Manuductio ad rhetoricen e' severiori veterum oratorum disciplina ... Authore Antonio Maria Bonucci Societatis Jesu

121쪽

sa Manuductiorisprudentia Ethicae innIxa estre connexa, ut illi plane su

alterna, ex ejus principiis , velut fontibus, scita sua & leges , Velut rivulos, educat. dic, Ethicus praescribit, scelus vindicandum 3 Jurisco su itus hanc regulam ad ce tam poenam revocat: Ethicus ponit legem , ut parenteS curent . filios ; Jurisconsultus mulctat eum, qui filii non vult esse curator: Ethicus j stitiam commutantem ponit mediam inter lucrum de damnum; Iurisconsultus ex hoc notionis fonte conven tiones j ustas, mutuum, Com modatum, depositum, pignus, emptionem, Venditionem , locationem conductionem , tanquam nluvios deducit et Ethicus edisserit; summum jus csse summam

injuriam; Jurisconsu tus ad

122쪽

ad Rhetoricen. 9 3

hujus praecepti normam tem perat legem, ne sanguine pietur morS, quam amico infers invitus: Ethicus docet, aequi

talem non esse contrariam

iuri,sed jure meliorem; dum, quod tacet jus, aequitas loquitur; Iurisconsultus hinc colligit nihil facere contra legem non occidendi, qui majestatis violatae reis poenam irrogat securibus. Ethica tandem est quaedam naturae

thesis, & hujus theseos luribprudentia est hypothesis. In quam sententia videtur ivisse pedibus Ulpianus, dum L. juS Ulpiau. civile is de justitia & jure , . post pulchram dejiure civili disputationem, uberi lito pertextam , tandem statuit, luscivile esse juris naturalis , idest , moralis Philosophiae .

quandam moderationem ν.

Hinc intelliges , quanta 6

i. quam

123쪽

quam milia possit Christia

nus Orator ex ipsis humanarum legum oraculis, & opulentissimis thesauris in auditores su os depromer. . Quinam nonus Inventio

Sacrae Literae . In his tot verae scientiae thesauros adipiscimur, quot apices legimus; tot delicias invenimus, quot ad profectum nostrum intelligentiae diversitates accipimus οῦ ut modo nuda nos pascat historia; modo sub textuliterae velata medullitus nos reficiat moralis allegoria ὁ modo ad altiora suspendat contemplatio , in praesentis vitae tenebris jam de lumine aeternitatis intermicans. Ita si v Magnus Gregorius lib. I 6. c. I9. in JOb. 3 qui additi

Praef. s divinus sermo sacrae scripturae est fiuvius planus

124쪽

ad Rhetoricen . 9 Saltus, in quo dc Agnus ambulet, & Hephas natet. IQusd vero ad sacrae Scripturae usum attinet, Theologorum est proprius: haec corum hereditas, hic campus, hoc stadium: Ut eo igitur inoffenso pede perveniat, prius sacrς Theologiae strenuam in

scholis navet operam ; dein adhibeat honos InterPretes, qui eum manuducant , Vivamq; saepe Doctoris vocem audire non renuat, si cupiat ejus germanos sensus attingere. Cogitet sibi dictu quod Hieronymus scripsit Paulino, adhortans eum ad Sanctarum Scripturarum te.

ctionem . J O si mihi liceret, inquit, istiusmodi ingenium

non per AonioS montes, d Heliconis Vertices, ut poetae

canunt, sed per Sion & Ita-bycium & Sina excelsa ducere l

125쪽

re i Si contingeret docer quae didici, & quasi per manus mysteria tradere Scripturarum i Nasceretur nobiS aliquid, quod docta Griecis non haberet. Audi ergo, mi

conserve, amice, germane,

ausculta, quo in Scripturis sanctis calle gradiaris:Totum quod legimus in divinis libris ue nitet quidem , & fulget etiam in cortice, sed dulcius in medulla est. Qui edere

vult nucleum, frangat nuce. Revela, inquit David, oculos meos , & considerabo mirabilia de lege tua. Si tantus Propheta tenebras ignorantiae confitetur , qua nos putas parvulos & pene lactetes inscitiae nocte circumdari 3 Hoc autem Velamen

non solum in facie Moysi, sed & in Evangelistis, & Apo stolis positum est . Turbis

126쪽

ad Rhetoricen. 9 7 - Salvator in parabolis loquei Datur, Sc contestans mysticumi esse quod dicebatur, ajebat; qui habet aures audiendi , , audiat. Nisi aperta fuerinti u niversa quae scripta sunt ab Co, qui habet clavem David; 8 qu i aperit, re nemo claudit ue ' claudit, & nemo aperit, nuru

i Io alio reserante, pandentur.

' Si haberes hoc fundametum in imo si quasi extrema manus operi tuo induceretur, nihiI pulchrius , nihil doctius , 'nihil dulcius , nihil quo

in latinius tuis haberemus vo i luminibus . I Ut autem , - Dominus nobis sensum ona- Τ': nem scripturarum aperiat , necesse imprimis est, ut ab ' eo qui mitis est, O humillis corde, Veram cordis humilita- tem addiscamus. Profunda

n que, quae in iis datent mysteria, abscondit De- ὰ fam

127쪽

pientibus, oe prudentibus, idest superbis & sciolis huius seculi, O revelat parvulis. Non dixit, stultis , sed parvulis ues ut tumorem se damnas eis

innuat, non acumen, J cx- Gregor. plicat S. Gregorius i. 27. in

Job, c.7. Ubi enim est humilitas , ibi & sapientia ; Jinqait Paraemiastes. Hinc est, quod clamat ipsa Sapientia:

pyeo. Si quis est parvulusveniat ad me. ix. Quod confirmat Beatus Au-vid. Et gustinus, non iis modo quae su praede se testatus est, sed &his quae impraesentiarum ad- Aug. est. jungit: s non aliam ad capesb. e. sendam, oc obtinendam veri. tatem , & sacram sapientia naviam munias , quam quae munita est ab eo, qui gressuum nostrorum, tanquam Deus, videt infirmitatem . Ea est autem prima humilitas, secunda humilitas, tCrtia

128쪽

ad Rhetoricen. 99tia humilitas; & quoties interrogares, hoc idem dice. rem . Itaque sicuti Demosthenes in Eloquentia pro- minciationi primas, secundas , tertias dedit ; ita ego in Christi Sapientia primas, secundas , tertias dabo humilitati, quam Dominus noster ut doceret, humiliatus est, Inascens, VivenS, moriens. Quinam decimus Inventionis sons ZRatio & solertia in locis, unde apudRhetores rationes dc argumenta coalescunt . Quibus nihil est ad Invcntionis foecunditatem uberius , ad . dispositionis rationem concinniuS , ad memoriae subsidium essicacius. Quamobrem dc adolescentibus dili. genter inculcanda sunt , dc in iis frequenter exercendi; ex quibus ad omnem dicendi E a m a

129쪽

Ioo Manuductio

materiam reclusos inventionis fontes commodius seliciusque habeant. Quid sunt loci communes Notae sunt,& argumen torum sedes 3 quorum alii sunt interni, alii externi. Qui sunt interni t . interni sunt in rei substantia V ut Definitio, Genu S, Differentia, Species, partium

primariarum enumeratio , conjugata a. υ Qui sunt externi ii sunt, causa finalis ,& efficiens, & effecta οῦ qui

tamen sunt cognati, & valde necessarii . Alii enim sunt externi appliciti, ut Notatio, Adjuncta, Contraria, repugnantia , similia, relata, comparata; unde sexdecim loci gommunes satis noti colliguntur, qui rursus in alios

130쪽

ad Rhetoricen. I O Idividi possunt, & argumenta magnis incrementiS faecundare .

Quid est Definitio ξ

Est viva rei, quam describit, imago, & characterismus 3 vel, ut Ciceroni placet lib. I. de Orat. . f Rerum brevis, & circumscripta quaedam explicatio. JQuaenam ejus partes Genus & Defferentia . Per Genus notiora rei definitae; per differentiam propria innotescunt; ut, Homo esti animal ratione praeditum. Quaenam Virtutes Desinitionis Ηae tres 3 ut scilicet si dilucida, brevis, & propria. Verum quando intimas rerum formas tanta obscuritate natura Vallavit, humanisque ingeniis abscondit , varios