장음표시 사용
611쪽
HIERONYMI CARDANIium est. Secundum, quod qui audiunt , delectantur , vel quunt ea quae ad ipsos pertinent bona , aut quum mala de alijs reseruntur, aut condiscunt aliquid: hoc enim inter utilia; illa inter jucu uda numerantur. Qive igitur ad laudem tui tuo.
Iumque pertinent, caeteris audientibus odiosa per se sunt, nisi quatenus tibi conjuncti sunt sanguine, aut amicitia; tanto dissicilius, si ab his proferantur quos existimemus judicio falli: hi sunt qui suas proferunt, laudesque suorum: nam e facile decipi, verisimile est.
Suorum triplex est genuse inanimatorum, seu animatorum, rationeqsecarentium; ut equi. tabulae, visi ca- Iium: aut ratione praeditorum; ut famuli, pueri: aut intimorum; inter quos praecellunt filij, uxor, parentes, & fratres; hos honestius, quam teipsum. laudaveris: adeo ut si communem tui tuorumque laurdandi formam serves, in his peccare non possis ; in te ipso autem possis. Indi-
612쪽
PRvDENTIA CIVILIS. 367 Indicium autem magnum inepti sermonis, qui est de se in isque, praebet ipsa consessio in immemis. quod per vim exigit facta nostra nostrOrumque. Verum quum in aliquibus casibus sit potius necessaria, qua honesta; communis regula est, primum ut loco & tempori ter vias, & personis; utpote quum neque sine caussa, neque coram aemulis aut inimicis, aut qui te irrident, nec apud Principes apud quos nec os aperire fas est, nisi interrogeris nec apud viles personas, aut stultos, aut in sermone deserijs rebus, aut in luctu, in ma-gWisve gaudijs, aut ut abrumpaSinchoatum sermonem, & praeter reliqua ut quasi vocatus ad hoc venias: inde modeste ac moderate, tum graviter atque paucissimis verbis , Uquasi imminuendo proferas. Velutn quis dicat , Audivimus quod filium egregium habeas 3 relponderisque, Certe protemporum horum conditione non malus est : aut aidicas, Animum saltem bonum habet, vel satis probus est. Hujusmodi
613쪽
laudatio, quae magis in innocentia quam glorili aut virtute, vitio 'caret, & libenter ab omnibus et xespitur. Eigo primum habendus delectus personarum, inde loci &temporis 3 inde occasionis ι post e riim quae dicuntur I demum quomodo dicantur. In audiendo autem alii de re dicunt, aut tuis, tu- noi est oecasio ; nisi multiplex metus obstaret, adulationis, irrisionis, aut invidiae. Atque haec generaliter
haec accipei: ignota omnibus , vel etiam apud ignotos , yel ut aeternitati commendentur, ver ad exem plum eorum quos instituere con 'e' nit, vel in magnis periculis, vel ob
Reipublieae beneficium, 'el ad le-
andam calamitatem , praesertim . eo munem, praedicare. licet. Quum-
heseptem sint casus, in uno dun' lavat, sei licet apud ignotos, magna necessitas id agendi exigitur ; in aliis eonditio ipsa pro necessitate hab Nec tamen ita intelligendum est,
614쪽
ut ubique &apud quoscunq; id lisveat, absq; discrimine ullo; 1ed semper servatis his conditionibus quas dixis nec ita ut omnes sint necessariae; & fi non adsint, id non sit peragendu : sed sic statuamus, ut quum necessario peragendum commodio xes personas, loca,tempora, occasiό-nesque eligamus ad id agendum. Principio igitur dictum est, quod quae nobis uota sunt, celsi ad laudem pertineant, J quum per nullu alium de- regi possnt, propalanda sunt, si ad
laudem pertineant: nam aliter sciri mon possunt. Si igitur vitia sunt occultanda,quae ad virtutem aut divi num nubrem qui major ,irtute est Pertinent, erunt detegenda. Sic suu Daemonem Socrates in ejusmodi&sapientissimus δc contineritissimus revelavit . In Reipublicae etiam
emolumento, & aeternitatis commendatione , magnitudo rei tollit vitium, si quod sit. Utuntur tamen occulta quidam insinuatione, ut scilicet significent domesticis r alij confitentur interrogati, non dicunt:
615쪽
368 HIERONYMI CARDANI laudat o , quae magis in innocentia posita est, quam gloria aut virtute, caret, & libenter ab omnibus Helpitur. Ergo primum habendus delectus personarum, inde loci &temporis ; inde occasionis ι post eo, nim quae dicuntur 3 demum quomodo dicantur. In audiendo autere. ruae alii de te dicunt, aut tuis, i or est .ecasio; nisi multiplex metus obstaret, adulationis, irrisionis, aut invidiae. Atque haec generaliter de his dicta sunt. Porro de sngulis, in communi
haec accipe te ignota. omnibus , vel etiam apud ignoto&, yel ut aeterni' lati commendentur, ver ad exem plum eorum quos instituere con 'e' nit, vel in magnis periculis, vel ob Reipublieae beneficium, 'el adim ii anx calamitatem , praesertim. χ-unem, praedicare licet. Quum M septem sint casus , in uno dun- taxat, stilicet apud ignotos, magna Recessitas id agendi exigitur , in aliis conditio ipsa pro necessitate hab Nec tamen ita intelligendum est,
616쪽
PRvDENTIA CrvILis ut ubique &apud quoscunq; id li- . meat, absq; discrimine ullo; sed semper servatis his conditionibus quas dixis nec ita ut omnes sint necessariae I & fi non adsint , id non sit peragendu : sed sic statuamus,ut quum necessario peragendum commodi xe personas, loca,tempora, occasiό-nesque eligamus ad id agendum. Prin-
cipio igitur dictum est, quod quae nobis nota sunt, celsi ad laudem pertineant, J quum per nullu alium de-xehi possint, propalanda sunt, si ad
laudem pertineant: nam aliter sciri mon possunt. Si igitur vitia sunt occultanda,quae ad virtutem aut divi num favorem qui major. irtute est pertinerat, erunt detegenda . Sic suu Daemonem Socrates in ejusmodi &sapientissimus δc continentissimus revesavit In Reipublicae etiam emolumento, & aeternitatis commendatione , magnitudo rei tollit vitium, si quod sit. Utuntur tamen occulta quidam insinuatione, ut
scilicet significent domesticis r alij confitentur interrogati, non dicunt: quidam
617쪽
s o HIERONYMI CARDANI quidam scriptum relinquunt, tamquam memoriae causa, atque sic laudant se tacite et neque enim parva laus est, talia ab eo consequi. Verum , ut video, ubi vere id refera mus, nil honestius simplici &spo lanea confessione. Nam no s.lum id Socrates, sed & Synelius, &Diomac . Iosephus,di quotquot habuerunt i te donum Genij, sponte testati luntrneque venire fiasan dignabitur ad illum is quem puduerit testati illius beneficium aut per Ambus , qui simplicitanum donum ut commquutus; aut obscure, qui clarisiimum. Itaque de divinis alia quam de humanis si statuat,non erit reprehensione dianus. In reliquis etiam omiubas. in dus insinuationis,
quum quasi . . , M justa indigna
ne eoam id agimus: aut si per aliquem inchoetur laus , &c. injiciat autem desiderium sciendi audientibus. . Velut si dicat quis, te non audiente, quam egregiam rem, aut claram, aut quam Vaste dolum excogitavit, utriusque nomen referεns:
618쪽
PRvDENTIA CIVILIS. 17IPrinceps autem, aulatius, a pἔaesente te quaerat, quomodo acta ea res sit Verum in institutione, dc ad exemplum tuorum non hujusmodi indigebis , neque moderatione, aut Odestia , aut loco , aut tempore, aut
brevitate: sed, ut B. Paulus dicebat, Urge, increpa; adeo ut aliquiexistiment mendacium sibi licere. In caeteris casibus importuna laudati a impudentiam arguit , quum etiam soleamus verecundari, si ab aliis nobis praesentibus laudemurs iniquia talem, quum aliorum ossicium praeripiamus, δc invidiam, si alios sentes non etiam laudemus 3 a si laudemus , adulationem. Oste
dis praeterea deesse tibi amicum, si Min habes alium qui te laudet; aut judicium , si quum possis la dari ab alio , vis a te ipso potius svel falsam esse eam laudem. Secus ergo importuna laus non solum su1 , sed etiam suarum rerum taedium non solum, sedetiam fastudium affert ; juxta illud Flacci in
619쪽
s x Hi ERONYMI CARDANI Suavis res, si non caussaε narraret eo
Naturm dominin r quem nos sic fugimm ulli D nihil omnino gustaremm ; velut AEu, Canidia assast, peior serpentibia Astis. specialiter autem, quum e re Oritur laudis occasio; ut quum factum damnant; vel si falsi insimuleris, rectae administrationis testimonio in hoc genere mentionem flaudis tuae J facere licet; tum maxime quos hoc J ad innocentiam pertineat: si Ignoratiae, ex finis laude: si de jactura, recensere quae bene gesseris, atque extollere. Aecunda ratio est, quuin adversis quasi cum Fortuna di in care cogeris. Tertia, quum Vel patrocinium a Deo , aut societatem cum audientibus sumimus. Velut illud Ciceronianum : Vectri enim
pulcherrimi facti furiosus ille me Principem facit. Quarta, quum si rem ita
deprimas aut obscures, aut eleves, maxime errorem confitendo, ut
620쪽
ΡRvDENTIA CIVILIS. 373 minime invidiosa fiat: Vel si labores 3c vigilias & jacturam addas, aut casus adversos. Laudatur illud Vespasiani triumphantis dictum: Merito plector, qui triumphum , quasiaut maioribus meis debitum , aut umquam mihi steratum, inepte concupiverim. Sexta, quum ad retundendam salsam aliorum laudem , aut immodice auctam, ad id cogimur. Demum quum ad comprimendam licentiam ι velut illud, Aristotelis Ale, xandro : solum qui multis ι Grant, eos decet esse elato animo ; sed etiam qui vera de Diis sentiunt. Et
illud Agesilai , de Persarum Rege et Luid me ille maior , nisi ptiam iusiονῖ Et si re humanitatem testeris,& quam de te humiliter sententias: ut Agathocles cum suis fio
gulinis vasis; quod figuli filius suis
Est laudandi genus, aliud pet insinuationem; a comparatione simialis , quem laudas in re, qua tu praestas , ut etiam , si concursorem, vel si alium ex re deprimis.Nam laudem