장음표시 사용
621쪽
per hoc capitulo latissmum exaraUit bbrum, in quo Origenis, is teterum sententiam est secutus st Si igitur me reprehendis errantem, parere me quaeso errare cum taliabus ; ἐν cum me erroris mei multos scios babere perspexeris , tu teritatis tuae Diatem unum ad ipulatorem proferre debebis.
III. Reponit S. Augustio us secum sentire Cyprianum , Ambrosium , & unum pro omnibus Paulum Apostolum. Haec enim habet epist. XI κ. post medium. Fiatiatas a me ut aliquem saltem unum ostendam, cuius in hac re sententiam sim secutus ;eum tu tam plures nominatuu commemoraUeris, qui te in eo quod ad ruis, praee e-νunt; petens ut in eo fi te reprebendo errantem, patiar te errare cum talibus; quorum ego fateor neminem legi. Sed, cum sint ferme sex, vel septem, borum quatuον
auctoritatem tu quoque infringis . Nam Laodicenum, eatus nomen taces, de Eeiae dicis nuper egressum. Alexandrum autem Ueterem haereticum, Origenem vero, ae Diomum νeprehensos abs te lego in recentioribus opusculis tuis, Θ non mediocriter, nec meis diocribas quoionibus, quamvis Prigenem mirabiliter ante lactaveris. Cum his ergo eris
rare puto quia nee te ipse patieris I quamvis hoc perinde dicatur, ae fi in hac sententia non erraverint. Nam quis est qui se velit eum quolibet errare Tres igitur restant, Eusebius Emissenus, Theodorus Heracleotes , qaem paulgo post commemoras, Ioannes, qui dudum in pontificasi gradu Constantinopolitanam rexit Ecclesiam. Porro , fi quaeras, vel recolas quid bine senserit noster Ambrosias , quid noster itidem Cyprianus, invenies fortasse nec nobis defuisse quos in eo quod asserimus, sequeremur. Quamquam , sicut
paulgo ante dixi, tantammodo scripturis canonicis hanc ingenuam debeam servitutem qua eas solas ita sequar , ut eo eriptores earum nihil in eis omnino errasse, nihil faliariter posuisse non dubitem. Proinde, eam quisero tertium, ut tres etiam ego tribus opponam, possem quidem, uι arbitror, facile reperire, si musta legissem. Verumtamen ipse mihi pro bis Omnibus, immo supra bos omnes , Apostolus Pausus Occur-νit. Ad ipsum confugio.
IV. In Augustiui sententiam tandem eoncessit Hieronymus, ut Augustinus ipso testatur epist. clx. inquiens : sed quid bive diutius , eum de hae quastione inter nore φ, Nenerabilis Frater Hieronymut fatis litterisum egerimus : ἐν in hoc opero receηtssimo, quod sub nomine Critoboli adversus Petistium modo edidit , eamdem de ista re gesta , dictisque apostoficis gententiam tenuit , εurem beatitami Cypriani etiam ηεν secuti sumas . Quid quod Hieronymus ipse in citata sua epist. xi. sub initium testatus est, se non propria in hae quaestione , sed Origenis , Chrysostomi, ali rumquT Graecorum Patrum sensa promere. Si quid sinquit represensione dignum
P ta Maa in explanatione nostra, eruditionis tuae fuerat quarere, utrum ea qus scripsimus, baberentuν in Graecis ; ut . si illi non dixissent , tunc meam proprie senιe i iam eo demnares, praeserIius eum libera in praefatione confessus fim, Origenis commeettiarios me esse secutum , is tu mea, veI aliena dictasse. . . . Ex quo seudi, me
622쪽
DIS S.I. DE FALSO TEST . oec. 19 τ
ηιου eae definito id defendere quod tu Grarcis legeram .... ut lectoris arbiιrio derelis querem, utrum probanda essent, an improbanda.
V. Hine colligas velim, Graecos, quos inter Ioannem Chrysostomum, licita imterdum docuisse mendacia . Chrysostomi textus sunt apertissimi locis supra Iauda tis. Hieronymus Ipalam testatur , Chrysostomum Origenis sententiam fuisse iseu tum, & pro .mendaciis stetisse . Aquam itaque cribro hauriunt qui de hoe lapsu purgare Chrysostomum contendunt. Idque evidentius adhuc evincerem, si instituti ratio serret. Cassianus quoque mendaciorum patrocinium suscepit collat. xv D. Ue rumIde his plusquam satis. Lege quae fusius hoc de argumento disputata sunt in secundum Decalogi praeceptum .
L. R AEEndacia mala esse, & suapte natura peccata , Catholici omnes docent 1VI Illud nune in quaestionem vocatur , sint ne mendacia omnia peccata
gravia, seu morti sera. II. Quaest. I. Mendacium iocosum, is officiosum est ne peccatum mortale e Resp. Sententia negans communis est. Neutrum quippe ex his mendaciis caritati opponiatur; cum nullum inserat proximo nocumentum, sed e contrario potius utilitatem, aut oblectationem. Nemo D. Thoma clarius, & enucleatius hane sententiam eriplicuit . Inquit ergo a. a. quaest. cx. art. q. Tereatum mortale proprie es quod repugnat earitati , per quam anima vivit Deo coniuncta , ut dictum est . Potest autem mendacium contrariari caritati tripliciter : uno modo secundum se; alio modo Deu dum finem intentum tertio modo per accidens. Secundum se quirim caritati contrariatur ex ipse falsa significatione. Quae quidem, si fit eirea res divinas, eontrariatur
caritati Dei, euius veritatem aliquis tali mendacio occultat, vel eorrumpit. Unde huiusmodi mendacium non olum opponitur Tirtuti veritatis aI. earitatis sed etiam virtuti fidei. On religionis. Et ideo hoc mendacium est gravissimum , is mortale. Si vero falsa fient alio fit circa aliquid cuius eunitio pertineat ad hominis bonum .
puta quae pertineat ad perfectionem scientiae, is informationem morum; tale menda-eium , inquantum infert damnum falsae opinionis proximo, contrariatur earitati quantum ad dilectionem proximi . Unde est peeeatum mortale . Si vero falsa opinio, ex mendacio generata, fit eirca aliquid de quo non referor, utrum sic, vel aliter euηο- statur; tunc ex tali mendaeio non damnificatur proximus e sicut si quis fallistus in aliquibus particularibus eontingentibus , ad se non pertinentibus . Unde tale menda elum secundum se non est peccatum mortale . Ratione vero finis intenti aliquod men Tom. In Pp ira ιtt-
623쪽
. dacium contrariatur caritati : pura quod dicitur Gut in iniuriam Dei ; quod δε ejes peccatum mortale , utpote religioni contrari m : aut in nommentum proximi, quantum ad personam , aeivitiax, Te famam λ ἐπ' Me etiam est preeatum mortale, eum noeere preximo fit peccatum mortale. Ex Dis gutem intentione pereati mortalii aliquis mortaliter peccat. Si vero mis intentus non D contrarius caritari, nee mem cium secundum hanc ratioMem erit peccatum mortale I sicut apparet ἐπ mendaeuioeos, in quo intexditur aliqua levis delectatio; ἐν in mendacio officios, in quo iis tenditur etiam Etilitas proximi. Per accidens autem potes contrariari eaνitati ratio ne scandali, vel cuiuscumque damni eo equentis : is sic erit etiam peceatum moritate , dum scilicet aliquis non veretur propter scandalum publice mentiri . Animad vertenda sunt ultima Angeliei verba, quibus asseritur mendacia interdum ob stan datum audientium crimina esse mortifera . Quare Magister Sententiarum in ΠList. xxxv I II. docet, mendacia iocosa in viris persectis peccata esse mortalia. Et Oiliensis in Sum. Lib. V. tit. de paenit. is remi . s. suae interrogationes sustinet , consuetudinem mentiendi iocose peccatum esse mortale . Tametsi haec sententia
communiter reiiciatur, tamen summa diligentia Religiosi potissimum a quo m-que mendacio , sive iocoso sive ossicioso, temperare sibi debent. Quandoquidem etsi verum habeat quod frequentia, & continuata transgresso peccandi venialiter, non immutat ipsius peccati naturam ; de hoc ipso tamen dubitant nonnulli. Ceterum simul verum est mendacia etiam iocosa, vel ossiciosa a Religiosis prolata , non ex fragilitate, & subreptione, proprioque amore mentem fascinante , & linguam seducente, sed ex habitu, consuetudineque , scandalum parere laicis . Nee immerito isti scandalum patiuntur. Quid enim magis indecens quam Sacerdotem passim mendaciorum fuligine labia polluere sua, quibus sancitam Evangelium qu tidie recitat, sacratumque Christi corpus percipit 3 D. Bernardus clamat, nugas in ore laicorum nugas esse, in ore Sacerdotum sacrilegia . Vitandum ergo scandalum
istud est , & in sermone quolibet sinceritas illa servanda quam ct natura ipsa, &evangelica lex praescribunt. III. Oppones. Psalmista inquit Psal. v. Perdes Omnes qui sequuntur mendacium. Et Salomon Sap. I. Os quod mentitur, occidis animam . Accedit mendacium eme contra octavum decalogicae legis mandatum. Quod autem cum mandatis Decal gi pugnat, peccatum mortale est . Respondet Augustinus in commentariis super illum versiculum , Perdes omnes qui loquuntur mendacium. ,, Duo sunt mendacio- is rum genera, in quibus non est magna culpa; sed tamen non sunt sine culpa : cum aut iocamur, aut proximo consulendo mentimur. Nec status , aut sanctitas personae, scandalo sublato, essiciunt ut peccata venialia immigrent in mortalia. Apostolus Ioannes Dis. I. cap. t. inquit : Si dixerimus quoniam peccatum
κοn habemus, tu nos seducimus, is veritas in nobis non est. Sermonem hic habere
624쪽
Evangelistam de peccatis venialibus, adfirmant Interpretes omnes. Non ergo vel in ipsis viris persectis iocosa mendacia crimina sunt mortifera. Scandalum tamen isti frequentius ingerunt, si sermonis Versutiam, dc fraudulentiam praeserant. VI. Quaest. IL EF ne omne mendacium perniciosum peccatum mortale e Resp. Genere suo peccatum Ietale est; sed ob materiae parvitatem, ut cetera crimina, veniale evadit. Porro quod genere suo sit peccatum mortale, patet ex Angelico euius textum descripsi supra. Nam mendacium, si sit in materia fidei, & m rum, ut si doceatur licitum adulterium, furtum, periurium , & cetera id genus quod mendacium , inquit Angelicus loci cit. non modo dilectioni Dei , verum etiam fidei, & religioni adversatur) peccatum est gravissimum. Simile grave erimen perpetrant Concionatores narrantes ficta miracula , salsas indulgentias', vel apocryphas reliquias distribuentes : quoniam verbum Dei adulterant , vera mira cula salsis immixta suspecta reddunt, religionem ludibrio exponunt . Mendacium perniciosum proximo non solum est contra caritatem, sed etiam contra iustitiam; ut si salsum erimen illi imponas, aut mendacio illius auferre bona studeas . I circo obligat ad restitutionem tum famae, tum bonorum temporalium. Porro hoc mendacium perniciosum, quod genere suo est peccatum mortale , fieri veniale potest vel ob subreptionem, seu impersectam deliberationem, vel ob materiae le
V. aest. III. Mendaciam rei renere suo levis, fi fiat in confessione, est ne pereatum
mortalest Resp. Sermo non est de peccato veniali, quod sit tota & unica materia consessionis e quoniam planum est tune fore peccatum mortale . Nullum enim esset sacramentum ex desectu materiae. Confiteris leve furtum, quod reapse nota perpetrasti. Forma sacramentalis tune nullam habet materiam veram ; cum is
tum consessiam salsum sit. Mendacium itaque, quod subsicitur praesenti quaestioni, nou spectat peccatum quod sit uniea , & sola materia consessionis ; sed respirit
liquam levem peccatorum cireum stantiam e puta, interrogaris a Consessario a merum peccatorum venialium, & tu deliberate auges, aut diminuis numerum ἔinter confitendum aliquod intermisces mendacium leve. De hoe mendacio :sermo nobis est. VI. Disputant in utramque partem Theologi . Sententiam adfirmantem defendunt Caietanus 2. a. quaest. lxxx. an. r. ad 3. Sylvester verba Mendacium quaest. M. allegantque primum auctoritatem S. Thomae, qui 2. a. quo. II1X. art. I. ad
3. haec scribit : Illa qui mentitur in iudicio, se excusando, facit tu contra dilectionem Dei, euius est iudicium, contra diuctionem proximi, tum ex parte lassicis, cui diabitum negat, tum ex parte aerusatoris, qui punitar, fi in probatione demiat . Ergo qui in consessione sacramentali mendacium profert, laedit dilectionem Dei, euius est iudicium sacramentale; atque adeo graviter peccat. Deinde mendacium leve
625쪽
in iuramento assertorio est peccatum mortale, ut Patet ex hae proposidione damnata ab Innocentio XI. Vocare Deum in testem mendacii Levis, non est tanta irreverentia, propter quam velit, aut possit damnare hominem. Ergo idem dieendum demendacio levi in consessione prolato. Item qui inter quatuor hostias triticeas unam poneret hordeaceam, peccaret mortale crimen, quod subiiceret conseerationi materiam ineptam, seu sallam. Ergo peccabit ' itidem mortaliter qui data opera addet in consessione peccatum quod non secit, aut negabit quod commisit. VII. Sententia negans his nititur rationum momentis. Poenitens , rogatus a Consessario, utrum haec, aut alia perpetraverit, potest ea silere, si fuerint venia lia , eo quod non sint haec necessaria , sed libera consessionis materia . Quod si confiteatur aliquod veniale quod non commisit , aut neget commissum , si alia confiteatur, nullam irrogat sacramento iniuriam; cum iam materiam necessariam,& congruam subiiciat potestati clavium, super quam cadat absolutio sacramentalis. Neque peccat in Consessarium. Is quippe ius habet ad interrogandum poenitentem in omnibus quae valorem spectant sacramenti, aut quae necessaria sunt,
ut cognoscatur poenitentis status. Peccata autem venialia nee ossiciunt valori sacramenti, nec statum occultant poenitentis, quatenus necessario aperiendum Confessario. Ergo nec sacramento, nec Consessario mendacium leve gravem inseri iniuriam . Accedit quod si mendacium leve peccatum grave esset in poenitente, grave itidem esset in Consessario; cum non minus hic quam ille teneatur veritatem in laseo illo tribunali inviolatam custodire . Quis porro dixerit, Consessarium mortaliter peccare, si mendacium leve in tribunali protulerit 3 Ergo idem dicendum de poenitente. Postremo, quamquam proserre mendacium in iudicio, sive interiori, sive exteriori, sit peccatum genere suo mortale; tamen Ob materiae parvitatem to fieri potest. Nam etiam in religionis negotio parvitas materiae reperitur I ut Patet in illo qui obulum surripit in loco saero. Sed etiam in sacramento poenitentiae peccatum veniale, quando alia subiiciuntur clavibus, parva materia est. Ergo mendacium rei levis etiam in sacramento poenitentiae est leve peccatum. Hanc sententiam defendunt Sotus Lib. V. de iust. quaest. v r. art. r. & in relectis de teg. se
memb. a. quos. V M. concl. 2. Banne E a. a. quaest. Ix. IX. art. a. p. a. dub. I. Valentia
Tom. III. disp. v. quoe'κ m. panet. I. Na Uarrus in Manuali cap. xv m. num. 3Lugo de poenit. dis xv I. see. 2. num .99. Salmanticenses Scholastici Tom. XII. pari. II. tract. xXIV. nam. I r. b I a. Salmanticenses MorZles tradi. Axv II. cap. II. punctis
VIII. Ad primum argumentum prioris sententiae respondent recensiti Theologi , D- Thomam sermonem habere de materia necessaria, quam reus confiteri tenetur , dc iudex facultatem habet interrogandi. Consessarius autem ius non habet interrogandi Pinnitentem de meccatis venialibus, nec poenitens tenetur ea lateri . Se
626쪽
DIS S. I. DE FALSO TEST . oec. 6or
eundum argumentum seipso corruit. Nam in iuramento Deus vocatur in testen mendacii, quod gravissimam prodit iniuriam : & mendacium leve est materia iuramenti assertorii. At , 'dum mendacium Prosertur in confessione, nec Deus in testem mendacii adducitur, nec sacramentum iniuria assicitur e nam alia peccata manifestantur, ne forma absolutionis salsa evadat. In tertio argumento disparitas patet. Nam hostia hordeacea suapte natura materia gravis est respectu Euchariastiae sacramenti ; & gravissimam iniuriam irrogaret sacramento, dc idololatriae cri men induceret. Hostiae enim plures consecrantur , ut populo distribuantur , &publicae adorationi proponantur. IIostia ergo hordeacea adorationi proposita cultum sitsciperet latriae a populo fideli. Hoc gravissimum crimen perpetraret qui talem hostiam consecrandam Sacerdoti dolose supponeret. Nil simile sequitur in mendacio levi. IX. Haec secunda sententia probabilior videtur. Aliqua tamen addenda explanatio est. Si poenitens prava venialium consuetudine inquinatus teneretur, dc r gatus a Consessario hanc negaret consuetudinem, non video cur a gravi culpa liaberari posset. Verum utique habet, hanc venialium assuetudinem non esse absoluiste mortiferam. At nemo iure inficias ire valet , plurimum illam conducere ad statum poenitentis dignoscendum. Nemo in doctrina Patrum versatus , dc experientia edoctus, negaverit, hanc animi habitudinem periculi plenam esse , ultimamque ad mortalem animae statum dispositionem. .Quare , ut paucis rem per stringam, mihi dicendum videtur, graviter non delinquere poenitentem, si aliquod veniale Peccatum mendacio neget, vel adfirmet in consessione a sacro ministro rogatus. A gravi autem, seu letali culpa eumdem haud absolverem , . si assuetus venialiter delinquere, & pravo harum culparum habitu inquinatus , Consessario interroganti hunc suum statum mendacio Occultaret. Quoniam tum grave detriis mentum, & periculum extremae spiritualis ruinae propriae animae intentaret , dcclavium potestati iniuriam inferret . Quamvis enim sacer minister iure cogendi poenitentem ad manifestanda venialia sit destitutus; tamen ius habet cognoscendi poenitentis statum, & dispositiones illas quae proxime , & non remote tantum , ad aeternam mortem viam parant. Porro convenit penes omnes , habitum culpa rum venialium proximam esse viam, ac dispositionem ad mortalia flagitia . Ergo hanc multitudinem, sive habitum peccandi venialiter in sacro tribunali mendacio celare, & intra proprium sinum fovere nec rationi, nec christianae doctrinae vi
627쪽
TEMERARIO. CAPUT I. suid sit bonor, ει fama; oe qua ratione disserant.
I. UM detractio honorem, dc famam laedat, ac pessumdet , recta dispa-st tandi ratio postulat ut, priusquam detractionis naturam, dc malitiam I prodamus, bonum quod aufert, manifestemus. Bonum istud in hon
re , & fama situm est. De his ergo primum omnium differendum. II. Quaest. Quid fit bonor e Resp. Finitio quam exhibet D. Thomas a. a. quaestae I I r. t. a. haec est : Ηοπον nihil aliud est quam quaedam protesatio de excellantia bonitatis aluuius. Verus igitur, & non sucatus honor importat in persona honoranda excellentiam aliquam. Aliquam dico, quia haud requiritur ut qui honoratur , praestantior sit honorantes sed satis est ut absolute aliqua sit praerogativa ornatus, aut comparate ad aliquos. Sic enim pergit Angelicus loci cit. Potest autem asse ius excellentia eo derari non olum per eo arationem ad bonorantem , at scilicet fit excenentior eo qui bonorat, sed etiam feeundum se, Us per comparationem ad alisu albos. Et seeundum hae bonor sempeν debetur alicui propter aliquam excellantiam , Nus peruritatem. 2, on enim oportet quod itu qui honoratur, fit excellentios hosorante,θῶ forte quibusdam aliis, ves etiam ipso bono ante quantum ad aliquid , is non fimpsiciter. In honorante requiritur opinio, seu persuasio talis excellentiae, & eiusdem protestatio, quae signis exterioribus, nempe verbis, vel lactis, manifestari debet ' Honor absolute absque reverentia, & submissione consistit. Reverentia enim aut est principium impellens ad honorandum, aut est finis eiusdem . Deus Sanctos honorat, quin illos colat, aut revereatur. Et superiores honorant inferiores , nec tamen illis se submittunt, aut illos reverentur . Honor frequentissime est etiam inter aequales, ut suadet Paulus Apostolus ad Rom. x II. Honore invicem praveis
III. Fama a Dado nuneupatur. Sita est potissimum in interiori iudicio , seu Opinione probitatis, aut iniquitatis personarum. Fama quippe tum in bonam, tum in malam partem usurpatur. In bonam partem accepta sic a Theologis definitur: Disiligod by COOolet
628쪽
Est e ra ista notitia quam alii de nobis babent. Istius famae materia primario est vita bene morata, & virtutibus instructa. Materia secundaria sunt aliae praeroga livae scientiarum, eruditionis, nobilitatis , peritiae in artibus, idque genus similia. Iv. Fama, ct honor interdum simul, interdum separatim consistunt . Homines virtutibus, divitiis, nobilitate, aliisque dotibus decorati & fama clarent, de simul honoris tributa recipiunt. Contra Plures honorantur propter divitias, aut sanguianis nobilitatem, aut Potentiam, qui tamen vitiorum infamia laborant . plures econtrario privati virtutum , & sanctitatis fama splendent, nihilominus latitant in angulis, dc honorum signis carent. Hine est quod quis adversus honorem , secus adversus famam, peccare valet; ut si aliquem alapa, vel suste percutiat oeculte,
V. Fama pretiosior honore est. Illa quippe in Interna opinione, seu existimati ne; hie in externa testificatione residet. Fama suapte natura morum probitate , de aliis praerogativis nititur. Honor saepe vitiosis, de steteratis tribuitur: abstrahit enim a vera probitate, dc dignItate illius qui honoratur. Porro multo excellentius bonum est interna, de sineera persuasio quam homines de tua habent probitate , quamst externa, saepe mendax, dc simulata testificatio de tua excellentia. Verum , quia internae hominum persuasiones, & perceptiones minime videntur ; hinc est quod plus gaudere homines solent de exteriori testificatione quam de interiori
existimatione. Sed hoe evenit, quia tunc honorem cum fama permiscent, de confundunt, atque pro eodem accipiunt; aut saltem honoris externa insignia reputant ceu interioris existimationis argumenta . Idcirco namque se honorari ab hominibus reputant ob optimae famae opinionem, quam in illorum a quibus h norantur, mente possidere credunt. Ne multa, signa honoris fructus bonae famae, qua apud honorantes fruuntur, ex Istimant. Hinc Philosophi , & Doctores eo m- muniter dicunt, honorem esse bonorum maximum, nihilque in eiusdem comparatione esse divitias, dc Principatus, quae propter honorem optanda sunt. De hon re enim loquuntur, ut famam ineludit. Immo Spiritus sanctus , non honori , sed famae tribuit indicatas praerogativas. Inquit enim : Melius est nomen bonum quam divitiae multae : Prov. xxi I. 8c Ecelesiastici xli. Curam habe de bona nomine e hoe enim magis permaηebit tibi quam mille thesauri pretios, is magni . Bouum nomen pro ipsa fama, seu propriae probitatis elara notitia hie aeeipitur; secus pro hon re, qui interdum est fructus istius boni nominis, de frequentius mendacis simulationis, vanaeque ostentationis abortus. Quare duplex distingui honor potest : alterest verus, virtute dc probitate nixus; alter commentitius de vanus, hominum pinione confictus. Hune contemnendum, illum custodiendum Scriptura praedicat . Iterum insta de obligatione conservandi proprium honorem, proximumque honorandi sermo redibit. C Α-
629쪽
I. ontumeliae definitio sumitur ex S. Thoma a. a. quaest. lxx M. art. r. De. is honoratio alicuius per verba, quibus id quod est contra bonorem illius, deducitur in notitiam eius, is aliorum. Contumelia differt a detractione duplici pacto .
Contumelia primario, & per se in verbis, in faciem hominis prolatis, sita est. Si
quae proximo obiectas, peccata sunt, ut si dicas, Tu es latro, morebus , mendax ;dicitur contumelia . Si desectus sunt naturales, ut si exprobres, Tu es stultus , tae eas, surdus, gibbus, claudus; vocatur conUicium. Si in memoriam eidem revoce, praeteritam indigentiam, beneficia illi praestita; improperium appellatur . Quamvis saepe ex his unum pro alio accipiatur. Differt quoque a detractione , quod haec famae, illa honori deroget. Haec sunt D. Thomae verba 2. a. quaest. lxx m. art. r. Deiractio differt a contumelia dupliciter . Uno modo quantum ad modum proponendi merba, quia scilicet contumeliosus manifeste contra aliquem loquitur , detractor autem occulte. Alio modo quantum ad finem intentum , fixe quantum ad nocumentum illatum, quia stificet contumeliosus derogat bonori, detractor famae. Notio itaque contumeliae essentialis est, quod per se proseratur in faciem proximi. Natura e contrario detractionis est, quod sit in absentia eiusdem . Advertit tamen D. Thomas a. a. qu est. lxx D. art. I. quod contumelia etiam factis irrogari quandoque potest . Trimen , quia etiam per facta aliqua significatur aliquid, quae in hoc quod significant, babent vim verborum significantium I inde est quod contumelia extens nomine etiam in factis dieitur. II. Quaest. I. Contumelia est ne genere suo peccatum mortale e Resp. Adfirmat D. Thomas , eo quod laedit honorem , honum suapte natura pretiosum . Contingit
Vero esse veniale , tum respectu honoris , qui leviter laeditur, tum ex intentionstim properantis, qui interdum aut ex subreptione verbum contumeliosum profert aut correctionis cauta; seu, non ut honorem laedat, sed ut emendationem procuret proximi sui : quod frequenter locum habet in superioribus respectu subditorum.
Haec sunt verba Angelici a. a. quaest. lxx D. art. 2. In peccatis. verborum maxime considerandum videtur , ex quo affectu aliquis verba proferat. Cum ergo eonvicium, seu contumelia de sui ratione importet quamdam debonorationem, si intentio proferen ι is ad hoc feratur , ut per Uerba quae profert , bonorem alterius auferat; hoc proprie, is per se est dicere convicium, vel contumesiam : ἐθ' hoc est peceatum mort te, non minus quam furtum, veI rapina. Non exim minus homo amat suum bonorem quam rem possessam. Si vero asequis Terbum convicii, veI contumeliae alteri dixerit,
630쪽
non tamen animo dehonorandi , sed forte propter correctionem , ves propter aliquid huiusmodi; non dicit convicium, vel contumeliam formaliter is per se, sed per accidens is materiaΓων; inquantum scilicet dicit id quod potest esse eonvicium, vel eontumelia : unde hec potest esse quandoque peccatum veniale , quandoque autem absque omni peccato. In quo tamen necessaria est discretio , ut moderate homo talibus merbis utatur r quia posset esse ita grave convicium, quod per incautelam prolatum auferret honorem eius contra quem proferretur : ἐν tune posset homo peccare mortaliter, etiamsimis intenderet debonorationem alterius ; sicut etiam si aliquis incaute alium ex ludo
percutiens graviter laedat, culpa non caret.
III. Advertit tamen Angelicus ibidem, obiurgationes contumeliosas cautione magna adhibendas esse. Lucrandus stater est benignitate, & blando sermone , si fieri potest. Urgente dumtaxat necessitate, omissis suavitate, severa obiurgatio adhibenda est; si tamen prudenter praesumatur quod hac via serustus correctionis si obtinendus. Quandoque etiam adhiberi obiurgatio contumeliosa potest ad infringendam pervicacem alterius audaciam , dc ad superbiam deprimendam , ac in aliorum exemplum, dc instructionem . Ad secundum , inquit Angelicus, dicendum, qaρd fictit licitum es aliquem verberare , HI in rebus damnificare causa disciplinae ; ita etiam ea a disciplinae potes aliquis alteri, quem debet corrigere, verbum aliquod con vicissim dicere. Et hoc modo Dominus discipulos vocavit sustos : ἐν Apostolus Ga. latas infensatos. Tamen, sicut dicit Augustinus in Lib. II. de sermone Domini in monte , raro, In ex magna neeristate obiurgationes sunt adbibendae; in quibus non nobis , sed ut Domino serviatur, ingemus. IV. Quaest. II. Perferre ue patienter vir ebrisianus debet contumelias sibi illatas ρResp. Tolerantia contumeliarum, dc improperiorum est veluti character christianae professionis. Sed duplex distinguenda tolerantia est . Altera in praeparatione animi, qua nempe homo paratus est contumelias, & iniurias ob Christi amorem perferre, quoties id expediens ad Dei gloriam, propriam salutem, & proximi aedificationem iudicaverit. Altera actualis, seu qua homo reipsa tolerat iniurias irrogatas. Prior semper necessaria Christiano est; altera non semper, sed prout consentaneum proximi utilitati, & bono communi existimatur. S. Thomas enucleate de
more haec omnia tradit a. a. quaest. lxx I I. art. 3. his verbis. Sicut patientia necessa ria est .in his quae contra nos fiunt, ita etiam in his quae eontra nos dicuntuν. Pr repta autem patientiae in bis quae contra nos fiunt , fant in praeparatione animi babenda , ficut August. in Lib. I. de Ser. Domini in monte exponit illud praeceptum Domini : Si quis percusserit te in unam maxillam , praebe ei & aliam : ut Ietheet homo fit paratus bor facere , fi opus fuerit . Plon tamen boe se et tenetur facere actu : quia nee ipse Dominus hoc fecit; sed eum suscepisset alapam, dixit : Quid me
caedis ur habetur Ioannis xv m. Et ideo etiam circa verba contumeliosa , quae comtra