장음표시 사용
671쪽
6io HIERONYMI CARDANrVem, qui te premat, exploratorem omni arte, omnique ingenio subjice, qui omnium eorum quae aemulus tuus agit,certiorem teJreddat,quaeque tibi expediunt, consulat:& eum
eligas etiam,quo si oporteat illum opprimere possis. Porro quomodo
id faetas, inserius edocebo. u Tum vero & eos qui aegrum, te
neglecto, curant, sic elides. Constat sane productum morbum vitam e ficere breviorem. Itaque aegros ipsos reprehendes, qui se illi commiserint: edocens, membra ejusmodi invalida reddi, & mauere semper ; unde necesse sit, numquam secura illos frui valetudine, sed perpetuo obnoxios morbis ex hoc membro affector demum vitam essicere breviorem.
οῦ ero,&ille faemulus tuus J pauper, aut
' avarus, aut familia oneratus, Ope- ram precario locabis ; merces vili : pretio vendes ; donec eum discedere cogas.
672쪽
ΡRvDaNTIA CITILIS su Quum vero aemuli conjunguntur3 velut chirurgus cum meὼco diaetetico; tum fac ut chirursus tuus cum diaetetico coveniat;&chirurgus ejus tecum: inde ubi disruperis societ tem, uterque deserat suum socium.
Illi enim jam in graves inimicitias
per Venerunt , quum serio disjuncti sint, nec tam facile poterunt coalescere; & illorum secreta rimatus es, ut qui finxeris inimicitias, non ges seris. umque semper concisa brevitate in loquendo opus sit,& limato
sermone, tum maxime erga aemulos;& praecipue a contrario sensu. velut, Omnes amici me amant; nec ausistitit vituperare inimi et i nisi qui faciem hominis non sunt c5spicati. JSimile illud A*tisthenis : Dubito ne mali quid egerim, quoniam improbus me laudat. sed accommodatius huic proposito id est, ad augendam
existimationem a contrario, Noa vituperabit me, nisi cui displicet innocentia aut virtus ; juxta accusatoris dc calumniae naturam. ι CAPYT
673쪽
PRτDENTIA CIVILIS. 613liarum. Cavere igitur,& in suspicione abstinere oportet. CΑpWT CVI.
Da in νι ubi de Exploratore . QV v M vero aliquid habueris ocis
cultum, insidiabuntur, ut clan culum id eripiant, mille insidijs; submissisq; primum pauperibus, qui eo morbo laborent, nonnumquam pro aliquo qui extra urbem sit, petentes auxilia. Quod si non dederis, inimi- eos ascisces tibi: si dederis, tuo inis vento . sine labore, sine gratia, sine tuo commodo ullo insigni , potientur; imo & irridebunt f te: J Si fefel-
Ieris, reus es apud Deum. Itaque pulsus inunges occultis oleis; ordinem ac mensuram miris modis, ac dissicillimis statues; ministros deterrens, si aberrent: praefatus etiam, ne numerum pervertant: magno id. periculo fieri; non addas, vitae, ne aegrum terreas; non flamen J -- gnum omittas adjicere, ne tentare, audeant. Multos etiam ministros adhi-
674쪽
s14. HiERONYMI CARDAN radhibebis; & singula singulis mandabis: sic enim magis confusa res
reddetur: Atque ea ratione omnia, ut quam maxime a medicorum traditionibus in in caussa devient. Similiter de cibis, & cubili. Quaedam etiam magis perpetua sint, quam id in quo est vis tota. Nam si plura sint
necessaria, perturbato ordine facile est occulere. Iuramentum quoquc exiges pro eo quod artificiosissimum videtur 3 in quo tamen vis non' est. Nonnumquam coactus sum, quum suscepissem curandum quem pro morituro dereliquerant , ubere aegro, ut tamdiu deterius se habere conquereretur, donec evasisset periseulum ; ne per pharmacopolaS VenC- num subministrarent, aut mutarent prolatura . Sunt & alia insidiatum genera, per domest icos, familiares, clientes, pueros, simplices, in te non solum; sed etiam in tuos. Quodsi ut subscribas , aut rescribas, nomine potentis viri,atque amici tui, requirant recipias te facturum: sed tempus rige, quantum lassicit, ut illum
675쪽
Pavor NTIA CIVILIS. moneas ue nisi res periculo vacet, aut nuncium εc epistolam ex sigillo 3e charactere noveris. Si urseant, dicas solitum illum esse prorijs notis ad te scribere; nunc te nescire, cur omiserit. Rursus si amicum smiciant, oui a te petat, ut sua caussa magistratum aut Principem adeas , contendes, &c. ut si neges, eum
tibi reddas inimicum ; si assentiaris, Principem fatiges, si te ille
amet 3 aut negligat, si non amet. Fac igitur ut amicus respondeat,inveniue alium qui eo munere fungatur. Cui dicto si acquiescat, jam dolo res caret, si non, odium tui quaerunt, non communis amici rem. Tunc ergo absiste; ει amicum mone.
QAodsi non acquiescit, stultus est, aut montibi amicus. Viro vis modo expedit deserere consuetudinem damnosam. Sed etsi dolores careat, turpi facto opera danda non est. Et si insidiis per fictos amicos intervertere te quaerant, re intellecta spem praebe, donec illos fatiges, o ut nihil aliud interim adversum te mov
676쪽
c16 H12RONYMI CARDANI .liantur, prohibebis. Hac occasione etiam deprehendes dubios amicos, juta ut amicus ille fictus consilium a dubio petat, tarnquam ancipiti arinimo tuo hac in re. odsi convenit, δcis inimicus tibi est, de quodsi tibi consulenti etiam id suadeat, proditor plane est: si vero etiam repugnantem in septentiam traherenititur, proditor est, dc te contemis nit, ut stultum. Quare , ea occasione arrept/, graviter, si potes o ut de . exitiali hoste , ultionem sumere
oportet.. Porro infidiae quae ad proditionem
spectant , dc quaeli conIra Potentes sunt 3 pdeo ut gra issimo sum periculo exerceantur, initium ducunt a qualitate personae iratae, vel levis , vel ipsi valde amicae, a caqssassilicet, querela vera, vel ficta, a praemio in- .genti, a modo ; ut scilicet per eos res
agatur, qui non invidiosi sunt, aut suspecti ue tegaturque finis rei, priuia
quam negotium attingamus : velut si cum inrorio ejus magnis pollicitis paciscamur,tentare dum a proditore literas
677쪽
PRYDENTIA CIvILIS. 627 literas impetremus. Illis enim tuta est nuntijs negotiatio ; nec periculum est, nisi ut ante primas literas re domino detecta, proditio ficta agatur ; quod persaepe contingit. Nam secus literae illae loco pignoris sunt. Reliqua deinceps prosequi haud arduum est. Si quis inimici amicus ad te veniat, aut uispiceris de his qui caussa aliqua tuae familiaritati se insinuant ue quidam oblatis cibis aut potibus illo.
rtim animos explorare consueverut.
Sed si res non ferat, aut illi sint audaciores spersaepe enim multis bonis & in schs proditor se adjungit)verbis illos blandis, tamquam prius non agnovisse poeniteat, fablega, &noli teJ objicere importunae consuetudini in futurum. Qu'dsi omnino perseverent, suspicandum est. T umvero, ne ex occulto aut dubio, verum & apertum facias inimicum i quum manifeste impudentiam suam prodat, & animum ad hostiles insidias , violentiae, aut Neneficij, aut delationis paratum objice ςDd oportet
678쪽
HIERONYMI CARDANI oportet famulum aliquem petulantem: aut, si non licet ob potentiam, impedimentum menstruum ex negotio ; aut ut referant te dormire,
aut abesse ; ipsis autem L famulis aut domesticisJ oth nil superesse.Si vero quis interroget te D de J tributo Caesaris, ille autem sit amicus, aut simplex, ut expisceris quis submiserit, dicas : Memoratu dignum affers ramicum tibiis e necesse est, & prudentem virum, qui hujus te admonuit: dic sodes, quis est, qui tam utile tibi' consilium dedit Θ Sed tempus interponere non oportet.
Si medicus gratia exempli in so- eius alia seorsum praecipiat s quod
multi facere consueverunt o ab his , in quibus convenereat jam, decet ex
inj imm-m, parum utiles esse soleisto Eus, admonebis hominemitamquam in illo maxime fidas j ORsicha rationes autem addas periculi, si aliter fiat; eumque autorem faciasinum ti utilis. Ad astantes s vero conversus dicas, J te non dubitare de
679쪽
de illius summa fide; periculum audi Sendo , tamquam de dolo aliunde suspiceris. Vbi suspectum habes aliquem, quem scire qui sit tua intersit,
ad amicum Derba facere Oportet, ut
exploret: at si non habes s verum, . sed J simulatum amicum nam horum numquam deest copia P verba habebis, ut velit explorare, qui sit: sed si non agit, vilisque conditionis sit ac in tua potestate aliquo modo dicas, Tua interest, ut quis sit ille,
resciam; aliter tu ipsus es. Nam infidos amicos, & ignobiles homines, ac fallaces, non nisi metu adversus seipsos coges.Nonnumquam a principali bl nde sciscitaberis. Insidiarum vero violentarum a latronibus scujusmodi in urbibus magnis frequentes esse solento tempus. -& consuetudo quaedam est. Tempus ; quoniam ad nictum oculi, Jaut aliud signum id conficiunt , non ante. Est enim & in his ordo quidam : Consuetudo ; quoniam saliqui J malleo, alij gladio interficiunt.
Cura enim est illis, ut uno ictu, ac
680쪽
HIERONYMI CARDARisine voce concidant. Ideo ne incognitos admittas solus; multo minus prope, ac retro: sed expeditum teterva. Aspice si adest apparatus. T les enim ut lanij suum nabere cultrum J solent ; maxime qui sues occidunt. Caveas scalarum summa, &fallaces si rudi uras, & loca horrida, M sine pavimento; quoniam ibi facilius cadunt, & sanguis absorbetur.
nec hominibus obvia sunt f& in i, sin facile sepeliuntur foccisi. J N ox periculosior est, quam dies: & loca solitaria Risus fiehus adest,& verba plurima, sed non satis condita. Summa rei est, quod ubi imminet tempus, abscedentem sequuntur. Exemplum sume a lanijs, quum boves sunt mactaturi. Sed de his omnibus infra. Insidias vero, de quibus supra aes aest, pietatis titulo, sicJ dignosces . Perlonam noveris primum: deinde
quod blandis fuerbis J te aggreditur:
haec enim via ad obtinendu aut detegendum animum. Deindeeo te do. ducunt, si renitaris, ut confitearis: si