Manuductio ad rhetoricen e' severiori veterum oratorum disciplina ... Authore Antonio Maria Bonucci Societatis Jesu

111쪽

8r Manuductio

Quinam tertius inventio,. nis fons y. Sunt adagia , quae r Lum exprimunt similliadines. Quorum usus est fere idem ac fabula: dc Parabola . . Adverte tamen, quod quamvis Paraemia sive Adagium cum Parabolai conveniat , quatenus, similitudinem rei. verae, sive gestae cum gerendis confert 3, distinguitur nihilomanus, quia non tam. per modum narrationis , quam per modum brevis sententia ,.α ut plurimum figurateo ac obscure,2 quod vult indicatum, proponit itaui quodammodo sit brevis & epiphonematica parabolla.. Uno verbo : Parabola proponitur more narrationis longioris 3 adagium , ut breve & usu tritum vulgare documentum ..Hinc lux affulget aliqua cali-

112쪽

ad Rhetoricen . 8 j

ginoso Ezechielis loco c. I 8. V. 2., qui in Hebraeo sermone

vix intelligi potest , & homi

lit 3 ut putaret ibi Parabolam cum Paraemia seu. Adagio

confundi; cum ex nostro Inr terprete manifestum fiat , accurate illae Prophetam distin xisse Quid est, quod inter vos Ezecb. Parabolam vertitis in Provem '

bium istud in terra Israel, dicen

tes, Patres comederunt uVam acerbam in dennex filiorum Obstupes uni Nam initio tantu mfuit Parabola , qua significabatur , posteros immerito lueret delicta. majorum mo

rum sea postea Parabolam hanc crebro & passim domi ,

forisque usurpando , dc Vulgari se one iterando, terendoque, adagium fecerum Adagiorum vero utilitas ma

gna est 3 quoniam brevitate D 6 me

113쪽

memoriam adjuvant; & Obscuritate diligentiam acuunt; alliciunt lepore & verborum ornatu, sensuS acumine, sententiς gravitate,& commoda morum informatione, sine fastidio aut periculo, Veram animae sapientiam infiindunt.. Ab omni aevo haec paraemi

lis institutio summo semper in pretio habita apud eos,qui ipsi apud reliquos in honore, fuerunt . Nam de Adagiis Chrysippus,Cleanthes lea chus , Aristides, & Aristotelas olim multis voluminibus' disseruerunt : locutionibuS figuratis universa antiquitus morum disciplina . compre

hendebatur et in Europa Pythagoraeorum , in Asia &Africa AEgyptiorum, Chal-

. daeorum, Brachmanum, αGymnosophistarum. Vesti

gia in Ori Apollinis Hiero-

114쪽

glyph icis,Stobς i collectaneis, Trismegisti libris , & Zoroastris magieis oraculis supersunt a Sed mitto profanos . Quid divinis ScriptoribuS 6. Dιμιωδετερον 3 ludit sed serio , tot aureis adagiis Jobus cum amicis cap. I 7. Utitur Balaam . prophetans Nunu 23. , idc . myses passim in Pentateu-c h o. David etiam, Salomon, Isaias, EZechiel, & caeteri Prophetae longe ornatiuS , quam ulli Graeci, Latinive tre graviter, atque frequentellApostoli ; & frequentius , atque gravius ipse Dominus& Magior Prophetarum , atque Apostolorum Christus JESUS.Denique periti rerum hujusmodi semper efficacissimam Vim Adagiis ad persuadendum inesse cesuerunt . Prae cunctis testimonio Aristotelis stet hoc verbum.. Is

115쪽

86 Manuductio apud Synesium existimat , nihil aliud esse Paraemiam , seu Adagium, quam s reliquias illius vetcris. Philo

phiae, maximis humanarum rerum cladibus extinctae; easque serVatas. esse partim. ob compendium bre vitatemque partim ob festivitatem dc l porem ideoque nec segniter, nec oscitanter sed pressiuS , atque penitius. inspiciendas subesse enim velud igniculOS quosdam vetustae sapientiae , quae in per vestiganda. Veritate

multo fuerit perspῖcacior quam posteriores philosophi fuerunt. I Videsis Fab. Quintilianum lib. 3. Institutionum;& Plutarchum in libro squomodo sint audiendi Poetae. 1 Quinam quartus Iuventionis fons

HieroglyphIca, & Symbola, quae amaenam habent

116쪽

ad Rhetoricen . 87

eruditionem; modo prudem ter ω. parce , ut caeter adhibeantur. ΗiS. utebantur

'gyptiorum sapientissimi,

vice literarum,. un iis, doce inrent Sapientiam sitam , ad ejusque studium excitarent

vero sint imagines seu figurandeterminari ex hominu m. arbitrio ad significandum aliquid ; su ni etiam , quod inde

sit,mera hominum commen

ta dc ipsis deest vis ea major ad persuadendum quam in heroicis sy mbolis requiritui. Priterquam quod vim etiam' exponendi consiliu m Autho- ris , quoniam ut plurimum obscura sunt, obtinere inteι

dum: non. Videntur ..

. Quinam quintus Inventio. nis fonsῖ' Emblema a, quae in eo

117쪽

8s Manuductio

cum Hieroglyphicis conveniunt, quod symbolorum naturam induant; differunt ero , quod rem , sublatisce nigmatum velis, purius liquidiusque proponant οῦ CX quibus plerumque lepida Scsuavis affluit eruditio, si eorum haud nimius sit usus . Emblema namque sic a peritioribus circumscribitur; ut sit symbolum ingeniosum ,

suave, ac moratum; constanSex pictura, & brevi carmine, ac sententiam aliquam graviorem complectens . Ejus

itaque partes erunt Pictura Ec breve carmen. Lemma

autem quod Andreas Alciatus Vir eruditissimus ei saepenumero superscripsit , satis constat , partem ejus non censeri, sed omitti posse . Ita Epigrammatis pars non Α- erant inscriptiones,de quibus

118쪽

ad Rhetoricen. 89. Lemmata, si quaeris, cur sint adscripta, docebo, Ut, si malueris , lemmata sola legas. Pictara & metrum in hoc genere Poeseos usurpantur ideo, ut quoniam pars videtur ejus Philosophiae , quae

ad mores pertinet, continetque semper admonitioncm.

aliquam admonitio enii est morum medicina) con diatur picturae, ac metri suavitatibus, atque deliciis, quo ita sine nausea ab qgro animo accipiatur: Pharmacum prOpinat quis in scypho aureo, nemusculis, leunculis, geniolis instructae hic ornatus in Emblemate pictura estia

Deita scyphi ejusdem labro

suo cum addit dulcem & sua. veni , ut castiget infusam amaritiem: hoc in eo est,in iti suavitas, i c dulcedo car-

119쪽

9o Manuductio minis: dc hoc pacto admonitio, qux est ut plurimum tristis &ina maena, propinabi tur sapientius, servabiturqu illud. Et prodesse volunt, κdelectare Poeta M. . Quinam sextus. Inventionis fonsi

Testimoniae Veterum , qua aister argumenta remotae plurimum obtinent dignir tis , si modo ab Authoribus.

fide dignis iisque gravibus ,

di eruditis emanarint M i. Quinam septimus i

Dicta gravis,. & sentem

nesciendo Et illust August, nit Avaro tam deest quod habet, quam quod non habet. I Quinam octavus Inventi μnis sons ,

Leges, sine quibus, ut

120쪽

ad Rhetoricen . 'vCorpora sine mente ,. sic Civitates suis partibus , ut ue vis, sanguine, & membris uti nota possunt .. Atque ut magna est legum excellentia, α majestas; sic etsam Jurisprudentia, quae easdeni tramurias suscepit, sapientiae seminarium est, oc omnis prudentiae ossicina. Haec mores hominum dirigit Sc componit ;titque facilius id assequaturcae ethica sua petit principia , ut a Physica sua petit Medi.

Cus. Neque enim Imperato rum nudae authoritate firm

veris leges, nisi & ipsam a thoritatem, justitia ejusque prsncipiis subnixam doceas . Id ad oculum videremus , si

no coneremassent ius, qui ex eis Iustinianaeas Pandectas constarunt. Quare adeo I