pono propter aliquos doctores graues theo.QIQalias,qui assirmat licitam pluralitatem uxorum: sed tam en q) S. I. vel hoc deberet esse cum cosensu primae. Quo ruratio haec ei quia bo.iet. posito vir dederat potestatem sui corporis prim uxori,nd yo- sup .ira. q. tcrat habere ius ad dandum alteri, fine suo expresso consensu: d 33. q. l.
quia non erat suum, sed ramen cum consensu Vxoris, poterat. art. E. Cou
Quod probant ex iriptura . Gene.16. Dixit Sarra ad Abraha. civ.a. Ecce conelusit me dominus ne parerem,ingredere ad ancillam Gentis.
meam, si saltem ex ea suscipiam filios. Ecce quomodo Abra- acidi ham duxit aliam uxorem, de consensu primae.I dem dictit con tamr, 32. i igi sse Iacob,qui Lya m duxit de cosensu Ra chelis,quae iunior q.et. erat,& de voluntate harum duarum ingressus est a d ancillas ea dixit Saprum. Ad ancillam Rachel propter si crilitatem. Ad ancilla ve- ris to Limpostquam Ly a credidit se desimile parere.Hec illi docto Genet so. res.Sed tamen contra eos posta coclus ,probatur:quia it su- Rasio. perius dictum est si non liceret plures ducere,sine consensu pri Cotici supnioneo esse liquia priuatur iure suo,quod habet in corpus sui vi plimbis ri ut quia foemina nupsit viro,in remedium incontinentiae:& prui si sint plures foeminaliquibus debitum debeat vir red dere,non quotienscunq; tentationem patitur prima foemina,poterit uti viro in remediu: sed nulIum istoru obstat quominus in tali occasione liceret pluribus uxoribus uti .Primuno obstat, quia cis to itast, et per matrimonium foemina hacquirat ius in corpus