장음표시 사용
191쪽
saeiat; illum gradum pones ex parte superio'ri circa A in plano, & ibi incipis dividere, Ex. gr. Canis minor habet conjunctionem cum sole in χo. grad. ta igitur gradus aO. S. in horologio canis minoris ponendus est ex parte superiori A. & ibi incipis dividere. Plano igitur in I a. signa diviso, & posito sto. grad. S. ex parte superiori A. di vide etiam orbem A. B C. D. in a . horas, sicuti in g praecedenti factum est, & procura lineale duobus pinnacidiis instructum, Scres sal va erit.
Usus sexti hujus horologii nocturni
Di, ope in Is minoris. Huius horologii usus est idem cum priorI,
antecedenti β. descripto. Aptatur enim planum trahi transversae senestrae, vel alicui trunco immobili, uti Fig. LXXVI. ostendit. Dela move os orbis A. B. C. D. nempe A. ad gradum signi diei observationis proportiona. to, & observa per pinnacidia stellam seu ca. nem minorem , sive in ortu, sive in occasium orantem; & ostendet tibi lineale in orbe Α. B. C. D. horam quaesitam. Nunc ex paristiculari horologio nocturno ad universale transeamus omnibus stellis cuiuscunque ascensionis rectae applicandum.
192쪽
q. VII. De Horologio septimo nocturno cui-
tibet stesta Vplicando, ac vere uniis versali.
Antecedentia sex horologia nocturna sunt facta ad certam aliquam stellam, nempe aquilam, vel canem minorem ἱ nunc horologium describam universale cuilibet stellae in omni elevatione poli applicandum . modo illius stellae ascensio recta nore sit. Quare in fine huius β. aliquarum stellarum ascensionem re diam addam, quae usui esse possunt. Hoc horologium cum ultimis duobus aliquo modo coincidit, aliquo modo distrepat. Requirit enim etiam planum sed duos orbes supra it Iudmovi biles , plano immoto permanente. in plano describatur circulus , & dividatur in 3 6o. in hoc enim circulo debent quaeri ascensiones rectae. Dividatur autem , dextris
sinistrorsum, uti Fig. LXXV. ostendit. Dein dividatur orbis major in i a. signa, a sinistris
dextrorsum. Orbis minor autem dividatur ina . horas, hoc horologium etiam requirit lineale duobus pinnacidiis, seu loco illorum duobus oblongis lignulis instructum, uti praecedentia duo ultima. Hoc modo divisis
193쪽
visis duobus orbibus cum suo plano tota res consecta est, servietque tibi pro omnibus stellis, modo hene applices. Hoc tibi notandum cupio , ut, si horologium tale nocturnum facias, semidiameter Orbis non minor sit uno palmo, ut horas d stinctius capias.
Uyus horologii hujus noctiarni Universalis.
Primo applica planum immobile trabitransversiae 3n fenestra tua Versius meridiem, S eleva illud ad gradum aequatoris tui, &firma a Secundo quaere ascensionem rectam in sequenti tabula stellae illius, quam observare Cupis, ¬a illum gradum in plano immobili, & dirige os orbis maioris ad illum gradum, & firma. Tertio move os orbis minoris ad gradum signi diei observationis correspondentis , &firma illud. Quarto sic firmatis duobus orbibus ohser. va per pinnae idia, seu oblonga lignula linealis stellam, & ostendet tibi lineale perfectam horam.
scire hodie cupis noctu, quaenam sit hci.
194쪽
ra, die 4 Maii, quo tempore hoc scribo. Versus occidentem vides oculum tauri, cuius ascensio recta est 6 . grad. Verte igitur rotulam & orbem malorem cum ore suo ad gra-ὐum 6 . in plano descriptum, & firma. Uem move orbem minorem ad gradum i 4. b. ubi nempe hoc momento sol versatur, & iterum firma. Tandem per pinnacidia observastellam seu oculum tauri, & ostendet tibi lineale ho m quaesitam. Parum interest, sive itella in oriente, sive in occidente sit. Hoc modo in. strumentum hoc ad omnes stellas applicare poteris, modo earum astensionem rectam per. ipectam habeas. Quare in praetenti aliqua, rum notabilium stellarum, quae usui esse posisunt, ascensionem rectam describam.
195쪽
196쪽
ico Haec est tabula ascensionum rectarum . de qua mentionem feci; quod si his sex stellis utaris, satis habebis; tres enim semper fer me supra hori Zontem erunt. Addidi etiam declinationem illarum, quia declinatio est in dividuus comes illorum.
q. VIII. De horologio nocturno Apiani cele
berrimi olim Mathematici Ingo fa-diensis, ope U/Ia majo
Habet LIrsa maior duas stellas lucida ,
unam numeri, alteram lateris, quarum ascensio recta ferme eadem est, &si per illas duas stellas lineam rectam imaginariam duxeris ad stellam potarem, facillime invenies illam; maxima enim stella. quae tibi occurrit in hac visuali linea, est stella potaris. Opst dictarum duarum stellarum ursae maioris secit alia quando Apianus horologium nocturnum; illoque Usus est. Fit autem hoc modo: Aptetur planum rotundum cum manubrio. Fig. LXXV l. Di vide hoc planum in s a. ligna Zodiaci, ita ut superius in A. sit grad. io. Irp. nempe decimus gradus Virginis, & sic perge ex parte de T. tra progrediendo a dis donec totum planum in sua ia. signa diviseris.
197쪽
Seeundo, fiat orbis interior rotundus quem divides in a . horas. ut in figura viis cles , progrediendo ad sinistram. Hic orbis in hora i a. habeat orificium , quo moveri potest ad signa Zodiaci in plano descripta. Tertio, fac lineale in centro mobile. Hocitamen advertendum est, ut centrum sit perinforatum , ita ut per foramen illud stella po-laris videri queat. His tribus notatis & perfecte fabricatis , totum horologium nocturnum Apianum completum est , ita ut illo applicato de nocte horas scire queas. V su millius in sequenti instructione pluribus com perieS.
Apprehende manu dextra, vel sinistra in manubrio planum praedictum rotundum: ita, ut perpendiculare sit, inclinatum tamen aliquo modo ad elevationem sequatoris; prius autem & ante omnia orificium interioris orbis move ad gradum signi tunc temporis requisiti. Dein in situ praedicto aspicerer foramen stellam potarem,& simul per lineale duas stellas lucidas Ursae maioris , & ostendet lineale in orbe interiori horam desideratam.
198쪽
Die a . Septemhr. noctu desideras scire, quaenam hora sir. Illo die Sol versetur in primo gr. du G. Quare orificium interio ris orbis move ad primum gradum G. & sic firmato instrumen 'o observa &per foramen stellam potarem. & per lineale praedictas duas stella S sic habebis intentiam ς lineale enim in interiori orbe ostendet tibi Noras. Horologium hoc fieri potest ex aurichal. co, vel si sumtibus parcere cupis, ex ligno,
aut papyro conglutinato; utroque modo acquires intentum. Fateor tamen , horologium hoc errori maxime esse obnoxium, & facile aliquem errare posse, si non bene applicuerit. Quodsi aliquis tantum parum declinaverit in manubrio , vel ad dextram , vel ad sinistram, statim media, vel tota hora errabit. Quodsi igitur illo uti cupis, suadeo, ut in manubrio perpendiculum adhibeas S ut sic manubrium perpendiculariter teneas, alias facile erra his. Haec de horologio no-
cturno Apiani dicta sufficiant.
199쪽
De horologio Nocturno lunari. Fig. LXXIX. & LXXX.
Existimabam semper tale horologium
nocturnum lunare impossibile esse , ut tale ope lunae horas noctu perfecte ostendat. Ratio mea erat ista : quia singulis diebus luisna ferme tota hora proprio motu retrogreditur, nempe I 3'. vel etiam i s'. subinde; de sic singulis diebus mutatur hora ; ita ut .llo momento, quo de nocte hodie luna ostendit horam duodecimam, cras Ostendat undecimam. Et haec erat mea ratio, cur censiue in rim, impossibile esse tale horologium nocturnum lunare. Attamen nihilominus non destiti, quo minus saltem aliquam instrurictionem mundo darem , qua observata at i- quo modo homines scire possent de nocte horam ope lunaris luminis. Illa instructio autem consistit maxime in hoc : ut in muro describatur perfectum horologium Uertii ale , quale docui Artic. lv. g. I. Cap. I. &alibi. Primo igitur fiat in muro horologium Verticale, uti ostendit Fig. LXXIX. sed sine Typharis ; Zypharete enim primum debebant inscribi tam intra horologium horam desiis L a gnan-
200쪽
mgnantes,quam extra illud in margine aetatem lunae 1 novilunio demonstrantes. Secundo, Dividatur Zodiacus lunaris in I 4. partes aequales. Fig. LXXX. eodem ferme modo, quo diviseras odia cum solarem. Hic Zodiacus lunaris non est perfectus Zodiacus, sed tantum arcus in I q. partes aequales divisus. Fac lineam A. B. Cui ad angulum rectum ducas ex A. lineam A. E. Dein ex A. duc arcum C. D. ex B. Versus C. &D. sume circino maximam declinationem solis, quae
go'. & sac punctum C. S D postea
clivi de arcum B. C. & B. D. in 7. parte S aequales, ad quas ex A. lineae ducendae sunt. Hae lineae significant aetatem lunae a novilunio, ita ut A. B. sit septimus dies, A. D. decimus q. artus a novilunio, & simul vigesimus octa
Tertio, Divsso hoc modo Zodiato lunari, transfer illum in tuum lyorologium Verticale eo modo, quo usus fuisti in transferendo Zodiaco solari. Hoc facillime fieri posset instrumento , sive Zodiaco ipsi stylo affixo. Hoc modo enim filo aliquom A. centro firmo supra omnes lineas horarias commodissime aetates lunares duci possent; sicut factum est in inscribendis signis Zodiaci solaris, Fig. LUI. ubi tamen notandum est, quod ibidem nodus in stylo , hic loci autem nullus ejus. modi nodulus necessarius sit. Ductis igitur supra quamlibet lineam horariam punctis ex Zodia