장음표시 사용
91쪽
eo hoνas ahiraveris , sicut nobilissm me radi ei neque tena mali , means remedium invenerino , quas iae nihil eniasse is dico
quia nem in selandida tersona periclitarieanjectura Ina 'νiseris , ne Midi servasse videreines veteribus illi morbi, duorum caulae ei. t occulti, ΘΓ- vetv num quid in se continere judicabant et tales fuerunt , quas non poterant ex temperaturae facultatibus apIicare, unde nuc referebant inprimis epidem ios et qui ex aerisInfesta et virulent oua HipDoare lib. de loe in homine s. snos forte praebeat rauud saltem thoc loco ad)icimus , quod plurimi morborum et ratione indolis et cautarum et ratio laborantis corporis , adeoque etiam ratione curationis sint, proh dolor' inconiti non ex se et sua natura, sed propter ignorantiam eorum , qui divinam hanc artem temerario plane usu exercent . His itaque et ego auctor , suasorque iam, ut cum prodesse nequeant. si non nocere velint , debilissimas senis per medicinas porrigant, quibus maxi-dam qualitate nascabantur . Ceteramina diaphoretica fixiora , clementer Iade curatio te morborum incrandorum id mers xantia et analeptica temperata anmin
92쪽
De rerum nocentium' insalubrium natura , proprietatibus αviribus in eorpus humanum, item de omnibus iis quae ullo modo orpora ad morbos pro clivia reddunt
94쪽
Rerum insalubrium, nocentium naturais vitibus , speci tim de affecti et animi.
g. a. insalubrium scientia . Eteni lino sumcit,
medicum earum tantummodo rerum, quae
C Ausis morborum proximis exqui V hii lanx corpori, Iusque sanum statum
tractationis nostrae ordo de methodu sequitiint, ut insimul illas res plene, omnino requirit, ut jam rerum qu exacte cognoscat, quae miserandis dolo- laedunt functiones corp., tis eius con-tribus, variis aerumnis corpora humana servationi resiliunt, naturam P tres objiciuόt, animo vigorem&integritatem ad causarum morbi fiearum otistinem demant, ac morbos in naturam mor- , . tem inserunt . Nam quia praeservatio a&generationem inquirendam e 4 qu coibi, e ire reinotionem e depulsione par est, accurationem sedulitaῖς in aularum, quae morbis gignendis aptae vestigemus atque evolvamus sunt, unice versatur , facile quisque me-sιholian. dicorum solertissimus videt , scientiam Cum morborum causae , quae corpora harum rerum , quae corpori ossic Iunt, Mnostri motus , secundum naturam propor-ivit ac sanitati adversantur , ipsi esse pertionatos inque aequilibrio constitutos, tu necessariam de ad suam persection bant, ac pervertunt, non a se cistentiam parum contribuere suam habeant, nee casu quodam incomgehensibili, sed ab aliis causis praeescientibus M antecedentibus progignantur iustententu i harum utique causarum rimordia atque originem sollicitx indagine ut per crutemur, necesse est.
Selemia earum rerum, quae insalubres sunt, de eorpori humano vivo ac sano noeent , atque ad causarum mor-bificarum productionem multum facilint , medie tum ad praeservati nem, - ad eurationem mos borum summe utilis& eessaria est.
Rectissime hinc definitur medicina ab S. III.
Ut eausarum morbis earum multi plices sunt elaues atque genes eorum que quaedam celerrim eis vehementi uine,quidam tardiori gradu longi ri tempore vim suam nocerarem exerunt; alia vero tantum partium dispositionem ad morbos inserunt remotecon eurru nut ita etiam non ut uias e3uiademq; sunt generi ututis res exitiosae, siquide nonnullae citissime de emetaeissime inq; minima mole per tionem patefaciunt, nonnullae tardius. inq; maior mole di longiori rem pol et
ipso si linc, quod sit teram salubrium εἰ id praesunt adia vein tantum dis Osi
95쪽
ς p. I. De Rerum Insalubrium Nocentium
live ad causas morborum proximas in- gignendas concurrunt.
Qii emadmodum dantur morborum ea uiae , quae motus ait tum solidarum. a quibus sanguinis este uiui vita , sat nitas cum iecretionibus, excretionibus congruis dependent, proxime ae immediate invertunt ac destruunt ita similiter etiam dantu es, quae hoc praestant, nocentissimae cujus geto ris sunt graves animi commotiones S omnes illae materiae, quae veneni vim habent, cum magna vehementia acceleritate inque minima mole solidorum motus destruunt.
Plet hora de eae hymnia magne sunt morborum , praesertim chronicorum causae hine omnia ea, quae ad nimiam redundantiam. item summam impuritatem corruptionem sanguinis, humorum aliquid conferunt, in ela Llem insalubrium Mnocentium jure meritoque referri debent. . praeteriraturalium sint, quae salutares. illas sanitatis conservatrices excreti
nes ullo modo impediunt , in rebus maxime noxiis, infensis esse habem
Ad hunc censum pertinent nimia ciborum copia , acidorum, viscidorum abulus, aer valde humidus de rigidus, vita laboris& motus expers, incongruus PQ itus , cibi plane corruiuiti alienis litque id genus plura a.
Si probe naturam vires causartim morbificarum cognitas atq; perspectas habeamus , utique nobis in sae ili erit earum rerum naturam explorare , quae infestae
sunt corporii causas illas stabiliunt g. VI. Quia exeretiones sanguinivium p iri, tum impuri eonsuetae interceptae, itemque ordinari et evacuationes superiluarum excrementitiarum sordium per urinam, alvum, .cuti sporulos cohibitae ad productionem plet horae de ad generationem Se augmentationem impuri ac lutulenti sanguinis &lymphae variarumque excrementiti λ- tum sordium in corpore plurimum erant libuunt, facile hine potest intelligi , omnia illa, sive ex classe rerum naturiatum, sive non naturalium, Cum dejectio vitium in universo. corpore vel at Oniaue infirmitas certa rum partium ad stagnationes humorum, obstriictiones glahdularum , viscerum corruptiones , adeoque ad. passiones chroni eas inserendas, at viatas funestas reddendas multum contri uant , hinc facile eon eludendum, omnia ea, quae infirmant orpus partium tonum ac robur dejiciunt, ut sunt praecedentes morbi vel impruden
tes remediorum administrationes , res
e e nocentissisas χὀs morborum
pliusque adeo mortis generationem. ptissimas a.
f. VIII. Quoniam morbi non solum ex iis rebus, quibus ad vitae sustentationem quotidie opus habemus, in corpore nostro progignuntur , sed subinde etiam ad morborum productionem multum conferat peculiaris alicujus
corporis it ructura, natura , hinc utique a medico, aetas lexus, temperamentum habitus corporis
nativa atque haereditariae, seu a parentibus su scepta partium constitutio ipsa quoque consuetudo, quae altera est natura, probe consideranda sunt, ut inde certus reddatur, ad quos mos bos singula haecce disponant.
96쪽
I. IX. 3nte tres nocentissimas, d quae cererrime eorpora asticiunt , morbos, imo mo ac inferunt , jure optimo valde gravia animi pathemata sunt re
Tanta est affectuum animi vehementia, ut celerrime corpus etiam firmissimum et Integra sanitate fruens laedere , ejusque motus ordinatos, qui vitae praesunt, destruere, pervertere et gravi mos moIbos,
imo subitam mortem inferre possintra hinc adeo fit, ut potentia ac celeritate nocendi validissima etiam venena superent, quae non tam cito mortem inferunt, vel in momento in actiones vitales fra flamir quam subitus et vehemens animi aliacius, qualis est ita vel terror. b. X.
Animi pathemata in fluidum ner-veum, hujusque ministerio in partes nervea- musculosas, piae motuum directioni praesunt, proxime o immediate agunt
Atractus animi maxime ac primatio asficiunt cor et arterias , deinde operatio
eorum transit in membranas cerebri , ven
triculi et intestinorum , tum in ducti it biliarios et urinosos, praecipue vero in tubulos et fibras subculanea ; hae enim partes singulae ex sensibilissimis fibris membrano -nerve is construet, sunt . Quod vero in fluidas partes adimi pathematum vis et peratio se se exserat, id inter alia ex eo clarum fit, quod per salivam , per ac nutricum longe gravissima mala in insantes inde translerri queant.
S. I. Ouemadmodum motus solidorum
ac inde dependens squidorum triplici
modo laeditur, dum vel vehementior okeelerior fit eontractio nervoso - musculosarum partium corporis, Imotus ab internis ad exteriora tendit vel ab exteriori partium constrictione, tus humorum ad interiora vergit, vel tonus robur partium plane dejicitur perit, atque obatoniam Mimbecillitatem circuitus sanguinisci humo . rum imminuitur' ita etiam affectus inimi simili plane modo operantur de motus solidorum ae fluidoruin turbaut, uti ex mox subjungendis e videntis lime patebit.
Scholion Praeclara de operati Q ne assectuum animi scribit Pergamenus ib. II de eam sympo. cap. V. ubi nac verba leguntur : LI
Ira ejus est indolis, ut vehementiori partium nervo - musculosarum contractione totum systema nervosiim celerit me commoveat, e systolen cordis eique adnexorum vasorum eum arteriosorum , tum venosorum , Qtonum etiam partium fibrosam mini ver-lo in corpore mira sic ad aus)eat , ut adeo recte a veteribus parva febris, insania, ae momentanea epilepliadi et fuerit.
Equidem post irarii manifestum notu Scordis augine hium , pulsu int Ensio, re i piratio concitatio , sitis , calor , inflatro et robur iaciei, arteriarum capitis praesertim circa tempora , ma)or pulsatio et intumescentia , oculorum ferocia tremor extremarii in partitim et actionim
mentis praecipitantia observantur , quis omnia luculenti in satis de impetuovori te uidi nervet et sanguini motu edunt testimonium . Neque parum ad hujus rei . illustrationem conlati illa observatio pra ctica
97쪽
ς cap. I. De Rerum Infalubrium, Notentium
ctica , qua edocemur , nihil tam celeri-l Dan Becurae de eaυνιυσνο ιν Fest Past. ter ebrem acutam biliosam intermittentem inflammatoriam concitare posse,quam ipsim iracundiae vehementiorem assectum.
S. XIII. Dei neeps is quoque irae liberioris&a metu, tristitia vel vindieandi libidi
nemo interruptae errectus est, ut sanguinem moveat a centro ad cireumferentiam, hoc modo humores visei. dos, hine inde in vasis stagnantes .firmiter haerentes resolvat, discutiat, & excrementa ad habitum eorporis externum detrudat. Et ob hunc motum resolutorium, excretorium
adauctum accidit, ut iracundiae antactu interdum saluti sit eorporibus frigidioris praesertim temperamenti in morbis se dictis frigidis, qua humorum in farcturi nimia mole proficiscuntur. sauis . sicuti libris sive intensior solidorum
fluidorum motus, quo cum impetu sangucircumvolvitur , ad viscidorum humorum IX e crinis Lib. VI consit in paralytico phlegmatico iram cum insigni euphoria proritari adserit m fixa Lib. III. consiι. EpIR. XII. resert triennalem paralyticum , qui ob praesentia in hostis in furorem fuerit actus, e lecto repente pios liti- se , cum sociis civibus hostem invasisse Porrq etiam in aliis atlactibus confirmatis mirabilem iram praestitisse opem observationes testantur me irae essicacia in pindagrico quodam egregiam communicat
observationem ecblin. Lib. III. Obs ag. e Ba νιhοιIn in Hiri Anae cent m. Hist. XXVIII. Quartanas aertianas febres contumaci simas subito& vehementi iracundiae agecti sublatas fuisse memorant -- seli. 2 at cura . Dee. II. A. III. Obs. 93.ιD. Para. Lib. I. cap. XXIII. Valleriora Lib. II. U. IV stypticitatem alvi ab ira solutam refert cons. qtioque Miseel Har. carios me. II. A. V pag. 7. milium ira loquentem id in As Hasulens mi L. bs si Illud certum est , iram minus esse pernicialem, quam reliquos antini affectusci Id. Bae de Verulam In Nin me in mors pag. 49. Cavendum vero maxim
pere est, ne in cholericis , vel etiam ineacheclicis, ubi male constitiit a sunt
habitum corporis pro consert ita illud ipsum etiam contingit in ira , unde animadvertimus , purpuram, variolas, morbillos erysipelata ab
eadem suisse excitatam graves ac contumaces morbos ejus prudenti proritatione filisse sanatos. Quare Hippoerate a Lib. II. Epἰdem Sees. IV. hoc remedii genus commendavit in iis, qui ex alsi duo leguminum usu crurum impotentes facti suerunt, dubio procul ad viscidum sanguinem resolvendum, calorem ae spirituascentiam sanguinis reparandam. Dicit enim gravissimus auctor diluentia adhibenda es ,
ra huἰdi remedἰ en. Cuius in sententiam eunt plures alii gravissimi viri, uti passim hinc inde annotatae observationes contestantur . Ita paralysin inveteratam, singultum enormiorem irae beneficio sana- paulo avidi iis superingeratur , vel pur- tum describit Valeri.ia Lib. II. U. Migans, vel emeticum propinetur ad bilem
metastaset sanguinis ad caputo ad effectus spasmodicos inclinant corpora , ejus. modi curam adhibeamus.
s. XIV. UItetius ira spasmoalea partium qua agit, strictura im suam imprimis
in ventriculum intestina, ceu partes valde nervosas, membranaeeas ex ouisitioris sensus&motus, exerit;
de faelli inflammationem ibidem subinde petieulosam , imo lethalem
Nihil tequentius in praxi occurrit , quam ab ira inflammationem pati ventri culum intestina, eamque cum primis lethalem fieri , si mox potus stagidus
98쪽
. ira, ut vulgo putant, commotam est Cranio post obitum aperto inventae ventriculi sinu exturbandam . Et sacillime suerunt cerebri membranae inflammatae quidem hoc contingit in sub)ectis debili- venaequei arteriae sanguine congrumato bus , qualia sunt typochondriaco malo turgentes. Si ad pectus sertur sanguis non obnoxia . Ita in virgine hypochondriaca post iracundiam notavimus inflammatio nem lethalem, quae dura it riginti ita tuor dies, cum deliri S circa mort inlecessu sanguinis per alvinia . Aucta fuit inflammmo ultimis aegritudinis diebus, cum denuo iracundia excanditisset,ala notabile etiam erat in hoc subjecto, quod
seces per intestina inflammata cusphace lata transierint ad colan . Ceterum non semel, sed aliquoties vidi natis , a purgant: biis vel emeticis post giavi crem iracundiae Oct in exhibitis ominia versa suisse in deterius, mortem acceleratam . Ne qii eni in aliam , quam nocendi facultatem hoc in stati exerere possunt mem rata pharmaca , siquidem eorum operatio spasmis tunicatum ventriculi 3 intestin rum abiblvitur . Cane io itur cla angue perus vitanda sunt in affectionibus, symptomatibus ab ira prodiictis omnia purganti drastica, emetica . Quo in casu
potius exi, bere convenit blanta antispa Gmodica, diaphoretica D nitros , bilem corrio entia ela abstergentia , neque minii, laxantia benigniora rhabarbarina .
XV. Agit insuper iracundiae affectus in
membranas cerebri de alia viscera ubi sanguis irae impetu celerrime adpulsiis egredi nescit, eamque ob rationem subsistens intrammationes peliculosissimas emcit.
Quod si ad caelit impetu ostiis compellitur angitis , in me ningibus exoritur phrenitIs . Observavimus post ingens sanguinis profluvium per venas sedis in hypochondriaco accedentem iram vehementem ita constrinxisse colon , ut funis 'star qntortum d angustatum uerit, sanguinis ad caput appullum auocndo delirium convulscuum lanestum in viro neroso induxerit . Hildanus ceni. I. Obl. XVII. meminit juvenis, iii caput Vulne atum cranium stactum erat, qui ex loliua . phrenesin incidit, ac mortuus raro ab ira exorbitantes, oboritur pleuritis peripneumonia, ad abdomen delatus suscitat inflammationem hepatis Erysipelas quoque subsequi iram , praesertim in cacochymici si corbuticis corporibus, res familiat illima est
S. I. Peculiarem vero vim ira exercet inductus biliosos ela hepatis, adeo ut cOrum strictura fortio ii facile hepar cirrho sum fiat, imo calculi in cystidea eductibus biliariis generentur, quia il-ber motu sin effluxus bilis irae ratione impeditur.
Praesertim hoc accidit ab ira pessime notae, quae cum tristitia aut me tu , :bi vindicandi occasio aut facultas deest , con-Jungitur Propter constrictionem quoque horum ductu lim icterus sit , qui facile in vesicae b liariae calculos delenit , quemadmodum id ex sectionibus cadaverum e tum hominum , qui cter demortui sunt,
mentius commovetur, ' copiose ex
ductibus biliarii HS cysticis ad duodenum ventriculum effunditur, ex ejus ibidem facta lagnatione cla concepta ob diuturniorem moram ac redine nausea, vomitiones, di arrhinae , cholericae passiones, cephalalgiae, anxietates, febres biliolae continuae intermittentes suscitantur. Seholion Hinc est peculiare illi id iracundorum sumptonis , ouod in latere dextro sub robiculo cordis sentiant dolorem uel Idam constrictivum , in ore autem amaro rem . originem suam haec pathemata non aliunde ducunt , quam a motu bilis ejusque est usione in intestina impetuosiori dum ductus biliar: , nervosis ac mu scia
99쪽
sculosis tunicis conterii, ab influxu spirituum animaliti citatiori ni miti in cinis pressi ingentem quantitatem bilis exoneranti infundunt duoden, unde etiam dependet inclinat id ad vomitum, diar-
ut, alvum subductam fuisse ab ira ac si pharmacum adsumtum sui siet. Si bilis acrimonia delinquit, is frequentiori hoc adsecti bilis nimium effunditur, intestinorum ventriculi erosiones cum lenta
febre sequente non raro ad Imus.
Tandem mi id proprietatibus irae accensendum venit , quod intensiori partium solidatum e fluidarum peieam reddito motu sanguis copiosior cum impetu ad partes pellatur, quas deinceps nimiumi venarum ibi existentium orificia aperit
Constat experientia practica, iram maximam habere acultatem, in consuetis Sihelion Observimus a terrore menti habitum corporis externum constringi, inde vasa detumescunt , venis plane nullis vel minimis tantum apparentibus, facies pallorem contrahit, partes externaeoc frigerantur, contremi inscunt. Et cum sanguis sic cum impetu ruat ad cor&Pulmones, excitat ibi mole sua premente anxietates intensas , spirandiano ustiam, pulsus debilitatem, frequentiam . Et quoniam cor ab onere hocles expedire conatur, fluidum nerveum non raro maximo cum impetu in ejus musculos sertur&convulsivum motum ejus ssive palpitationem , quae fere individuit mellignum terrore a sectorum , prodiicit .
Qitant vel ex solo terrore spirituum in sane itineo fluido condensando praecipitando si potentia , docet Malpuhius Obsde Polγρο, ubi refert, virum suemdam robustum terrore perculsum, subito in pillius inaequalitia tem ac obscuritatem incidisse , recurrente ingenti spirandidi dispostis maxime enormes sanguinis ficultate brevi tandem per sputa quando excretiones, sue per nares, sive per venas ani Min seminis per uterum excitandi Quotidianum etiam fere est viillum statim rubore suffundiu venas capitis, praesertim frontales, mirum quantum Intumesceres, mox etiam sanguinem naribus
si haec hamorrhagia olim juveni consiletasuit effundi. 1ta vidimus seminas ab iracundia in uteri haemorrhagias incidisse vel etiam haemorrhagias narium passas ruisse . Et haec quoque eit ratio, quare in senibus, plet noricis vehemens ira apoplex iam sanguineam , quae si ab arterici si plexus csoroide in capite praeruptis,
S. X LX. Terroris effectus est spasmodi ea par.
tium externarum constrictio, qua san. guis a circumferentia ad centrii pio. pellitur , omnis generis excretione
supprimuntur hinc disponit maximi ad morbos, qui ab excretionibus sanguinis sufflaminatis ejusque regurgi.
tatione ad interiora proveniuntque rubri sanguinis portiones , quandoque copiosa alba quaedam rustula excrevisie, postremo turgentibus superiori biisse coercita sanguinis copia suffocatum in
pollare, horrorem ue febri cini Iem inlucere, estarum est Moebit in I Iiumηῖ-bus Lib. . siquidem in febris principio itidem partes extremae. spasmodice constrine intum, ni sanguis non libere possit in illas influere, sed potius retrogrado motu ad eo pellatur , ubi subsistens anxietates emcit inexsabiles.
S. XX. spasmodica partium ob vehe
mentiam terroris constrictione etiam
illud dependet , quod omnis generis
evacuationes vel rei ardentur vel penitus sistantur.
Nihil Deo uentius in praxi occurrit', quam a terrore subito extorto alvum fieri adstrictiorem , ita ut vel quinque Vel sex diebus quandoque non deponatur transpirationem qucque immigrua , men i . sum
100쪽
sium, lochiorum , haemorrhoidum de u-lpen, Epothymiam
r nae itippremonem accidere saepe momen arandi ditaneam . Neque novum est in puerperas lactantibus lac in mammis cingulari purpuram in febribus acutis vel exanthemata in variolis , morbillis retro pelli, uti produnt is in das curios De e. a. A. 9.obf. s. Vidi non semel , sed saepius atque iterum , fonticulosi ulcera antiqua a vehementi terrore non fine periculo coni lidata .asthinate & colica convulsiva lubsecutis.
g. XXI . . Singu aris et observationis, quod
terror non tantum fluxum sanguinis
cohibeat atque istat, praesertim in iuvenculis virginibus SP quibus venisunt
exiliores, sed etiam quandoquescundem resuscitet.
Non emel, sed saepius in praxi annotavimus , mensium uxtim nimium modo cessantem, terroris vi illico suis se resuscitatum neque minus lochia post abortum vel partum immoderate fluentia , si videantur in sanata&in statum pacat lorem dedi icta , ex terrore confestim revocari, quod forsan accidit ob nimiam va- έbrum iterinorum relaxationem, qua impetus sanguinis, a partibus exterioribus repressi, ad imbecillia vasa uteri urgetur.
S. XXII. Qui a terror reprimit sanguinem ad intcriora ejusque motum plane inaequalem reddit, ii ne is certa in parte congestus pro diversitate locorum,quibus insidet, gravia excitat sympto ma-ta multiplices affectiones.
Si in capite ejus fit congessio, non raro a poplexiae, hemiplexiae, paralyses, epi-lephae& convulsi vi motus fiunt, secundum observationem lat. Lib. t. p. I. Elegantissimum locum , qua ratione ex terrore
quidam delira teri oectra videre possit vid. apud typocratem Ses. s. pag. ras In Corde vero accumulatus sanguis inducit u palpitationem, anxietatem , synco-
haemopthysia , catarrhum suffocativum , in utero apud gravidas abortum Mensium tempore invadens seminas terror spasmodica symptomata excitat . Ita a geris in Obs. Ied. obf6 o. p. iai memihi virginis cuiusdam, quae ex terrore levi aliqua cie causa concepto incidit in hysterica symptomata , scilicet dissici lam respirationem , dolorum lumborum pedumque , lipo thymias Ἀ-lias molestias cum mensum obstructione nullis remediis facile expugnanda . Similiter obiervatione constat fres uenti mam mas in puerperis gravidis singulariter assci terrore , dum saepius tubercula in i is exurgunt, quae interdum in ulcera cacoethica vel carcinoma mali moris mutantur.
congesto quoque, ad stas deducto
languine per terrorem exulcerationes a. bior uini in certis partibus tumores erysipelaceos progigni , in vulgus notum est In abdomine post terrorem vel metum gra.
veni fluus 4orborysmi in se stare solent cum a sui fluxu , quod bo cum ejus obstructione 4b- qui saepius venum cst , venomini, distensione terrore perculsos assti. gunt, minc contingit, a terrore hypochonciriacorum livstericarum sympto-inata a miliaria mirifice exacerbari. XX: H. Quemadmodum terror corpora 1 -
ime imbecillia , quae sanguine bono eiusque sum ciente ad partes exteris nas influxu destituta sunt , invadere solet i ita in iisdem quoque majorem
Terror origo debilitatis corporibus validissime nocent .symptomata spasmodica iacile excitant. Experientia certa cognitum perspectumque habemus, si terror post haemorrhagiam argiorem vel etiam sub mensium fluxu , vel post eortim proruptionem copiosam aut diuturnum morbum , vel etiam partu debilitatas feminas invadat , spasmos Hatulentias primarum viarum , quin imo multo truculentiora non sine magno set periculo sequi pathemata, cujus generis sunt animi deliquia 'extremorun