장음표시 사용
281쪽
est, atque cum Satrapis & Principibus. inum vero sit haec ferme caput
hujus instituti est enim id in hominum tra statione proprium , & pr; cipilum: nam vis est belluarum, La pientia vero Deorum) diligentius de illa agere decrevi. Est autem Iuro stim duplex : alia quidem mendacio admista, turpis & infamis , nec digna Viro omnino, nedum viro bono: alia sine mendacio. Differt autem amendacio: quod simulatio gestu de actionibus, & verbis quae perfectam
scientiam non continent, absolvituri. mendacium solis verbis,& plane sententia falsam continentibus constat. Hominum perversa natura censet, simulatione cum Omnibus, praeterquam amicis, uti licere ; medacio
autem cum his, qui nos injuste laeserunt. At improbi etiam quomodo viscum inimicis uti me dacio licere putant: nam cum amicis dolo uti, non
nisi improbissimi viri est. Nos autem simulatione cum his qui injuste nos laeserunt f uti J permittimus libenter 3 mendacio cum nullis, etiamsi
282쪽
perfidi sint. Quinimo illud dubitatione dignum est, an ei qui alieno arbitrio vivit, liceat mendacio , mandante domino , etiam justa in causa, uti Multa sane permittuntur, quae non solum laude digna non sunt, sed neque licent: cujusmodi est hoc. Considerandum est igit cum quibus simulatione uti liceat,& in quibus rebus, & quomodo id obtineamus Quamobrem ut persuadeas,ida persona & re ipsa & verbis tuis. & aliorum factis, & ejus
f personae J moribus sumendum est.
Apersona quidem, ut verax habea- Iis, gravis atque prudens; tum Verout e re tua non esse putet, persuasum
esse. Velut si amicus illi sis ; non amicus inimicis ejus e nec res ejusmodi illius commodo cedat. At contra, si mendax habearis, id dici poterit, tuum esse lucrum, ut nec veritas tibi credatur. Quodsi in actione res sit constituta, piaeclare credent, obprudentiam tuam, te posse id agere; ob fidem , velle ; ob gravitatem, v Mumque. Are autem quae tibi conveniat :
283쪽
PRvDENTIA CIvILIS. 2ss veniat: ut si pauper vendere velit,
dives emere s splendidus domum aedificare; pius parcere ; atque hujusmodi. A verbis autem tuis: nihil aeque &c. infinitius hoc negotio, aut profundius: ut hoc solum mihi dignum videatur quod luculento exemplo explicandum sit. Ergo & ab alijs ut adjuveris, curandum est ut
tu modeste cuncta agas: nam per saepe exiguus error, aut jactantia , aut impetu S, aut properatio, aut aliquid hujusmodi totam detegit fabulam , & longam constructionem 3 ac industriosam evertit inventionem. Ergo simulatio maxime ad hominis mores dirigenda est, & a tuis dome-icis, intimis atque amicis adjuvanda. Qua in causa id dubium emergit,
quod si te illis deteges, fieri non potest ut negotium perficiatur. nam illi vel affectu nimio, vel levitate, vel alia occasione, verbis aut gestu rem significabunt: Sin autem celabis eos, torsan tibi irascentur. Haec est maxima in hujusmodi rebus dissicultas. Quamobrem cavendum est,
284쪽
si fieri potest, ut alijs in simulatione non indigeas : quod si indigueris, tum solum gestu & actionibus si gnificabis rem ; a verbis omnibus temperabis. Quod si omnino etiam verbis indiges , fidis tantum rem
committes : caeteri autem non dete-
pi sibi patientur, si amici iunt ue aut
si non patiuntur, cos relinques, qui nec silentium tuum aequo animo fe-Iunt; nec quae arcana sibi commit- tantur, retinere possunt. Initium hujus nego iij ex hoc sumes, ut credant te nescire, quae scias; & scire quae nescias. Sic in ijs quae scis aut cupis, ultum, Vocem, gestus, affectusque miscebis , ut in contrarium omnia accipiatur. Quum enim quae nescire videris, scire te intellexerint; quae scire videris quum veracem te eXistiment cur non Vis ut scire te arbitrentur, 'Verum aliud est, scire uideri ; aliud id aperte fateri; aut, quod majus est, testari: hoc enima mendach labe non abest. Significanda praeterea per amicum, aut si-
ctum amicum, his qni tibi insidian
285쪽
PRvDINTIA CIvILIS. 2s Ttur, aliter quam se habeant capita rerum. Sed amico rem perverse declarabis: amicum monebis 3 & ut occultare sic simulet, ut insidiator deprehendat. Quamobrem in magnis periculosisque rebus simulatio ne tantum uteris; tum quia indigna sit ingenuo viro, tum quia, sI ea utaris in minimis, exiguam afferet utilitatem ri occasioni necessariae aditum plerunque praecludet. Propterea etiam numquam quae scis, nescire, quae nescis,lcire, aperte fateberis, ne fucus prodatur. Quodsi anxie quaerant, aut juramenta exigant, ambiguis responsis illos eludes: quum Scilli parum sint amici, & tibi nequaquam opus sit hoc praesidio . Raro tamen contingit, Uc juramentum e Xi- .gant de ea re, quam nondum quis clara voce effatus sit. Dices forsan, Magna arte opus est in hujusmodi. At parvane res fuerit, tam paucis servasse vitam , existimationem, potentiorum familiaritatem, amicitiam, . atque amicos persaepe ipsos, probitatis famam, securitatem, totam denique
286쪽
asg Hi ERONYMI CARDANInique humanitatem , dispendio dc crimine nullo. Est etiamisimulationis genus non contemnendum , offerre quae scis non recepturum; & persuadere, sed modeste: ne aut recipere cogas; vel cur offeras , intelligat. Est simulatio acris , fingere te amicum inimiis eo amici tui; adhortari contra illum, & adjuvare eum, tum repente deserere , tamquam victum , metuentem 3 dehortarique , ut turpia , detestanda, periculosaque aggressum. Similiter, ex opposito, duo haec magna sunt, quum patientissimus videaris, vindicare , ad existimationem; & nihil agere, quum
mineris, ad contemptum, ut incaut OS Opprimas: ex nullo etiam duos efficies amicos , velut criminum judices ; unius fingendo amicitiam, aemulatione alterius , comparabis ; ex qua rursus prioris Veis ram adipisceris. Et, ut rem totam
prodam, & quod in usu est, omnia tacite agere , aut sermone sicco uti, ad ne otia utile est : tertio-qHe
287쪽
que generi simulationis, imo vulgarimmo, asscribi potest. Capuae LIII. D. Disimulatione .
autor egregius fuit Socrates , a simulatione maxime differt, quod in his consistat quae sunt, & nihil agat: simulatio in his quae non sunt,&agat: ideo mendacio propior, illa venustior : quamquam idem sinis, scilicet fallere ; ulusque propemodum idem; scilicet cum domesticis
insidiatoribus, & Principibus. Verum cum Principibus simulatio longe periculosior: hanc enim; tamquam caput malorum , & doli, sibi tantum licere volunt. Dissimulamus praecipue quae scimus: quae Vero pateris madigne facta, vel per ignorantiam, quasi nestias, aut in fortunam tuam adversam referes: nil acre sausumve, sed nec jocosum, admisceas: sed sit quodcumque dixeris, grare, modestum purumque. quod magis
288쪽
aso HI 2RONYMI CARDANI Esu ipso disces, quam oratione doceri possit. Est diuimulationis genus, quod ab aliquo acceperis, tamquam
autoris oblitus sis, eidem enarrare, ac coarguere: quum vero dissimulas ex eo acceptum, hoc ipsum doces, & te per calumniam accusatum,
eumque frustra persuasum. Injuriam quoque , quam ulcisci speras, dissimulare melius est; et si parva sit; alias non licet. Est etiam dissimulationis genus, quod jam facturus sis, alia causa roganti amico polliceri ;ac rursus significare, te rogatum, ut .
utriusque gratiam in eas. Est & occultati o, species dissimulationis,imo quasi finis ipsius. Atq; ea dia plex: alia
communis ; quae fit tacendo , flendo, quietem habendo prorsus: alia, qua utuntur, qui quiescere & tacere nequeunt, ut Bellotus Florentinus, egoque: quae alia agendo dicendoquent. Illa facilior, & decora magis; sed si quis subodoretur, facile detegitur : haec tutior, sed turbulenta. Est etiam dissimulationis species in epistolis non contemnenda et qua ego
289쪽
ego aliquando usus sum, quum rei propriae consilium petitur, quae indignior videtur illi, tamquam de alio interrogante respondere: nam, praeter reli qua, hoc ipso honeste admone S amicum , quod consilium id tibi non e dignitate sua vide
C Α p v T L I U. De Persuasione. ubi Dilemmata. 'DERs V Asio vero tertium est fallendi genus aliud, ad principale : de quo tot libri editi sunt. Pro . .pterea & Aristotelis Ciceronis, tum Quintiliani, ac aliorum praece pia condiscere opportunum duco: neque enim ea ars hoc libello claudi pystulat. solum, quae ad capita prima pertinent, referam. Constat persuailo persona, rationibus. Ami
sis vitam humiliis fortunae vir, s ad
nauc rem requiritur.J Rationes autem, ab honesto, jucundo, utili, necessario & facili. Necessitas omnes
290쪽
16L HIERONYMI CARDANI movet ; sed & utilitas ; attamen praecipue pauperes, & viles, avaro que : Iucundum etiam omnes; dc praecipue incontinentes, mulieres, pueros , adolescentes : Honestum bonos, &reipublicae amatores: Facilitas pariter omnes ; praecipue tamen timidos & inertes. Persuasio recta, & ad sapientes & fortes viros directa, dato consulendi tempore, essicacior redditur: nam quia honesta habetur, doli suspicionem explodit. At quum opprimere hominem cupis; aut etiam, si is timidus sit;
repente aggredi, atque continuo Urgere oportet. Vt ergo probitatis
speciem in duas, & sermonibus &factis quasi clanculum pium te
ostendes. Nec mala est via, cujus sinis est optimus. Secus, memento
te non hominem fallere , sed quasi Deum. conari. At amici persuadenturJ blandiendo, salutando, offerendo, juvando, laudando. Manifestum est etiam, quod&personam cui quid persuadere vis inspicere