장음표시 사용
631쪽
tr a nos diruntur, es idem intelligendum. Tenemur enim habere animum paratam adeontumelias tolerandas , si expediens fuerit . Quo doque tamen oportet ut contumea iam illatam repet mus , maxime propter das . Primo quidem propter bonum eius qui eantumeliam infert, ut Uidelicet eius audacia reprimatar, ἐν de eetera talia non attentet, fecundum illud Proverb. xxv I. Responde stulto iuxta stultitiam suam, ne sibi sapiens videatur. Alio modo propter bonam multorum , quorum profectas impe,ditur propter eontumelias nobis illatas. Unde Gregorius dicit super Ezecbiel. bom. ix. Hi
quorum vita in exemplo imitationis es posita, debeat, fi possunt, detrabeηtiam sibi ve=ba
compescere; ne eorum praedicationem non audiant qui audire poterant, ἐν ita in pratis moribus remanentes bene viveve eontemnant . Plura Sanctorum exempla allegat S.
Thomas Uuse. xix. quibus evincit, viros apostolicos frequenter restitisse contum liis , & imposturis , atque apologeticos libros scripsisse , ut suam defenderent saiamam. Advertit tamen, in spiritu lenitatis , ct mansuetudinis id praestandum esse. Haec enim scribit quodlib. x. art. I 3. Quod utrumque, sciacet ἐν contemptus famae, is appetitus, potest esse laudabile, is vitiosum . Fama enim non est necessaria homini propter seipsum , sed propter proximum aedificandum . Appetere ergo famam propter proximum , earitas es ; anetere vero propter se sum , ad inanem gloriam pertinet. E converso contemptus fama ratione sui ipsius, bamilitar es; ratione vera proximi, ignavia, is erudelitas. V. Utrum contumeliarum tolerantia, an earumdem impugnatio expedientior in praxi sit, diiudicari nequit, nisi plures eircumstantiae consulantur , qualitas scilicet
personae cui irrogatur contumelia, conditio personae Conviciantis, natura contumeliae, & alia huiusmodi. Quando prudenter praevidetur fore ut auditores contumeliarum ex tolerantia, dc christiana patientia aedificentur, ac silentium, de tolerantiam non. ignaviae, animique infirmitati , sed virtuti patientiae tribuant; tum patientia exercenda est, potissimum si contumeliae, & convicia solam personam spectent, non ministerium, professionem , vel doctrinam . Haec defensionis via Rel, giosis securior est. Hi enim peculiari iure patientiam profitentur, humilitatem, dc mundi contemptionem. Communiter mundani homines magis aedificantur ex Religiosorum patientia , quam ex defensione . Si contra prudenter praevideatur, dismmulationem , patientiam , & tolerantiam adscriptam iri aut amictae causis, aut mentis imbecillitati, aut obsistendi impotentiae; tum repellere contumeliam expediens videtur. At, ne spiritus vindictae, iraeque , sub larva Eeli boni publici Iatitanet , in impostores , dc contumeliosos irruat nimis vehementer , numquam sibi fidendum; sed consilium prudentum, proborumque virorum audiendum est. Raro in patientia dc dissimulatione , frequenter in propugnatione peccatum Occurrit. Idque, ut dixi, locum habet , quando defensio solam personam contumeliis affectam spectat; secus si veritas aliqua , aut sanior doctrina in discrimen adducatur,
632쪽
vel eontumeliosis verbis proscindatur : tum enim exaltanda Vox est, acuendus ea lamus semper eontra errorem, ut sarta tecta doctrinae veritas custodiatur . San ctorum exempla hoc nos docent.
VI. Licia xe obiicero testi falsum crimen , qVoties hoc condueit ad tuam tueηdam omisis e Resp. Adfirmant plure. Probabilistae. Salmanticenses tradi. XI H. eap. xlv. suuB. 1. numer. I 8. laudant Banneg, Ledei mam, Ioannem La Crux, Dieastillum. P. Dominietis Viva tribuit hanc opinionem Caramueli in sua Theo . Fundam. - is ri tost. Subdit Cardinalem de Lugo probabilem speculative reputare praesitam opinionem . mid hae de re doceat P. Thomas Tamburinus , dictum est eap. i. tu, Libri , ubi verba eiusdem Tamburini dedimus. Ne in consutanda mani sesta laxitate diutius immoremur, transcribendae sunt propositiones 43. & M. damnatae ab Innoeentio XI. quarum prima haec est. Quidni nonas veniale fit detrahent i auctoritatem magnam sibi noxiam falso crimine elidere e Altera . Probabile est non pereare mortaliter qui imponit falsum crimen alicui, ut suam iustitiam, is bonoremGfendat. Harum propositionum , atque adeo propositae quaestionis falsitas ex se patet. Mentiri quippe in materia gravi peccatum grave est . Qui imponit iniquo. testi erimen falsum , mentitur in re gravi . Ergo graviter peccat. Nec tantum virtuti veracitatis, sed etiam iustitiae, tum legali, si fiat in iudicio, tum commutativae, si fiat inter privatas personas, opponitur ἱ & debitum inducit restitutionis. Quod adversetur tale mendacium iustitiae legali , ostenditur . Iudex etenim iure potitur ne a quopiam decipiatur in sui ossicii administratione . Qui imponit sala sum erimen iniquo testi, decipit iudicem, eumque impellit ad condemnandum testem ob crimen ab eo non perpetratum. Ergo laedit iustitiam legalem in iudici rum administratione. Porro, sive extra iudicium , sive in iudicio hoc mendaeium proferatur, pervertit iustitiam commutantem , quae debitum imponit restitutionis. Nam tum violatur iustitia commutativa , quando laeditur ius, quod quisque habet, ne ab aliis infametur, Sed testis, tametsi iniquus, ius habet ne falso crimia me infametur. Ergo mendacium istud, seu verius calumnia haec , qua falsum aD sngitur testi flagitium, iustitiam pervertit commutativam.
CAPUT III. De fusurratione, derisAne, ω maledictione.
I. Uaest. I. Quid fit susurratio, is quomodo a detractione differat ρ Resp. Susurrationem communiter definiunt Τheologi cum D. Thoma , quod sit verbum seminans ixter amicos discordias. Quare notio propria susurrationis est infringere amicitiam. Unde specie differt a detractione. Haec quippe famam proximi
633쪽
mi diminuit, denigratque; illa amicos separat. D. Thomas his verbis susurrati nem explicat, dc diicii men eius a detractione patefacit a. a. quaest. XIV. art. I. Susurro, ἐν detractor in materia conveniunt, ἐν etiam in forma , fite in modo A- quendi r quia uterque malum occulte de proximo dicit : propter quam fmilitudianem interdum unum pro alio ponitur. Unde Eccl. v. super illud Non appelleris su surro, dieit GAs. ides detractor. Disserunt autem in fine : quia detractor in eadis denigrare famam proximi r unde illa mala de proximo prWiρue profert eae quibat proximus infamari possit , vel saltem diminui eius fama ἱ susurro autem intendis amicitiam separare ; ut patet per Gos. inductam, θ' per illud quod dieitur μου. xxv r. Susurrone subtracto iurgia conquiescunt . Et ideo susureo talia mala pr fert de proximo quae possunt contra ipsum commovere animum audienIis, fecundum iEud Eeeli. xxviri. Vir peccator conturbabit amicos, & in medio pacem habentium immittet inimicitiam . . . . Ad tertium dicendum , quod bilinguis proprie diacitur susurro. Cum enim amicitia fit inter duos , nititur susurro ex utraque parte amicitiam rumpere. Et ideo duabus lingtiis utitur ad duos , uni dicens malum de alio. Propter quod dicitur Melt. xxv I M. Susurro, dc bilinguis maledictus est. Et subditur : Multos enim turbavit pacem habentes. II. Susurratio itaque genere suo peccatum mortale est , de quidem gravius ipsa detractione. Quoniam susurratio altius bonum destruit , videlicet commune . Per. turbat quippe pacem , & concordiam communitatis . Quapropter susurrones sunt infesti bono communi. Fama, quae detractione laeditur , via est , dc dispositio ad amicitiam, quat in humana societate necessaria est. Ex scribamus verba ipsius Angelici l . cit. arr. 2. Peccatum in proximum tanto est gravius , quanto per ipsum
maius nocumentum proximo infertur. Nocumentam autem tanto maius es, quanto maius es bonum quod tollitur . Inter cetera vero exteriora bona praeminet amicus :quia De amicis nullas vivere potest , ut patet per Nisis in HIL Etbie. Unde dicitur Eceles vi. Amico fideli nulla est comparatio . Fama autem ipsa , qti per detractionem tollitur, ad hoc maxime necessaria es , ut homo idoneus ad amiscitiam habeatur . Et ideo fusurratio es maius petratum quam detractio , O etiam quam contumelia : quia amicus es melior quam bonor , θ' amari quam bo
III. Quaest. II. Licita ne es at quando susurratio e Resp. Malitia specifica susurrationis ex fine desumitur, non eκ materiali obiecto , inquit Angelicus sic. eis. ad i. Susurratio quae honestam amicitiam, & concordiam discindit , ea est quae reprobatur, ut gravissimum peccatum . Susurratio vero quae perniciosam amicitiam di luere studet, licita est, dc laude digna, si finem bonum spected, debitasque circumstantias servet . Susurrare inquit Sotus Lib. V. queo. XI. art. I. g. Alterum dubiolum ad dirimendam perniciosam amicitiam, dummodo citra infama
634쪽
tionem fiat , virtus est 3 etiamsi nonnulia naturalia vitia bominis commemoreutur αι si ad dimovendum hominem ab amica, dicas esse deformem , atque infusam Ad hoc autem ut susurro licite perniciosam amicitiam dictivae, mediis licitis uti debet, & a seliis delictis abstinere. Vera Vitia ordinis naturae occulta immo etiam moralia, mquiunt Salmanticenses tracti. x m. east. 1 v. sun I , 'gi possunt. In manifestandis tamen morum vitiis occultis maiori eautione omie est. Conandum primo sola exhortatione, & communium rationum explanatione perniciosam infringere amicitiam. Post' naturae desectus retegere quis potest. Po stremum, si amicitia, Vel confoederatio in damnum communitatis, puta disciplinae regularis, vel publicae tranquillitatis conspiret ; tunc poteris morum quoque crimina patela re , sed ore caritatis freno moderato , ut nimirum tantum& non amplius mali patefiat, quantum satis sit ad diGIvendam amicitiam bono
IV. III. Licitum est quorumdam amicitiam dissolvere , non ut inimici fiant, sed ut Deum amici expus oecupes e Resp. Explicanis quaestio est . Titius
videt Sempronium amicum esse, & familiarem Praelati, vel Principis . Advertit amicitiam eiusmodi utilitatem, & commoditatem parere. Titius ambit hanc amicitiam Praelati , Principis , Magnatis &c. At fieri nequit ut eam assequi valeat , nisi ab eadem excludatur Sempronius. Quaeritur, licite ne Titius valeat desectus naturales Sempronii narrare, ut illo ab amicitia reiecto, locum eiusdem occupet. Adfirmant SaImanticenses tractat. κω. ev. IV. punct. num. M. Quoniam inquiunt, cuique licitum est, sublata vi, & fraude , illud sibi comparare bonum V ex gratuita voluntate hinc alius expellatur. Porro amicitia& dum contrahitur, & dum conservatur , bonum gratuitum est, ab alterius voluntate pendens. Ergo quisque sibi illud indipisci iure potest; etiamsi alius repellendus sit. Laudant pro hac opinione Sotum, Arreton, Tradum, Serram. . . Haec sententia repugnare mihi videtur insito illi a natura principio : suod tibι non vis fieri, alteri ne feceris . Semper audivi , simplices Christianos , casu istica Theologia non edoctos, sed lumine super eorum vultum signato a Deo perfusos, conscientiae sibi vertere proximi desectus etiam naturales retegere , aut Obvios exaggerare, ut, proximo ab utili amicitia expulso, eiusdem teneant locum . lateor, cuique licitum esse honestis mediis, viisque amicitiam, dc patrocinia pro- eurare sibi; etiamsi ptaevideat quod, si ipse includatur, expellendus alter sit. At nego, licitum esse alterius desectus ad examen amici, seu patroni, a quo resiciendus est amicus, revocare, eosdem ob oculos statuere, & exponere eum in si nem, ut alter pellatur. Haec ne tecum peragi velles e Minime gentium. Curvrgo eadem tu adversus proximum tuum agis ' Accedit quod vix haec fieri in
praxi valeant , quin invidia , susurratio, & detractio linguam dirigant dc saga
635쪽
eissime moderentur. Hinc inimicitiae, rixae, mutua intestina odia, & detractiones graὐissimae. Hanc nostram sententiam defendunt Banneae a. a. quaest. lxx Iv. art. 2.Agorius III. Part. Lib. XIII. cap. VIII. dub. s. aliique plures.
VI. Quaest. IV. Quid sit derisio e Resp. Communis eius definitio est Verborum
ludus ex proximi defectibus, ut erubescat. Finitio haec distinguit irrisionem a con tumelia, quae honorem deprimit I a detractione , quae famam laedit; a susurrati, ne, quae amicitiam frangit. Irrita autem pudorem inducit , di verecundiam .
Haec doctrina traditur a D. Thoma a. a. quael . lκXU. arti . I. Peccata Terborum
praecipue pensanda sunt secundum intentionem proferentis. Et ideo secvadum diveν sa qua quis intendis contra alium loquens , huiusmodi peccata disinguuntur . Sisut autem aliquis conviciando intendit conviciati honorem deprimere, is detrahendo diaminxere famam , ex susurrando tollire amicitiam ; ita etiam irridendo aliquis in tendit quod illa qui irridetur, erubescat . Et quia bis finis distinctus est ab aliis , ideo etiam peccatum derimnis distivvitur a praemissis peccatis . Irrisiones omnes sunt eiusdem speciei, nisi malitiam aliis virtutibus oppositam contrahant. Deum,& quae ad Deum pertinent, irridere blasphemia est. Parentum irrisio .adversatur pietati : de qua irrisione Salomon scribit Proverta xxx. Oculum qui subsannat pritrem , is qui despicit partum matris suae , estodiant eum corvi de torrentibus, is comedant eum filii aquilae . Iustorum quoque derisio scelus est gravissimum, eo quod in contemptionem virtutem, & sanctitatem adducat. Clarius & distinctius haec omnia docet Angelicus loc. citi art. a. Dicendum, quod irrisio non fit nisi de aliquo malo , et ei defectu . Malum autem, si fit magaevm , non pro ludo accipitur , sed seri se . Unde, si in ludum, vel risum vertatur, ex quo irrisionis, vel illusionis nomen sumitur I hoc est , quia accipitur ut parvum . Potes autem aliquod malum accipi ut parvam dupliciter : uno modo secundum se I alio modo ratione perfome . cum autem anquis alterius personae malam, vel defectum in Ddum, NI rifum p nit, quia fecundum se parvum malum est, es veniale, is leve pereatum secundum suum genus . Cum autem accipitur quasi parvum ratione personae , sicut de octua puerorum, is sustorum parum ponderare solamus, δε aliquem illadere, vel irridere , est eum omnino parvipendere , ἐν eum tam vigem infirmare , ut de eius malo non B curandum , sed sit quasi sνο ludo habendum . Et sic deram est peccatum mortale, is gravius quam contumelia, quae similiter est in manifesto e quia contumeliosus videtur accipere malum alterius serios , iEusor autem in ludum r , ita videtur esse maior eontemptus , , dehonoratio . Et secundum hoe illum es grave
peccatum, ἐν ιanto gravius , quanto maior reeterentia debetur personin qu.e Utadiatur . Unde gravissimum est irridere Deum , is ea quae Dei sunt , secundum illud Isaiae xxxv II. Cui exprobrasti , & quem blasphemasti , & super quem exaltasti vocem tuam e , psea subditur : Ad Sanctum Israel . Deinde seeundum locum
636쪽
D IS S. II. DE DETRACT. oee. 6ὐ
tenet irrisio parentum . . . Deinde iustorum derisio gravis est, quia bonον est virtutis praemiam. Et eontra hoc dicitur Iob x M. Deridetur iusti simplicitas : quae quiadem derim valde nociva est e quia per hoc homines a bene agendo impediuntur fecundum iEud Gregor. Qui in aliorum Πctibus exoriri bona respiciunt, mox ea manu pestiferae exprobrationis evellunt. Itaque, si derisio iocosa sit de levi malo, aut nullum, aut veniale crimen est. Ad virtutem enim eutra peltae, seu honestae oblectationis revocari interdum possunt moderatae , ct cautae derisiones de levi ali- euius desectu . Quandoque tamen accidere valet ut quis graviter peccet, deridendo alterum ob malum non adeo magnum; si irridens praevideat, gravissime
contristandum proximum suum ob leve illud malum quod obiicit. Cavendum ergo a proximi derisione d quoniam aliquando delinqui graviter potest contra ea litatem ob gravem tristitiam qua assicitur persona derisa. Non ideo tamen faciale damnandi gravis culpae derisores sunt, quando ioci caussa Ieves desectus exprobrant . Nam qui ob irrisionein levium desectuum graviter perturbatur , istius gravis commotionis caussa non est irrisio , sed eius fatuitas, & stultitia. Quare sibi imputare debent suam gravem amictionem illi qui de rebus exiguis plus iusto erubescunt, & pudore suffunduntur, & tristitia vexantur. VII. Quaest. U. Quid fit maledictio 3' Resp. Maledictionis naturam , dc qualitates
mira consueta claritate explicat D. Thomas a. a. qu. . lxxv I. art. I. his verbis . Dicendum , quod'maledicere idem es quod malum dicere . Dicere autem tripliciteνδε habet ad id quod dieitur. Uno modo per modum enuntiationis; sicut aliquid exis primitur modo indieatito : ἐν se maledieere nibit aliud est quam malum alterius referre e qaod pertinet ad detractionem . Unde quandoque maledici detractores diacuntur. Alio modo disere se habet ad id quod dicitur, per modum eausae : im booquidem primo is principaliter competit Deo , qui omnia suo Verbo Deit secan-- dum iEud PDI. xxx Ir. Dixit & iacta sunt : eonsequenter autem competit homi nibus, qui verbo suo arios moveηι per imperium ad aliquid facieadum : is ad boeinstituta sunt verba imperativi modi. Tertio modo ipsum Leere se habet ad id quod dicitur , quo expressis quaedam affectas desiderantis id quod verbo exprimitur : is ad hoe instituta sunt verba optativi modi . Praetermisso ergo primo modo maled Eiοπis, qui est per smplicem enuntiationem mali , confiderandum es de Mis δεο-bus. Ubi scire oportet quod facere aliquid, is etelis illud , se consequuntur in bonitate , ἐν malitia , ut ex supradictis patet . Unde in istis duobus modis , quibus
malum dicitur per modum imperantis , .eI peκ modum optantis , eadem ratione est aliquid licitum, is illieitum . Si enim aliquis imperet , meI optet malum alterius γhiquantum est malum , quo imum malum intendens , se 'maledicere utroque modo erit illieitum : ἐν hoe est maledicere per se loquendo . Si autem aliquis imperet , NI optet malum alterius sub ratione boni, sie est licitum ; nec erit macledictio, per
637쪽
se loquendo , sed per accidens et quia priscipulix intentio dicentis non fertur ad mea Ium. sed ad bonum. Contingit autem malum aliquod dici imperando, veI optanda , Iub ratione duplieis boni . Quandoque quidem sub ratione iusti : is se iudeu laiie maledicit illam cui praecipit iustam pomam inferri : is fio etiam Mel a maia
kdicit anathematizando : sicut etiam Propbeta in Scripturis quandoque impreeantuν mala peccatoribus , quast conformantes Voluntatem suam divinae iusitiae e LDei bis imprecationes possint etiam per modum :praenuntiationis intelligi . Quandoque vera dieiιur atiquod malum sub ratione utilis : puta cum aliquis optat ab uem perea torem pati aliquam aegritudinem , aut asiquod impedimentum , vs ut ipse meliον ι latur , etes ut saltem ab aliorum nocumento cesset o VIII. Maledictio ergo , de qua nunc Ioquimur , vel imprecando , seu imperando, aut optando alicui malum, committitur; ut si dicas : Abi in malam erveem , utinam diabolus te rapiat. Haec maledictio suo genere peccatum mortale est, i quit Angelicus Doctor loci citi art. 3. Maledictio , de qua nunc loquimur , es peν quam pro tintiatur malum contra aliquem vel imperando veI optando . Velis auis rem , veI imperio movere ad malum alterius , secundum se repugnat caritati , qua diligimus proximum , volentes bonam ipsius : Di ita secundum suum genas es pedis earum mortale, is tanto gravius , quanιο personam cui maledicimus, magis amare , O revereri tenemur. Unde dicitur Levit. xx. Qui maledixerit patri suo, & matri . morte moriatur. Contingit tamen Nerbum maledictionis prolatum esse peccatum v niale vel propter parvitatem mali quod quis alteri maledicendo imprecatur , vel etiatam pνopteν assectum eius qui profert maledictionis verba , dum ex levi motu , vel eas ludo, aut ex surrepιione aliqua talia verba profert: quia peccata merborum maxime ex affectu pensantur.
IX. Peccatum istud frequentissimum est, praesertim in rusticis , de mulieribus, quae, quo imbecilliores sunt, eo impotentiori abripiuntur ita . Ut istius peccati
gravitatem extenuent, impetum irae praetexunt. Transacto enim, inquiunt, illo irae impetu, imprecatio mali displicuit. Tanta obducuntur caecitate, ut Peccatu Peccato excusare ausint. Ira ipsa peccatum est, & tum est mortalis, cum rationis Iumen prorsus, veluti ebrietas, obnubilat, ut quod rectum , & malum est , non discernatur. Quare haud sunt iacile admittendae excusationes patris, matris, aliorumque, dum dicunt, se ira percitos maledixisse . Utique interdum eiusmodi
imprecationes non excedunt culpam venialem ob subreptionem mentis , atque inadvertentiam . absque propria culpa rationem praevenientem. Ceterum frequen- tex etiam sunt peccata mortalia X. Tria reqairuntur ut maledictio sit peccatum mortale. Ι. ut ex animo fiat oII- ut deliberate. III. ut malum optatum, seu imperatum sit grave 4 Saepe parentes ore tenus maledicunt filiis absque magno impetu irae, aut etiam ioci caussa . Hae mare
638쪽
naaledictiones, scandalo ablato, culpam non excedunt Venialem. Ceterum, quando maledicta in ipso impetu irae evomunt, sive parentes, sive alii, valde timendum est ne ira transeat in odium, & animam letaliter seriat. od, prolata imis precatione, & extincto iracundiae furore, illos paeniteat, haud est indicium sum eiens, mortalem non suisse imprecationem. Nam, ut sit mortalis , sat est te illo momento quo imprecationem contorquebas in alium, ex animo id peregisse; tam etsi statiin te poeniteat. Omnes passiones , impetu eXpleto , languent , ut patet insornieatore, homicida, aliisque. Tantum abeth ut ira communiter auserat mali tiam imprecationis, quin saepius argumento est unde colligere liceat gravem extitisse eulpam; quando nempe irae furor comprimi poterat, & habenae laxatas sunt. Ob pravum iracundiae habitum iam contractum mulierculae, aliique homine, efferati, qualibet oblata occasione, maledictorum grandinem evomunt , & iaculantur. Deservescente pollea furore, animo contristantur ; & ob hanc tristitiam sibi illudentes autumant se graviter non peccasse . Quod aliquis subitaneae irae motus valeat minuere maledicti malitiam, nemo negat. At illa furoris 3c iracundiae consuetudo ob quam irrumpunt in imprecationes ad quemlibet eventum, non excusat, sed auget culpam . XI. Quare minime arridet doctrina Salmanticensium , qui tract. x m. cap. I punct. 4. num. 28. haec scribunt. ,, Ex quo fit, tria necessario requiri ut maledictio is sit peccatum mortale. Primo quod ex animo, & intentione malum imprecetur. is Secundo, quod ex persecta deliberatione procedat talis imprecatio. Tertio quod is optatum malum grave sit. Quolibet ex bis deficiente, etiamsi ex ira, θ' mala conis sue udi ne maledic ιο proeedat, non erit mortale. Si haec doctrina eonsistat, qui ex impetu libidinis, & pravo habitu fornicantur, & ex impetu irae , dc iniqua consuetudine blasphemant, periurant, odio habent proximum, non peccabunt peccatum mortiserum. Ipsa consuetudo irascendi, & imprecandi mala est, scandaloque plena. Hanc doctrinam praefati Theologi tribuunt Aetorio, Dianae, Dieastitis, Trullenebo, Lugoni, Molinae. Vereor ne eiusmodi opinio, zelo scelera minuendi in hominibus adinventa , in caussa sit eur mundus christianus scateat maledictis , periuriis, obscenis colloquiis, blasphemiis, aliisque flagitiis. Patres, matresque imprecari, iurare, obscena loqui in more habent. Filii a parentibus haec, antequam malitiam dignoscere valeant, cum lacte hauriunt. Parentes non corriguntur, quod nolint vim passionibus suis inferre, nolint frenum linguae imponere, nolint serio in salutis aeternae negotium incumbere . Hinc habitus , consuetudinesque pravaseontrahunt , & eisdem veluti lanibus devinciuntur. Consessarii , & recentiores Theologi, ne tantam hominum multitudinem mortalis peccati damnent, & eum ex alia parte ad meliorem revocare illos frugem nequeant, benignitate summa decernunt, eos qui ex ira, & pravo habitu imprecantur, atque adeo peierant ,
639쪽
vel blasphemant, non peccare. Christiani Theologorum, & Consessariorum beni gnitatem experti, studio, curaque se se emendandi neglecta , desides, ignavique sunt, seseque suis pravis affectionibus , moribus, ct consuetudinibus dedunt . Et hae via iniquitates a parentibus in filios , ab his in nepotes propagantur. Haec omnia pluribus confirmare experientiae docti entis possem . Ipse pluries a poeni tentibus, quos habitibus imprecandi, & peierandi irretitos increpui , eisque irae , pravaeque consuetudinis malitiam , atque aeternae salutis discrimen manifesta Vihaec accepi responsa r Si olim ceteri Consessarii haec nobis aperuissent , si admo nuissent, si nos sacra inentis indignos declarassent, ab eisque removissent, minime
nunc in hoe vitiorum coeno volutaremur; sed tantae iniquitatis terrore perterrefacti, iam piidem ab his expediti vinculis emendationem nostram sedulo studio curavissemus. Pluries ego, pluries alii docti probique sacri ministri similia a pae nitentibus audiere responsa. Porro quam sit haec imprecandi consuetudo enormis , inde etiam colligi potest quod omnes Christiani bene morati eam detestentur . Si quis inquit Angelicus in Psal. xli κ. lit. Κ) ex L su Betuae ariquid inordinatum di
eat , facilius portatur ... si quis autem os suum implet maledictionibus, tune ex malitia propria procedit, fecundum EDd Matth. xi I. Ex abundantia cordis os loquitur . Et tamen nostro tempore locum habet quod ait Osea cap. IV. Maledictum .isi mendarium inundaverunt.
XII. Quaest. VI. Lieitum ne es maledicere creaturis irrationalibus e Resp. Hane etiam quaestionem ita enucleate Angelicus dispicit, ut nulla egeat expositione . Quare illius tantum verba transcribam, quibus varios Scripturae textus explicat .
Inquit ergo z. 2. quaest. lxxv I. art. 2. Creaturis irrationalibus bonum, mel malum dicitur contingere in ordine ad creaturam rationalem, propter quam sunt. Ordinantur
autem ad eam multipliciter . Uno quidem modo per modum subventionis , inquantum scilicet ex creaturis irrationalibus subvenitur humanae necessitati : es, hoc modo Dominus bomini dixit Gen. m. Alaledicta terra in opere tuo, ut scilicet per eius seruitatem homo puniretur. Et ita etiam intelligitur quod habetur Deuter. xxv I II. Benedicta horrea tua r O infra r Maledictum horreum tuum. Sie etiam David masedi xit montes Gelboe, secundum Gregorii expositionem . Alio modo creatura irrationalis ordinatur ad rationalem per modum significatioxis r is fie Dominus maledixit ficulaeam in significationem Iud.eae. Tertio modo ordinatur creatura irrationalis ad rationalem per modum continentis, scilicet temporis, vel loci : , sic maledixit Iob diei natistiaris suae propter culpam originalem , quam noscendo contraxit , is propter sequentes psrnalitates: ἐγ propter hoe etiam potes intelligi David maledixisse montes Gelboe, ut se-gitur II. Reg. I. scilicet propter taedem populi quae in eis eontigerat. Maledicere autem rebus irrationalibus, inquantum sunt creaturae Dei, es pereatum blasphemiae: maledicere autem eis fecundum se consideratis, es otiosum, On vanum , im per consequens illicitum.
640쪽
XIII. Nee diabolo ipsi maledicendum esse, Angelicus docet sic. e t. art. I. ad 4. his verbis. In diabolo es confiderare naturam, D' culpam. Natura quidem eius bonas, is a Deo; nec eam maledicere licet. culpo autem eius est maledicenda, secundum EDd tib iit. Maledicant ei qui maledicunt diei . Cum autem peceator maledicit diabo um propteν culpam, seipsum simili ratione iudicat maledictione dignum i se eundum hoc dicitur maledicere animam suam . Et hic est sensus illius textus Eccli xvi. Dum maledicit impius diabolum , maledicit ipse animam suam.
I. π Etractionis flagitium, commissione facile, emendatione difficile , usu unia versalissimum, explicandum aggredior . Apostolus Iacobus east. m. limguam assimilat clavo navis, equi freno, flammaeque ignis. Quibus exemplis illud nobis innuit, quod sicut navis ad portum pervenit, si cIavus bene moderetur; equus recta currit, si optimo regatur ueno , ignisque illaminat, ct calefacit , si flammae intra iusta confinia coerceantur; ita probe & sancte vivit homo linguam suam caute custodiens : & contra , sicut navis clavo destituta ad scopulos allidit equus freno solutus in praeceps ruit, & ignis absque culto lia universa incendit, voratque; ita, nisi lingua diligenti, leveraque custodia cohibeatur , anima hominis in omnium vitiorum sentinam prolabitur Uerba ipsius Apostoli exseribamus . In multis enim ostendimus omnes. Si quis in verbo non offendit, bis perfectus est vir . Potest enim freno circumducere totam corpus . Si autem equis frena in ora mittimus ad consentiendum nobis, is omne corpus iliarum circumferimus . Ecce is naves , cum magnae sint, is a ventis Ualidis minentur , circumferuntur a modico gu4ernaculo , ubsimpetus dirigentis voluerit. Ita θ' lingua modicum quidem m)mbrum es , is magna exaltat. Eece quantus ignis quam magnam silvam incendit Et Lingua ignis es , unia Testas iniquitatis .. Hoc textu explicat Apostolus difficillimam linguae custodiam ,& malorum multitudinem, quae indisciplinatam linguam consequuntur. In hane doctrinam divinitus traditam intendere animum vellem nonnullos qui , cum longe a vitiis illis quae famam, honoremque denigrant, absint , licitam sibi existimant aliorum famae detrahere, linguam .in proximi defectus acuere, ceterosque omnes dicteriis. conviciis, & irrisionibus proscindere , iisdemque phanatismi , imprudentiae, & tantum non stultitiae, labem aspergere. Turpiloquia, viliumque hominum phrases, & proverbia, vix rusticorum ore digna, passim luis miscent sermonibus : & eo caecisatis pertingunt, ut se Virtute praeditos reputent , quia nota omnibus vitiis inquinati sunt. Ignorant nati rei homines oraculum divinum e cui