장음표시 사용
581쪽
talis & de plano procedat Causam cognoscat,sicut cognosci Ut bilis est on sint nimis solitati de iuramento . Nam ab , eo Albib. (haud dabie veritatem melius cogno laent,nam qui debent ita iurare(ut disponunt iura oportet plures habeant condationes 'uas in aliquibus noui orbis neophytis inuenire difficile .esh sicut in antiquis Hispanis. Itaque exigere iuramentum non oportetat Est necesse tales esse omni exceptione maiores sed non sunt tales,quia multis exceptionibus repelli pol sent.Item.Tales ut pro nullo dono debeant iurare falsum. Melius igitui meo iudicio agetur cum illis,si solum absque
tu ramento,& strepitu veritas inquiratur: seruando quae naturalia sunt.Caetera tamen non damno,si omnia,quae requirunm . tui id sint.
Attendant obsecro iudices ista omnia constituta esse pro Rpter homines,& media suisse solu ad profectum hominum: ergo tantum utendum mediis, quantum fini conducunt,& si proficiunt,finis omnino non consequitur,vel nonaeque bene, nullo modoiba sunt media,neque utendum illis . Exempla sunt clara dediuniad salutem infirmo est dieta: tamen iam
sano,utidietanon est medium quia finis iam non adest cum tali medio,siacum intrari cum comestione. Ergo si tabellionem adduc ereotauramentum exigere a testibus,est impedimentumsuo minus saluti hominum prouideatur non est necesse servare .atquod expediatipateta. quia si non sit nece sarius tabellio , poterit facile medium apponi, quod non ponitur ob hoc Item Si testes non iurent,sahit1 ipsorum prouidetur,tollendo scandalum depedibus eorum quia qui decreuit mentiri siue cum iuramento, siue sine illo,id faciet.Et fateor credere ei si mpIici verbo,ac si iuraret cognita co ditione. Sed volo adhuc non maxima Theologoru, sed iuristaru Cprouar quod omittere tale strepitu ni tabellionis,& scripturae,& iuramentorum,non sit malum. Et ad verbumsquia se te domini iuris e melius capient) ponam quod do.Panor. in c.Quoniam. de probationibus notat ad propositum. xi Ultimo nota, ait , et quando constitutioicontinet aliquid, non propter se principalitar,sed ad finem alicuius mali euita-di,transgressores non illa queat ad poenam, si finis ad quem principaliter
582쪽
principaliter tendit constitutio, non violatur. Et idem ex illi-A tuo respectu peccati mortalis,dum modo constitutio in Ora contemnatur. Quod pulchre notat Archi .po fh Bartho in. ca. Vti- . taliam.*6.d Vides T acta mandantur descrsbi,ne,scilicet, ita Ho- B.. rho cens laedatur. Valde,sti licet constitutio istrum non seruatur, non Eo ierunitur iudex,si nulla dissicultas ex omissione confli tutionis di lum. emtagat:quasi tunc esset sinis huius costitutionis, acit ad hoc quod notat Innocentius in .c. Quia pleri q- . de in i mu . ccclesia- Innocrurum. Quod bene nota quia pituita sunt statuta,pi tertiin in eCelesia,quae non ordinantur' principaliter propter se Ad sunt in stiuinua bonorum .Haec ra uor. E cc e q uam aperte iiicit it a di- tioneS,Sc ecclesiae constitutioiles,quae sunt piopter alis finem, si omittantur,non nocere,si finis adiit.Cum ergo tabelli criptura,stira mentum testium sint constituta ad veritatem inueniendam,ad cauendum ne innocens laedas ur si ista om nia be-B ne ha bentui seclusis i ii is,b e ne consulitur laluti neophytorum illa dimittendo Ergo si veritas haberi possitime scriptu a, si,
ne iuramento testium,nota est necesse cogere eos iurari piste me cum scriptura lit,ne post deceptio;ae,innocens laedatur,qualidoquidem apud notii orbis indigenas nihil timetur,quid opus est scrupulosos esse in hoc,putat es non bene fieri, si ista non adhibeanturEEt quia ita adhiberi non possunt,non medetur m firmis perinde est,sicut si iacerct infirmus, Scesset medicina in promptu:tamen(cyria medicus non est permittatur in ori,us que dum adsit. ippequi ad hoc es ut tibi ostendat medicinam. Illam inuenisuquareno porrigis infirmo Rationem dabis quia luctu ipse vice medici supplebas.Si ergo iudex quia . non est tabellio) non medeturinfirmis cum tamen habeant ad manus medicamentum et sed putat melius esse, ut interim dum venit tabellio, pereant millia infirmorum de manu eius
Et vltimo eae dictis.S.Tho.querri citat Panor.alibi ad pro- s. Tho. rupostum.Sed tamen praeter illa cit notandum,quod dicit ita. . q. d. gr. in illis quae supi. allegaui.Nam dicens ipse de illis,quar in causa ain matrimoniali seruanturta nq, caeremoniae, dicii, Oportet no- s luculi stare,* in causa matrimoniali non seruatur omnino ordo iudicia rius. Et hoc totum est ad hoc, ut peccatu impediatur,quolo in tali
583쪽
perte consutisi iudiciarius ordo non sciuatur j in matrimonio, Aqui in alias causis scitiari cosuxuit si ut peccatum impediat ii in sequitur ergo quod si expediat etiana illa,quae lolcluin mali 1-monio seruari,om ittere, ut peccatum ausi ratui Aenc sectimim o si hoc propter illud magis seruandum,illud pi opter quod tale , erit magis: sed ista ad peccatum tollendum omittuntur,. quae alias seruari solent : ergo si istis quae seruantur Onus Sis , me litis peccatum tollitur etiam sunt omittenda.Verum T Peci a tum tollatur suo istis obseruatis,nobis dicant mitetistit. Si enim ita est,ut Cercinoniae institutae ab ecclesia circa baptismum omitti debent in casu necessitatisa si est periculum de paruulo, quod moriatur sitne baptismo , quarito amplius omitte da sunt alia solennia iuris in matrimonio propter vitandam mortem aeternam Invitorum nam non dubium, quin oportet v num ivisiorum dare eI quod multi damnant .mia 1 n eorum cau 'sa examinatur a iudice ecclesiae, vel qi ignorant in incibiliter
hanc vel itatem, qi potest quis licite fornicari , sed secundum, nullus sane mentis assidebit dicere: cu sit notum esse secundum se illieitum,& non quia prohibitum. (In quo erravit Durand. .
in. .d.33.q.et.& MartinuS in suo de terna erantia.q.et. de ludiuria. qui dixerunt,esse malum quia prohibitum, 'n'n ciuia de se illicitum Qui sent clatia si horrctica non est,nimis accedit adhaeres m. 'Maxim c cum Martinus dicat non esse han eticum dicere Ornicationem snDiplicem non esse mortala,contra que Castro de luere.lib. in verb.coitus. quod S supra tetigi mi ) iergo primum necesie cst cocedatur .Et quod me magis mouet ad crcdendum veram con lusionem,& qi sit meritum statum
abest ut sit peccatum sina pliciter, & de plano procedere sne se.
strepitu,est,q, onus sit per montes peragrare Noctia, litiqet,quq-ren do neophytos quippcqui tam insimae sunt sortis, S conditionis T vix inueniri valeat,cum in cauernis plurimi sibi pn sient habitaculia mat (experientia teste didicimus.Mechitidergo,qui eoru infirmitates cognoscat ecessarius coaergo quo, modo pol crunt episcopi ovibus sibi comissis mcdcri, solo teat tot iudices destinat c,quot sunt IuS:Maxime cu 3I ο- Motu reditui ta sint lcnues, ut vix uinciant pro homista timi-
584쪽
Ita.Ob quod ipsos episcopos no teneri ad set uanctam s. solennitate cum lio ii orbis indigenis ere illi in o. S c d sui licit comittant negotiu(li ipsimon possut viris,qui i actu,& rus intellixat,qui simpliciter,' de plano procedat. Adde, neophy tos mnoui orbis esse tam miserat, i les,q, si opus si notario,neci recesuria solum habet pro vietu quotidiano praestare poterunt, sua jpla e .
forte est necessarium illa pro isto tempore non obserua ira: lummodo constet de veritatc.Nain ut dicit Panor.& nos supra adduximus de eo qui cog.consaniavxo.cap.Super eo. sufficit co- sessio ipsorima,quando stant proniai rimo do. Qiid ei go opus est scriptura et iuramento testiunt,sHiiiiiii plicitat et oi una, veritas patefit: sine at Quo strep itu.& figura iudiei Et(vidicitur in Clementina allegata melius quippe ost Deo rcddat ratione pastores,si forte aliquid humanae traditionis omis, Visar, B ad erirendum animas ab inferno: 'nam quod ipsi exacte pr- ipsis rationem reddant, quae pereunt aeternalii er propter eoru obseruan iam contia Dei mandatum. Ec sic si ne i trepitu nota Mattiseriorum,dc aliorum i sta facere curent,quae sunt necessaria ad eorum salutem. Et mini sui potiti' cum eis procedant tanquam Patret,quam tanquam iudicis: siquidem non sunt tam constantes,&intelligentes ut clictis iadicibus acquiescendo , eo modo quo praecipitur , si aliud intus in conscientia sentiunt , id seruent. Q iis neophytorum obsecro, cui si iudex secundum allegat a probata procedens,praecipiat illam retinere (quam tamen in conscientia cognoscit , dc scit, non esse suam absti- neat ab eius concubitu, etiam si sententia excommunicatio--nm nis feriatur,quam deberet potius sustinere, quam ei conam, pulti' steri, ut determinatur ENtra, de restitu. spo. cap. Literas. Et de sententia excommu.ca.Inquisitioni. Et hoc, quia sunt debiles ct infirmi. Non ergo est ponendum eis scandalum,S: ostendiculum,sed omnibus modis auferendum:de expectandum tempus,quando plus sapiant.&intelligant, Sc ditati sint: ut possint sua tabellioni,&iudici dare stipenda . Haheant ergo se obseruandi praesules cum illis velut patres,& non tanquam iudices: & (in conscientia negotium intelligentes unicuique
585쪽
o . Tertia a pecus con Amm. reddat quod suum est quia alias multi pereunt. Et utinam deis ei piar in tali iudicio:ssiquidem iudicium exterius praecipue in Auentum suit propter partium controuersiam, ad lites componendas. Vbi ergo inter noui orbis incligenas talis ratio cessat: ouia non liteS,non controuersia partium t in plerim in melius est procedere tanqualm patres, quam tanquam iudices. Verum 1ac forte aliquis objiciat:quomodo ista poterunt fieri,si sine notario,& scriptura fianta quia confusio magna erit in tanta multit udine,qui erunt iam per sententiam,vel tu dicis iudici approbati,& determinati. Remedium facile, siipse qui ita dcx, vel patcr,scribat succinctc illos,quoniam negotium ost diffiiit uni. Sic Panor. ca. Ex literis. te probatio.I udrac in rc modica poto supplet e vicem tabellionis,A ddendum est quod etiam in re graui,quando haberi non potest Et norandum,qi quando ilicitur,quod iudex procedat sine osti cpitu,& figura iudicij possunt omitti omnia,que no sunt de iure o entium,Vel naturali: ut dicitur in Clemen.S c. de verborum signi Si tamen dicitur.* iud ex procedat summarie,intelli illiu vibreuiter fiant onmia,coprehensa tota negotij substa iussa, A non omisso aliquo de substantialibus. De quo vide Armil in ver Iude X., .28. . l . . . . Si dicatui de secto, vel postpositis rimulis, apicibus iuris, Otovio vel de plano,&c. Viae Anto.Florenti. 3. par.t1t.'.cap.Is . Haec re'. sint inusta articulo probabiliter dicta, secundum considerationem neophytorum .Si quiS tamen contrarium a timet,in suo sensu abundet. .
v liceat religiosis agere ad diuortium. T R V M liceat religiosis de causis matrimoniali- bus Indorum iudicare, & diffinire, separando uale
comunctos,vclaon bene coniunctoS de Novocomuis ciendo. Iuuat scire,propter securitatem conscientiarum aliquorum , qui tenenturicrupulisquetbusdam ligati, v lv t co in pedibus,putantes Non eis licere.. ' . . Primo notandum est, veΗoqgimur de omnibus religiosis
586쪽
Articulus. m. . v resera is liceat Gid di ori s8i in communi,& de omnibus aliis personis e celesiasticis, cuius-Aeunq; con ditionis sint, dummodo non sint praelati: vel de illis, qui ad hoc opus designati sunt, qui habent a suis praelaris
commissam curam neophytorum,& videtur habere osti tum curatorum, licet non habeant obligationem ex iustitia, sicut cura tus, vel sicut habet episcopus , scd quia soluim ex Eclo Dei
Sccundo notandum,dupliciter posse contingere religiosos intendere matrimonialibus causis in nouo orbe. Uno modo sicut confessores,& periti viri in foro conscientiae,consulendo,&docendo.Alio modo in foro iudiciali,sicut iudice praecipiendo,uel aliqua alia poena compellendTertio notandum. Velloquimur de religiosis absolute,qui- 3 M. 5 bus per summos Pontifices concessum est,possedc causis matrimonialibus cognoscere , vel de illis, qui post concessioirem Pauli.3.ab episcopis or dinarias habent beneplacitum, & consensum,ubi requiritur. 'Quarto notandum. Vel tales religiosi cognoscunt de causis matrimonij contracti in facie Ecclesiae,vel de matrimonio co tracto secrete cutestibus,vel sine testib',cladestine. Vel de eo iussione, ae nullo modo matrimoniis fuit,nec veru,neq; praesumptum,sed combinatus. Istis notatis,sit prima conclusio. Religiosi, quibus concessum est, cura T. conci commista suis praelatis,licite in causis matrimonialibus neophytorum occupanturi.&eas audientes, sc intelligentes quan
tum adius, ct factum,licite determinant, diiuniendq quae
sit vera uxor, de quis sit verus maritus. Probatur. Si non T. Rati . C selit iudicare de causis matrimonialibus,maxime,quia cis Vi-
detur prohibitum de iure communiper.ca. Accede tribus.*pra allega. de excessibus praelatorum . ubi prohibitum est religiolis cognoscere de matrimoniali causa: sed hoc non obstante, eis est licitum, propter priuilegium postea concessum fratribus ordinis praedicatorum, in quo expresse datur facultas Ni . . audiendi,& diffiniendi, quod iustum est i ta cavusnratri inonia Teo. IO. in terris infideliumad quos religiosi transietini: sequitur ergo Nreligiosos licite id facere. Et idem perLeonem .io. & A d i ia- C es . num .6.&Clementem.Z.dc Paulum .s .vipatet in ipsis pituite- PD. a.
587쪽
rem mspeculi conariorum. . g. gijs,dcladem per Pau. .dc Piu. . 'Et ultima per Pium. s. post celebratione Concilij I ridentiui , ut patet ex ipsis priuilegijs ad litera quaeponutur in fine operis illud Leonis. 1o Adriant. 6 vl imum Pij quinti ide ibi. .
I. O.r. Secundo,ullus creercens opus misericordiar propter bonii finem peccatsed meretur,s est in Vatia: at quicuq; religiosus, qui cognita causa marrimonijastirmat viro, quae sit sua vera uxor,vel emina, quis sit strus vir,opus misericordiae exercet instruendo ignorantcni,quod non facit nili propter Deum: erho sequitur benefacere,&nullo modo peccare. ,
Irat . s. ' Tertio.N ullus uno & eode actu sinuat porc st: mereri,' peccare con tra monachu in .et S A dam so dam in fine.f.quia istatu mona. repugnat sed omnis religiosus supposito sit ingratia clans ta-car. 3 A te consili uim ' tale i udiciu m ignoransi,merctur gloria ni : eris iccione. go nullo modo peccat. Quod mereatu best in aperto,quia om- si OO.LI. De bonum opuS de se ,& propter bonii finem lactam, si fiat ab Rhabcnte gratiam ,est meritorium Vitae afferiale . briatio. q. Praeteres. ricunq;,cuiuscunq; conditionis sit,ad cuius notitiam peruenit dubium co scienti in quo proximus detinetur ligatus,si probe sciat, licite deteritilliat dubium, & diffinit veritatem: ergo 1 tartiori religio se, qui videntur vicem habere curatorumsticite id faciunt. NIanifeste constat, si esset qui dam secularis,dum tamen doc us , dc peritus in negot io' ego dubium haberem in conserentia A me interrogate,ipse Fespoideret,ialis licito mihi respomist: & si est in gratia,mercti iteo: quia opus misericordiae adimpleuit. Sic etiam diechestri quo d si quis secularis non se intromittens ex officio adinquirendum,vel tanquam iudex adiudicandum ,sed; contingenter interrogatur de faeho, icite(si probe sciat)porcst dare con-c lium rectam' dubium diffinire si recte disiniat,non solum no peccat,sed meretur gloriam,si sit in gratia . od si ve rum est de quolibet seculari , quato magis de quocunq; religi, o Ni - Is A se quo poteris excusare aliquos seculares,qui degentes interneo rhytos, consulti de matrimonio refrondent, dum moao non
se Et licet hanc coticlusionem potuerim pro religiolis,quino gotio Apostolico operam dant in nouo orbe,tamen intellio eneraliter de ram ni iam oui ta e eonsiliu oraestare nolsunt. P
588쪽
Aetici , m An teletosis liceat agere ad diuor. s 83 in traiitsid solum interrogati respon d eant,& non sit prohi- Abitum eis:quia forte)posset talibus interdici 'opter scanclatu vel ob aliam causam iustam. r. conchasio.Ministri,qui ministerio neophytorum inteniunt,conivns os in concubinam, quando ad eorum notitiam peruenit,licite separant,eis dicedo,non potestis simul esse,nullo modo corrueniatisin unum.Probatur, si hec non posset lici- LRatio.
etiam sibi adesset iudex:quia ubi matrimonium nullum fuit neq; secundum veritatem, neq; secundum praesumptionem, non est opus iudicio Ecclesila ad separationem Antentia quidem Ecclesiae necessaria est, quando matrimonium saltim est praelaniptum, ut supra diximus. r. Q Secundo.Ips concubinari j mutuo habitantes icite diuer- Rasin f tunt,& disiungunturiimo ad id sub mortali tenentur statim sine aliquo Ecclesiae mandatoeergo licite religiosus cognoscens aliquos iunctos non sicut virili uxor in matrimonio,sed in cocubinatu,potest cognita causa piaecipere ne simul cohabiter, neamplius coniungantur: quia quilibet tenetur fratre pec-
- 'x' dxij pexe.Qxii si ieinendatus fuerit,& cessi uita pecca- Mare. lucratus fratrem,non tenetur amplius, sed ista emenda sarimet.*rio non fit,nis separationem talem praecipiat,& modo,quo ip ima et felicite potest,saciat: ergo licite fit. Vnde patet non solum id licite fieti religiosis, qui conuersioni infidelium intendutat, sed a quocunq; ali maiuscunq; conditionis sit, ad cuius notitiam peruenit,aliquos esse in concubinataequia talis potest admonere,&corripererimo tenetur via sibi possibili proximum P a peccato liberare' tales cocubinarios separare. Fortassis ista V videbuntur frustra posita,quia de se clara & manifesta sunt verum ponenda statui propter aliquos, quos audiui contrarium asserentes.Ob quod nullus obsecro gravetur,quia omnibus de Rom.ta
s.conclusio.Mini non solum possunt licite separare uos 3. coniam inuenerint in concubinatu coniunctos,sed etiam eos,qui reputantur a vicinis uxorati, qui in veritate sunt concubinari j, si
modo noluerint (non obstante impedimetob de nouo secrete
589쪽
contratiere.Probatur quantum ad partem ultimam. Talis minister,qui nouit concubinaru1ni,tenetur correctione fraterna, eum inquantum poterit liberare a peccato,corripicdo:sed quivere est in concubinatu licet ab alijs non sic existimetur est in peccato , ergo cum primum cognouerit. tenetur corripere, ct conari ad emendam fratris c precepto Christitat emenda fratris non potest aliter esse,quam per separatione,vel perconiunctione in in matrimonio,si impedimentum non obstat: ergo licite ad vitain istorum potest religiosus agere' non stan te uno, pol ad aliud, eo modo quo ei licer,cogere: sequitur et nolenti consentire in matrimonium de novo, licite precipit laparationem. Volo dicere, q, sis cotigisset duos in vicinia luctos absq; verbis, vel signis matrimoni j , sine hocs praecedere aliquis modiis,qui apud tales homines seruari solet in matrimo isto: sed ex ignorantia,& insipientia quada icinitas illos exi- stimat coniugatos: cum vere non sint,& talis existimatio est itrationabilis,&sine fundamento,cum apud tales sint modico- trahendi manifesti alijs, licite per religiosum fit, si tales separet ii ne aliquo alio iudicioEcclesiae, sed solum cognita verita te , si noluderint de nouo secrete consentire, etiam ii in vicinia irrationabiliter existimabantur coniugati ,& non est necesse denuia clare Ecclesiae,imo tenetur non dentis clare: nam tene-.tur cuticiosis uangelio fratremi corripere cum minori dispen dio iptius fratris. Et si potest per se ipsum,no debet duos testes adiaibere quia cum minori infamia qua potest,debet:sed tunc , subuenire potest ei solum cum infamia illa,scilicet.ut qui exi stimabant vRoratos,modo intelligant concubinarios: ergo tenetur ampliore vitarerat non vitaret maiorem,si Ecclesiae de
nunciaret cum maior siit ista, illa ergo non debet religiosus de S nunciare , sed potest licite aedificatis illis qui possentturbati tales separarerum modis quibus poterit, eos a peccato liberare. Et amplius adde , qt etiam si praesumptio viciniae fuerit ratio nabilis, dummodo non fuerit in facto manifestoifui rebia est necessarium spectare aliud, seditse religibsus potest: site praecipere, seu consulere,vel q= tales de nouo conmhantaso os stante impedimento,uel qi si nolunt separentur. Haec,secluso. scandalo intelliguntur.
590쪽
Secundo.Consulunt doctorei,* si aliquis vivente prima cu Ratio.e. secunda contraxit,etiam in facie heclesiae, de quo tam cia non Dei ni Sediistat illi,cum qua con traxi t: quia non licite po te exigere, tra ex isne . reddere,deserat eam, & fugiat in terras longinqu as, de ad mu. cIη- uxorem propriam redeat: ergo erit licitum incalli,quo nullia quisiti uisuit matrimonium contractum, consulere separationem , v clsi reputentur coniuges a vicinis ( ob vitandum scandalum ut de nouo Eo trahaut secrete, dummodo ante suerint habiti ut
Tertio.Ille talis concubinarius tenetur vel relinquere , Vel Rat,o.Ade nouo ( si non sit imp edimentum consentire in matrimonium: ergo si ipse tenetur icet ei facere se quod tenetur quis facere,cuilibet licitum est crisulere. Et volo ista notentur quia Sup. p. p. frequenter contingit casus apud noui orbis neophytos, qui vi ar.3. et et B supraediit tam est iunguititur sine hoc, quod loquantu dema- p.ar.et .ctatrimonio,vel de operum communicatioste.Haec concluso no non e. rsolum vela est de religiosis, qui istolum aliquo rhodo speciali, S. I Ca Sicuram videntur habere prae caeteris christianis . sed etiam se rN peccaumttendit debet intelligi licitum esse cuilibet christiano scien- Extrati fratrem suum esse inconcubinatu: quia praecepturn Euange chiudici Eretii olimes obligat,&ad omnes se extendit. Ob id quilibet in concubinatu (cum taJ is in peccato sit) s. Go. r. r.
debet iis istaeae ud media serie ponenda necessiria: N ad D. n. ri ohoc quilibet tenetur cum minori iacti ira famaei sius fratri heim. . qua potest: sequitur ergo quod ubi potest ipsum c5mpere,eon d 8. Plerid, quod oncubina abi jciat, etiani cuda in ilia sua re- '
spectu vicinoruin quieumire iurabaiat uxoratum,debet id cosulere, &non tenetur renuciare Ecclesiae: imo tenetue non rec nunciare, quia esset dista mare fratrem absque necesi istic Et MM.is. vere ei praeceptum sacrum Euangelicum ego non intelligo, v. s . vel contratiae asserentes no bene dicunt,assirmantes religi osci SadH.h no licere dicero a neophytis, quos reperit esse iri cocubinatu. ctio. . Diitertite abi inlidem,& sep amisit. Ratio autem quae nou et Ophal eos e quia tales licet stit concubinarii)habentur a vicinis ut quorum.
eoniugati,&ob id debet iudi m Becthliari prius expdstulari . . Ratio conQmero ergo ab istis,qitor stim necessariu est, si possum fratrem myne o corripere sine hoc, ill peccatum suum fiat notum Ecclesie Nisi pixio.