장음표시 사용
121쪽
Ivmphae massam eorripiendo, dolores fi potius ex corrupta lympha, quae sub
xos, tumores , ulcera depascentia , praesertim in glandulos Iocis causatur In pestilantia quoque lympham 3gi 3 μὴ bule ero I materia maxit si eontag
sano uinem, infectam esse, ex glandula
:u tumoribui, sub axilli, sudino uine, i , ut videmus in bubombus pestil
tilioris naturae est, ipsa mi almata generentur , vel ex eo appatet , quod
ex parotidibus , in quibus verae pestis pathognomonica signa posta sunt, luculenter apparet. Et quia in peste in maligni vires subito, vehementer proster' u enuntur statim in principio .Rxςqμὴν , . inferendis idonea sunt,
hutredo krmalis sanguinem destru ςxix '-- λ. --- --, -- νει ehinc recte colligitur, spirit uolam de lymphaticam sanguinis 5 humorum partem , quae genuintim virium lamentum est, magis esse miasmate corruptam ac destru-Gam, quam ipfius sanguinis sulphuream mixtionem , ut ut, s invaluerit morbus mors appropinquet, illud etiam contingat.
Si XI. Quum eontagium subtilioris lym. phaticae corruptionis potius oboles sit , facile patet , retidam putredinem , in quam post mortem cadavera abeunt, pestem aliosque eontagio in. festos morbos non tam facile produ
Longiori usu siexperientia eonfirmatum est, quod qui peste laborant, Dellius alios inficiant, quam qui ea occubuerunt. In cujus asserti verita. te insignis locus ex Orest Lib. VIO0 48. adducendus est Dagone, iuauit, facile alis insitiuη peste correpti, Ied humine mortα no facile est insi.
ciunt , auia corpora mortuorrem , naam Iius non exspisant, nullum venenum ei teaiantur. Quia si aliaruo contraha tur, hoc potius ab eorum pannis me ve-ιtibus contrahitur, in auibus mirus diu conservari potnis. Sia uide in i fetuimui alia uando eo pora momisae mite viri,
spectatoribus studiis fine alii u damno
froptere. q. Od mortuo animai perit omne venenum c quia ignorabamu , eos mortuos ex Pese, cava fuit, ut minus tar
iaremur. Et quod non a sanguine, sed
tialibus, se abies, lepra, lue venerea, dysenteria, variolis. S. XIII. Miasmata , quae morbis gravioris inferendis idonea sunt, veri e
Sunt enim veneni characteres in eo maxime post , ut primo exigua mole
ingentem potentiam actiones secundum naturam immutandi exerceant , deinde ut celeriter id exequantur I tum ut in nervosas maxime membranaceas partes vim suam exerant . Haec omnia propria
quoque itin mi almatibus, quidem tenuissimus est ille in peste aliisque malignis affectionibus halitus, qui robusta antea sana corpora brevi tempore e medio tollere potest . Tenue est quoque conta-oiosorum affectuum , qui ongius corpora exercent, ut luis venereae, leprae, virulenta scabie principium . Et cura
venena maxime ventriculo M intestinis ,
velit partibus valde sensibilibus nervosis , insesta sunt , ita etiam illae partes in morbis alienis, contagiosis praecipue omnium laetae sunt patiuntur . Maximi enim illae praecordiorum anxietates corpori Rite jactationes , ventriculi cum fastidio ciborum subuersiones , tormin sae alvi dejectiones , vel contumaciores ejus adstrictiones , dolor capitis 'um' borum, animi deliqui , convulsivae artuum tractiones, inexhausta stic, vigi' lia, extremorum rigus , pulsus contra ctus , debili si requens , tusses convub sivi, cardia uiri, unestae venti iculi intestinorum in fiammationes . quae mali onis de exanthematicis morb Oirpe sta-pim in principio associari solent, non a liam habent originem , quam quod cor rupti in primis viis succi nervosas en triculi se intestinorim membranas me diantibiis hisce universum nervorum e nus ebe menter affligansi commovea t. D
122쪽
I eo vero deter Ior natura morbi ferorummiasmatum aliis venenis est, quod se se commiscendo cum succis fermentescibilibus multiplicent, de vicina corpora hostilitet invadant.
Vis multipli eativa venei orum Orbi ferorum maxime sese exerit in iis corporibus , quae ad fermentationem corruptivam dispositos habent humo
Firma est e veterum recentiorum sententia , quod ad suscipiendam pestem &alios morbos malignos certa corporum dispositio requiratur , dum scribunt quod plures inter aegros infectos versentur,m res insectas tractent, a contagio tamen liberi maneant,alii vero etiam temperatissime viventes levissima occasione
peste corripiantur . Ex quo utique discitur, vim mi asinatis virulenti non esse absolutam , sed a eorporum dispositione ejus
funestum ei clum maxima ex parte depender: Iam autem experientia depre-nendimus , omnia corpora , quae pravis in corruptionem pronis repleta sunt humoribus, maxime esse contagiosis morbis exposita . Et haec est causa, cur mulieres gravidae, Insantes Q infimae sortis homines, qui misere vivunt, Pangustas mos habitam , neque minus milites in eastris , Qqui diuturnam famem sustinuerunt, de continuis vivitiis atque animi commotionibus corporis robur minuerunt, qui deliciis di fluunt, longe fa ei lius peste aliisque epidem ice grassantibus moibis tententurae difficilius evadant. Quorsum etiam reserimo virgines , quibus menses retenti sunt. Siquidem horum omnium corpora maxime primat via pravis humoribus scatent.
S. V. Unum prae cereris est, quod humana orpora maxime ad pestis P aliorum morborum contagium recipiendam disponit, idque est timor, quia eorpora admodum reddit imbecilla viresque depan perat,is motus excre
torio minuit, m. II. Equidem non sum in ea sententia , ut pesti si aliorum eontagiosorum affectuum naturam in valido timore constituere velim , quia insantes lactentes: bruta animantia , in quae nullus cadit timor ejusmodi morbis corripiuntur . Illud tamen negari nequit, quod ingens mortis formido imbecillitatem, quae secundum Celsum omnibus morbis patet . corporibus ingeneret, ita ut lasma non modo facilius recipiaturi, sed & saeviora symptomata inde prqducantur . Animadvertimus enim uestem plerumque tunc fieri lethalem, quum aggreditur corpora animitimidioris ac desperabundi, in aliis vero quibus firmior mens onstat , mitius e citra ullum discrimen decurrere . Nam quemadmodum ipse terro , ut supra exposuimus , veneni vim symetomatum gravitate saepius superat, Pla similia saepeque vehementiora insere symptomata ita in proclivi est Iudicare , terrorem per se nocentissimum os veniat in viriolenti mi asmatis de morbi contagiosi societatem , summum minari periculum . c. cedit, quod qui de peste memoratu dignissima prodiderunt, constanteri uno ore affirment, sola contagii, quod tamen procul ab suit, imaginatione te metu inde concepto multos itidem, quae sunt pesti familiaria , symptomatibus eorreptos imo etiam e vita fuisse sublatos
Ad praecavendos morbos , eosque
maxime acutos, qui oriuntur a contagio, nihil est salutarius, quam fuge
se, quae laedere possunt, loca infecta neque salivam dep; ut ire nee cibi, mvel potum in locis uspectis assumere sed salivalem laticem erebro exspuere, quo fine quae ejus fluxum movent,cam
Qu im pestilentiae aliorumque morbo rum contagioso im , praesertim acuto rum, ut pete chialiti sebrium , vario tirum , morbillorum , qui validissime contagio infestant , mi asmate ore hausta salivali latici admixta cum eo in ventri culum irimas vias descendant, a Pe H riti G
123쪽
ellissimis medicis salutari praeservatoria morbi grassantur m eurandi, praeser- lege optime cautum est, ut, qui propius ivandi sine caeteris omnibus praeserendam
agunt conversantur cum insociis, num esse arbitramur quam deglutiant salivam , sed eam potius requenler ore ejiciant , neque , quod majoris momenti est, cibum vel potum tune assumant, eo quod miasinate imbuta saliva promptissime hac ratione ad ventriinculum deseratur . Convenis vero paulo aeriora ore masticare, e . g. radicem im
Concepto an ventriculo de primis iis morbi ero contagio non certius da-ur praesidium , quam Hii inime elemenisti emetico illud cum succis ad corru- Migelicae , aedoatiae, hele iptionem pronis ejicere.
rati, ut satirae Euxus cieatur in ι -- . Certe emetica caute dicum prudentias XVi adhibita divinam opem serunt , si in
mitigandam nihil a prius est remedus duim primum enis se quis infectum acidis, quibus acetum, in id suocusdsentie quod ex ciborum saIlidi , lam citri praecipue eminent. guore anxietate, ventricu Ii subversione iudicandum est, strem offerri debet eia Saalim meticum , quo non modo pestilenta , sed Certa&diuturna experientia confirma- - Hungaricus morbus, febres castrenses, tum habemus, poma citri, vinum Rheodylenteria maligna ipsa in herba jugulari nanum, acetum vini, si quis iis dextre possitne . Neque enim tantum pium illud usus fuerit, Omnibus alexipharmacia, diuermentum , sed, saburra vitiosorum aliis , quae in auxilium pestis promptastumorum , quae pabulum ac fomentum unt, remediis palmam praeripere . A Ipsi tabet , felicissime ejicitur . Su que ob hanc mandest istationem , qua iungendum postea alexi Pharmacum, quo nihil potentius putredini di motu eiusdsudor largiter moveri debet. Ex emeticis
intestino resistis . quam aeidum , vinci radix pecacuanhae, 'luta tartara em Rhenianes aceto vini os, nares probesti ei cum mixtura simplic combanae I excolIlienda esse vel frustum pomi citrei ore sudoriseris pulvis Goard Icus Cum ali- tenendum , ventriculo quoque eouno aquot franis volatilis cornum , nitro NParcius tamen, hac assumenda esse, e cam a ceu securissima remedia nobiaritissimi in peste curanda medici magnoiprobantur . Quam secura vero 'xpedicum fructu imperarunt. Frangitur enim ea emetica his in casibus lunt praevola, ndi enervatur hac ratione rermediate vistatim inter inhia morbi extre fuerant proxime contagii vis virulenta . Idemtidhibita , tantum periculi damni inremedium eumdemque eo utendi modumiserunt, si ad totum genus nervosum ve- alii non sine fructu in caeteris malignisshementia veneni jam penetraverit, sique, Meoiitagiosis morbis, hem in variolis&J quod pejus est, inflammatio aut sphacela morbillis adhibuerunt . spectat hue testio ventriculi immineat, tunc enim ceriam non contemnenda virilis phlegmatisitissime accelerant. vitrioli , tincturae papaveris harados
rosarum cum spiritu vitrioli paratae, quae s. XIX. Waldsthim io, Archiatris Hassiacis Quum eolluvies vitiosorum aer- aliquot abhinc Iustris maximopere com mentescibilium ptima in regione sta- mendata fuerunt, eo ne, ut ν ista i siui,ntium humorum admirandum ia
&mitiores efiiciant. Nos mixturam fmamiorum contagiolorum affectuum
plicem bene praeparatam , ubi malignis vehementiam adaugeat, opportunit- Dissilia my
124쪽
umum utique tunc est remedium, statim in principio post vel ante eo neeptum contagium , emetico vel elementi laxante primas via sordibus istis purgare.
Huius insignis remedii virtus non anxie investiganda est. Nam si miasmata vim
sitam pernicialem maxime exerunt Persermentationem , quae copia biliolorum, salivalium aliorumque corruptorum nu- morum mirifice ad)uvatur , tacite patet opportune corruptis hisce succis luntracsis vehementiam causae ipsiusque morbi valde minui atque infringi. Sique nihil
aliud , certinime tamen id consequimur, ut mitiora, nec graviora succedant symptomata. Harum vero serdium expurgatio etiam vel leni emetico vel benigno Iaxante instituenda est. Nos pitulas Rufi, rhabarbarina , vel etiam mercurium dui .cem cum extracto habarbari in forma electuarii mixtum non satis Iaudare possumus. Alia enim purgantia , quae veneni quid habent , aut sermentativa , aut sanguinis massam sortiter commovent, peni tus excludenda esse arbitrantur. Patet ouoque exdictis, non firmius aud praestan-rius in pestem contagiosis morbis promitti posse praesidium , quam a temperancias inde DIOdονα Sienius, dum fatalem illam Numidiae pestem delcribit , diserte admonet, commoda victus ratione , seu galitate ac moderatione affectitum ejusmodi tempore communem luem maxime evita,ri. Qua etiam ratione Socratem accepimus se incolumen praestitisse, cum diri ει- ma lues Graeciam QAtticam imprimis devastaret- temperantiae nempe lesibus se adstringens, cujus etiam beneficio in commvni clade superstes perseverabat. Sicuti contra MIveνῶ. bene observat, pr clivia ad pestem ea corpora esse, quaeso pios abundant sanguine , eumdemque habitum ex intempestivo& lautiore victu sibi eontraxerunt.
I. XX. Quum materia, quae ex ulcere*rodit, eorruptivae, fermente seibilis tu indolis contagio etiam alia corpora in se standi potentia poneat, hinc Ieabies praesertim humida aonor rheta virulenta, ulcerosum, foetidum ex uteri vagina stillieidium , dysenteria, cui plerumque uleera intestini recti
luna sent, . xliae quoque cutis descedationes atque ulcerotae corruptiones contagiosae naturae sunt. Neque pulmonum ulcera a contagio prorsus immunia observantur.
ri, vel ex eo patet, quod affluentes ex vasis succos simili corruptione ac foetore inficiati, mirifice suam indolem multiplicandi habeat aptitudinem Non ita
que mirum, eandem materiam cum corporum aliorum suceis mixtam in iis simi- Iem propagare corruptionem. Illud vero observation odignissiarium est, quod prqm ptissime fluida similis indolis atque originis subeant eaque contaminent. Ita ex scabie vel aliis subcutaneis exulceration I bus materia exiens poris ae tubulis subcu-taneis se prompte insinuat, ibique eun dem morbqm procreat ulcerosum Onor rhinae ciuis venereae fermentum ad I tur maxime partes genitales , cibi contentos succo lymphaticos e seminales contaminat Purulentus dyseatericorum fluxus effluvi spargit, quae ano exceptas praesertim si quis eaedem sellae insideat,
iraestinorum tunicas petunt bis laeti dissi
mum morbum pariunt. Ex veteri pulme num ulcere cis suscepti halitus corrupti variata pulmonibus inferendas aptillimi
Ichorosa ulcerum materia non modo affectiones elitoni eas , sed etiam, acutas per contagium aliis eorporibus indueit, id quod solenni illo more, qui in Turei iam obtinet, variolas
per insitionem excitandi clarum a sterspicuum evadit.
Non ignotus ampuus, ornor erit Vas
125쪽
oracticis versati sunt, modus in Turcialem unctorium praeter ipsam cutem, quae familiarissi ius variolas pro lubitu per in temperatis balneis clavitur, aperitur stionem producendi, qui prolixe destra-iquo postea massa sanguinis, humcrumptus est cen r. s. Misc. Nar cur obf. a. dum videlicet die duodecima ac pertunduntur tubercula , ius cmanans vasculo excipaur postea cutis pue ii acu pei tunditur ad guttulae an uinis emanationem statim pus variolosum infunditur d cum sanguine miscetur. Tunc ad finem plerumque septimi ast orescere solent variolae, semper tamen in leva oribus, quam fieri solet symptomat: bus , dum rariores erumpunt pustulae, neque calamitosi aliquid subsequitur , quod experina entum in millenis subiectis intra aliqui, anno rum spatium securissimum depreliensum suit. Ex quo discimus, non modo ser-mcnti variolos naturam , sed: quod sermentat: illa morbifica non tantum saevitie habeat, si in lympha sanguinis immediate suscitet ii , ac si cum salivali latice
primarum viarum succis, ut communiterii eri solet , intasma illud prius misceatur. Si quidem sei mentum contagii in exhalattionibus consistens magis subtile ac spiriuosum adeoque acutum est . In humore vero purulento communicatum magis
iners ac languidum existit. Cui accedit, quod pus variolarum in ipsam sanguinis massam insusum eius copia obtundatur ut longe mansuetiorem indolem induat.
Omnes, oui ex contagio nascunt iii , morbi, praeteritu chronici, ut scabies,luc venerea, Onorrhoea virulenta, ingrestu etiam contagii tu corpus iam facto , nota comni odior via expurgantur, & quasi prinis in herba tolluntur, quam exterius per balnea , de interne per data diapho letica, specifica a te
Morbos , quos contagium prolata , cita ope per ea remedia quae circulum sanguinis ad habitum corporis promovent , aver
ii posses, Tana dictitat ratio M ipsa ex
perientia confirmat. Neque enim convenientius , no ex intimis sed biis propeli: iste b-t tenui:smae substantiae virus, datur diaphoretico pituita eo l. bentius alie num ad inixtum dimittat. Certe enim non datur praestantior modii omnis generis venena cccorporibus insecti extrahendi, quam per balnea, subj tincta sit dorisera modo statim id in principio fiat, reme dium rei teretur . Novimus hac ratione agono rhina lue venere , a scabie maliona inter initia intillos suisse praservatos. Imo quamvis etia in hi morbi invaluerint tamen in ii, radicandis purgantia , mercurialia balnea diaphoretica opem se runt prastantissimam.
Pracipuis, quae venenorum viribus listunt alexi pharmacis amphora , la volatile cornu cervi , nitrum hei bain scordii , radicem p impineuae , decocta lianorum ela mercuitum fixi uicindi aphoieticum ad pauca grana teri eis 3 alca linis commixta im accensenda
Pesti caeterisque omnibus, qui OG
tagio laedunt, morbis a corpore ar
cendis magno praesidio sunt fonticuli ive ulcera arte facta
Fonticuli sic tuti purgamenta sanguinis S lvmphae alienae noxiae indolis evacuant, atque adeo iis , qui pertinacibus et pha - algiis, ophthalmiis x aliis oculorum
capitis vitiis vexantur i non mediocre so latium afferunt : ita eo cmpore, quo acrputridis e contaei sis exhalationiblis in quinatus est, si sorsan in coipias irrepserint, non offectu carent, nani noxiis S corrupi s humor: bus per haec hic expulsis miniis alimenti circumsus,vel intiis su eunti lasmati praebetur. Qua in re con sentientes habemus per rissimos medicos, quibus maxime acceluendus est ab νicius Hildantia qui cent. . ob a 3. 86. prodit,scin acutissima peste Pausannens, ubi ex Ce v. tum aegras vix sedecim evaserunt.beneficio
sonticulorum in b. achi finistro Ni li-
126쪽
te dextro restorum servatum, neminem ex iis, qui tonticulos erebant, peste correptos vel ea occubuiis , praeter unum vel
C. a 3 haec memoratu digna adscribit P.
fiam tenari , me innumero pes extinctas vidisse , ne unquam vidisse qu Mens Ani
nemine se vidisse. Quod vero ad ea loca, ubi antea ulcus suit, noxius .corruptus humor deseratur , ibique exitum quaerat, hoc inter alia vincere videtur ipse Idanis loc cit qui scribit, se ante triginta annos bii bonem ruptum in dextro inguine in gravissima peste habuisse, a quo tempore ouotiescumque aer aliquis ipsum ias naverit, protinus dolorem in eo inguine persensisse, quod etiam in peste Lausan ne iis iactum est . Nos vero non tantum in ne stilentia sed de in aliis malignis gra Glantibus S contagio infestis morbis summo cum fluctu sonticulos gestari observa vi inus , idque remedii geniis maxini pere CC mmendamus . Nam quod majus potest
id quoque minus praestare posse rationivaliae consentaneum est.
Praeter venena quae extrinsecus corporibus humanis adveniunt, dantur etiam de nascuntur quaedam in ipso corpore, eli haec duplicis sunt generis,
vel putredinosae vel ea usticae indolis. S. XXVI.
Quemadmodum nulla res magis vile de eontervationi orporis infensa est, quam putredo , qua non modo solidorum structura du fluidolum mixtio, ledela partium, quae impetum Vmotum faciunt, vis motrix destruitur:
ita phaeelatio , sive putrida doetida partis solidae ei iusdam destructio in.
Immani. III tra corpus p r ducta , easdem vires ob finens tecte perniciale e mortiferum corporis venenum dici meretur, maxime cum repente serpendo se multiplicet, a putrida contagione vicinas pates opprimat. Sebolim Sphace Iatio sive intus corripiat partem nobilem, cujus generis est nerve membranacea , sive extrinsecus etiam in artubus oriatur . subito necat, nisi mature succurramus , quia vehementiam serpendo acquirit4 vitales vites validissime destruit. Quare animadvertitur, ubi putredo invaserit partem solidam , protinus evanescere vires, languidum ac citatum sieri pulsum somnum vel nullum vel laboriosum reddi, animique tandem deliqui , ac denique brevi tempore mortem accedereri id quod non modo in cancro exulcerato, qui phaceios corruptionis species est , sed di in spha celo pedum intestini recti ex male tractata fistula non semel, sed iterum observavi miis . Et quod tam subito mors morbo sic dica nigros correptos opprima , multa alia videtur
causa , quam quod extra vasatus sanguis in colo ejus stercoreo quasi sermento in scuti- .dissimam putrilaginem conjiciatur, a qua corporis vires repente pessum eunt di pla ne extinguuntur.
Plurimi, qui ex inorbo acuto chrc-nico pereunt, spha celoso veneno paristium solidarum , praesertim ventriculi& intellinorum, succumbunt.
Hujus asserti veritate in ipsae dissecti ne cadaverum morbis de iunctorum satis claram est testatam iaciunt, sed quoniam hac de re fusius actum est in cap. I. Patho tigia generalis, plura hic adiicere supersedeo
Oritur spha celus vel a causa interis ira vel ab externa , quae adventitia est, violenta. Illa tit, ubi universa sanguinis, humorum massa val
de impura est, ad putredinem in
127쪽
clinat, tum vel levissima laeso partis l&continucexternae hane producit externa veto ict sudore
externae nanc pelt, quae a sumptis venenis, validis- lima artuum ligatura , ambustione contusione , venementia dolitris velitigoris proficit citur.
Sanguis quidem , quamdiu in motu est progressivo de per vasa circumfertur in veram .persectam putredinem non delabitur, si vero valde impurus est, exciementitiis iardibus scatet, uti videmus in cochymuis de corbuticis corporibus4 valde imbecillibus ii ectis, tunclavi ex causa, s stagnatia subsistit in parte i 'n modo ipse corrumpitur, sed subjectam carnem summo Haetore conta
S. XXIX. Quoniam insignis sanguinis ad eor ruptionem dispositio ad spha celum prpdueendum, ad morbos quoque malignos e funestos esse iendos admodum idonea est , providendum uti- ue omni cura erit, ut tum remediis laeteticis, tum auxiliis pharmaceuticis nunquam non sanguis integer, purus & ab omni corruptiva diathesi
Prosecto quaecumque laesones de quicumque morbi in corpora impura vira vis succis reserta incidunt , ii non parum periculi a terroris habent, eo quod promtissime viscera partesque solidas sonesta phacelatione corripiam . Igitur semper ibique princeps quibus sanitatis de vitaecustodia commissa est, cura fit, ut cita ope humoribus depurancus invigilent, quod utique per tempestivas sanguinis missibnec per remedia diaphoretica, per inediam, morum , analemica wdecocta clementer sudorisera obtinςri poterit. Neque en m datur opportunior massam omnium humorum depurandi raquam per cutem, quae universale emun.ctὀrium est, quo halituosae, de pessim indolis sordes , e corpore tuto exturbantur
Di enim olim in Analia pestis, intra viginti quatψor horas interficiens, placidonuo ad vi ginti quatuor horas ex ore cardiacis in lecto provocata, sublata mi , ah stinendo simul ab omni omno , quidni etiam sudor prudenter intitutus alias corruptiones auferre poteri trique summa in tu venere lymphae de sanguinis corruptio solo sudore prudenter administrato submoventur , utique ex eo clarissime patet, in sudoriferis maximam corruptionem ex corporis nostri succi expellendi potentiam sitam esse.
Praeter corruptiva dantur adhue alterius generis venena in corpore humano , quae nempe ex ocrementis peia imae indolis, si ea non evacuentur,ed diutius a sanguine separata excreto itis inhaerent, subnascuntur. Ea est natura humorum excrementiti rum, ut , sin tubulis, quibus efferri s lent, stagnant, ipsa mora pejorem indin. induant, dum vel putrescunt, vel acescunt, vel corrosivi evadunt cla valet id maxime in iis excrementis, quae subtilioris naturae sunt de per angustos tubulos subculaneos propelli debent, nam omne
excrementum quo est tenuius, eo maIigni
Experientia indubia constat, materiam illam alienae indolis, quae in variolis, morbillis, petechiis, purpura rubra ela alba aliis ex antriem Mieis febribus naturae robore atque interno motu ad habitum orporis protructitur, si retrocedat sive ab extra intro pes latur, funesta P . qualia venena lolent, pro dueere symptomata.
dide enim summas praecor/iorum anxietates' inquietudines , summas virium prostrationes, phrenitides , sopores, O
vulsones e subliam mortem fieri celebratissimi auctores copiose satis, accurate
128쪽
. Id n. :λα. P Non mirum esse debet quod prmet
Neque ignotum eit e cn QMς β ις- is holarum morem venenorum classem M-m, lepram, herpetem uix ti uinto magis extendamus , quippe Houod jure saeere videmur istura enimiunt, suae veri veneni notas habent, quη
ipitis manantiam erustam in insantibus lacteam, guttam rosaceam, pultii Ias luis venereae, item erysii pe Iaspodagram, si ex errore vel culpamedentium aut aegrotant um intro Ferri tantur, gravissim, imo piussi nesta symptomata progenerare.
Prostant ae hac re copiosae observatim sortiter laedunt ac vitam destruunt laeviores adhuc effecius exerunt, quam nota illat authentica venena, quae tamen nisiectui a medicis habentur Satius itaque duxi, venenorum naturam , vires et proprietate paulo majori cura explanare, ut eo AEgiscvitentus ea pericula, quae ex linprudenti medicatione sibinde ne in practicorum libris, quae evolvv sunt, has enim hoc loco consarcinare mainstituti nostri ratio exigit&potest hanc in rem legi seria iis ηψν pq V Uenena luctorum excres Si salutares deseritici, qui eertis dieihoeris incidunt, sudores, qui ei rea clinantes acutas passi ne fiunt , vel ex pedibus aut glandulis subaxillari.
hus eum foetore emanant, imprudenter eohibentur , summam perniciem corpori adseruntias. XXXIV. Certa quoque observationum fide constat , ulceribus antiquis diu eum seu tu gestatis, si ea repente consolidata tuerint, pessimae notae symptomata inde oborta fuisse. I. XXXV. Excrementitiae sordes ad sanguinisela lympirae massam in morbis retropulsae naturam venenorum exacte aemulanturo rectissime iis annumerari pos. Iuni, quia veneni characterirtieas haeshent notas, dum primo tenuissimas ocexili mole agunt, deinde vires suase-
venena succorum excrementitiorum Urvosas membranaceas partes praecipue a oriuntur, sed producta ab iis symptoinat pro diu cisitate locorum differunt.
Materia excrementitia ad cerebrum et nervorum Taria delata vertiginem , phre-nkidem , solorem, a poplexiam aphoniam , hemicraniam , caecitatem, item surditatem facile piogignit. Si vero e dem materia nervos diaphragmatis invaserit, summae anxietates praecordiorum , singultus et amma spasmodicum ortu tur. Si nervis pneumonicis et dulinonum membranis nervet altius insideat, fiunt ferina tussis, respiratio summe anxia atque ad suffocationem usque di scilis . Sicordis nervos impetit, illud tremore et pa statione corripitur . Si astius se insinuat oesophagi , ventriculi ex intestino. rum membranis , cardialsi , nauseae inflationes stomachi, vomitiones cum in borum fastidio, inflammationes cum ar dore circa scrobiculum cordis, interno et extremorum frigore , atrocia tormina abdominis inflationes et alvi ininaces constrictiones scitantur in ductibus
nerveo-mem, anaeeas maxime in uis sudorei si id uela . Recit symptomata et
γιIiariis bilis in sanguinem effusones , incute ludorem tigidum et horripilationes
dunt, denique quoloeconomiam uni-l ait Re itaque probe perpensa haec
versi eorporis motuum tu ibant vel elaomnia recensita symptomata ejusmodi sunt
indolis, quae a proprie se dictu veneari
129쪽
Cum in quibusdam moibis tam prompteola expedite lethale venenum me diei error de culpa in generet, li ex. cretiones non rite tractatae fuerint materia foras excernenda incaute eo-hibita vel retro pulsa, prudentis utique erit medici omnia ea nolle S evi tare, quae retro pellendi facultate pol.
Ex horum numero maxime sunt animi affectus, praesertim terrorae timor, corporis refriserati , interna adstringentia, optata , intem testivae venae sectiones fortiora purgantia , nimium refrigerantia atque externa cataplasmata , emplastra constringentia, item linimenta mercurialia , quibus omnibus quanta corpori subinde struatur pernicies, dici vixis test
S. XXXVIII. Calidiora quoque e quae nimium
sanguinem exagitant, ex benigno humore venenum & morbum benignum in maIignum facile convertere possunt.
Peccatur in eo toto die a vulgo practicorum , quod morbos bene moratos pessimos essiciunt, malignos, quod maxime valet in exanthematicis, ut sunt variolae deprimunt i morbus tractetur, ille placide sua decurrae tempora, audabilis fiat materiae hostiis a sanguine sequestratio&ad cutim protruso.
De Tenenis in aere contentis demiorum morborum causis.
S. I. Continentur in aere res eorpori humano infestissimae quae parva
mole ela celeri operatione summam per. niciem eorpori inferunt, epidem iorum ae malignorum morborum causa sunt, ut adeo rectissime inter venena
S. II. Uti venena potissimum sunt naturae sermentativae, putridae , vel aeris caustieae volatilis, ita dantur in aere res animantium eorporibus insensae , quae vel putredine vel acrimonia austica delinquentes iis labem aut perniciem
Sicuti ad has classes pleraque venenorum genera commodissime reduci possunt: morbilli res non modo
anguinem aecendunt, uti sunt volatilia oleos regni vegetabilium animalium praepostere vi quadam excretionem Mete-Gioncm materiae peccantis per cutis habitum urgent Clarissime testatur experientia, imo hinc inde ex observationibus in hanc rem notatis constat, complures hoc modosuisse interfectos, qui poterant servari , utpote gravissima symptomata ne inpe anxietates , haemorrhasias enormes, virium cum animi deliquio everso
tius sta nantium, ut olet acnes, mn imo deliria . convulsiones ho
rum incautiim usum subsequi, plus vicesvsimplici vidimu cum ex adverso , si blandioribus , temperatis , acrimoniam ei. iulcentibus, quae nimium ard.rem purpurea , quando imperitio lita etiam deprehendimus , omnia valde
non modo per hypocaustumi lectrum lania lubria, quae perniciem morbosam calidum, sed de medicamenta , qu invehere valent , haud dissimili modo
operationes suas serales exercere
Ad res venenatas putridas, orpori humano summe perniciosas , merito refecti debent exhalationes ex aquis stagnantibus lacorruptis in aerem
Est ex natura omnium aquarum diu. solis aestu putre lientes valde noxia esstuvia in aerem evibrent.
Sicuti aqua, si purissim est: diu inte-Disiligo by COO
130쪽
uidemiorum Morborum causis . Ias
is, ataue ab omni foetore i utredine in-l quam evaporationem aquae putridae Nilo. iacta manet scita si partibus alienis , prae-.ticae. Nam quandocumque ex Nili cornu, quod vocatur Calec , circa hanc civit tem magnae fiunt aquarum eluviones , de hae per totum annum immotae subsistunt necessario putrescunt corrumpuntur praesertim aestate , unde etiam omnes incolae, qui accolunt huic brachio Nili, sugiunt ad alia loca , donec ex Nilo subse. uente anno aliam aquam accipiant, quae re legi meretur apper in Descrip3. AIricap. 17. I 18.
Nostiis in regionibus fluviorum inundationes frequentissime nisi i motis morbos epidemicos eosque aeutos
Leidae quondam morbus contagiosus pestilentialis oriebatur , qui magnam homi num stragem edebat ex nulla alia causa quam quod ex brachio Rheni veteri inunia clationes in hoc districtu Actae fuerant unde aquae restagnantes putrefactae diram
hanc luem excitarunt vid.Pethlin obstr. tacta
sertim silphureis acri eis , referta est quas facile ex terra ut Phurea linguit bibit , per quietem lolata aesti accedente sitim, ac foetorem contrahit , ut in paludosis locis apparet.
Effluvia ex aquis paludo sic putrescentibus sublata in aerem morbos pessim motis malignos Depide mice grassa a res in ieiunt.
Morbi, qui ex aquarum inuod attonibus earuiaque putredine fiunt&In loeis paludosis re nant , sunt maxime epidem ii, ut pestis, pete chiales sebres , variolae & morbilli inali moris, febres in
VI Pestis, pestilentiales morbi familiarissimi sunt iis loe is&iis temporibus, quibus ingentes sunt fluviorum
Notum est, quod pestis familiarissima cole ναι in Tras. de Μονιι castrensib iee stae ypto&quod incolae hujus regionis 3.obf. s. plures epidem ios morbos observa- cum 'gravissimis morbis iisque contagio vitiost Danubii crebras eruptione 4 im- sis onflictentur ἔ causa vero unice est bres per plures dies continuos . Notavit ouaerenda in exundatione Nili,&memo Foren ib. s. de μιν. me νbia mimi orabilia sunt , quae scribit hanc in rem a Vassantibus at is a quod civitas Del-Dappe νε in Descνινι. Ah Iea par tar nun phensis insalubris sit , quoniam in loco quam pestem in AEgypto orari, nisi Nilus prosundiori sta est , quas non currentes nimium increscat, totas regiones inun nabet, sors non amplis, sed angustis, perdet Laddit hanc rationem et quod quan quas moventur, instructa , iii fit, ut domiti aqua stagna super terram, tota aqii stagnent aestivo in nr tempore illa paludos fiat, accedentibus ventis quae sub canalicula putrescunt Mesfilivia Aultralibus aer ventissimo soli aestiri u qtiae a transeuntibus sentiuntur, putrida tridis exhalationibus aer inquinetur, qui lint, adeo ut sere snguli decem annis validissimus se ad excitandam pestem . praeterlapsis incolae,e peste vel pestilen subiicit denique hoc memorabiles, quod talibiis febribi is assiciantur. Mant an re- nunquam pestis oriatur ex intemperato ae-sfert, prope Fam augustam , Cypri urbem stu, sed tunc potius extinguatur . Alecllocum esse, qui aestatis tempore putrescatae causa existat, quod aer putrescat, unde febres pestilentes oriantur , infinitique homines ob vaporum contagionem a patu clibus pereant. Exemplum singulare noxiae inundationi in nostri regionibus ex hibuit annus tria dum marenam inunda tionem fluviorum excepit immanis aestus
per sex dies , postea frigus, riir suo et
xandriae autumno plures mari moris febre; cum vomitione viridis bili epidem iee orassantur, ex nulla alia causa , quam ex putridis aquis sub domibus incolarum sta-onantibus Alexandriae aut ii mnali tempore identidem, a totae mali moris conta- ., tota invadere solent homines , quae nullam aliam originem agnoscere solent