Hieronymi Cardani, Mediolanensis, Proxeneta, seu De prudentia ciuili liber; recens in lucem protractus: vel è tenebris erutus [elektronische middelen]

331쪽

quod nos turbat: l utrisque scilicet

eorum quae desiderantur occasionem persaepe praeterire , etiam 1I

s diu J vixerimus:ὶ interim quoque

usus perit. Tempus omnibus rebus gratiam addit, ut illi recipiant, quod recusabant ; aut adimit, ut dent, quod dare nolebant. Quid non promittit , imo quid non praestat tempusὶ Inimicum occidis; sce. 'lerate plerunque s jactura magna, majore periculo ue ut perpetuo sollicitus & anxius vivas : & si s vindictam J pauculis annis i persaepe etiam mensibus j differas; ille, nullo

tuo crimine, cum tota stirpe corruet. O insanam hominum mentem, quae ea tam care emit, quae tuto &absque Σispendio habentur, Obmodici temporis impatientiam l Sed quum, ut dixi, interim pereat usus,& in periculo verseris, & jacturam patiaris, distinguendum est diligenter, quando locus sit expectationi,& quando non . Videtur autem semper expiatandum, quum tua aetas longe in annos minus processerit. Vs

332쪽

3ox HIERONYMI CARDANIVt contra ridiculum est, senem ex pectare occasionem ex aliorum

Scientia rerum , morum, ac potentia.

IL autem praestantius est praesertim in controversis rebus scientia ipsa rerum de quibus agitur; tum morum, ingenij, ac potentiae. eorum cum quibus pugnas. Constat haec pluribus modis, quum tamen praecipui quatuor sint. Multorum primum nominum consuetudo ;nam multi multa norunt: Corruptio intimorum; quae in usu frequenti est apud Principes et atque

adeo ut si velint nihil prieatorum

eos lateat; imo etiam aliorum Principum pauca: Et indicium quod ab operationibus illius sumitur. Et quamquam a paucis facile salii posiss , decursum tamen totum s obser. vaveris illius actionum, non erit dis.ficile, tametsi cautissimus si, illius animum, fidentiam, potentiamque depre-

333쪽

PRvDENTIA CIVILIS. 3O3 1eprehen ciere. Vltimum est, epistolarum diligens consideratio. Secund)o modo in species di viso, primum dabimus locum amicis his qui Tem tractant, Sc si fieri potesto ordinarijs v eluti his quia secretis sunt:

quamquam hoc arduum sit: non enim ignotis facile obsequentur sine praemio. quorsum' cum praemio, periculosium. Ob id advocatis utemur: qui & ipsi ordinarij sunt, sed

non primi: quibus etiam pecunias, si ita res exigat, & ipsi nobis amicis sint, J ad corrumpendum dabimus. arto loco, si neque amici illius ,

deque quia secretis sunt, nec adVO.cati id possunt, per sanguine con . jubctos his, qui primum aut secundum locum obtinent, id tentabimus. Quintus locus est per potentes viros ς tibi amicos. Omnia enim potentium sunt, & arcana etiam, modo prudentes sihi. Ultimo dico sunt amici tui sagaces. Sed in rebus magnis, parum his confidendum.

Sed & negotium quo in statu sit, sci- Ie OPOItet, & quantum processerit;

334쪽

3o4 Hi ERONYMI CARDANT quantumque qui adversatur, polleat consilio, amicis, pecunia, potentia, consangstineis, essicacia i quae maximum est.) Tum vero cum peritis consilium inibis : de J imprudentibus, etsi alioqui fidis., ne nimium spere S.CAPvT LIX.

De decore .

AT vero in omnibus decoris tui memineris: victor, gloriosus 3 victus, sine turpitudine cades.Nec te dejicies in adverfis, nec efferes in secundis. Oppones, ut peritus gladia--tor, ubique cuspidem. Senes, quorum vis effoeta est & facile contemnuntur, prudentiae opibus, aciaveritati innit. debent. Se ne stulto & paupere nihil est miserius: sed his dives

sit,&sapiens, sed remissus, contemnetir ab omnibus. Praeteriere antiqui mores, & consuetudines hone-uae. Non male igitur Aloysius Gallorum rex, ejus nominis undecimus, quum senex & aeger esset, severior adeo

335쪽

adeo factus est, ut quasi saevus appellari potuerit. Dices, Nonne me amabunt & observabunt, si pecunias meas diligant O stulte, nihil minus , sed irridebunt. Quamobrem&eoS non vitupero, quinnij indicia tegunt, capillorum & barbae caniciem plumbeo pectine i tollunt, J& aqua separationis, in qua argentum est diuolutum. Verum non de-Digrat admodum, sed rugas tolIit, radix anguini cucumeris in aqua laetis dissoluta ; vel si iridis succo, aut spa-.tulae foetidae,rugae liniantur; & ulcerata cutis inde unguento ex cerusa curetur. Rursus ceruste praeparatae

drachmae quinque 3 margaritarum, vitri, crystalli, chrysocollae, singulorum drachmam unam: caphurae, myrrhae pellucidae , sarco collae, singuloru drachmam mediam: confice pastillδs ex laevigatis in marmoreo lapide, cum aqua rosa cea: & sicca. Dum opus est, dille cum oleo de tartar'; & illine faciem vesperi: mane lava cum fontis aqua. Facit & ad hoc ceryina R edulla, asini adeps,

oleum,

336쪽

H11RONYMI CARDANI . Oleum ovorum,& frumenti. Dignoscuntur etiam senes a dentibus, de quibus suo loco actum est . Sit ergoesenex mundus, comtus, hilaris,blandus, gravis, severus in domesticis infimis castigandis: habeat autem

a quo veneretur. At virilis aetas robore ac viribus, tum agilitate, constantia, atque fiducia si tuetur: nec ulla melior. Itaque senes providere debent, ut filios ex se habeant, aut exfratribus, sororibusve, obseque u- te S, atque prudentes. His enim aetas

ill secure innititur. Quodsi & his

omnibus careat, deligat puerum, virtutis sapientiaeque amore flagrantem: itaque illum instruat, ut praeter sanguinis conjunctionem filio per similis sit, &bono. Quidam pro filijs nutriunt: sed syncerius est,

animi veros filios educare, quam corporis ementitos. Ne sit verbosus senex, caveat : quando in nullum aliud vitium fatilius ac turpius deci

dant ipsi s senes ; J seu quum facta

juvenilis artatis laudant, seu quum audita commemorant. Pueri autem blandi,

337쪽

PRvDENTIA CIVILIS. 3OT blandi, venusti, comti, honesti, scituli, mundi, promti esse debent: verbaque illos decent magis, quam ullam aliam aetatem : pudici quoque. Etenim commoda impudicitiae etiamsi majora essent jactura atque infamia, adhuc longe minora redduntur, quoniam incerta sunt. Propteris ea, quum vitia & virtutes legibus constent, minore dedecore, majore flagitio adacti &c. feliciores sunt. Itaque & clam admissa, nec in exemis 'plum adeo feru ntur. quod vindicare non possint. Quamobrem ita instia tuendi sunt, ut Omnia liberalia m

nera norint exercere L legere , scribere, fingere, pingere, canere, pulsa re, natare, equitare, & hujusmodi. Mulieres vero, casstae, pudicae, mundae, sollicitae, acu non penicillo

pingere assuetae &c. In omni actio ne memento quanti res sit: ne ut stulti faciunt) pro obolo amicum,

aut existimationem, aut rem magnam perdas. Qui scis cum quo certes eorum qui adsunt, dignitates, ac virtutesi&c. Et quum beneficium

338쪽

acceperis, si non famplius, J gratiam non intervertas. Ingrati enim animi est, meminisse quod non de-

derit; f non J meminisse, quid dede

rit : tamquam qui nihil debuerat, omnia deberet. Nec etiam tam re- fert quid agas, quam quo modo Honesta enim si turpiter tradientur, turpibus cedunt modeste tractatis. Verba geripi alia affectu atque gestuessicaciora facta , magis decent, quam expressa & propria ; in quibus periclitatur existimatio, si secus eve nerit. Neq; enim repetitio affectus, gestus, vultus conrentio, ita objici possunt, ut ea presia sententia: & si

evenerit&c. in memoriam revocata, majorem habent vim ; tum pro

pter id quod mos id probat, tamquam prudentium &c. Possunt prae- . terea ad plura alia contorqueri. :

De executione .

MNIVM autem quae ingeni se dc solertet invenimus, sinis atqRς .

339쪽

PRvD3NTIA CIVILIS. 3o' atque perfectio est ipsa executio: ut tanto celerius omnia peragamus, quanto cunctantius deliberavimus. Gnaviterq; agendu ; ut brevi absolvatur: Fortiter quoque & continenter ι orando, rogando, hortando, uris gendo ; impellendo etia tuos omnes auxiliatores: ut simul, exemplo eorum qui pondus aliquod aut vehunt

aut attollunt, qui se clamoribus, ut una moveant, adhortantur in negotium incumbant, ac ut ita dicam quasi ruant. Vt numquam cesses: ses imiteris ventos qui levi

statu immensas naves assiduitate impellunt donec aliquid firmum constitueris. Multa enim negotia pluribus constant ex actionibus: quas ut dum peragis, intermittere maximum malum est; ita indecoru, laboriosum,& persaepe damRosum, actionem iam Etioni ita continuare, ut te tuosque amicos fatiges. In periculis etia gravibus saepe melius locum dare irς furorique inimicorum, quoniam repugnando coeunt consilijs, ut hyemis tempore spiritus noster : cedendo dissol-

340쪽

3ro HIERONYMi CARDANI Aissolvuntur. qelut flamina radiis su ecta Solis. Fratres a fratribus

dissident .si vexes, statim in unum conspirant. Ita narratur fabula de lu- po& canibus invicem pugnantibus. Optime exequi dicimur , quum promte, perfecte, polite, modico I iam tu, aut labore, ac turbationes clam denique, & quasi inexpectato. N eque enim celeriter exequi, est cito exequi 3 sed antequam possis impediri. Quod malum est in his quia Principibus juvantur, invitis autem ministris. Nam quum impedire nequeant, durius negotium reddunt, patefactis his, qui controverissantur, consilijs tuis. Occasionem

etiam s captare J quum in omnibus uti antea diximus o utile sit, admodum vero in exequendo praestantist simum; ut non solum in singula etiam momenta eam observes diligentissime, sed arrepta prosequaris 3 ita ut nihil in ca praetermittas aut haesites, vel cuncteris, delinquasve, donec negotium totum scilicet abis isolvas. Solent quae , ex occasionem offeri