Manuductio ad rhetoricen e' severiori veterum oratorum disciplina ... Authore Antonio Maria Bonucci Societatis Jesu

151쪽

Ia et Manuductio exhausti deformitatem reseramῖ Quid denique cadaveris ipsius horrificam specten commemoremῖ Esi ne ali- . quid in vita vel odore tetrius, i vel aspectu truculentiuS , URI contagio pestilentius 3 Sic

igitur in summa vitae brevitate vis ingens malorum circumquaque Volitat; laborem labor excipit; dolor ex dolore

nectitur; maerorem atque

luctum gravior quidam luctus tape consequitur. Unde colligitur, nihil esse in terris homine calamitosius. JQuid dicendum de Comtrariis Amphitheatrum quoddam est hic locus , in quo pugnantium,& collidentium

inter se argumentorum robora gratius perspiciuntur , ct melius;siquidem contraria contrariis opposita magis

152쪽

ad Rhetoricen. 12 3 elucescunt. Ut si sobrlatatisi honestas ex destriptionis ebrietatis subiiciatui oculis avel, ut Chrysostomus osten, dit,calicem mentis nostrq i- Eib. plendum esse sanguine Chri-: sti, sic a contrariis eloquens is Pr clarus est nobis ebrietatis calix: est calix ebrietatis, quil temperantiam gignit, non: paralysim . Quisnam ille si porro Z Calix spiritualis, ca- lix salutaris, calix impollutus' dominici sanguinis: non gignit ebrietatem ille calix , non paralysim gignit. Non enim vires dissolvit, sed vires excitat: ille non nervos infringit; brietatem quippe affert: ille Angelis venerandus est, hominibus pretiosus, Domino amabilis. Vides quid dicat David de spirituali calices isto, qui propositus est in hac mensa ὶ Parasti in conspecta

F a me

153쪽

meo mensam, adversus e

qui tribulant me; impinguasti in oleo caput meum , α calix tuus inebrianS quam praeclarus esti Etenim, ne, audito nomine ebrietatis, si bito metueres , & ejusmodi putares esse, ut infirmitatem inducat, ad unxit, esse praeclarum & firmum; nOVum iebrietatis genus, robur immittit & validum reddit ac

pol tem , quippe quod ex ipirituali petra profluxerit οῦ

non est deprevatio cogitatior inum , sed spiritualium cogi- itationum accumulatio: hac

ebrietate ebrii sumus. J

. Quae sunt Repugnantia Z

Quae nulla certa lege aut numero dissident: qualia sunt parcere ,& saevire ; dissimulare, & punire. Hoc loco Tertust. invectas est Tertullianus in . cdictam Traiani , . qui Chri α

154쪽

ad Rhetoricen. Iasstianos non quidem inquiri, sed oblatos puniri volebat . to sententiam, inquit, necessitate confusam l Negat inquirendos, ut innocentcS ;& mandat puniri, ut nocentes . J Augustinus etiam in Psal. 84. ad illud, Fustitia σpax osculata sunt, peccatores pacemvelle, simulque nolle, graviter a repugnantibus demonstrat in hunc modum :

I Fac justitiam , & habebis

.Pacem, ut Osculetux se justitia & pax ; si enim non amaveris iustitiam; pacem non habebis. Amant enim se duo ista, justitia & pax & osculantur se;ut qui fecerit justitiam, inveniat pacem osculantem justitiam.Duae amicae sunt,tu forte unam vis, & altera non facis.Nemo est enim qui non vult pacem, sed non omnes Volunt operari justitiam. In-F a ter-

V. N.

155쪽

.12 6 Manuductio terroga omnes homines:Vultis pacem Z Uno ore tibi respondet totum genus humanum , Opto, cupio, VOlo , amo: Ama & justitiam, quia duae amicae sunt justitia &pax; justitia & pax se osculantur. Si amicam paciS non amaVeris, non te amabit ipsa pax, nec veniet ad te . Quid Cnim magnum est,desiderare pacem Quivis malus desiderat pacem . Bona enim res

est pax . Sed fac justitiam, quia justitia & pax se osculantur, non litigant. Tu quare litigas cum justitiaὶ Ecce iustitia dicit tibi: ne fureris ,& non audis; ne adulteres, de non vis audire; non facias alteri quod pati non vis; non dicas alteri quod & tibi dici non Vis, inimicus es amicae tuae. Dicit tibi pax: quid incquaerist Amica sin justitiae ;

156쪽

ad Rhetoricen. I 27 quemcumq; invenero inim

cum amicae meae, non ad illum accedo. Vis ergo Venire ad pacem, fac justitiam . Ideo alius Psalmus dicit tibi: declina a malo , & fac binnum, hoc est, ama justitiam . Et cum jam declinaveris 1

malo,& feceriS bonum, quae . re pacem, & persequere eam. Jani enim non diu illam quae res , quia & ipsa occurret

tibi, ut osculetur justitiam. JQuid est similitudo i Est cognationisqugdam

inter res similes affectio. ANfectio dicitur rerum ne in ipsa tantum oratione sita existimetur similitudo 3 oportet enim ante industriam comparantis, mutuam esse in ipsis quae comparantur rebus speciem similitudinis. Haec a tem affectio, vel major est, vel minor , vel in uno ,

157쪽

I 8 Manuductio vel in pluribus Adj unctis In

tercedit ; quod minime necesse sit quae comparantur, consentire prorsus in omni bus ; alioqui paria: magis essent, aut aequalia, quam Vere similia. Richardus a S. Laurentio eleganter illustrat similitudinem, quam invenit crystallum inter & illaesam Mariani Ventris puritatem,

Ut solis radius

Intrat innoxius . Fenestram vitream 3. bic Dei Filius, Imo subtilius.

- AuIam virgineam.

Addit ibidem: Si crystallus sit humecta ;. Atque soli sit subjecta,

Scintillet igniculum;

uS rumpitur,

Nec in partu solvitur

158쪽

ad Rhetoricen. Ia , Mustuplex est sinissitudo tMustiplex: alia simplexquq duarum est rerum in una

dumtaxat affectione conserusus, ut avari & hydropis in cupiditate. Alia multiplex ;

qua modo res multae cum

multis in eadem parabola comparantur ue modo una cum multis; modo duae quidem conseruntur si sed inaf- fe ctionibus mu ltipIices. Ex plum asseram ex Seneca epist. ες φε76. f In homine optimum

quid est λ Ratio 2 haeciantecedit animalia, Deos sequitur. Ratio ergo persecta, prinprium hominis bonum est et coetera illi cum animalibus , satisque communia sunt. Valet λ Et Leones Formosus est 3 Et Pavones. Velox est y Et equi. Non dico, in his omnibus vincitur. Non quaero,

quid in se maximum habeat,

159쪽

Φ 3o Mantiductio sed quid suum . Corpus habet; & arbores: habet impetum & motum Volutarium, α bestiae & vermes . Habet vocem;sed quanto clariorem caneS , acutiorem aquilae , graviorem tauri, dulciorem

mobilioremque luscinis. J Insuper similitudo vulgo dividitur in Parabolam , Exemplum , 4nductionem De Parabola satis supra dictum est, dum de secundo Inventionis λnte loqueremur . Quid Exemplum t-ε Facti alicujus vel dicti, cum certi Authoris nomine, expositio .

. Quid inductio 3. Est similitudinis genus ,

in quo varia similia coacervari ad aliquam propositionem colligendam solent. Utihelle S Augustinus: slongam inquit coenam malam nemo

160쪽

vult habere , nec ferre L Loingam vitam malam pCne omnes volunt habere; utique , si grande est , quod vivimus, bonum sit omnium grande. id enim vis male, dic mihi Z Puto nihil et in omnibus actionibus, cogitationibuS , cupiditatibus nihil male vis a

terram malam non vis 3 segetem malam non vis utique, sed bonam, bonam a borem viS, equum bonum , servum bonum , amicum honum, filium bonum, uXO-

rem bonam . Et quid haec magna Quoniam qusdem

ipsam vestem malam non Vis habere , sed bonam , Postremo caligam non vis habere ,

nisi bonam. Aut da mihi albquid te velle , quod malum est. Solam animam vis habere malam. Quid te offendisti Z Quid de te tu ipse me F 6 ruisti