장음표시 사용
111쪽
qui. J C6.reprehendit eo, qui existutiane verbum stib stati-tiuum partem propositionisiilis me alii a sutaedio Seipraedicato, qliod perspicue salsiam est Ut enim compo situ tu haturale si liceat talagita paruis liferro coponitur ex duabus partibus scilicet,niateria &i ima. sic propositιo constat ex subiecto tanquam niateria,& prsdicito tauquam fotitia.'
Vtrum non nisi ex nomine verbo perfecta V consistat 'catio b ala ex selo etiam verboc . consistere aliquando Possit. .
Sed cfhoc loco quae 'ioy boritur non incommod AVtrum hau d Nnqtam aliter, quam ex nomine verbo plena perfecta oratiis, cuiui odi propositio est, 'eon stare queat,an ex solo hilastistbo aliquando ' Aule'
hunc quidem certum , νtique ex solo ad hunc moduli verbo,perfecti oratio , Oprop. sitio haberi potest , νt disputo,aut distulas. Quippe H in horum altero, quod quid primae personae est, subauditur protinus prono men ego, ac per hoc planu per se est, atque veritati aut fastati aeque obnoxis ,ita in altero, quod est person secundae acile intesti gitur tu,pronomen Unde tantundem poen)νalet,cA dicitur, dispMio,vel d1putas qzantum si dixeris,e eo dissuto,vel tu disputas hoc excepto quod quoties istiusmodipronominum expressio sit, to ties vel emphasis noratur,vel discretio aliqua intelligitur. Tertia vero verbi persona,quia non hi minis laseludi sed aliarii etiam rerum , ct Hac dicta fuerit,
112쪽
non continuo intelligitur,de quo dicatur,ita νt aut assi mari,aut negari possittacirco neque Neritati quefastati obnoxia est quare nec propositio ex ea sola consare νηquam potest , nisi fortὰ de eo dicatur de quo solo intelligi pol tu quod dicitur, ut eu dicimus, Plui
aut ni igitibρc quod dicitur , pluit aut ningit utrunq; rut verum essepotes , aut falsum , est per hoc negari aut mari, licet nihil addamus , quia notum en qui pluat aut ningat 'nepe Deus aut natura: m Nerὸ dicimus, distulat, aut legit, qui sequitur , in nusto horum cci tun siquid intelligitur. ma propter nec verumdiec falsum dici poten , quamuis etiam de homine
intelligi possit quod dicitur , distulati aut legit,aut lo
tes idcirco sub endum est nomen allauius hominis , Ni plenum sit quod disjur, Prima igitur . secunda Nerbipesquaiquia de homine tasum qi certo intesti guntur , idcirco sola dictapisiis i qui verum aut DL sum significarς. Tertia Neris persqna νerbii ut nec de solo intelligitur homne, ita' nec D dici potest,hac per hoc nec ear sola, nisi admodum rareter i dictum est
SED Ohoc loco J Ηceqii stio ex sit perioribus nascitur est qnim ex nomine,& verbo psi sedgm costare orationeda. aut is ut d huic loco ex perpendiculo repqg'are vides 'r Aristoteles quarto. cap.i lib. de inte pret/tione. Quo loco s cribit nornen, & verbum 3ictio rem esse stiluin Quo circa ex lioc verbo disputo, oratio ςonM- tui non putest. Id sc dissbluitur,nonyen aulaerblim, Ut per
113쪽
Quintilianus lib. 1 .cap. de virtutibus, & viiijs orationis ait: Soloecismus constat uno verbo non tame solo verbo. nisi ad aliud referatur. Id circosubdendum. J Mea quidem lententia Deus hic non est ita strictim intelligendus , ut in verbis secundet & tertis per ne quorum aetio seli uni conuenit,n , cesse sit certum, & singulare subiectum exprimere, ut perfecta constituatur oratio. Quinimo existimo hanc esse perfectam oratione legis,legit sine nulla homini, cxpressione. Nisi enim hoc fateamur no sibi costabit.Caesarilis hoc enim eodem eap. dixit disputo disputas esse persecta oratiouem.
Hrtim quoties ex nomine, & verbo propositio constituitur, ipsum nomen non alteriusquam recti casus esse possit. i ,
Rursiis O alia nunc emergit , pi cedenti haud multum absimilis, qua huiusmodi est. Vtrum nomen, ex quo cum verbo propositio conficitur, sola, recti casus esse debeat:an alterius quoque cuiuslbet obliqui casus esse possit. Huic quoque dubitationi ide Martinus subtiliter obueniens,ad hunc modii respondet bre. nissimcimbi vero verba inquit9illa sunt,que impers
nasia dicuntur, non iam ex recto casu sententia impi iurisitque propositis,sed alios casus recipit,vt d ptit tur eum dicitur,ut es impersonale verbum,plena omnino sententia est,si ablatiuu adiugas,ct per hoc affirmari aut nexari pol s,ut est, a Cicerone di stulatur, i Cicerone no distulatur.Et poenitet cu dicitur , plena qMoq; sententia est , si accusativum iurgas,ut est, Ciceronem poenitet: atque de aliis quoque impersonalibus verbis, quae Nel cum eisdem,νel cum alijs costruuntur casibus ad bunc modum dicendum est.' igitur quoties persio
114쪽
nate verbum est ex quo cu nominepropossum turrinum nomen rem casus clue oporte itano minus necesse est,quoties verbu impersionalefuerit, ut sit no-m3 casus obliqui, natura Nerbi id ita existo. Sed iam ad instituit m reuertamur, quonam modo proposivia secundum qualitatem diuidatur,deinceps dicamus.
AE Tio hic per diibnctionem diss0luiti r. i Elin verbo impersonali utimur, iacimen obliqui casus esse mtest, cuni peribnali,nonien recti casus crit.
De diuisione propositionis secundiun
Propositioitum itaque Categoricarum, alia quiadem qualitate, alip Nero quantitate differentes inusniuritur , Porro secundum qualitatem diserunt Lyuorum altera affirmativa est,altera negatiua..Hfirmarina quidem propositio est,in qua aliquid de aliquo p dicatioue enuntiatur, Vel in qua pryditatu af natur de subsedio t Plato Philosophus est. Natiua Nero, in qua aliquid ab aliquo praedicatione seiungi ur .Velisi qua praedicatum negatur de sublesto ut Plato .Fhi losophus non e i. Hic nanq; de Platone negatur philosophus, Nipraedicatu de subiecto apposito ad verbum substantiau/n quae viique potior pars praedicati eo negandi adverbio,euius quide haec vis esse perhibetur ut quicquidpostse inuenit,tollatprorsus,iscius on a
sitionum reponat. . PROPOR a Ti-M J Secuda lite diuisio propositi nis dicitur siccundum qualitatem, Quia, assiria alio & negatio ad qualitatem pertinent propon tionis . Nam secundulti variam verbi dispositioncha , var ue est modus enuntiat di. propositis. J Aristoteles primo de interpro lationa
115쪽
est enuninitio alii fustis de aliquo . Negatio.est enuntiatios alicuius ab aliquo MLenini in affirmatione praedicarum friNt-λ de 'subie Jwxi 'an pi fidi tun remouetur a subiecto. Interim tamen obteruandum eam est neSatiuam propositionem,iu oua vel bu' priiacipa synega
di pro sit*num hoc odo summitur , quod alia quis inde iniis aliae mer' singula 1. aru νὴ uscinivi; mimp
pria desci ptione bino iE explicemus oportet. Vniuer Ialis glirer propositio est quae trem Hirmandodumn
minus comviissi iis pniuersali determinatus ut omnis homo sapiens est,nullas homo sapiens est.2 articularis ver j sue affirmet, siue negeti particulariter tantum proponitiquam et alij da discribunt.Particularis p positiois,m qita subjcitur terminus communisset 'gnὸ payticulari det Wingius t quidami homo sapies es, quidam homo sapiens non est. Inde ita ruero est, quo p uniuersalit tis particlitaritatisve notet,iam Frinando quam negando profertur, vel cuius subieqctra terminus qUNullamnosumitur,ut bdmo sapiess,homo sapiens na est. Singularis porropropositio est. in qua desu id ,αμ tiri clulas m praedicatur
116쪽
idque tam affirma e tu negatiue t Socra teria bulat,ncrates non ambulat.Eandri, a tem nonnulli hoc
pacto describunt,Propositio singularis est in qua subila
citur terminussingularis ut certὰ communis, quimen singulariter teneatnr accipiaturq; , νt Socrates,
i AT v ERO.J Terita diuiso prop'stionis, quae dici secundunt quantitatem,quia a notis 'niuersalibus,aut pamticu laribus,propositionis pendet qualitas. VnmεHaliςHBr Mius Aristot.prinao eapite primo lib.prioru. Propositio Vnia uersalis ea, quae signineat omni, aut nulli in esse. Nam per hac significamus aliquid ad uniuersos, vel nullos pertinere, ut omnes. homines stini probi, nulli homines sunt pimbi. Particularis.J Sic Aristotcles particularis ip*sitio est, quae significat alicui, aut non alicui. in esse, ut quSdam 'oluptas eii bona,quedam voluptas non est bona. Ind jad Propositionidennita sic dicta est, quia nulIam habet certa qualia litatem,sed quandoque pro uniuersali,quandoque pro par ticulari accipi tur.Est igitur hec constituenda egii la. inando pridicatum necessario cum subiecto colit ret,pi opolitio itidesinitaprό uniuersali sumitur, ut iustitia est virtus , huic qui pollat omnis iustitia est virtus. Sed quado pr dicatum ter accidens,& non necessario dicitur de subiecto, atquipolet particulari vel indefinitae, ut homo est iustus, est eadem cum ista aliquis homo est iustus.
De tribus signis quaesitivis, quibus de ynaquaque
proposi tione quaerere contingat.
Cum igitur tres inopositionis differentis,ut dictum est, qua quidem sumuntur aut secundum substantiam, aut secundum qualitatem, aut secundum quatiatate tria quoque par est quaestiua signa conmodari, quibus apta elici tur responso ab eo qui de illis inter
117쪽
: rogatus fuerit. fiagne interrogatus quispiam quam: haec aut illa propositio apte conuenienterque reponde- bit quod sit Categorica vel bpoletica. Si νero ide de- jnde interroratur fuerit qualis sit cum quoque apte,re, spondebit,quod si Gyrmativa Nel negativa.Rursus au texus interrogetur quanta siti Vcite nimirum di haec interogati rei opo quadrabit, se dixerit,aut νniuers lis, aut particularis, aut indefinita , aut singularis. μη; hae quidem quanqua hortassis non tanti haben i turiνt negotium facessere debeant,eo tamen pertineret ridentur, Ni exercitati istis interrogatianeulis n ouitii huius artis veluti tyrones assuescan t paulatim proposi: tionum differentias internoscere,quod utiquς momentii non nihil habet ad ea,quae deincepi sequuntur planius percipienda.
C v M- eadmodum propositio tribus modis di
itiditur sic etiam tres sunt notae quaerendi Quod est pronun tiatuna prsdicatorum,vel coditionale,quale assirmativum, ' vel negativum quantum , uniuersale vel particulare, inde- sinitum aut singulare.
propositiones suis tenninu conue- niant quae non.
i Hactenus depropositione quae Categorica dicitur eiusq; partibus atque disertati s quibusdam e renat
Ni quibus ipsa praedita a sectionibus c quas passi
ii nes iuniores vocant9 ostenaamus,sdq: hae prae istis ii, uisione, propositiona aliaesunt, quae nulla terminorum participatione conueniunt , aliae sunt quae conueniunt si quidem, at no eae aequod T empe ex bis,aliae utroq; ter' mino participat,ut Plato philosophus est,Plato phil G sophus
118쪽
sopbus non est. Uo altero tantu ., qliod vim ruintribus modi fieri constat: quippe Giris mel communis iste terminus in τὸ propositioinsubi cu impraedicatur in alterq,velE aelcat in V a 7 Nel in utraq; subucitur. Communem uiem terminum hic nuc voco
non eum qui de pluribus praedicaripossit,sed qui insu
gulis hoc pacto participotibus nostitionibus reperia-- tu; Ueru enim Nero de his propositionibus, quae altero te)Mino vel neutro participqnt, nihil ad praesens e cuni de his solunt hoc loco agatur propositi ovibus, qutroq; termino coueniunt.id quod duobus fit modis: aut enim ordine eodenhaut per ordinis commytationem.Eodem quidem ordine participat Dis terminis, quae de eodem subiecto idem provinciant predicatimLPer ordinis Nero commutationentiquoties qui in una Iὴbiectus sterminus, in altera sit terminus praedicatus, vi omne i strem es bonum, or quoddam bonum siustunt. Caet te vim, ut ex ordinis quidem commutatione conuerso propositionum,colligitur, de qua no multo post dicetur. ita eae eonstantia ordinis propositionum sumitur oppositio, de qm primum hic nunc dicamus. γH A c T E N v s de pripositionc C sarius examinaturuspmpositionum oppositioneiu,triplicem proponit aliam diauisionem. Piopositionum qu Sdam utroquς termino parti-lcipant,ut Temperantia ess virtu iI perantia non est virtus, S secundu lianc speciena vcra sumitur oppositio propositio-nti, a vaec an neutro tormino participant, ut iustitia est vie '
tus.Τemperantia non est vituperanda. Quedam altero te mino coueniunt tantum,ut virtus est laudanda virtus, non
est vitti perada. Secundum haec duo ultima membra nulla minitur propositionum oppositio.
119쪽
, Pe QNositione propos sentim Catego-Prόpositi omim igitur Categoricarum utroque termino eodem ordine participantium , aliae quid contrariae sunt alis subcontrariae aliae contradictoriae. aliae verosubalte nae . Conti aeriae se propositiiones uniuersalis,alia quidem a Frinatiua lia,Nero ne gallu eiusdemsubiecti pariter Opredicati,ut omni homo iustus est,nustus homo iustiis est Subcotrariae me ro propositiones,duaparticulare , altera quidem affirmativa,altera Nero negatiua,eiusdem bis' pariter predicatirut quida homo iustus est,quidam homo iusus non est. Contradictoriae autem proposimnes duae. mniuersalis ct particularis: uniuersalis quidem assim
maliva, particularis vero negativa, vel uniuersalis quide ne tisarparticularis vero affirmativa, eius
subiecti pariter praedicati, ut omnis homo iustus est. ita homo iustus no est:ν ullus homo iustus est, quidam homo iustus est. Subasterna porro sunt propo-
Diones duae,ambae quidem aut affirmatilsae,aut negarisaer sed ex his altera quide un-rsalis est,altera Ῥωro particularis,eiusdem subiecti pariter, praedicati,,t omnis homo iustus es,quidam homo iustus in, vecnullus homo iustui est,quid homo iustus no est, πο :fitio igitur est,ut ex praedictis vate duaru propositionum Cate roricarum repugnantia quaedam, vel qualia rate tanira,vel qualitatς tantii, 'el γalitate siles quantitate. ties en sibi inuice aduersantur dicta
categoricaepropositioncs. uuarum quidem oppo tio,
120쪽
Yt veluti oculis exposita habeatur si aram ex quatuor angulis constitutam , subiacere nongravabor.s P R o p o s I Ti o M v M Diuidit eas propositione suscosentiunt in utroque termino,in contrarias, contradiet nas,subalternas,& sib cotrarias. Finitiones harum ex finitionibus propositionis uniuersalis , particularis indefinitae, perspiciaae sint. Toties enim. Caesarius hoc loco comunem Philotiphorum scolam secutus est. Aristoteles autem xv. capcij. priorum constituit quatuor oppositiones secundum locutionem & voce secundum veritatem duas tantsi contrarias&contradictorias. Subcontratriae enim & subalternae non sunt proprie oppositi,quia possunt simul esse vers. S quens figura propositibnum optositarum pugnam,in qua titate,& qualitate perspicue olfendit.
9mnis homo Nullus homo iustus est Contrariae iustus est. De triplici propositionum triateria. SED priusquam harum inter se oppositarum propositionum leges cquas vocant9 exponamus, commo-