장음표시 사용
471쪽
PavDENTIA CIVILI s. 63 9 conveniat facere, eontemptu & opere aboletur opinio, & oppositis experimentis. Quandoque etiam juvat apud judices, & malos tui *stimatores, aliquid e Sacra pagina commemorare. Qibale illud: Pilaturi non
excusavit, quod dixerit, Tuitem - .hi tradiderunt. Nam veritatem debuit inquirere, & integri judicis officio fungi. Quum vero paucis cogaris cum
illo fPrincipei agere, hoc semper prodest, si tibi aequus est, dicas,
non dubitaturum, si factum teneret, quam justa sit tua caussa. Nam inistelligere cupiet : tibi vero ansa data est exponendi paucis ac dilucide. AVbi vero incertus sis de calumnia, scribe aut alloquere familiarem Principis, amicum autem tibi, hi moneat: quod si agit, certus es; si non respondet, silentium pro ira habendum est; si paulo post responsurum dicat, nec post respondet, levior est ira; si sero, compositisque verbiS, valde gravis, ac saeva, sed tecta. Eadem vero ratio est praestandi ossi ch
472쪽
o HIERONYMI CARDAN1 apud Principem , ubi ab amico exigatur. Nam si iratus non est, tutum
est responsum dare; si odit, silentium illud pro ira haberi debet ; si
tegit, paulo postsignificaturum, respondeas. Sed & si fortuito talia contigerint, eandem habent significationem. Porro ante calumniae confirmationem, & ut gratiam adipiscaris, si non potes illius catulis ob humilitatem abblandiri, laudabis eos egregie ; sed non ut amicos, ne falli videaris ; neque ut fidos, ne eis credat ; sed ita, ut pudeat maledixisse, nec tamen majore apud Principem si in existimatione. Quodsi aemulus apud Principem te accusat, cavendum est diligentissime, ne oppositis verbis illi respondeas. Hoc enim ipso facile vel in illius odium, vel contemptum incides. Sis, gratia exempli, medicus, qui Principi librum dicaveris elegantem, sed in quo videaris quandoque ab alijs.
autoribus diffidere; ecce aemulus calumniatur te, quod Galenum aut Rasem accusas. Ita ergo per Insinua
473쪽
ionem respondebis: Quam inique omparatum est, quod plus modo licendi, quam sensibus, tribuatur. tenim si ego ipsum stultum appul-1rem, periculum non leve apuἐ te ubirem ; & tamen pro Vocatu S, mi-
ore injuria illum assicerem, quamlle me. Si quidem dum classicos hostros, me calumniari contendit, ut fultum tractat; quum ipse forsan ab raperitia minus, quam ego a stulti-ia, absit. Tu tamen, humanissime 'rinceps, non indignaris illi tam iu-aste acerbeque me accusanti, quod aulo obscurioribus verbis nefas egit; mihi repugnanti irasceris pro eviore injuria, quia non tam callide rotata est. Quum vero refutatioonga indiget probatione, nec licet pud hujusmodi homines , neque pud magistratus multis agere, ab iis quae proxima sunt fini, proba-ionem deducere oportet, tamquam
videntibus, ac quam paucissimis. Hodsi addubitet, addes rationem: icet & flores, quicunque sunt spe iosissimi & gravitate, & lepore, MT 3 exem-
474쪽
o HIERONYMI CARDAN1 apud Principem, ubi ab amico exigatur. Nam si iratus non est, tutum
est responsum dare; si odit, silentium illud pro ira haberi debet; si
tegit, paulo postsignificaturum, respondeas. Sed & si fortuito talia contigerint, eandem habent significationem. Porro ante callamniae
confirmationem, & ut gratiam adipiscaris, si non potes illius catulis ob humilitatem abblandiri, laudabis eos egregie; sed non ut amicos, ne falli videaris; neque ut fidos, ne eis credat; sed ita, ut pudeat maledixisse, nec tamen majore apud Principem si in existimatione. Quodsi aemulus apud Principem te accusat, cavendum est diligentissime, ne oppositis verbis illi re spondeas. Hoc enim ipso facile vel in illius odium, vel contemptum incides. Sis, gratia exempli, medicus, qui Principi librum dicaveris elegantem, sed in quo videaris quandoque ab alijs.
autoribus dissidere; ecce aemulus calumniatur te, quod Galenum aut Rasem accusas. Ita ergo per insinua
475쪽
rionem respondebis: Quam inique comparatum est, quod plus modo dicendi, quam sensibus, tribuatur.
Etenim si ego ipsum stultum appellarem, periculum non leve apuἀ te subirem; & tamen proVocatus, minore injuria illum assicerem, quam ille me. Si quidem dum classicos hos viros, me calumniari contendit, ut stultum tractatue quum ipse forsan ab imperitia minus, quam ego a stultitia, absit. Tu tamen, humanissime Princeps, non indignaris illi tam iu-juste acerbeque me accusanti, quod paulo obscurioribus verbis nefas tegit ; mihi repugnanti irasceris pro leviore injuria, quia non tam callide prolata est. Quum vero refutatio longa indiget probatione, nec licet apud hujusmodi homines , neque apud magistratus multis agere, ab his quae proxima sunt fini, proba-
esonem deducere oportet, tamquam
evidentibus, ac quam paucissimis. Quodsi addubitet, addes rationem: licet & flores, quicunque sunt speciosissimi & gravitate, & lepore, MT 1 exem
476쪽
442 .HIERONYMI CARDAN rexemplo , brevibus inserere. Iam β
lius modus fest J ut perfecte doceas
per capita; conclusio autem brevissi ma ad alteram partem contradictionis deducat. Hoc autem ut opti
Illud praeterea noris,in quo ferme omnes falluntur: Principes & Magistratus scire veritatem, maximo studio in plerisque niti, ne quisquam prodat eam ; quod vitae suae adver- arisciant. Vnde aliqui supprimunt, nolentes de ea verbum fieri, quod in alterutrum decidere necesse ut: me- Iiores dissimulant, ut excusationi injustitiae loeus sit. Caeterum, quod alias diximus, homines illis ut pe
C a P v x LXXXIII. De Principum servitute. I Princeps te asciscat, periculosum est incerta sub conditione ami tere libertatem, & periculo se exponere, ut etiam jaeturam rei facias.
Propterea quod plerique faciunt
477쪽
PRvD NTIA CIVILIS. 4 3 optimum est,per amicos id essicere, ut videaris jam pinguem in manibus habere conditionem. Nam nihil certius ad promovendam illius liberalitatem aut provocandam; J & nil facilius , quum amici nil desiis tibi largiantur. Res tamen longe .E-eilior factu est. Ascitum si Princeps
te roget , ut inimico tuo, aut paruinin sua arte confidenti auxilies s , vel etiam illius respectu id facere cogaris, in arte socium tibi asscistas , in quo maxime ille confidat;&ad eum te reseras. Quodsi non adsit, si res periculo caret,ita age, ut opinionem de te ipso in illa augeas: Led si non vacat pericula res, omnino adjunge aliquem alium; dissimulata omnino simultate. Sed si simultas palam sit,
recusare licet. In servitute vero eorum, illud AGgentoni Cominari,Jquod Regis fuit
dictum, attendere oportet; Principes magis amare eos, in quos beneficia contulerint, quam a quibuSac ceperint : Magnitudinemque col
478쪽
sne causa, quod fiant audaciores. Praeterea in omni servitute aut officio, tria spectare oportat ; ubi utilis censeatur servitus : periculum, &frustratio in servitute continentur,
quod honesta sit, laboratque patientia. Propterea si legationi addictussis, cura ut singula quae ad rem pertinent, scias. Id vero solertiae summarest itum ut eos, quibus Princeps ille fidit, aut eorum intimos, amicos habeas &bonae cujusdam Fortunae: iii
vero maxime, quod frequenter accidit, ut per eosde decipiaris, per quos decipere Principem aut Rempubli- eam speras. Improbus enim facile decipit , probus non detegit arcana Domini sui. Propterea arduum, imo periculosum , invenire, aut fidere hujusnodi hominibus. Secunia
dimi viae, non inania scribas ut ille qui de Principis veste literas ad Dominos suos , scripsit: hocque
Hudentiae. Demum ut ea quae utiliarunt, sic resistibas, ut plane posita, δctui Principis oculis perinde ac si ibi esset repraesentata dici possint. Solent
479쪽
PRvDENTIA CIVILis. 4 sient autem per aenigmata seu notas
- tuto scribi: nam si sarcanal detegantur, magno periculo eorum agitur,
qui tibi ea significarunt. Porro h jusmodi fhauriesJ ex inimicis Principis, covivijs ac pecunia corruptisόεc ut dixi intimorum amicis; vel etiam intimo:quod ut optimum est, ita dissicillime cognoscere licet. Id vero praecipuum est, ut sciat LPrinceps 3 J non quod creduntserme omisnes , Principum felicitatem esse in conviviis, ludis, venatoribus, potentia , pecuniis, gemmis, libidine, habitationibus pulchris, equis senerosis, atque hujusmodi ι sed in hac
scientiatum praetentium tum praete litorum aliorum Principum, praeci .pueque majorum suorum: quae sola illi cognitio est pulcherrima , &, praeter utilitatem, molestiae sola, i
Si cum Domino sis, a quo discedere velis, & periculosa sit venis, ut est plerunque cum tyrannis, queri oportet graviter, & veniam petere, non ut tum discessurus, sed multo
480쪽
4 6 Hiarto NYMI CARDANI post. Id ille non adeo moleste fereti Interim alii in spem loci tui subingressi , curabunt ut abire possis; de Dominus iratus erit : tum tu multa ςxpςx m age 3 donec & obveniam petitam, J & male acta omnino te oderit. Vbi de hoc certus fueris, simula mutasse sententiam, & rogainaniter & leviter, ut te retineat:ὶς spira, geme; suppone personas, sed illi invisas, quae pro te rogent. Ita ille satis poenarum te daturum exustimabit, discessu tam invito: Tu vero voto tuo absque jactura & periculo potieris. Sed eave ne statim glorieris de techna: nam rursuS ma gnum tibi malum aut periculum ac
cerseres ; sed persta, ae s si J doleas
de infortunio tuo. At dices, Hoc turpe mihi erit. Fateor. Sed id memoria tene; cum Tyrannis quibus servias, numquam habendam esse rationem honoris, tum illum numquam pluris facias, quam vitam. Praecipue illud caveas, ne nimis eringa Dominum fasperis Jaut contumeliosis erbis utaris. Nam quum