장음표시 사용
541쪽
36 Tertia paraspeculi confimoi m.
Ratio. cusare,non tamen uxori permittitur.Probatur ipso ten6re Ieis Soto deiis gis, ut patet. C. De adula. l. Castitati. ut adducit Glos. in. ca. Asti.et iure. 1uae. de procura. olim quidem poena capitalis sententiae dishb.s. q. r. batur contra adulteram : sed moderatio nunc est fam,ut aperari s. te constat. C. De adulterio. Authentica. Sed hodie. ranienvi cotistat ex tenore legis non licet id ipsa mi mulieri respecta si di x viri: namJicet posset agere propter fornicationem viri ad di-m potes uortium,non tamen potest agere contra virum ad poenam legum humanarum. Ratio potest esse:quia non expedit punire mitia ut viros adulterantes,sicut mulieres. Quod patet exsine legis huvi, sed go manae, ad quam non speetat omne crimen punire, sed solum ad potad illati , sine quo bonum politicum, de paRciui una conseruarilaris. non potest: imo permittit malum, non puniendo, si ex talis Tho. a. permisione melius conseruetur respublicain pace, sicut messi.a n, retricium permittitur: quia sic melius bonum politicam con, Abulesu. seruatur, non sic est de lege Diuina, quae simpliciter vult om- Mare,.s.laes facere bonos,&non solum bonos ciues. Et quia simpliciter uic vult facere bonos omiae malum prohibet, & nullum permittit,quod non facit leae humana licet Iegislator ad id debet te-dere.Ob quod in lege humana non conceditur uxori, actio iniuriarum contra virum ad poenam adulterij,quia expedit paci reipublicae: ut non idem ius concedatur sceminis,quod habent vitaquia exhoc sequeretur turbatio in republica, Sc peri ret bonum politicum, quod habet leuhumana ta nquam fine, etiam si virtutis bonum ibi quaerat,at quia adulterium ex parte mulieris nimium nocet reipublicae,propter incertitudinem prolis ex parte parentum:ex hoc punit adulteriti foeminae,uiro accusantc,dc non viri:qui non sequitur si vit adulteratur ta iale malum,neq; aliqua turbatio, si fiat commixtio cum solata. vide in nulla republica concessum est heminis viros suos accusare de a dulterio ad poenam capitalemestria maritus cognoscens alia muliere parum nocet propriae uxori:Uxor vero mignoscens alium virum,nimium nocet. Quare tam Ieges h n quae nuc sunt,quam etiam lex Moysi, punierunt adulteri D,bium. foemiliam,& non virorum si cumsolutis miscebantur. 1 p*s sit vir uxorem in adulterio captam interficere impune in U-xo animae, sicut potest in foro eaeteriori , ut patet. l. Gruchus.
542쪽
Articulus. IIII. De almonquo a poenasi sapAd lautian.de ad ut se. clarito. g. eod.tit.non est in propo- A sito discutiendurn icet sit tenendu,q, in foro conscientis non si a bs. d. licet:quia non debet quis damnari,nisi prius audiatur. Possi de 3Z.Y.et. clarationem criminis,& cyndemnationesIi,tradita marito,ut Ao m. si uelit interficiat,pqtest maritus eam interficere sine peecato. Matm .s. De quo Medinalae resti.q.3. causa. .&Soto.de iustitia,&ium q.IIS. re.lib. I.art.3.yide ibi,quicquid alij dicant,etiam data pote Medilla. stite per iudice in non licere:quia non est praeceptum. De quo Soto. alibi latius, cum non fit praesentis speculationis. ' Et sic debet intelligi quod nos in.1.p. dixim licereinterficere, ilicet,post
condemnationem,ar.I . Cona.1bi declaratum est. r. conclusio Coniugatus vinadulterium committens cum t. Conclinsolutata nullo potestaccusari adpoenam capitis. Probo. Si de- coniugaberet accusari, maxime quia est: viola tortori alieni:ergo adip tus μ- p sum pertinet a cusare, cui facta est iniuria, sed solum iniuria tuta pie sit vilox si qua fit,&nondit iniuxta ipsi naulieri,cum qua com Os nopo, miscetiam quia soluta est, ut dixi tergo ad sola uxorem attinet testac,- accusatio, sed ut patet eR conclusione praecedenti,ei non pex- fari a poemittitur per legem accusa re sequitur ergo coniugatum ad so- va capitis tutam accedentem,a nullo posse accusari. g. conclusio. Si coniugatus ad coniugatam accedat licet no s.concla. possit accusati a propria vNOre, datur tamen per legem,ut accusari possit a viro uxoris, cum qua adulterium eo namisit.Pa ratio. utet evipsalme. N ana si aliquis deprehendit uxorem adulte ratem,potest agere actione iniuriarum, accusando ad poenam legis assulteram uxorem.& ad rerum. I dem si adulterans sit sellatus, lummodo cum coniugata commisceatur. Ratio huius Ratio le- legis ham es quia ad legem humanam,quae habet pro fine bo- gis. V num politicum,spectat sals legibus procurare pace m rei publi- : sed ad pacem reipublicae,& bonam conuersationim civium inter se spectat: quo d viri possint accusare, S uxores,de
adulterantes cum uxoribus, quia esset turbatio continua in republica,si nos liceret, ergo licet. Et sic patet quomodo quantum ad poenam latam secundum leges humanas ciuiles, nonia paria obligantur vir & uxor ; sed aliquid potest vir, quod non uxor , &hoc , quia est finisipsarum legum bonum politicam: quod optime conseruatuxi, aliquid permittendo viris,
543쪽
di ne anda foeminis, secundum vero legem Ecclesiae,quae haulset tinem spuitualem et aequalis poena iniungitur adulterae, Adc adultero:&idem ius conceditur viriq; quantum ad accusandum adulterum,sicq; diuortii sententia profertur ab E ecleta itae adulterium fit ex parte foeminae,sine ex parte viri.
sim requiratur ententia E aevia ad otium. E T R V M liceat diuortium fieri fine sententia Eccle sce.An liceat viro quam primum scit uxorem advia; Iterivin comissile , Auertere ab ea per separationem, ct idem liceat hirunae, quam primum cognouit visi contra rhiam,
Videtur Iiceat,non spectata sententia iudicis quia id pol Msumus,quod iure possumus,sed iure eNpressure, est,&pri prudiuortiam propter adulterium t patet JHatth.s.&.i'.ubi dominus dixit, propter fornicationem licite uxorem posse dia mitti. Idipsum etiam iura humana intelligetes determinant, utpater,eodem ii.ergo nop est necesse spectare iudicis sententiam,vel Ecclei sed statim poterit quilibet diuertere. In contrarium tamen est determinatio Ecclesiae in c.supra
Notandum , separationem propter adulterium fieri posse dupliciter. Uno modo quantum ad torum solunt,existete mutua cohabitatione.Secundo modo potest feri separatio quantum ad torum,& quantum ad mutua cohabitationem. Respo. . detur ijs notarii. ci. concla. Pri ma conclusio. Separatio quantum ad cohabitarionem,
nullo modo potest fieri propria authoritate, etiam si sit cognimuio ri tum adulterium, sine sententia Eccle- Patet. Nemo potest sibi ius dicere,ut in Rub.C Ne quis in sua causa iudicet, vel ius sibi dicat:sed necessario quidam cst actor,& alius est reus iudex est medius inter utrunq-. Ibi. Inter utrunq;. ca. Foru3.de veri, significationesed si timoces, cognito adulterio,stativi diuortiunt cclcbraret quantum ad collubilationetia fari ius diceret,n sententiam serret,cum ipse sit actor in tali iudicio , ergo nullo
544쪽
Eullo modo ei licet propria authoritate diaortiu celebrare. I, Secundo. Nullus potest: actum exercere, ad quem iurisdi- Ratio. ctionem non habe . c. Vt qnimarum periculis. de cqnstia ibi d. Hi de Cora sed a d imponenda in poeta in nullus no iudex iurisdictionem S m com
habet, ut patet qO. In hoc. ergo neq; ad diuortium cele- mm. . bras larn,quia celebrare diuortium statim cognito adulterio, bilcomu- poena est,quae insertur delinquentlissequitur ergo, cpnullas i in ve. L Nam ponere potest, qui non sit iudex quare necessaria eth Ecclesiae turaliter.
lentcntia,cuin innocens iudex non sit. . reuia. c. loqui com eisiadulterium,petente rxstit onem Oniret restitui Ad praeeipitur, ut patet, Extra. de diuoVCSi nisi O. sti.quando non es nomina etiam si sit cognitum: S a nindi in.c Litetas,de restitu.spolia.vi sivit eiecit propria authorita- f. Tho. Arte uxorem adulteram, ipsa petit restitui , Ecclesia praecipit restitui,nisi ipsa postea adultera si sequitur ergo quod quacio a Via
iubetur restitui,no potuit propria authontate vir eijcere adul Uigitta Viteram,aut eruina adulterum, sed necessaria est prius senten- s is insilitia Ecclesiae namvere restitui cogitur,etia si vir obiiciat adul- c. i'. .p. terium,nili habeat probatioHes in coatinenti paratas.Ista eon Iri v. elusio intelligenda estipvado ma rimoniu ni fuit contra ctum Ricari. in facie Ecclesia ,vel cor intestibus:quia fi fuerit clandestinum statim cognito adulterio,potes ineri separatio suo ad cohabi- 3 p.tticutationem ut bene Ricardas de quo italia arr.' Concluet .dice- c. itamus & Archiepiscopus modo tamen haec limitatio non mi ditat cum matrimonium clandestinum ii sine testibus Sc ia1i- nistro fuerit celebratum est nullum,ut infra in fine. Pol adulteriu cognitum, sae sit eu parte foeminae,sive visi, in concis.
poterit innocens sine Ecclesiae sententia celebrare diuortium . quantum ad torum tantum.Probatur Vir potest se semare in i eum. . denem secluso pra iudicio terti j, sed diusrtium c ebrado qua, tum ad eorum post cognitum adulterium se seruat indemne non incurre do bigamia in retiam incurreret,si comm i sceretur viloi i a d tene: ergo licite diuortium celebrat quantum ad to rum sime iudicio Ecclelsae, non enim obligatur ipse ad tantum
malum poenae subeundam sicut est bigamia.
545쪽
Rat .Prema parasis, collaunorum. Secundo. Non tenetur vir remittere iniuriam sibi se amin adulterio . sedpotest licite ad diuortium asere: sed ii non Aposset absq; Ecclesiae mandato quantum ad rerum diuortium
celebrare,teneretur remittere iniuriam. Probatur ex supe iusdietis.Nam quando post cognitum adulterium innocens co miscetur adulterae Sc benigne .dc placide tractae,remittere vim detur iniuriani ac non poterit post eam accusare de adulterio: sequitur ergo cum non teneatur ad hoc, q, poterit diuortium
Tertio. Si non posset quantum ad torum diuortium propria authoritate celebrare,esset , quia qui adulterium comisit, potest debitum cui germ&innocens reddere tenetur: sed non tenetur postquam cognitum est adulterium,ergo potest quantum ad torum diuortium celcbrare. s.conclusio. Si contingeret adulterium inter aliquos , lino
posset de facile esse aditus ad rudicem Ecclesiasticum,& ex separatione quantum ad cohabitationem nullae sequeretur scan Edatum,crediderim probabiliter posse fieri, non spectato iudicio Ecclesiae Probatur.Tota ratio quare est necessariu spectare iudicium Ecclesiae est,ne detur occallo diuertendi sine cau-o,ex sola suspitione adulteri juram Ecclesia propter suam sentetiam non dat ius diuertendissed solii declarat ex dicto Christi posse separari tales post probatum adulterium, ergo innocens ante sententiam Ecclesiae habebatius ad diuertendunt, se non cohabitandum: sequitur ergo quod poterit diuertere, nospectat sententia iudicis Ecclesiae. Probatur. Sententia iudicis Ecelesiastici est necessaria ad obviandum fraudi, & dolo, qui posset euenire: si cuilibet diceret diuertere suo iudicio. Ergo
ubi cessat fraus, dc dolus (quod adulterium tale est ut probari cpossit, &non malitiose singitur) poterit diuertere secluso scadalo quia forte posset generari ex tali diuortio) & tunc propter scandalum nullo modo liceret fieri sine sententia Eccle fae.Dixi,ubi non est facile adicias ad iudicem Ecclesiasticii rDo neo- quia ubi essetfacile aditus, credo verum esse quod deternis photis no- tum est supra. Et sic si apud noui orbis neophyros casus,donimia. geret:& non possent facile adire propter distantia iudicis Ecelesiastici, Sc nullum sequeretur sca desum,probabile est,si talis
546쪽
innocens non cohabitaret tali adulterae,sed viueret solus in co- tinentia,Nullum committere peccatulat,nam qua do diximus
necessiriam esse Ecclesiaesententian intellisitur,ubi commode haberi potest iudex is talem proferat, sed ubi non facile, poterit uti iure concesso a christis,posse uxorem dimitti pro- Mart. iv. .pter fornicationem.
.conelusio. Innocens sciens uxorem adulterasse, quod sa- .conc ' men probari non potes licet sententia cucommunicationis compellatur simul cohabitare cum uxore, Se debitum redde te: licet possit, si velit praecepto Ecclesiae obedire,non ta men peccat debitum denegando Hobatur a simili in ca. literastae Mam. restitutione. spolia: ubi mulier sciens imp edimentum matri .. C, D inionij icet compellatu per sententiam excommunicationis, traliL. Venon tenetur debitumreddere. A simili ergo, qui sententia exu retram , communicationis compellitur uxori adulterae debitum red-B dere,quandoquidem non tenetur reddere: potest licite sententiam excommunicationis subirc,& non reddere :quia sit redde ret timore excommunicationisAigamus fieret Secundo. Ratio quare Ecclesia compellit innocentem red- Ratio. .dere debitum adulterae es quia Ecclesiaenon constat de adulterio,eo i probari non potest,si tamenconstasset , sententiam diuotlij darer,sicut solet,& habet decrerminatum: sequitur er-
hoc, si innocenti constat de salsa Ecclesiae pr sumptione(secluso scandalo non tenetur obedire Ecclesiae praecipienti,ut si1 ali Danam ouis iniuste damnatus esset(iuste tamen secudum allegata, & soluse probata non est dubium,si posset euadere a poenasecluso sca- dum ali dato,non peccaret liberando se et non obediendo,aut non Q gata , Ostinendo. Drgo etiam a simili, dato in casu innocens excom- pmbata
muniueturi.&usq; ad mortem maneat nolenS obedire,excom potest' C municatione nullo modo danareturmam tenendum laquam gere. , verum eo es obseruandas esse non tantum iuxta verbia,quan- Notandi bium iuxta intelicionem egi natoris Itaq- quomodocunq; co sino.I. stet de intentione legislatoris,si fiat iuxta talem intelionem, . optime lex obseruatur.Vnde talis posset,scandalo secluso,re- cipere sacramenta,acsi non esset excommunicatuS. conclusio. Si adulterium est notorium, sic qi nullus in a- s .concis . neat tergiversationis locus inn cens aud18ritate PropIia, non
547쪽
s a . , T istopatra specus comi mmm. spectato iudicio Ecclesta, potest adulteram dimittere Sc quoad torum,dcquautum ad cohabit alionem, etiam ii aliqui con Atrarium dicat. Probatin Necessatia eii sententia Ecclesiae ad diuortiu(vt constat d e adulterioaro illo,ri non frauduleterdiuertant intcr se coiuges: ergo ubi iam adulterium notum factum est, non est nccessaria sciitentia Ecclesiiq.Frustra quidem tunc fieret examinatio causae per testes bi ista notoricta scrimen manifestat.Siciat dicitur in.l. 8.ti Let. pari. . Istam conclusio.tenet Hosti en .eκ.c.Significasti Extra,de diuortijs.& Abbas in c.finali. de adulte.Idem Innocen. Sc Panor.in. c. Porro.eoclem tirulo. Sed quid si vir uxorem in adulterio comprehendat, min- quid potes earn retinendo, dare ei debitum quando libet, &n eoore 3 Dicendum,quod ii non dimittit,tenetur reddere eo modo quo ante adulterium. Et si secretum est adulterium,no- gceiis potest petere sicut ante: quia nullus tenetur sibi ipsi poenam inferre. Nunc restat respondere ad argumentum in Contrarium,
ubi dicebatur, iam esse dissinitum per legem Christi, licere propter fornicationem dimittere uxorcm, & sic non esse opus spectare sententiam Ecelesi quod dato sit verum, sic di Mitum esse a Christo, tamen illud fuit per modum legis, &non per modum lententiae. Distant quippe ista duo, lex, &sententia.quia lex est praeceptum, S regula Gusdam agendorum in uniuersali, non applicat ad aliquem casum in particulari: sed datur de uno negotio,& extenditur ad omnia negotia similia,at sententia iudicis est diffinitio quaedam secundum legem,applicata tame ad casum in particulari .Fit enim persententiam, ut lex qine data est in uniuersali, intelligariir appli- ccata ad istum casum in particulari. Et sic lex, dc sententia di ferunt:sicut uniuersale,& particulare. Vnde Aristo. disserentiam ponit inter iustum legale,& iustum sententiale: quia leges semper indigent sententijs, ad hoc y applicentur ad particulare. Exempli gratia. In medicina est necessarius expertus medicus ad applica dum seges medicinae a d istum homine m&ad istum morbum:quia non sufficeret canones, Sc legeS medicitialis,deficiente tali medico. Sic in politicis. Ad debitum regimen
548쪽
Articulus. m. De recox. iacen*o diuori s stegimen politia ,etiam si leges sint scriptae, quibus debeat apsia A tes ublica gubernari , ct regi : est necessarium sint iudices,per quos applicentur lve, Stipi a particulares castis,sc negotia emergentia. Ob quod dicimus in prasentiarum, quod siueti v fuerit data dc dimittenda uxore propter fornicationem: nihilominus neccssaria sententia iudicis est, ad applicandum huiusmodi legenitali negotio, in casibus supradictis, quando norij fornicatio publica: nam si publica sit, notorietas, secti videtur habere vim iudicis applicantis legem ad parti
mi, quod cognita medicitia, non esset opus medico ad talem applicationem , cum sententia inaxim e requirat ur, ne in ap-- plicatione legis ad caius particulares facile decipiamur, quare M non cuilibet conceditur talis applica tio,sed v bi casus notorius, .
notorietassufficit. ARTIC VLVS. . VI. Dei diuortio possit innocens mox ciliare
R O dubi j decisione notandum, reconcilia- I.Nota,
timiem posse intelligi, vel postquam fuit sententia diuortis data per Ecclesiam,vel solum quado innocens propria aut horitate eiel cit adulteram, Secundo. Potest esse reconciliatio,vel uno et os .
I ertio. Potest intelligi de diuortio secto propter fornica- 3 Mimtionem carnalem, vel etia de diuortio facto propter haeresim, vel infidelitatem.Respondetur. . Prima conclusio. Diuortio facto per sententiam Ecclesiae L metu, propter adulterium,potest innocens sibi reconciliare nocente, si voluerit Probatur. Recociliare dimissam,vel di mi itere fomnicante,videtur eiusdem potestatis:sed(ut superius diximus innocens potest si vult non dimit tere adultera m Ad retinercet ergo etiam poterit reconciliare si voluerit,uel si non pol est recocillare,non poterit post peccatu retinere licite. Et probatur, Gor'
549쪽
ex beato Paulo dicente.Quyd si mulier recessit a viro,aut debet sibi reconciliari virum, aiit debet manere innupta: se - Aquitur ergo quod est in potestate innocentis reconciliare no-
Secundo.Sententia diuortijngia fertur de necessitate iuris, sed solum ad petitionem partis: nam dato publicum lit adulterium , Ecclesiam non dat sententiam diuorti j,nisi ad petitionem: sequitur ergo quod sicut per petitionem partis lacclesia
diuortium concedit, reconciliatio etiam fiet per voluntatem illius,qui passus est iniuriam .Et patet non dari sententiam di- .uorti j nisi a d petitionem partis: alioqui si ex iure daretur, potius deberet dari,quando uterq; coniugum adulterium commim i sit,quia hoc grauius est,tamen non datur, ut supra diximus cx.c.Significassi .Extra,eodem titulo. 2. conclusio. Reconciliatio post diuortium fleri potest ab *innocente,etiam si innocens diuortium petiuit,dc nocens nolit reconciliari conclusio haec ponitur propter aliquos,qui dicunt,quod ii innocens petiuit diuortium, post non poterit x conciliare sibi nocentem sine consensu ipsius adulterae,seu nocentis. Probatur. Nemo consequiturpriuilegium et immunitatem propter peccatum ised ante id talication em,seu adulterium enebaturalle quiadulteratus est,clebitum reddere coaugi petenti: ergo propter tale peccatum mi uana est liber . tali obligatione, si ergo non est liber,poterit cogi per innoce tem ad reconciliationem. Secudo. Innocens non priuatur iure filo propter peccatum alterius,neq; seruitutem quam habet in peccantem.C. de adulte.sed i adulteratus non est,habebat ante sententiam diuo iij ius , ct seruitutem quandam ad exigendum debitum, cum cesset dominus corporis alterius per matrimonium,erso no est priuatu Sistoiure propter peccatum ipsius. Tertio.Sententia condemnatoria assicit,' punit delinquetes,cima ergo sententia diuortij sit poenalis, solum nocere debet delinquentu at noceretannocenti si non posset sibi noceri tem reconciliare,dicendum ergo si potes mam per senteriam
diuortij non aufertur innoeenti iris peten di debitum:sedin fauore ipsius eximitur a iure,quod alius habebat super eum Pg- .
550쪽
Articulus. VI. De re n.nocmeos dinor. M) , tendit scolaion teneatur iam innocens reddere nocenti,si no- A luerit:sequitur ergo, cum non sit propter sententiam diuolt ij iptiuatus tali iure:* poterit sibi reconciliare ctiam inuito nocente, Suti iure suo exigendo debinam. Et intantum hoc est verum , quod innocens, ad cuius petitionem diuortium celebratum est: slatim,data sententia,possit volare ad religionen vel ordinem facium suscipere:& non potest: nocens, ae adulterata est,repetere cum.hxtra,de conuerito.coniuga .cap. Ve- menS. EtS.Constitutus.quia per adulterium perditiit ius quod habebat in eum. amen nocens,contra quem data est sententia diuortij,non potest: statim intra refisi ex licentia innocentis sicq; debet pctere reconciliationem,quam si innocens non: concesserit,poterit intrare monasteritiin,ut patetin.c. Gaudemus.Extra,de cvuersione coniuga.Ingressi,q, monasterium nocente,quandiu non est professus,potest innocens sibi recons ciliari. Sequitur ergo ex istis,cum innoces propter diuortium non perdat ius quod habet innocentemur poterit tibi reconciliare quando volucrit eti a ipsa nolent c: nam si postquam ingressus est religionem anteyrofession empotuit, potcxit etiaante ingressum religioni ' . et , t. coricluso. Quanquam innocens possit, utens 1metuo, li- a. eoAchbi reconciliare nocentem post diuortium , non tamen ad hoc tenetur cliec compellitur , quantulacunq; ipsa fuerit emendata.Prohatur in.ca. Gaudemus. Extra,de conuersiri Comug. Ubi dicitur,q, Episcopus debet monere innocentem t reconciliet sibi nocentem em endmim,et si noluerit,non debet ad hoc cci
pelli. Ratio es iquia sententia diuorti j lata est ab Ecclesia ex di 1.Adeso. ctis Christi in fauorem innocentis:ssequitur ergo,qi poterit Uti tali fauore, alioqui si reconciliare teneretur, parum fauo1is ei
Vltra.Si lcneretur recociliare quotiescunq; emendaretur, Ravo.udaretur occa so adulterandima mulicr sciens maritum necessario eam reconciliaturum, facile peccaret,& emendam fingeret.Ob quod dacendium,*nullo modo innocens compcllitur
i ad reconciliandiina ipso inuito.
Contra istam conclusio. videtur esse cap. Ex literis. Extra, de diuortijs. ubi dicitur,quod si adultera est incontinens, te-