Hieronymi Cardani, Mediolanensis, Proxeneta, seu De prudentia ciuili liber; recens in lucem protractus: vel è tenebris erutus [elektronische middelen]

191쪽

r64 Hi ERONYMI CARDANI alimentum: quo etiam pisces gam dent, & homines etiam: quum nunius salubrior sit potus. Ornamenta Vero , ut picturae, maxime a sole atque udo laeduntur. Gaudent Iibero aere : sed velantur , ob pulverem, quo nihil est nocentius , ut etiam tapetis, ac vestibus: unde excuti s debet pulvis J virgis tenuibus a vestibus ac pellibus: f quae J inde ondi

arcis conclusis debent , cum absinthio siccato in furno; sed in arcula posito, aut pyxide; nam in pulverem si transeat, &ipse autor est corrumpendi illas: loco autem frigidissimo

uccissimoque, ut tutae sint omnino ab injuria teredinum, quae maxima est. At picturae si illitae sint atramento, tenui atque optimo, ab omni in- juria aeris tutae sunt , sed etiam pul-Veris , modo cura adhibeatur. hodie id udi genus vernicem appellant. Sed ciborum potuumque multiplex corruptionis autor motus omitto

nunc communia, udum, & pulverem, & solem, &, si fructus sint, contactum , quia humido alieno

192쪽

consortio incalescunt: reliquorum vas& aer causa putredinis est.

Ob id vas quidem corrumpit quae

continentur 3 illa vero ab aere corrupta, Vicissim vas corrupunt: alia autem aerem vitiant; & aer etiam vas corrumpit. Aer igitur ex toto arcetur, aut immobilis redditur, aut per flatus erigitur. Exemplum capiam ab immutato. Bononiae

quum aer deterior sit, quam in pluribus alijs urbibus,servant tamen uvas quasi violenta diligentia siccas, Asanas ue & nondum perfecte maturas appendunt filo in cubiculo frigido siccoque, huic operi dedicato, undique concluso, ut ne rimula fatiscat. Eam singulis quatuor diebus cum candela accensa invisunt singulaque grana explorant; & quae minimum

marcoris contraXerint alia non tangentes J forsicula leniter praecidunt. yervant illam immaculatam & optimam ; ferme ad aestatem usque; frequens est, magna cum admiratione

omnium advenarum. Aliud: In Vmbria

193쪽

166 H1ERONYMI CARDANI Bria proximisque regionibus condunt triticum in cameris sub terra, loco siccissimo, obstruentes ita, ut

ne novus aer penetrare possit. Vincitur ille a vapore tritici : unde etiam tum eo imbutus, tum propria immobilitate corruptus , enecat homines, si eis apertis statim ingrediantur. Ob id illi, apertis scameris J tribus aut quatuor diebus sinunt perflari locum, donec lumen inductum aio neXtinguatur. At sub terra etiam Inum & aqua optime servatur,licex humido loco: quoniam ipsa humescere nequeunt, Sc ob id nec corrumpi sed solum a calore vel minimo ; a frigore autem, ut dixi, non nisi maximo. Dolia itaque servantur bifariam: vel purgata ab omni ditie, dc iacata, conclusa superius; aperto autem ostio , ut omnino , tamquam nova, nihil pati ponisnt, neque ab humore, quum munda sint , neque ab aere, quum liber iti Osthim enim quam maxime pa- tet. Alia via tutior est, ne quid resi- dui,& melior, quum non centur

194쪽

PRYDENTIA CIVILI s. Ig7 vasa, quum odorem corrupti ligni

ob id induanta ed optimum faerem I

conservant ex optimo vino intus servato, aut aceto, concluso vase Mimmoto: a.quo enim corrumpere- tut nam aer inficitur a vino; vinum natura incorruptum servat aerem s& vas servatur ab utroque i & rursus Vinum a vase & aere, rum etiam aer ab ipso vase. At motus, quum non est continuus, corrumpit Vinum,

quia aerem novum inducit, qui ipsum debilitati ob id nec vinum transmutare convenit, nisi quum ex musto transit in vinum desecandi illud causa. Aliter aut plena vasa esse oportet, & immota, & conclusa a aut paucum & exiguum, atque conclusum & immotum s aut quotidie hauriendum. Acetum autem, ut di-Σi , servat etiam magis vasa ; sed se ..pore suo & odore illa imbuit. A qua autem in cisterna servatur. & in Va- se aquae fluviorum pleraeque, & pluvia. Sed cocta tutius servatur,& melior est: ut contra, gelu semel con

creta , in posterum, nisi & ipsa co

quatur.

195쪽

1 68 Hi ERONYMi CARDA NIquatur, mala est. Horreis vero valde altis, & ad septeniw-m expositis, aut ad aquilonem, qui medius est inter orientem & septentrione.servantur segetes & legumina, & fructus. Carnes autem salitae humidiore loco potius , quam tam excelso, contineri

debent: quia cum sale humidi multum habent, quo suaves sunt: id si

siccetur; vel cariem contrahunt, Vel

insuaves s sublata parte pingui evadunt. Debent enim eatenus siccari carneS, ut aqueum olum Eumidum,

& quicquid ex sanguine superest, &

incocta pars omnis absumatur: aliter aut putrescit, aut vermes gignit, aut rancida evadit 3 totum autem id quod pingue & concoctum est, &. integrum atque incolume, servetur. Sed ut ad horreum redeam, non ad boream spectet, quamvis frigidus siue is enim ventus orientalior est, quam decet: multo minus ad alias caeli regiones, aut ventos, nisi quae inter septentrionem & aquilonem positae sunt. Parietes amurca mixta

lato illinendi sunt, x olixae aut oleastri

196쪽

PRvDENTIA CIVILIS. stri sarmentis ustis: nam curculiones

haec prohibent: neque s1 infestent frumentum, movere fillud J debemus: nam immoto intra palmum subsistunt, ait Columella. Creditum est, sulphur,& origanum & conyZon omnibus his foedis animalculis inimica esse. Ponia omnia palea sub -

strata servantur. Dico quae mala VO- cantur, & cotonea, pyra, sorba, me Dpila, tricocca: sed Punica peculiarem quandam diligentiam, non solum quia facilius corrumpantur, sed ob nobilitatem, exposcunt.Itaque in

frumento sepeliri solent; seu quoa

illo omnis injuria aeris arceatur; seu quod sic melius refrigerentur; aut quoniam frumentum, attracto humore ad se, illa siccet. Fructus passi. Ut uvae passae, Cretic , Illyricς,& quet ine acinis, tum ficus compressae Mastrictae, loco frigido mediocriter humido in vasis vix senescant. Ex principalibus autem praeceptis etiam Aristotelis est, ut ubi fidi ministri sunt, & prudentes , distributioqiierecta, ut quaecunque servari

197쪽

r o HIERONYMI CARDANI possunt, annuatim & tempore quae que is o coemantur: tit vero ubi aliquid illorum desit, nimis malum est. minutim omnia emere. Vt emere

discas, quod alias dixi, pro norma tibi propone illos qui magno inincommodo id tamen bene agunt. Velut Iudaeos, qui invisi omnibus, &a magistratuum tutela alieni, coguntur emere vinum, frumentum,ligna, quum nil permittatur habere ex redditibus. Pecunias exiges solus eXtra domum, ne tui resciscant: quia minutim colligendo soli domestici possunt noscere opes tuas, & ab his etiam in alios fama vulgatur. At si magna sit summa pecuniarum, melius est ut secrete ad te in domum deserantur, & in cubiculo recipias: nec condas antequam discesserint rsed eis abeuntibus, finge aliquem ad alium quempiam mittere, cui pecuniam numeres: post statim condas; atque hoc maxime, si inquilinus sis, aut sine secura familia. Foenum &paleas ac talia constringe valde, ut sint tuta ab ignibus.1

198쪽

.PRvDENTIA CIVILIS. ITIIn curatione etiam sumptuum quotidianorum oportet praeficere

aliquem, qui mentae reliquijs colligendis intentus sit: quod etiam in usu est apud Principum oeconomos:

sed ad sordidi domini infamiam

evitandam in ita, ut fures solum &lielluones, ac eversores menta deprehendas. Quod si quis eam curam refutet, non frugi familiarem esse scito. Summa praeterea diligentia adhibenda est in servandis clavibus,& scripturis. Claves & plures sint,& conformes usu: at quae non nobis saepius sunt necessariae, vel etiam sub quibus pretiosiora continentur,

sub alijs f clavibus J debent servari.

In scriptis omnia servanda, etiam inutilia ue modo periculo careant: unde bifariam peccatur: solum ex inutilibus, epistolae incognitorum viroru, quae nihil continent, etiamsi petant impudenter , usui esse pos-lunt. Ad vitandam autem confusionem , quatuor arcis opuS est, praesentium, praeteritorum, salutationum, de inutilium. II 1 Tute in

199쪽

i172 HIERONYMI CARDANr Tutela in cognitione , ut disi , aut dissicultate. Haec in ignorantia. ordine, duritie, tempore. Est quod

ambo amplectatur, antequam detegatur. nam tempus omnia revelatr& circa aliam arcam negocieris: quae

magnis laboribus ubi patuerit, rursum claudi non possit. quod hac ratione constat. Tabula ab habet inserta ferrea additamenta-h, praeter capita a b adhiscentia & mucronata ; ut copressa ab uno latere feri

altero fs eJ ob curvitatem prodeant. Haec remitti ob ferrum, quod magis

extenditur, nequeunt. Aperta igi- . tur relicta, prodit furem. Tempus vero longius, periculum affert, ne deprehendatur: ordinis necessitas errorem assert: durities, moram &timorem. Sine fine nenio opus aggredi audet. - Pro

200쪽

Pro emtione praediorum statust maximum pretium, & , juxta illud, vigesima in redditibus. Velut Bononiae supposito pretio domuS com

muni aureorum cccc, pretium maximum librae cc in singulas tornaduras dcc: tor. LXXX, pretium xv I: detraho MDc pro domo , relinquitur XIIII cccc. Si ergo desit cannabs &c. detrahe tertiam; relinquitur IX Dc ViteS cum arboribus, pro tertia, cujuS vites duas portiones habent, arbores unam ; si desint, ut in incursionibus , detrahe dimidium ι si non

fert, totum, ut relinquantur VII cca ut IIII Dccc. Hoc debetur tritico,&satis: cujus sexta pars debetur moriar ribus: qui si desint, erit pretium alii libraru . Eadem ratione considerabis partes, ut in tritico sex cuplum, quincuplum erit pro lucro, quantum accrescat aut minuat &c. Et ita de arboribus atque vitibus. Vix enim fieri potest, ut omnino nudum sit. Iuxta proportionem igitur unum-qxuodq; computa ; inde adde domu Spretium, & totum divide per Lxxx .