장음표시 사용
61쪽
34 De potestite Principis secularis p
. inarem stac u Gur. Sitn 6 Topic. l. co7o. inquit omni enim voluntas in parte animae cit,quae fati. i. is est CC napoi ...ti de Arte Rhet. cas quas in intumi causa fiatit ominari Esh autem voluntas, b'ni. appetitio cum a. ione . Et Plato insitis De finis otii biis dixit: Volviti as est desidet tu micum fecta ratu ne 'Pelemia rationi consentanea, appetentia curatione secundu ini naturam. Coia sonat Pal. in rub C.de ps nis Iu d.qui ma. iud N Mςn 'clii .de Arbit r. Iuci quaest.7. num.1 . ω doceti subtili sume Socr*tes. in lib. quem Plato Gor pias,vel de Rhetorica inscripsit. N accurate Franciscus Pi colona. ui lib.de Viij uersa Philol. Mora gra, r. p. aac etias ra . q. P. s. in fine,,i gra. z.cap .l p. i Α d hoc etiam condi cit dictio , egis, in d. l. i. post a. lex enim iusta est. can. erit autem distin .q. rioutetizm ad rem nostram arguit Feruad.
ma est Principis potestas,sed iusta limites Iustitie conclusa. Item quanto tinniensior est Principis potestas, tanto ina sis aequitatem exigit, des Iullitiana, quam in primis colere.,& colendam aliis praetcri re debeti . Quinimo ad proban' dum, quedin Principem potestas legitima translata fuit .
adducitur d. l. I. ff. de constit. Priis c. per Alcia. in respon. zz9. num .7. in g. I. adductum. Quod si ille institat, verba contex. d.l. i .significare potius iudicium hominis, quam tu' - dicium legis Dec. in cap. si pro debilitate num.8o. de Ostic.
deleg .l quod quidem iudicium legis, est iudicium solius ra iotionis: iudicium hominis , est iudicium rationis, di libidinis, id est, hominis,& bestiae, Arist. 3. Polit.cap. 32. Respondetur,quod Princeps est, qui iudicio rationis potius , quam libidinis utitur: Ty nniis autem qui iudicio libidinis
non rac: O. is uti vult, ut no multitiariam ostendisse credi dinvis. t Praeterca rei pondetur ad contextum d. l. i. quod is P ex seu Pi inceps,cuius nielitio ibi fit, non petitur, eligitur, vel constituatura subditis, quatenus sepe ita tyrannidcin vertitur,iuxta Arist Relis mentem ; utpote quod ratio, qua re guntur animi appetitus liberam voluntatem regere, vel a petitus seirare non debeat; i verum subditi potius dicetici sunt, talem incipa uiri pati tuam petere,vel cligere Din nis enim t- i, Pt ius ipa x est pilaeteri mamoi contra volunt unis a....usa, ec tuta Lirotaus Paciuntur,qu im Saticia
62쪽
.essunt : quia huiusmodi casus non prouentiantem subdit lui institutione sed institutoriam usurpatiore,ut habet: ir in Id. Hi tamento in lib. I Reg.cap. 8.perili tun textum, ubi respon- simaem istam*Nobis excogitatam, inuenimus. cauodqDi-
ident comprobari posse videtur ex Arist. lib. q. Polit. cap. o. prope finem , ubi loquens de tertio Tyrannidis genere inquit: Itaque non est voluntarium imperium: nen, O cIt suae voluntatis iurisque vir, qui aequo animo tale imperium pera serat. Et Polybius libAE. Neque tamen inquit,qua libet Mo narchia Regnum dici debet,sed eadtintaxat, quae volunt rici subditorum consenis conceditur: dc magis pro an insi sententia regitur,dc gubernatur, quam timore,& violentia. M Quibus accedat D.Tho. 2 2.q. 7.art. ι 2.inquit enim :i Gubernare proprie rationis est, di ideo unusquisque inquanta participat de regimine & gubernatione, in tantum conuenit sibi habcre rationem N pruden riam. & in I. par. q. IC .art. S. ex mente D.Greg iii Homil.3 . super ang. Principarit est inter resiquos prior existere ; quasi primi sine
.l in executione eorum quae imperantur. Uportet en ina tipsa
regula primum recta sit,nihil habens liquum,quo deinde
cetera sibi admota exequet, ut liquit Plutarchus in lib. qui ad Principem ineruditum inscribitur 2 Vnde Bal. inconci o. col. lib. . Princeps qui tenet supremam Potestat . seruare debet summam honestatem,& aequitarem tanquam so regula: nam ratio a capite edi debet. 1 Quae quidem ratio astiden, Pi incipi, & velut custos in metuerecondita. quicquid in potentatu periculosum est, tanquam in athletico habitu demit, di salubre tantum relinquit, ut ex mente
si Demosthenis inquit Stobae. in serna. de Magistratu. t Uerum multi Regumn Principum, addit ipse, sine metite imperitos statuarios imitantur, qui colosios putat ita demum magnos videri, si multum divarica s, distentos, & hiantes secerint. nam S illi Principes grauitate vocis, aspectus asperitate,disficultate morum, S conuersandi aspernatioire 4 magnitudinem, auscueritatem Imperii exprimere sepi
tant . Ad praedictorum autem confirmati mem accedat Arist. in a. cap.r z.lib.3. Polit. ubi Regcm absol una secim dum rationem regentena atquq gubernantern ilustribit. dein cap. S. eiusdem lib.3. Regnum, unam ex tribus Rcipublia
63쪽
De pbtestate principis sitularis.
lolii Lin voluit qui bonus sit, ceterisque praestet virture - ut P: dc coiurarium ipsi Tyranno pluribus in locis Politi eorum praesertiin veto in lib. cap. IC.&.lib .cap io. esse dixit. Confirmantur etiam praedie in , quoniam , ut diximus,publica populorum Militas, quae noincia, ac fine Principi imponit,bolaum ipsum, oluntati attritalitris,designat.
Et profecto si verba: QEod Principi placuit, ita non intestias amus, fatendum. est omni iro, non Principem , sed Tyrannu
gnificare: Est i ei lim obiectum Tyranni voluptas seu - 3 epiditas effretiata a Regis aute linis iustam ea velit d.lib. p. Polit.cap. t o. auctor est Aristoteles ' quo nihil certe insulsus excogitari, dicitie posse videtur . diuinus enim Plato , viri Res Cicero de Senectute, zam i malorum voluptatem appellar.& in cap. delegit, Abea,inquit,quae penitus in omni se iisa implicita insidet imitatrix boni voluptas : maloia autem omnium noter. Quid Plura Cogeremur fateri, in . de iii iurias proficisci, unde iura nascuuitur , contra l. memia nerint C.vitavi.l: r-C.dz his qui veni.oximpet.& c. aluc 'eto quando de accusat. i Quod autem voluntas Principis 3 absque ratione accepta,iuxta illud a stoe volo, sic iubeo: sit pro ratione voluntas; de ' habetur ii glo. fin. l. filio phvcr.sLde lega. i. Tyranni, & non, boni Principis voluntas dicenda sit , indicat nobis Xenophon in Vita Cyti lib. M uando blanda ne Cyri mater ita loquitur: Atqui non e
em iure utitur avus tuus, quo Pers, utuntur. is enim vnia
uersarum rerum quae sunt in Media dominum se constit trapud Persas vero lege sancitum est , ut aequo quisque & pari
Iure cum ceteri L vivat. ac pater tuus omnium Primus, qua 'eiuitati praesta ,ex decreto institutoque praestat. atque ipse etiam certa & constituta accipit: resque non ex sua ipsius 'voluntate moderatur, sed ex legibus . vide igitur,ne verberibus neceris , cum domi fueris; si reddas loco regiae tyrannicam disciplina ab eo edoctus. Id quod significauit etiam D.Greg. Nagian. in orat. I in Iulianum Imperatorem ,cum dixit: t Quocirca cum potentia in persuasionem, & coactionem diuisa sit: ita se comparauit, ut quod inhumat ius erat,nimirum vim &tyrannidem , populari turbae chinatubusque permitteret ut quarum vesana audacia intollera bilior sit propter temerarios animi motus atque praecipitca
ad omnia impetus idque nequaquam e co caict' , -
64쪽
una ex eo quod ii Ppetum audaciamque minime reprimer bat ,velut propolita quadam lcge no scripta , id se velle promulgat s. quod aurem lenius atque humanius erat, magisque Imperatorem decebat ;id. sibi videlicet assumpsit;nem x. re suadendi atque illiciendi partes: nec tamen id qui denivs Nequaque retinuit dic. Et concinit D.Tho m. in lib. 3 de 36 Regina. Princ. cap. . cuin inquit,t quod regimen. Tyranni habet se ad instar Demonum, qu irum potestas iusta a sacris docioribus habetur: volunta, rati leu semper iniqua. 37 : Vii de Antigonus Rex dicenti omnia I egibus licere Per Iouem, quit, Barbarorum Regibus nOb., autem quae ho- iapsta vit,ut refert Plutarcitus in Apoplit. Cui accedat Fia Petrarcha in i .lib. de Remees vri ius a. Folt.dia I.96. ubi Regsum,inquit: nihil non licet i respondet autem Ratior NuI-.; t ii mimis;immo vero quod olim licuit, iam non licet. & sor . ' te si de Regno licentiam aucuparis, non te regem noueris , sed tyrannum. Inde Theoessus Imp. recusauit haeredit res privatorum sibi delatas,quai priuati iure nauciscutitur; nempe ut omnem suspicionem auaritiae submoueret, di sit :duis exemplo esset: neue inivrannorum suspicionem , qui timium sitis commodis, non subditorum consulunt, incide-, Tet-vr inquit Symac. lib.2.ser 3. di refert Pet. Gregor. in lib. :38 ' de Reputa cap. I.num. a. t Et propterea Alexander ille, magnus Iustitiae D subdivini, in serioremque ita se esse affirmauit,ut auctor est Plutarchus in poster.orat.de virtute Ale39 xandri. t Tyranni namque opus est, maleficiendo suis cum terrore inuitis imperare, in mutuo semper odio cum subditis versantis: Regis vero contra benefaciendo uniuersis cu liberalitate atque clementia sponte subiectos gubernare, in mutua semper beneuolentia&caritare viventis, ut vetustissimus omnium qui nobis supersunt histori Ronianae Poly- bius lib. .inquit. 'in id vitrae Ne Iuppiter quidem sine Iustitia imperare potuit, ut veteres voluiise assirmat Pluta ῖ ἰ chus , ad rem nostram proprie accedendo; dum perquirit, 'num ne iuxta Anaxarchi dictum ad Alexandrum Principi liceat sacere quod vult in Opust. eui titulus, Ad Principumiceruditum. Tandem unicuique suffidere potest Angeli
Praeterea secundum hoc aliquid est iustum, quod legi mi a cordat , sedlax nou videtur aliud quapi explicatio volu ni
65쪽
st De potestate principis secularis.
tis Principis, qu a quini Pri acipi plae ait, legis habes vim rem . t clim igitur Princeps rerum omnium sit diuina volu- fras, videtur quod ex ipsa sola dependeat omnis ratio Iustitit. Cui argumento scille respondet: Ad secundum diu cendum, 1 quod licet voluntas Principis habeat vim legis εα
in cogendo,non tamen habet rationem Iustitiae,nisi ex hoc quod ratione utitur. N repetit in I. a.q.9o. art. I.hoc modor Dicendum, quod ratio habet vim mouendi a voluntate, ut
supra dictum est: ex hoc enim quod aliquis vult finem , t tio imperat de his quae sunt ad finem i sed ut voluntas de hisi equae imperatur legis rationem habeat, oportet quod sit aliqua ratione regulata; & hoc modo intelligitur,quod volun tas Principis vigorem legis habet, alioquin voluntas Principis magis esset iniquitas , quam lex. verba sunt Angelici Doctoris , pulchra quidem ,& notanda. t Et quod lex es- 3
sint taliter ut in ratione, ει non in voluntate, ab ite rati ne accepta stendit Litissime Medina in I. 2.q.9o. art. I. Edconcinit D. Bernard is' de Consideratione ad Eugenium: :liba. At quomodo, inquit , non indecet, stibi, voluntam pro lege uti: di quia non est ad quem appelleris,potestateria
exercere, negligere rationem. tunc maior domino tuo, quia ait Ioan . rs. Non veni facere voluntatem meam. Quanquam non minus deiecti, quani elati animi est , vellit rationis expertem,tion pro ratione, sed pro libitu agere r nec in iudicio agi, sed appetitu . quid tam bestiale 3 Et Aristoteles obseruabilis in Ethicor. cap. 6. ubi ita loquitur: Idcirco et non hominem imperare sinimus, sed rationem: quod haec.
sibi ille sumit s nempe plus eorum quae bona sinit & quae:
mala minus . est autem custos coseruatoique iuris Princeps; quod si iuris,&aequabilitatis&c. Cum autem: dico Rati : ηεne montelligo rationem rectam,secudum Arist. in 6. Ethicii cap. I. quando inquit, a quod Prudentia est recta rario re- i. s. rum asidium, vitiosus namque etiam cum ratione agit. t Prinientia autem, & Ciuilis scientia res eadem habitusque, unus est,ut docet Arist.ind. lib. 6. Et hic. cap. s. etsi rationeta forma di stinguantur itam Prudentia dicitur, ut ad nos, nostramque persectionem refertur et Ciuilis vero stieutia, ut resertur ad alios. Quam quidem Rationem quae animi morus est, visum nuntis aciiens, veraque a talus distin-
66쪽
Dei dixIt Fort.Garri. in l.Gallus .&quId si tantum nun . 3os. ff. de lib. di posthu. Et praepotentem Deum Cia ro piem adducit Blidae. videndus in Pandect. in et annot. 3 l. x ff. de Iust.&iur. l Et Ratio, idest Deus, inquit Senecacpist. 66 S epist. 67. Ratio vero Diis , hominibusque communis est; hac in illis consentara est, in nobis consumabio lis i Et legem ab ipsa Dei bonitate procedentem,& quensem Deum nobis domesticum vocat Hieroclis Philosephus.. o i 0 Pithago. , sua arco. ii. t Et magnum Deum Asat apud Stobaeum serm .de Prudentia. Vnde cicero in lib. de
. t Natura Deorum, i Ratio est, inquit,stiae prsst,t Ominbus . t cm in TuscuL Domina omnium di regina Ratio. Et ma-sima imum omnium ratio dixit Seneca Epist. 7 i. t Et arbitra bonorum, & malorum, epist. 7. ubi sic etiam ratioci-1- natura i Bonum sine ratione nullum est. sequitur autem ratio naturam . quid ergo in ratio λ naturae imitatio. quid est, summum hominis bonum ex naturae voluntate se gerere.
t Ac Deum sequi rationi parere dem esse, tradit Pluta chus in Drusc.de Auditione. Nec mirum certe. t nam illa quoque di Wina ratio omnibus preposita est, ipsa sub nullo est. dc haec autem nostra eadem est ,quia ex illa est, ut Seneca .s inquit epist. 93. qui&ind. epist. 67. dixit: t Ra io autem' nihil aliud est,quam in ςorpus huntianum pars divini spiri--γ rus mersa. Et Sotus de iust.& iur.lib. i. l. i. t Ratio est spiramen diuini numinis. Et dei forme acciuinum illam nun .. 8 cupat D.Grig. Nazian. in lib. 3de Jheologia. t Et D. Dio-j 'nysius in lib. de Diuinis Nominib.ca 3. . inquit,quod Ratio Deus nommetur a sacris eloquiis, di habetur docte quidem .s apud D. Augustinum epist. a. t Vnde Bal. ini. Emilius col.
fin.ff. te minorib. Magnus est Caesar, sed maior ratio,&,eritas. N AHiei. in cap. Ludia innum. 47. si de sevd.ner.cotro. inter dom. &agnβ. inquit xx mcme D. Thomae a 2.q. 47atri. 7. quod Princeps non habet in sup etiorem nisi Deum,& ratioticm natural cm : & quod ratio naturalis,& prudentia rugulant actus humanos. Id quod voluit Bal. in l. 3. cod. 3. C. loca.&condia. Vnde Guid Pap. in cons. I9 s. nu.6. Princeps inquit ex rectitudine rationali procedere debet. Et Plutarchus in opust. de Amore pro iis iure optimo affir- mat , t quod Principatus penes rationem est,prout D. Dio
inopia. Vbi ut ii, quod Rationi diuinitus Princi .
67쪽
De potetate piliicipis seculatis.
patus tradimiserit. 1 Et Rationem Principem Ese, si
pulchre Midem Plutarchus in Opust. in Principer riti doctrinam in haec verba: Difficile est his qui gerunt imperium, de Imperio consulere: reformidant enim rationem ceu Principem admittere; ne potentiae bonum, quod hab re videntur,impediat; si astringat, di seruire cogat honesto. t cum tamen rationi seruire summa libertas sit, v t inquit Bal. in cons.sub tit. C.si quis aliq.testa. proh i. col. s. 'ξ e sie autem Arist i .Polit cap. 3. Ratio,inquit, Architecti, ' oroe eius qui regit. & imperat nomen obtinet. Erin lib. io Ethic.cap.9.Rationem vitae Ducem appessat.Vnde in Mase i tgarita Doctorum habetur par. t .distin. 3.cap . , Princeps non debet dominari,sed ratio. Et Gerson. in tract.de Con- 'siderat.quas debet habere Princeps lib. I. partic. a. ita effatur: Quis Rex sub Deouatutus est λ utique ratio libera; de equa di ctum est ab uno tapientum 1 si vis omnia lita subiice- ire subiice te rationi,tanquam Regi. t Arridet auterispr dictis, quod omnes anime potentiae adiritionem rediicun- tur,sicut etiam omne regimen , omnisque admihistratio ad i i Deum,ut Philosophi perhibent. Et rationeni Princla ibit; proprie conuenire tradit D. Ausustitius iri lita. de Spiritu re Anima. Dixitque D. Thomas in lib. de Regim. Princ. pit. I 2. Sic quodammodo se habet ratio in homine, sicue Deus in Mundo . Bonumque regimen,quod inmpublicam conseruat, non habet aliun se suam bonitatem nisi a ratione,prout affirmat quoque Cardinalis de Cusa in lib. ro. Ex-- citationum . t uaequidein Ratio uti Princeps super hominum quietu & salute a Deo optimo maximo ordinata f est,nullaque alia in te,quam in hominum reruntque suarunt . conseruatione versatur. Idcirco qui cum illa altercari contendit iurisdictiones,&res aliorum occupando, certe nihil . aliud facit, quam se naturae opponere: α bellum cum ipso .
Deo sitscipere, ut recte quidem tam eleganter, quam vere dixit Ioan . Casen .in Orat.ad Carol. V. pro Restitutioite Pla rccntiae. Deus namque omnium condιtor nihil non rationς . prouidit,dispotat orcii nauit a nihil non ratione tractari, iintelligi ue voluit,vi scribit Tertullian. inlibate Poeta tona. a. . Omnibusque animalibus arma naturalia Deus concestit; iCanibus, Lupis, Apris dentes: Equis calcus e Tauris, Arictu . .ia
s cornua: α alia alijs; Habaini Aurialinuria natura, nisi ἐ
68쪽
ration in de fit,qua se defendat, & repellat iniurias , ut in mit Xenophon in Vita Cyri lib. r. Concinit autem prςdi Polybius in lib.6. Historiarum in prin .ita inquies: Hoc
sane pacto ex Monarcha Tyrannum intelligit, sensim fie. Rex,quando ratio principatum sortitur; quam antea posse- derant serociain potentia. ibique late docet, quomodo ratio,& non aliud Regem & Principem,qui iuste imperet, c5stitvit risis autum & potentia Tyrannum facit'. Et consonat celebri s illa sententia can. Chorepiscopi distin. 68. Qu'd radione caret, extirpare necesse est. Et Magisterrenten.lib. i.distin.q3. inquietis, quod Deus ipse non potest tacere ea quae non sunt rationabilia. Et Glo. in Aucten. dae Mona in prin.dicens: ' Homo qui non utittir ratione, non est homo, d bestia . Sicut enim anima iii herbis 'p'antis P&animalibusest vita, eo quod tanquam serma intus alie anima enim forma corporis est, ει quamdiu eam homo ha het, vivit) ita rationalita, animalitatem quodammodo vi Mificat,intusque alit; ex quibus homo constat metaphisicer quemadmodum ex anima & corpore phisice,ut scite inquit Ludovicus Gamalius de Restituta Theologia capit.
isa 1 Huiusmodi autem rationis principatus intelligendus est.
quemadmodum declarati Greg. NaZian. in Epist. I. ad Cleodonium, ita inquiens: Quocirca mens nostra persecta idem est, di Princeps: non autem sinapliciter persecta, Dei autem serua est & subdita r non principatus hocia, atque honoris aequalis . quippe de Moses Pharaonis Deus, ita. Dei famulus describituri &stellae quemadmodum noctem illustrant ita vidistinia Sole obscurantur , nec interdIuvllo
modo apparent: Asplendor exiguus, magno incendio ad- vinctus,nec extinguitur,nec lucet, nec distinguitur,sed totum illud incendium est, superante nimirum eo , quod uberius est. Cui concinit Agapetus ad Iustiniantina Imperatorem Monitori8.in haec verba: Imperator ut est omnium dominus, ita cum omnibus simius Dei existit. tunc igitur vocabitur dominus,cum ipse sibi dominari; iiecillicitis vo- Iuptatibus famulari patietur . tum adiutricem piam rati nem assiameias , inuictam.Limperatricem animi perturbationum , rationis expertium; indomitas cupiditates armatura castimoniae debellabit.
ι Et libet lucr usere,quia laligna vox.C de legib.quam
69쪽
34 De potestate principis secularis.
mittet, quod rationi obviet, .&aequitati, ut est elegantisita anus tex. in i .digna vox.C.de legita& tradunt recentiores in repet. l. a in I .pata nun 99.ff. de orig. iur. t Nam neque de- rocipitur ratio nec decipit unquam .ut inquit Manlius lib. a. Α stto .cui consonat Bal. in concri 8. prope fi n. lib.3. Rati nis nomine,inquiens, Iustitiam arbitror intelligi, quae non. fallis, nec sallitur .l. vlt.C.de pond. auri , di idem repetit in proa m. Decretal. nurn.qs. bus ad Caepol.in tract.de . I . Interpier. leg.extens.num .96. inquit enim: Dictum Angeliis l. i.C. ii quis Imperatanaledi.quod videlicet inter habentes iupremam potestatem solus Deus est iudex; verum esse . quando nolunt de facto acquiescere,& se subiicere rationixaturali,& ita intelligendum , ac menti tenendum. Caepol. autem sumpsit a Bal. in prom G.num. 3 r. ubi videndu est. Alterum illorum Iundamentum est.l. i.ffide constit. Pria ip) s.sed quod Principi Instit .de ivr.nat.l. Princeps.ff. de legib. di l. digna vox. C.co. tit. t Existimant mitin per di- rocia iura,quod voluntas Principis, etiam sine ratione constaderata, sit causa di norma serenda iuni legum .&absoluti ixet sius regiminis. Vnde Bal. in conc373. num. I. lib. I. cum
apparatu dixit: Imperator noster quicquid sibi placet stro
lage statuit habendum , S sic pro ratione voluntas. l. t .st. constit. Princ.&iu conc333 an prin. lib. I. Princeps depi nitudine potustatis facete potest, quod ei libet . iuxta anti- a quum verbum et Sibi libet. . Princeps ff.de legib.l digna vox. C.eo. Idem dixit in i, relegati, di ibi glo.ffide paenis. Et huc spectat e videtur idem Bal. in proae. E. prope fi n. quando Liquit : Qiiicquid sit, ex quo Impe tor non Teuocat, valet, isaltem ex lege Augusti l. apud s. i. s. oema mimisi . t Cui- arcunque enim Reipubli sua ipsius gubernatio competis, veluti te is uniuersis sua ipsarum conseruat iis, videlicet, vel se vel Optimatum potentia, vel Populi regat , aut Regaliquare suapte sponte in Principe omne suum imperium ecpotestatem transtulit, quod Principi. si,de constitui. Princiva inquit Sol.lib. de lilii. N iur, O . art. I repetit in lib.
6, sentent. dis . TI. q. a. art. - t Vcrum cnimuero libera,et, Principis voluntas per d. . I .denotata, rationςm l .u om
do ex ludit: nam voluntas Principi= vigorem legis liabet, ii ratione sit tegulata , di fiat ali in ioco nocudi legcm; cuius sca ima traduur ..han nun , dclasib, cuiqVitIO4n. M a
70쪽
ut dixit glo. in c. pratiosed escrip. In his quaestini iurispositim est oratione volt n. pro quo'irae proposuit de conces pre tiara.'& Ulix
allo cap. 35. Sic enim inquit et Volui uas autem ouven
pia ratio in primo intellectu, betae diciture e Pia si Principi placet,lesi habet vigorem.