장음표시 사용
101쪽
' igitur.Jμεθωδικῶς omnino Caesarius progreditur quod cribendi, & docenti, in primis curae esse debet, Disturus de nomine,Verbo pratione,quq voces sunt, prius docet quid vox & quae eius diuisio. Quae omnia etsi ad naturalem philosophum pertinent, potius qualia ad Dialecticii na, hic tamen quatenus huic instituto utile est, breuiter&intra scursu enarranda sunt. Tria ρd vocis finitionem necessaria sent. Percutiens,scilicet anima,percu sum scilscet aer respirati quod sit percusso,scilicet arteria voca- Iis. Videndus est Aristoteles octauo cap.ij. lib. de anima, &ncino capite ter iij libri de historia Animalium. Sonus item.Jratio est quia bnus est proprium obiectum auditus. Vt sonus eda rJria c*ncurrant necesse est, Corpus percutiens,percussum,& aer motus vel collisus. Plani Arteria' vocalis est conceptaculum spiritus naturas, misti, in quo plus spiritus est quam sanguinis.Contra,vena. est coneeptaculuna sanguinis quod αγγειαν medici v0cat,inisti coib. Jusq; cum spiritu naturali i in quo plus sanguinis est minus spiritus, Videndus est Aulus Gellius lib. xviij capite nono. Debent. J Quia non sormantur omnibus naturalibus instrumentis. Rationem huius reddit Aristoteles quia omnis vox est sonus significans naturalixera Ad placitum.
De vocis diuisione. V o c v M autem alia quidem silenificativa est,ata vero non nificativa. Porro significativa vox ea dicitur, quae per auditum aliquid intellectui representat . significativa autem, que nihil omnino significat, ut qus nev naturaliter,neq; secundum placitum apud intellectum quicquam con lituit,ut lite propemoducPollabae.'Itaque bifariam mox significare dicitur , tum naturaliter,tum secundum placitum . Naturalia ter quidem voae signiscare dicitur,que naturaleni duutaxat affectum animi monstrat , ut est dolor , aut a dium, cuiusmodi sane νοeessiunt gemitus agr otatium
102쪽
. DE PROPOSITIONE, .est lugentium eiulatus , insolentiam item cachmus istristis indeces,tum bonorum cui usq; animaliu Nox propria. Secundum placitum autem quaecunque ex imp sitione rem aliquam designat ut sua unuscum ;gen iis lingua siue loquella,qua quis ruitur, quotira alteri Pare volet quicquid animo conceperit.Hac rursus diuiditur. Alia uana; tempus secum ad significati . nem trahit, Ni ambulo, alta praeter tempus significat, 't homo. terum haec nome illa verb Nerbum apud Dialecticos appellatur , ex quorum utriusque debita complexione vox constituitur, qua oratio diritur,vox Froinde complex Pt tam nomen,quam Nerbum, ν incomplexa. At de nomine quidem primum hic dica .
UocvMAvTE M. Prima diuisio vocum,alia significat determinatum aliquid,ut virtus, homo, alia nihil doterminate ut voces infantili,ebriosorum. Ita eii ariam. J Secur via diuisio.Vocum significatiuarsi alia lignificat naturalities , ut qu' apud Onanes homines ide signiscat,ut gemitus egrotati. Alia ex arbitrio imponetis,ut scietia. Haec ruinus.JTertia siuisio. Vocum significatiliarum ex impositione,alia signita cat cum tempore,ut lego, alia sine tempore, ut sertitudo.
NOM N itaq: vox estsignificatiua,sseeundupla clam ne tempore cuius nulla pars significativa est se
parata, tu aliquid designans,ir casus rectiannὰ in lac desinitione vox generis locu obtinet, tpote pluriabus communis , Significatiua,deinde adiectus . nam
sunt oe voees,qua nihilsignistrant. Rursus secundum placitu qu)dsint νοces, qua naturaliter tantusigni i
103쪽
Icant.Sine tempore autem, quoniam verba quoq; ν
res suntsignificatiuae secundum placitum,cted distant a
nominibus, quod nomina quidem sine tempore: νerba autem eum tempore significant. Adiectum praeterea est,cuius nulla pars si scutiua esseparata, propter rationem,siquidem huius partes utique separatae Agnificant,νt mox dicetur.Poctremo autem appositae sunt particula duae,una quidem, nempe finitu aliquid designans, propter nomina infinitae altera vero, q quidem est recti casuspropter nominu obliquos ca-fιs: qui quoniam cum Esae, verbo copulati, plenam absolutamq sententiam explicare nonpossunt,non no--ina,sed casus nominum iure nuncupantu ut non re
cte dixeris, demonstrato quopiam, Cettonis est, Catoni Gaut Catoncm est: sieri Cato est.
. NOMEN ITA O E. J Explicatis communibus ex quiabus collisutur genus & differentia nominis, integram coi scit nominis siritione.Nobile est caput apud Aristotelem. I '2.lib.posteriorum,quo docet finitione ex diuisiono inuesigandam esse:quod Dialectices candidatisci, atque etiamae mmedo. Caeterum ut huic loco lucis aliquid adferamur,.sciendum est authores in dissiplinis tradendis,duplice viam obseruare consueuisse,aut a toto ad partes progrediunt, &yec dicitur resolutoria qua Aristoteles in libris prioru usius est,aut c6tra a partibus ad totum,& est compositoria. Qua Aristoteles in libro de interpretatione usit, est. Et eu hic secutus est Cirsarius.Ex partibus enim nominis, in vestigavienominis finitionem. Deinde ex finitione nomitiis & verbi, 4nquirit orationis finitione. Cesarius singulas particii Ios,finitionis nominis, salli accurate enarrata iacit atersecundum actium. IPlato in Cratylo cxistimat,nota sinpliciter signiocare naturaliter,ua stini naturales reis similitudine Am
104쪽
rnonius vero putat nomina esse naturalia quo ad Aetymos piam. Quia nomina a proprietate in re ipsa reperta, imposita sunt. Sed si spectentus significationem , ex institution disoni scant. Aristoteles vero vult nomina fgnificare ex ini- positioiae quia ab arbitrio imponentis,ad significandum imponuntur. Ita colligit , omne nomen signia ficat rem certam, nomen infinitum non significat rem ce . tam, ergo non est nomen. Altera. J Omne nomen si ei ad datur verbum cssicit orationem veram aut salsam, sed castis nominis,uerbo ei addito,non essicit orationem veram aut sabsano ergo casus nominis non est nomen.
VER BuM autem est vox significatiua siecudi placitum,eum tempore, cuius nulla pars significati enseparata nitum aliquid designans, ct casus recita Quae quidem verbi definitio , praeterparticulam , cum
tempore,omnia cum nomine habet commisia . Siquiadst id verbi proprium est significare,inquam, cum tempore. Ergo quod ct participium cum tempore signit l, hoe 4 xerbo habet,unde deducitur. 9eque orb uebit quempiam, quod ex nominibus quidem ipsis quedam etia tempus significant,utannus,mensis,dies:
attamen mirum eorum tempus consigηificat,quemadmodum Aristoteles ait. Caeteru, vi nomina finita sunt
ac infinita,ita ex verbii quoq; alia finita sunt, alia ii finitar finita ut ambulo,di putor infinita vero,ut non ambulo, non disputo, R Frsus casibus verborum haud secus ac de casibus nominu dicere par est:qmne t nominum casui dicuntur , qui ab imo rectofectu tur,ita casus verborum appellari possunt,qui diemporis praesientis modi indicatiui significatione diua - V riant . Verbum igitur secundum Dialecticos id solum
105쪽
esse dicitur , quod temporis praesenti e est O modi im
De 'erbo.J Aristoteles breuitatis amator in finitione verbi omisit eas particulas, quae crant verbo cum nomine comi munes. Differt verbum a participio, quia verbum semper a parte praedicati intelligitur, participium tam a parte pri ediς cati quam subiecti. vero.J Silbmotio obiectionis. Quae 3 dam nomina tempus significant ex primaria significatione, ut annus dira mensis, sed non significant cum tempore. Est autem significare cum tempore praeter praecipuam significationem,temporis differentiam significare. Quod verbi proprium est,ut studeo pretier actum studendi significat tempus praesens. Verbum igitur.J Angustius hic sumitur verbum pro eo quod modi indicatiui & praesentis est temporis,aliquat do tamen Iatius etiam sumitur. Caeterum.J Verba quibus extra propositionem negatio a fronte additur , vulgoinfinita lvocantur, ut non ambulo. inae eadem si sumantur in pro . 'positione negata dicuntur.
et Virum promen,'& verbum apud Dialem-cos solae partes orationis sint. EXPos I TA eatenus tam nominis,quam verbi
ratione, quatenus idipshm Dialecticoru Hus postulat, occurrit non teinere quaestio ill hoc in loco nunc etiam consideranda,quae a pleri*: proponi solet. Utrum si licet nomen,atq; verbum Dis apud Dialecticos oratis nis p artes sint: cum in ab ipsis Grammaticis octo hi mmodi constituantur partes. Sane huius quaestio nodiiD.Seuerinus Boetius, vir profecto latus in Latina philosiophia, quantus inter ipsos Latinos in arte oratori M. Cicero,bis verbis ita 1issoluit breuissime: Grammatici.n. inquit9 figuras tantaremoia votum cosiderantes, octo proinde orationis partes com erant: Phil subi autem atq; dialectici, quonia omnis eorsi in ter
106쪽
. tis circa Peritatem astat p/elocutiqnis versam atq; ea ex nomine, Nerboq;,plenissime costat,duasutum oration is partes admittui, easque nomin oebu=η ole docueruta Caetera Ῥοδ,non partes,sed oratio 'nis suppleme):ta,ct veluti colligarnenta quada appet Iant,quemadmodum in quadrigis iraena lora, , in nauibus tabulae et trabes. Non aliter autem de bis , Priscianus ille Grammaticus lib. I I .de Partia
'eipit Quibusdam inquit philosophis placuit nomen
or verba tis e separtes orationis: tera Nero adus inicula est iuncturas earu,quomodo nauiu partes sunt rabulae ct trabes.Sed nunc ad orationem transeamus.
a PHILO sopia huius qusstionis . Ex nomina & verbo persecta costituitur oratio veritatem vel nustatem significans,que duo potismimum proposita suntDi lectico. inlocirca nonaeia & verbum. solae habentur parto orationis apirae Dille,sticos. De. 98 e' o R A T i 0 H ν 1ignificativa secundaem placia gu,cuius partes extra aliquid significant oeseparatae. Ad hune saηῖ. mo um a Dialoicis oratio definitur. Cuius quidem definitionis intellesu facile es exs/pe rioribus colligere. Nam quod oratio spsa vox est,quὐdygnificat ua vox quodq; item ygnificativa secundum
placitis,id cum nomine atq: Nerbo comIue habet. issenim partes secundiu placitum significant , immquoque secundum placitum segni artuum est. Dissert uisen ab utroque quoniam nominis quirim Θ πο-
107쪽
deri velint,ob dictionis gura, sed tali vocisve dictio ni res ipsa repregnat, nempe suapti natura impleae
Latinis vero hircocemus dici,potest,ab hirci, ceruiq: militudine. am cu cerui 1peciem habeat autore Plinio; ab eo tamen barba ct armorti villo distar Dium,
in quo cum hirco quadantenus: conuenit: unde est nomen ei est ex utroque compositum. At vero orationis
parier multo aliter sese habent: quippe quae extra Us m significare possunt,ut verbi causa huius orationis,Plato dii putat,tam nomen ipsum, quod quid Plato est, quam Nerbum dissκtat, partes nimii seorsum. Hique separatim omnino aliquid significant.
O R A TI o γον.)Potest nur itituti, nullo negotio orationis finitionem intelligere. Vnica enim particula distat a nomini, & verbi & descriptionibus. Orationis partes significant separate, nominis & verbi minime. Secmidum placitum.JPlato in Cratylo sic suadere conatur oratio non significare naturaliter.Omne inlim mentu quo mentis sensit c pri inimus,naturaliter significat. Atqui oratio est instrumen ira quo menti, sensa exprimimus:ergo secuncium naturam significat. Hic ty llogisnus sic est di luedus. Omne instrumentum proximum, quo animi sensum euoluimus naturaliter sisnificat, sed oratio est instrumentum secilia darium &, emotum. Ac ire.J A maiore Aristoteles colligit. Partes nominis compositae figurae videtur potius significare per se ilia p. a tes nominis simplicis, sed partes nominis cop0sites ure per se no significat,ergo multo minus partes nominis Laiplicis.
De diuisione orationis. DIvIDIΤvR autem oratio: alia nan : perfecta est, alia imperfecta. Perfecta quides a tiratio ea e Gedicitur, q ex nomine, νerbos con rhcta Pers om
108쪽
sententia in animo audientis relinquit, ut Plato distarat.Quisquis enim ea audit,statim quiescit,ac iam intelligit quidsi hac ipsa νoceprolatum.Imperfecta νero,quae plenam sententiam non facit, tam eis nonnunquam ex verbo constat,unde orationispersectio potissimum habetur: quippe quod ut in nominibus materia, ita in verbis sermonis vis intelligatur, autore Quintialiano. Imperfecta igitur oratio est, quoties sine νerbo profertur liquoties aut cu verbo ipso. Sine verbo qmde,ut Aeneis Vergili, Cum verbo aut,ut quisquis ambulatioraque nimirum imperfecta oratio siem scitur autem verbo utrobique adiecto.Hac quidem,si addas verbum,mouetur,ut si, disquis ambulat ο- uetur:illa veros addatur verbum,legitur, Nis dicis, Aeneis Verriij legitur. Atque huc in modum omnis
imperfecta oratio permipotest, qualisprofecto ea esse debet oratio, qua ab Aristotele quide ipso facile huius
artis principe,Enunciatiora Cicerone verὰ quem Pl ritus lucem doctrinarum appellat Pronunciatum, est Troloquium nonnunquam a Boetio demum inter Latinospresertim Tropoptio dicta est,qua etiὰ appellatione comunis Dialecticorum schola nunc passim utitur.
Deditiis one orationis perseetae. O R A T I o N v si perfectarum alia Deprecativa
est, ut Iuppiter Ommpotes precibus necteris vllis,Da deinde auxilium pater,atque haec cita firma.Alia Im
109쪽
des ὀ Meliboee. Alia Enunciatiua,vi, Principio arboribus varia est natura creandis. Praeter has auid quiuque perfectae orationis species smit , qui duos quas addant,nempe optativam et Subtractivam. Optativa vi, O mihi praeteritos reserat si Iuppiter annos Subiunctivam,vi, Sisaetura re rem suppleuerit, aureus esto. Verum enim vero huiusccmodi orationum sue quin- cimes tem1pecies constituas,ea tamen sola, qua
unciativa sine Indicativa dicitur, propositio est: quippe qua vel esse aliquid,vel non esse designa,ininqua aut veritas,aut falsitas inueniatur. siliquae vero
Poetis atque oratoribus ad effectus varios mouendos magis accommodata Nidentur .
. Oration perfectarum. J Seemia diuisio. J Oratio perfecta alia est enunciativa alia non enunciativa. Enunciativa. J Diaest oratio enunciativa vel indicatiua: quia enunciat Sindicat vcritatem aut falsitatem.
De propositione, eiusque secundum substantiam ditiisione, tum quid subiectum, S quid praedicatum..pRΟΡos ITIO est oratio vel u velfalsum significans. Eius Ῥιro prima quidem secundum substa tiam diuisio haec est,Propositiona alia Categorica eΠ, alia hypothetica. At de Θpothetica quidem alias intermi de Categorica ut coepimus prosequamur.Haec autem cst,quae duobus terminis perscitur, subiectoscilicet e praedicato,hoc est,quaesiimplicissimὰ constat ex nomine casus recti, eodemq;finito, ct verbo modi indicatiui, νt Aris toteles docet. Sunt qui praeter dRos
110쪽
dictos terminos,tertia his veluti parte adi ciant,nempe copulat qua Nocant verbalem. Et proinde propositione huismodi hocpabo illi definiui.Propositio Categorisa est, quae habet subiectum, prsdicatum, θε pula principales partes sui:νt huius nositionis, Ariastoteles docet, abiectus quide terminus est Aristoteles,
praedicatus vero verbum docet, os quod alterum cum
altero coniugit,copula cui dictum GP a recentioribus Nocatur,qvim ijdem deinde per resolutione verbi adiectivosi quod in huiusmodi propositionepraedicatur, ut eius verbi docet prodi ac patere aiunt, s ipsam propositionem protuleris, ristoteles est docens.Huius quippe propositionis Arinoteles Dbiectum est, docens praedicatum,es vero verbum, copular quasi vero hoc is , tum est docens, non multo restius praedicatum dicer eur.Subiectum porro id esse dicitur,de quo aliquo pradicatur:Praedicatu vero quod dicitur de subiecto C rerum quae Categorica dicta estpropositio voce Grincanica, Latina 2praedicando praedicativa seu predica- roria dicipotest, quando eadem utrobique segnificatio est,quippe quod Latinispraedico,boc Grecis est κατηγρία, qaod verbum es se alias accuso significat Graecis hominibus, apud pbilosophos tamen pro praedico acci-
itur. Vnde καr: oo iri Praedicamenta dicuntur, de
quibus tractatu superiori transegimus.
PRO Pos ITIO est oratis. J Apposite assignauit sinitionem propositionis per veru & falsum,quia fiunt finis propositionis.Saepe autem finitiones conliant causa finali Eius o v.JPrima haec diuisio vocatur secundu stibi antiam, quia in hac diuisione spectamus terminos simplices,a quibus t eius propositionis substantia si ita loqui liceat pendet.SΜ-