Speculum coniugiorum

71쪽

m Prima pars peculi consegiorum.

e tero recipiendi sunt tes e si quos memorata mulier,ad pro bandum quod nonconsenserit incuntam nominauerit produ Been dos,cum mora tanxi temPoris huiusmodi probatione ex Hudat.Mandamus igittir, t propter hoc non omittas quominus utrunq; compellas,ad alterum maritali affectione tractandum .ERisici textu videtur sumi argumentum contra dete minationem. ia per solam cohabitationem sine alio consensu iudicatur pro matrimonio. Solutio Ad hoc respondetur,quod levius non est contrarius,imo sa cae multum pro nobisabidem enim determinatio sudatur inphesumptione consensus de nouo Siqisdem ex hoc quod libe re cohabitauit,praesumit Ecclesia de ea,quod non manserit in p eccato,co in miscendo se carnaliter et,quem non acceperat in

virum libere , sed quod post consentiens ,cohabitauit cum eo Cabsq; peccatodic in foro exteriori rudicandum esset pro in-

. trimonio,stante tali praesumptione consensus:sed in foro conscientiae si constet non fuisse talem consensum de nouo et nun- quam est et teneo dum pro matrimonio,quantuncunq; per id , gum tempus maneant simul. Et ista est communis sententia.

Dilutio, Respon quod tale tenet am in foro exteriori,qua de his renaturalio diuino.Quia ubi est lena libertas,contractus tenet,sed in matrimonio contracto blanditijin importunationibus est plena libertas, exgo matrimoniu erit validum.Et pro S.Tho.r. et batur.N ibi minuitur libertas,unde voluntariu tollitur, c ii T.6.art.6. tum quantu diminuitur de volutario,tatundem libertatis db minuitum sed per bi aditias nullo modo voluntarium tollitui;

quia naturaliter fertur in huiusmodi bladitias volutasMeq; re Scot. . l. sugit. Et nulla tollitur libertas,sed magis crescit: sicut doli es. q. t. subtilis dicit,et in in ductione per blanditias, dc delicia multa ac g. est de volutariori parum de inuolutario,sic; si voluntas ipsi sibi dimitteretur,prosequeretilr ipsas blanditias,quia ei connaturale est,ergo non causam inuoluntarium .Et ob id matrimonium hac ratione contractum.erit omnino validum.

72쪽

c. 'mias. VIII. De actione. QEodem modo contractum iniportunationibus posset pro- , ' bahi.Nam importunationes non tollunt libcrtarem Plena re- i sitam necessarioad matrimonium , suppostro quod solum sutit importunitates,& non comminationes.' i importunationes aliquo modo mouent voluntatem,sed Iam mouent, ut aliquid adimant voluntari j: quia illas importunationes non existimant tanquam aliquid verum,quod moueatapsam, sed . . . tannuam quod eam apparens:quod praebet incctivum elicien di uetuin volendi. Non tamen q, omnino moueant Ipsam Volutat em ad actum, Sicq; cx parre hacaeuia quae minima sunt, pro nihilo reputantur. habet,quod matrimoni uin huiuImo dism nominationibus contractum,non sit inuali du aliquo iure:dummodo non concurumnant minae.Nam si concurrant, importunationes,& timor reuerentialis, imped1rent,ut optime Mitthaeus de A dict.decisio, os . . . . s Auhitic Dubium est tertium. Si quis iuste ad supplicium ducatur, 3 .

& timore mortis,consentiat in matrimonium trum sit validum. Ut si alicui dicatur,qui ad mortem est damnat si in ista consentias,poenam mortis euades , alioqui suspenderis, de tal1 metu compulsus, consentit. Vtrum sit inualidum matrimonium.Certu est,quod si talis metus inferretur extra istum casum quo iuste ad mortem damnatus est) q, no esset matrimonium validum. Vinim ergo sit Validu ano do,propterea quin

'espondetu Pale matrimonium esse v idum Probatur Solam

Quia sic compullo ob mortis timorem nulla fit iniuria,sed adhuc codonatur ei,&poena remittitur sequitur ergo quod cum sit sine iniuria,& non proprie coactio interueniat, ted henelicium,& libertas,e tale matrimonium erit validum,si omnino A consensus interiori adsit.Et hoc probari potest ex consuetudi adbibisne laudabili aliquarum regionum Abi meretrices publicae so- potest, Iem tales,qui ad patibulum ducuntur,pctere in maritos:&co- teresibis ceduntur eis aliquetim si inter eos sit verum matrimonium da qui ad aio m ille qui ad suspendium ducitur,nullo modo ista m estet ac tibi si eiscepturus in uxorem,nisi timor mortis, quia certo scit se mor- citur. tem non euasuirum,nisi istam ducat uxorem. Et sic similitet, si aliquis roraret priuatu regis, ut a regeimpetraret remissione

73쪽

ro Prima pars specidi coniugi m

etiminis capitalis' filiam sua ducemtan Nxorem,quam alio Iacob, de ii noli duceret: verum esset matrimonium,quia ibi nulla i rufio' tei uenit iniuria.Sic Iacob.de Belloviso.infractica crimi.titi Paris Alterionibu Et Paris de Puteo,tractatu de syndicatu, in verbratae, bo. Poena. Et Guillelm. Benedi. in. c. Rainut. de testamen Gui id, uerbo, mortuo testa. Et Chassenaeus, de consuetu. Burgun C rubri .f., .s . BC A Clarissime ex hovsequitur , quod si al1quas timore mortis, nsifossa, quam debet pati, sed iniuste,tamen consentit in matrimonim . q, non est validum in foro conscienti neq; in foro exteriori. V t si quis iniuste ad morte ni sit damnatus, & ut mortem euadat, conse sitit, non tenet: secuS tamen esset, ubi iuste secundum allegata, ct probata esset da luna tus , dato ipse esset in nocenS , quia tunc si consentiret, videtur omnino dicendum qi teneret. lilam dato ipse sit innocens:cum secundum allegara,& probata reperitur nocens ad mortem: nulla fit ei iniuria, si compellatur ad matri monium. Et quod diximus de morte,

intelligetulum est de alia quacunq- graui tasione,vel de graui

verberatione.

a Dubis QE3xtum dubium. Si quis tamen cyntrahat timore poena pecuniariae,vel alterius, e posita suit in contractu sponsali

Utrum teneat. . '

Dilurio. Respondet Qus d in foro conscienti non tenet:si ita eleg timore talis pcensetit contrae iis matrimoniaIis Ethatio es, Quia non videtur esse pleria libertas saccessaria ad matrimonium. Et hoc determinatur extra. de sposa .c. Gemina.vbi podina apposita non obligat.Quia matrimonium debet habere libertatem:hoc dat pro causa summus Pontifex.Sequitur ergo,q, si is a non ad sit, siue sit parua pecunia, siue multa, s matri monium non tenetiali intin foro conscientiae, Sc stando ini

ratiori re diuino. Licet Panor. ibidem intelligat, quando est amissio omnium bonorum, 'elmasoris partis, quia si paruae rei (dicit ipse est matrimonium. i Post primam ed tionem lianc nostram in lucem exivit, qua naagister Soto in . . sen. pCrmeditate scripsit sc hooargumentum ut caetera solet egregie tractat,& latis time indistiast. l.I.arti. S. vide qua hic desiderari possunt, quavis non com

74쪽

id culus. DC De natis per cohab avo. gi sentiat in illis lupein. .conclusione a nobis probabiliter di

. 'N6 nulla alia quae digna sunt cognitu, vade in appendice ina sine pamina .i Q. & modo in Concilio I ridetino,in sesione.r e io. de eformatione sub anathemate,est interdic uni , qi nuulus cuiuscunq;,sit conditionis darecte, vel indirecte jubditum suum vel alium compellat ad matrimonium cosstrahendum. Quod anatheitia ereccrationem seu maledictione dicit,ut in- appendice pa. yp. etiam si Nauarro in additione ad Manuale in c.28.in additione adaeap.num. 1so. anathema sumaturo excommunicatione.

ARTICULUS NONUS,

Vtrum si aliquis metu radentein con antem vimm matrimonium

promisit ipse pra copuli ubi equummflat matris nium depraestiti coniugiis vehiccasus.

R O solutione nota dum cst. QEia vel loquimur in foro conssiciat iis ines in foro iudiciali. Secundo. vel copula cst eritorta vi, vel non. , Tertio. Vel qui metu contraxit sponsalia,tempore copulae habet actu.Nolo istu ut virum, vel 'habet affirmativum consensum. Vel nullum habet,quia de eo non cogitat.His suppositis,iespondetur. B Prima conclusio.Si in sponsalibus fuit metus,ratione cuius i. conssu enon libere consensita per solam copulam sequutam,in foro co- scientie,nullum est matrimonium.Probatur. ia in foro co- scienti ille metus inualidauit conreactum,ergo quicquid po- ea sequatur, nisi sit alius nouus consensus, non het validum. Probatur apertissime . Quia quod a principio non valuit, sinc linati aliqua mutatione non potest post valere. regula iubi copula solum probaretur inter duos nullum est matrimo ris in.6,nium in foro conscientiae:si nihil praecessit,ergo etiam si spon- et atrio.s ia iolentia contracta praecesserint,quia illa nullam vim hac bent: sed est ac si non essent. Et probatur. Extra de sponsali. cap. Tua nos. Vbi qui sine metu verba protulit, sed interius consensum non habuit, licet copula carnalis interuenerit,

75쪽

in sero conscientiae,non iudicatur matrimonium: ergo etiam in proposito a sertiori bi met' interuenerit,etiam copula superueniente,cx hac solu m non est matrimoDium. Patet ex .c. .

sie illis. de sponsa .impub ubi determinatur' nisi post violen ,

tiara,consensus accesserit,non est matrimonium Is et conclusio. Si sponsalia suerunt ni eiu contracta in om-

- - mixtione camili nullius fuit actus elisit contrarius, nullum est matrimonium in foro conscientiae. Probatur quo ad primam partem,quae habet difficultatem. Nam ad matrimoniuin foro conscientiae requiritur Verus,& legitimus Cosensus.cap. Tua nos. desponsalibus. sed ibi non est talis: quia primo non fuit in sponsalibus,cum metu extortus no sit sufficiens:nec in commixtione fuit,quila supponimus nullum talem habuerit, Acrgo non est verum matrimonium in foro conscientiae.Ista coclusio elucidat magis primam. A colic . s.conclusio.Post sponsalia cotracta m elu,copula carnesi subsequuta,cum actu interiori cosensus,faciunt quoad Deum emtiorum matrimonium Ahobatur. Matrimotuum cotrahitur per consensum expressum sed in t ali foemina fuit verusconsensus

interior A expressius verbis in sponsalibus: & post facto,in

Pula: ergo Vere erit matrimonium. Quia videtur libere consensisse: dummodo in copula nulla sucrit violentia.... coc .. .conclusio.Post sponsalia de futuro contracta,metu cadete in constan tem virui copula carnali sub sequuta,etiam non. Icit violenta,non sit matrimonium in foro iudiciali. Probatut ex sc.His qui .desponsa.vbi determinatur si post spo salia copuis ita fuerit subsequuta,non violenta ,sit matrimoniu.S1 ergo Inat momum pro limitur ex copula,quia praecesserunt Iegitimi sponsalia,ubi non fuerunt talia,per solam copulam etiam non violentam no potest matrimonium priuiimi. Item probatur: a Rato ornrlino aDullat matria ac Diimi contractu per talem merum,ergo a fortiori etiam non iudicabit matrimonium perscium copulam, sit talis metus praecessit

76쪽

Armsi Lix Deratis,per babitatio. ps venim matrimoinunt,ergo sponsalia illo metu contracta sunt vera sponsalia: sed vera sponsalia , post copulam subsequutam faciunt matrimonium depraesent extra cespouIalia Nap.riis' Item Quia ciuileui metu contrahit sponsaIia , praesumItur 2. Ratio. Iibere consensisse,& quod consensumarital consummauerit & non fornicario ' Dixi quo ad praesumptiopem quia quo ad

veritatem ex consensu pendet. Et de coactione ad matrimonium, in Concilio Tridentino sic diffinitum est: vi nullus sub anathemate cogat,de quo infra in appendice.pa.'2.8c.'ZSed quia de coactione incidit sermo , quae matrimonio Im- De impepedimentum infert ,libetimpedentia matrimoniam exacte clementis, tractaret . primo

Duplail est impedimentum matrimonij unum quod pre de interelicedit matrimoniu.Aliud quod sequitur.Item dupliciter cori Ela Ecclesideratur. Vel quia impedit contrahendum is p edat, sed factum tenet,nec distatui potest. Aliud est impedimetum quod

impedit contrahendum,&dirimitiamcdtractumne primisa, loquendo,sunt undecim,quae quidem impediunt coi traben- pH; - , dum,sed contractum non dirimuntaei sunt ista. PIimo anxer m Au edictu ecclesiae.Secundo Votu simplex castitatis. emo. pon Ah selytium curn altera persona. Quarto.Si qui, est iunctu dixeri iuuissitat catechismo.Quinto.Incestus cum affinibus,hoc est curi con . sanguineis coniugis Sexto Uxoricidium. Septuno ..Raptus

ita Vndecimo.Coiugiumscienter cum moniali. Haec omnia si Ciunt impedientia matrimonium,ex statuto hc sint,vt. s. ali- quis habens aIiquod istorum,contrahere non possit ablq pe cato,seclusa dispensatione,exceptis duobusfsponsalitio,in voto simplici canitatis.Qui a ista omnino impedivi, ut licet quis contrahere non posiat ex iure naturali Et quia intentio , di votum nostrum hoc est,ut praecipue de matrimon1o d1sseramus, quantum ad presens egotium in nouo orbe maxime spectant. B aliqua impedimenta praedictorum declarabimus, qcontrum Lunt, ut intelligamus, quomodo mihistri debeantaenadere..ti primo de impediment quando mira interdictum, x pro

77쪽

hib itionem sancti Ecclesie,quod est unu inter caetera ieeltatic me , ous existente, nullus licite potest contrahere,&absq:pere me to. Per Ecclesiae praeceptum merilisimus,Vel Pontificis interis si in dieentis clandestiua sponilia seri,Vel Episcop1 idipsum plo-- lubeti,,uel alicuius intercedentis coniugium eri aliqua ratio. nabili causa

ARTICVLVS DECIMUS,

De Andestino madiimonio. RIMO, Clandestina matrimonia fieri est e

prohibitum.Oportet autem prius scire,quod dicatur matrimonium clade unum It omissis sex modis,quos Paludatius assigilat,solum duobus modis capiamus clandestinum,urcapit Panor.& Ioan . Andri in additio ad Specu Glossator latore in Et sicut glossa.in .c.fina. de clades i. despons. Hi Vero Isigo. In sunt,quado fit matrimonialis eoiunctio sine testibus. Vel quat. desa . do sit testibus adi hibitis, sed sine solennitatibus fieri assuetis, ii I. cap. s. vel bannis.Istis duobus modis omnino,& proprie c Otingitela a Matrim. destinum matrimonium fieri.Etvtrocin modo prohibitum est clandesb. fieri ab ecclesia,ut patet,extra,de clandes despon. Et est peccarato et tum hoc,vel illo modo contrahere, & si matrimonium talem fimo ba- ante Concilium Tridentinum erit ratum' validia. Et sic prohen. Certo tenendum.In quo quidam alias vix doctus,& grauis) de b. Tho. in cipitur,putas sic ab ecclesia olim prohibitum,ut etiam factum .d.28.ar sit irritu.Decipitur,inquam,quia ad hoc* illud esset nullum,

ric.3. requiritur perlonas sic cotrahetes esse inhabiIes per ecclesiam. Do Io. r- Qiaod, licet docti fieri desiderauerint,non tame adhuc erat dehidem. terminatu . Ob id matrimoniti icnet,ut S. lio.& comuniter Im fm,s Theologi. Et Decius coside.iri.&.Mi. Et Prqposit'. Rubri. Deo annon es an l. despon. De quo in.l.si .li 3. par. .Et C dci.Coloniese trar.CO.Z. cha.de matri. Et Vide Baine .r.p.Ver. ma trinion iv.c. c. modo Cotil. Go- tame in cocilio 'ride imo determinatu est viiii fine .erit notis. iii erat. Sed pro maiori declaratione incidenter quaerit uti Vtriim Huaerit. in sit peccatum mortale sim per contrahere primo modo clande

78쪽

2 culas. . De clivd .matri. ἐB sonanconueniunt inter se,&matrimoniunae trahunt, Vtruiu

. Pro solutione d ij oportet distinguere. Vel quo mus hochiae peccatum mortale propter ecclesia praeceptum solum,uel quod stat peccatum mortale stando in iure naturae. Quia si primo modo,sequitur quod infidelis cotrahendo haud peccaret, de quo nec teneretur poenitcre,si conuerteretur ad sidem. At si secundo modo equitur infideles contrahendo peccare,cum ius naturae sit idem apud omues Est etiam es considerandum , quod poenae qt ae apponuntur contra clandestine contrahentes , non habent locum in

sponsalibus de futuro,etiamsi fiant clandestine. Sic Gloua .io C Clementi.vni. de consang.& amni.I dem Cardi P.c uni inhibitio. Sc Felin.in rubri. de sponsa. Quanuis Abiain .ie .c. contrarium dicat, &Didae castilli, in i positione. l. I auxi. l. p. putet idem iii sponsalibus de futuro. Ratio ergo quod non intelligatur est: quia sponsalia de futuro non sunt clandestina matrii nonia licet dicantur clandestina sponsalia. Et qui clandestine aliquam desponsaret de fututo,non esset eX communicatuS , a iure contra supplementum Gabri .His pramota- timespondetur. Contrahere clandestine primo modo citra necessitatem urgentem in peccillum mortale.Probatur,extra, te sandestina

desponsa. c.Cum inhibitio copu ubi prohibentur ista feri sed A cum res sit prohibita, & grauis, sequitur quod sit mortale.Sic Sylia est.quia materia est ponderosa. Et probatur ratione qi fit

mortale. Esb quidem peccatum,& non Veniale: ergo mort ale., Probo antecedens. s.; non sit veniale. Quia peccatum iudicatur Veniale ex paruitate iniuriae, vel exparuitate materiae, S e contrii, mortale ex magnitudine tal ed in matrimonio clandemno es: huius odi grauitas,& notabile nocumen- tu,ergo esst mortale .Probatur ex fine matrimoni, Ordinatur enim matrimonium ad prolem tanquam ad finem principalem: ut non selum sit procreatio eius, sed ut optime educetur, debite:ad quod mutua utriusq, requiritur cohabitatio.I te. Es: secundario ad operum communicationern ylai

primo,

79쪽

yιhna. ar non posset vir solus sibi sufficere,ueq; f inli1a. Et hac ratione B si est naturalis huiusnodi coniunctio viri & Semmae sic ex tali isto.ta clandes inconivnectione , icrq impeditur,et Oecoc. go sequitur c I sit graue uocumentum prol1S,quo derit moriam sibi tale.Nam ex hoc quod sine testibus contrahunx: de litat proba

A i. si olente inuascunt ad alia matrimonia: Verum ma

tale diam ex hoc quo a line ce IURtio;qua defici ente,transeunit ad alia matrimonia: Verum ma

trimonium dissoluitur,quo dissoluto, fit maX1mum nocumetum prolimina non potes: debite educari. Fit similiter noc mentum volenti cohabitare: ia non est Operum communicatio fit iniuria Ecclesiae,quia verum Sc legi imum mali imoniam coiitcnim turide dissoluitur, quia dieiiciunt probationes sufficientes. Et aibat quomodocunq; iniuria Ad grauis fit, quae S eculi do. Vbi fornicatio,& adulterium praesumitur, ibi di

peccatum mortale , sed in clandestino matrimonio est huius modi: ut patet ex determisatione Euaxisti Papae.3O.qq.c. Aliter. i dicitur. Aliter legitimum non si coaugiunt,nili ab his, cqui super ipsam foeminam dominationem habere videtur, sta quibus custoditur,vxor pctatur, & a parentibus, & propinquioribus sponsetur,& legibus doletur,& suo tempore a sacerdote ut mos est bebe dicatustIta peractingitima scitote este connubia,aliter Vcro praesumpta,non coniungia,sed adulteria, vel stupra,vel sernicationes potius,qua legitima coniugia non : o. a. dubitatur,nasii vota succurrerint legitima. Quod Hugo intellile sacra. Oit, id est,iai si publie e coram testibus se mutuo consentire pro' M.c.f. teantur. Ecce exista Pontificis determinatione constare est manifestum talem clandestinam coniunctionem sine testibus . esse peccarum mortale .Quia veistuprum,uel fornicationem, , vel ad ulterium praestamitur , . 3 Idipsum tertio probatur ex decretis Hormis 'apar.e. s. ormis ' Et adducitur.5o.qd.8 Nullus fidelis ubi dicitur. mulus fidelis cuiuscunq; con ditionis sit, occulte nuptias faciat. iItem .Poena grauior pro grauiori infligitur culpa,&proleui culpa non grauissima infligitur poena sed pro tali clandestina coniunctione grauissima poena exco minusucationis in s- .ditur, ut patet.Quia in omnibus dioecesibus coni muniter sub

conimunicationeiost interdictum Isuo in salmanthia

constitutio

80쪽

Articulus. x. Declandestimet,

constitutionibus,m. et .penitur,quod talis 'c conaniunicatus silvitandus absq; deviuuisitione ( quod tamen non est tenen- Cocilium dum,quia contra constitutionem Martini.Dia Concilio Con Constan. santic n.qine dicit,oportet esse nominatim excommunicatos sub Mar. vel percussores manifestos clerici: Ergo sic contrahere non est A quo A leuis culpa,sed grauis. i. peccatum mortale Haec est commu- S. nis opinio omnium, de quo egregie Caiet Si quintam ratio--ti. etsi nem addere velissicandalum squod generat alijs,quia eos tam cap.3.

quam concubinarios habent Et adhucphiIosophi videntur in Cain in o- sinuare esse malu sic contrahere,vt Apuleius lib.6.sui asini auu pusio. I. rej,quando ad ducit Venerem ar mentantem non esse legiti mas nuptias inter Cupidine,& Flaisce,cum res acta sit furtim. Eu,r.concluso.Contrahere landes in e sine testibus,seclusa Ne di. concla. cessitate urgent ecluso iure positiuo,stado in naturali,est peccatum mortale, ia seclusa Ecclesiae prohibitione,habet in se

malum graue mortale.Nam estgraue nocumentum prolis,&utriusq; coniugum,cum Possint libere alia contrahere matrimonia,ergo eriam sine iure positivo hoc est malu Et qui agraue est,erit mortale.Est etiam graue nimis,& nocivum reipub- dc ad con screationem quietam eius, eo quod secrete contrahentes facile diuertant

Ex quo sequitur, quod infideles sic contrahentes peccabat Corolla C mortaliter: ia dc si lege positiva humana non obligabamur: Nota tamen iure naturali sunt astricti,&si modo conuersi faciant

grauissimum peccatum committuntoc multo grauius, quato facilius adinvicem recedunt: & deficientibus p iobationibus, dc testibus no negante,alius manet frustratus Icgiti mo coniu .Et hoc maxime monendumn eis considendum omnibus modis inon modo clandestino contrahant. Causam tamen urgentem voco,quando posset cladestine matrim onium fieri

A absq; peccatorui si puella sub malignis tutoribus degens ne tradatur viro insipienti,oblata oportunitate contraheret cum vi

ro sibi grato absq; testibus VeI quando post excidiu,& ciuita

tis destructionem evadunt duas 1timae personS,Inter eos potest clandestinum celebrari matrimoniu absqepeccato. Et si

modo id fieri no potest quia in Concilio Tridentino est prohibitivi in sine in appendice videbitur.Eiquando duo publiee