장음표시 사용
151쪽
ex A. inseritis verius E. 42. grad. nempe ele vationem aequatoris, ab A. enim usque in
D. sunt s. grad. & nota punctum Et ad quod ex puncto I. puncto circuli ducas lineam,.quae erit hora Ia. Iterum sume ex A. Versus F. 23. grad. 3oi minut. quod est complementum ad 42. grad. ita ut ex F. versus tasint sis. grad. 3o. minut. quae est maxima altitudo solis hora i a. in S. Et sic F. G. erie linea horirontalis. Deinde ingredere tabulam altitudinis poli. praecedenti g. I l. descruptam, & quaere in illa, qualem sol in Eo. habeat altitudinem hora i .a. 3.q. 1 6. T. Sc.qua cum hori S I l. ID. s.&c. aequalem habent,& vi
debis illam esse hora prima 62'. &hora secumda s sq.&c. haec omnia in circulo maximo F. E. nota per puncta. Hic circulus maximus enim est circulus G. Postea procede ad mi norem circulum , qui est V. & 8 E. & quaere etiam in tabula declinationum altitudines solis pro qualibet hora. Et inventes illain esse hora 3. 4 o. grad. hora a. 3 s. grad. hos incipe ex L. in minori circulo numerare dς orsum, & tandem cum prioribus in maximmo circulo connectes , id est, primam cum ima, secundam cum ada hora. Hoc modos etiam in minimo circulo M. in sic fece ris, habebis verum planum rotundum horQ iogio solari instructum. Sicut enim alti suo dines Iolis pro horis in minori circulo numerasti dorsum ex L. incipiendo ; ita in mini
152쪽
Igomo circulo incipies altitudines solis ex M. deorsum. Hoc punctum M. acquires ex altera parte ducendo lineam horigontalem in dextram , & si ea bit circulum minimum in M. distat enim M. ab hora I 2. I 84 grad.
Notandum est imo: quod lineale pro maximo circulo debeat etiam esse Iongissimum usque ad illum circulum extensum, S tandem pinacidio instructum. Lineale autem pro minori circulo debet esse usque ad illum minorem circulum extensum , &ibidem pinacidio instructum. Brevissimum autem lineale ultra minimum circulum non debet esse extensum cum pinacidio suo. Notandum ado: si hoc planum esset annu- Ius , tunc loco pinacidiorum sufficeret unicum foramen mobjle in maximo circulo ;minor & minimus circuluS non daretur.
Lucente sole scire cupis horam diei in aestate. Move lineale I. G. ad signum Zodiaci pro die illo proporxionatum , & umbra pinacidii suprema ostendet tibi ex altera parte horam in circulo maxime.
In Uere, & Autumno, move lineale minus MI. F. ad signum Zodiaci, & umbra illius suprema etiam dabit tibi horam , ex altera parte in minori circulo. In hyeme. Utere linea
153쪽
IIIli brevissimo I. Κ move illud ad signum Zo.ς diaci proportionatum , & videbis ex altera parte horam quaesitam in circulo minimo. Hic usus est plani rotundi horologi ex annulo cum foramine mobili desumti.
De Annul0 , foramine immobili,
Praestantissimum horologium inter por tatilia est annulus immobili foramine instructus ; ostendit enim horas accuratissime; propterea plano rotundo, & annulo priori, cuius foramen mobile est , omni modo praeferendus. Describitur autem hic Annulus se. quenti modo: Sit lamina ex cupro A. B. C, D. Fig.LXVI. in latitudine, S longitudine, prout tibi placuerit. Divide hanc laminam in duas par. tes I fac linem Ε. F. unam ex his ductus E. A. vel E. M. divide in s o. partes, ut in figura vides. Separavi enim hanc lineam studio alamina, ne confusio fiat. Ex hac linea E. M. debent defuini altitudines Iolis, ut brevi videbis ; necessaria enim etiam hic est tabula altitudinis solis praecedenti I. II. hic descripta. Ingredere igitur illam tabulam, &i vide, quae sit maxima altitudo soIis in eo. ho-I a ra
154쪽
ra i a. S videbis,pe igitur circinum , & pone unum pedem in
E. lineae E. M. alterum ad gradum 6 s. hanc aperturam transfer in annulum ex E. versus
L. dextrorsum, & sinistrorsum, repraesentat enim lineam horigontalem ,& iae ubique lineam, A. B. & C. D. parallelam. Dein ex utraque parte fac circulum, seu quadrantem I. H. O. Κ. prout latitudo laminae tibi mon straverit, maiorem , vel minorem. Divide hunc quadrantem in 3. partes,. H. O. K. &duc lineas parallelas ipsi A. C. per totam longitudinem annuli. Lineae hae repraesentant signa Zodiaci. ita ut I. F. sit V. H G. ex una parte es. &ex altera H. O. P. ex una parte Π. & ex altera m. L. E. G. & E. S. A. Ductis hoc modo lineis, quaere in tabula, sole in Eo. existente, quanta sit altitudo illius hora i. a. 3. 4. &c. R transfer illam ex linea . M. in lineam L. E. ex L. versus E. ¬a omnes illas altitudines aliquot punctis. Postmodum ingredere iterum tabulam altitudinis solis . & vide, sole in V. existente, quanta sit altitudo illius hora I a. i. a. 3.&c.&transser illas ex linea E. M. iterum in annulum supra lineam V. I. F. incipiendo ex I. in i F. faciendo puncta, haec puncta cum priori- hus in Eo. connecte per aliquas lineas, & ha - hebis annulum horologum pro medio
Iterum transfer omnia puncta in linea I. F.
155쪽
quae est V. in alteram partem p. B. quae est& habes lineamis divisam. Tandem iterum ingredere tabulam & vide, sole in A. existente, quae sit illius altitudo hora ia. I. a. 3. 4. Sc. & transfer illam ex linea E. M. iterum in lineam A seu S. E. incipiendo in S.hate omnia puncta cum prioribus inta. Connecte, S inscribe illis Zypharas proportionatas, Schahebis annulum horologum persectissimum foramine immobili instructum : Foramina autem debent esse in H. &G. lineae ho. rigontalis. Et haec est constructio annuli
horologi celeberrimi immobili foramine in structi,
Si desideras horam diei scire per hunc annulum, tunc immitte per foramen radium solarem , & dirige it Ium ad signum Zodiaci pro illo die porportionali , tunc veram tibi ostendet horam, nec ulla a ia indigebit specu, latione. Notandum est, quod praedicta lamina, an tequam usui fit, debeat in figuram rotundam' cud ,& extremitates A. B. S C. D. argent aliquo conglutinari, ita ut ex illo loco filo suspendi possit. Argentum enim in sornace prius fluit, quam cuprum, S consequenter illo conglutinari poterit annulus cupreus. Et haec de annulo dicta susticiant. Perga.
156쪽
mus iam ad horologia cruciata, V stellata, quae scilicet in formam crucis , & stellae sunt formata . & forian in hortis pro decore sunt usurpanda.
De horologio cruciato ,seu informam
in linrtis benevolus Lector lapius viderit giversissima horologia i& inter illa etiam talia, quae ad formam crucis sunt eformata, aut in figuram stellae elaborata. Quare , ut henevolus Lector etiam suum hyrtum talibus horologiis cruciatis condecorare possit, illorum construetionem breviter tradam. Cura. tibi fieri apud scriniarium crucem in longitudine unius pedis Romani, in crassitie vero trium digitorum , in latitudine qualicunque, ut Fig. LXVII. demonstrat. In me. dio huius crucis fac duos circulos, & divide illos in a partes, ita ut linea A B. sit hora sexta, & linea C. D. hora duodecima. Et haec divisio erit persectum horologium sequinoctiale , si ad elevationem arquatoris eleve tur. Postia ut etiam in cras hie huius cru eis horas acquiras , quarum quilibet angu
Ius, seu potius umbra illius index est ; Vade ad solem lucentem, & verte crucem hine inde
157쪽
inde ad solem , & Vide, quorium umbra an guli cadat, si index in E. fixus horam primamo tendit. Nota tunc umbram in crassitie crucis proiectam. Post horam primam Verte crucem , ut index in aequinoctiali horam set undam ostendat; observa iterum, quorsum angulus umbram projiciat in crassitie crucis, & nota illam. Et sic facias cum ho ratertia,& horis omnibus pomeridianis, po terisque hoc modo, quando sol lucet, in momento quasi horologia plurima delineare, quae omnia, quasi essent persecte divisa, norasinoistrabunt.
De horologio Stellato. Fig. LXVIII.
Sicut horologia cruciata , ut dixi, simi
ornamenta hortorum . sic etiam horologiaste lata. Quare ut etiam hOC Ornamentum
in tuum hortum inserere possis, breviter te illum docebo. Modus conficiendi hoc horologium stellatum, cum praedicto cruciato est ferme idem. Cura tibi etiam fieri apud scri fila rium stellam. cuius diameter est unius pedis Romani, I a. angulis armatam . ut Figura LXVIII. tibi ostendit, in crassitie duorum, vel trium digitorum. Ex centro E in medio
158쪽
clivide horologium aequinoctiale , quod in tactylum habet, undique ad angulos rectos ere, ctum. Vade cum hoc horologio ad solem Iucentem, ut in margine crassitiei horas a quiras. Exponendum enim est hoc horolagium soli, Si attendendum, quorsum umbrgangulorum cadat, indice ex. gr. horam primam monstrante. Similiter notandum est, quorsum umbra cadat indice horam secu1dam monstrante, 6c sic de caeteris. Uno ver-ho horologium hoc stella tun quoad Zypharas in margine crassitiei descriptas nullam habet aliam divisionem . quam horologium cruciatum in s. praecedenti descriptum inempe omnes horae debent describi ope solis Iucentis. Hoc modo duobus horologiis cruciato uno , altero stellato hortum tuum ornare poteris; ut autem etiam illorum usum non ignores, paucis te instruam in se quentibus.
Usus horum duorum horologiorum idem est; In horto enim debent poni supra lineam meridianam, & versus meridiem ; & iniperdebent elevari Σ. grad ad altitudinem aequa toris , di tota res salva est 3 Lucente enim soleti stylus in aequinoctiali, & umbra anguΑiorum in margine tibi horas ostendet.
159쪽
l De primo horol0gio nocturno ope
nocturna, norunt itinerantes, qui saepius 3 in pagis divertere coguntur, ubi nullum ho rologium Videtur, nec auditur, totaque di
mensio temporis fit per cantum galli gallinacei, Ut igitur benevolus Lector in tali loco existens etiam horam de nocte scire queat, horologium tale nocturnum in praesenti de stribam, quod in quemlibet locum secum Portare poterit. I. Supponendum est , tale horologium nocturnum portatile non dehere describi ope Iunae, eiusmodi enim horologia erroribus plurimis obnoxia sunt, ut in fine videbis) sed ope alicuius stellae fixae, aequatori proximae. Tales sunt Lucida aquilae, & Canis minor. oculus tauri, os pegasi &c. tales enim faci-ςntes maXimum circulum citius gltitudinem suam
160쪽
suam mutant. Primae duae autem posterioribus praeferendae sunt. II. Supponendae sunt certae tabulae stella. rum pro certa elevatione poli elaboratae, ut
in fine hujus g. videbis , nempe altith do stellae in i s. grad. a meridiano distantis. Id est, in exemplo lucidae aquilae altitudo meridiana e t so. grad. si autem distat a meridie I s. grad. tune ejus altitudo est 48. grad. s. min. si vero distat , meridie 3 o. grad. tunc ejus altitudo est 4 a. grad. 4 i. min. & sic dereliquis. Tales altitudines alicuius stellae ad horologium servientis in tabula calculatas te habere oportet, ut horologium nocturnum ope stellarum describere valeas. Ego quatuor in fine g. calculatas tibi trado proelevat. pol. 48. tres, & unam pro ali. pol. so.
Ex quibus eligere poteris , quidquid tibi
placuerit. Ego ex illis lucidam aquilae elegi, quare ope illius nune horologium nocturnum describam. Fiat Quadrans A. B. C. Fig. LXlX. in yo. grad. divi ius. Divide lineam A. B. in duas
partes in D. Dein duc ex A. arcum D. G. E. Postea inspice sequentem tabulam lucidae a. quilae ad elev. 48. & vide quanta sit ejus altitudo In meridie , & videbis illam esse s O. grad. Quare ex A. ducenda erit linea supra grad. so. nempe linea A. G. F. Iterum inspice, quanta sit eius altitudo in I s. grad. A