Manuductio ad rhetoricen e' severiori veterum oratorum disciplina ... Authore Antonio Maria Bonucci Societatis Jesu

161쪽

r3, Manuductio ruisti Τ Non vis esse malum, nisi te solun J Ex his vult

S. Doctor concludere, eum bonum, esse oportere , qui omnia bona appetit. - A quibus vitiis est caven.

dum in similitudinis usu Τ

Primo, ne sint nimii, aut nimium luxuriantes ora, tores in iis. Secundo, eae sunt seligendae, quae aures auditoris deceant. Tertio, ne hy- herbolicae, ne scurriles, de sordidae ; ne nimis minutulae dc tenues. Qua in re, si Pauritum Segnerum imiteris, in

genium simul, & judicium

De Ampliphicatione.

Uid est Amplificatio 3 Est plenitudo quidam,

rum Adjunctis, terminis , oc

162쪽

ad Rhetoricen. 1 3 3

dacta roborat orationem- Ut Ejus vim agnoscari serio perpende gravitatem amplificationis, quam de Silentio Ver

bi Infantis ita prosequitur Abbas cinerricus: s Si quis

frater acidiosus invenitur in ter Gos, nolo , ut diutius fatigentur aures ejus, sermone nostro contemptibili. . Tran,

stat usque Bethlehem , & illud , in quod desiderant Angeli prospicere , prospici vibi : Verbam scilicet Dei,

quod Dominus ostendit nobis . Imaginetur animo, sermo Dei vivus & efficax, qua ii laceat in praesepi. Si tantam pietas' oeulum illuminet imi tuentis, i quid tam delectabili liter potest videri, tam seri britur cogitari Quid aeque mores aedificat, spem, roborat, charitatem inflammat f

163쪽

23. Manuductio

ni acceptione dignus , omnLpotens sermo tuus, Domine,

qui tam esto silentio a regali hus Patris sedibus,animalium illapsus praesepibus , melius interitu suo nobis sermoci natur silentio. Qui habet aures audiendi audiat quid nobis hoc pium dc mysticii a aterni Verbi loqu atur silemtium; quoniam, nisi me fallie auditus, inter alia qua; loquitur , pacem loquitur in plebem sanctorum , quibus re verentia ipsius & exemplum,

religiosum imposuit silentium . Et nocte ipsa quidems id enim tanto pondere, tantaque authorixate , disciplinam corninem

dat silentii ὶ Quid inutu te

rore compescit inquietum malum linguarum, proce,

Iasque verborum 3 sicut stinmo Dei silens in medio ho-

164쪽

ad Rhetoricen. 13smInum Non est sermo in lingua mea , confiteri vide. tur Omnipotens sermo, dum Matri subditus est; & nos qua dementia dicemus, linguam nostram magnificabimus, la-hia nostra a nobis sunt, quis noster Dominus est Z Liberet mihi, si liceret , obmutesce re α humiliari, & silere a bonis, ut attentius & diligentius aurem possem adhibere vincibus arcanis lactisque sensibus hujus divini silentii, &vel tanto tempore sub silemtio discere in Schola Verbi , quanto Verbum ipsum sub disciplina siluit Matris.o Baintres , si piis & diligenter imiendamus huic Verbo, quod Dominus fecit hodie, & oste,dit nobis, quanta quamque facile possemus ab ipso pedi doceri 8 Verbum siquidem breviatum est, ita tamen, ut ita

165쪽

in eo consummatum sit omne Verbum quod ad salutem est, quia nimirum Verbum consummans , & abbrevians in aequitate , ipsum est. Et haec consummatio abbreviata inundavit justitiam, sicut promusum meministis per Isaiam, quia de sua plenitudine in participes suos inunda vit justitiam, ut abundet justitia ipsorum plus , quam scribarum & Pharisaeorum , licet illi per tam multiplicesse exerceant justificationeS i gis; isti autem brevi ac sim plici contenti sunt verbo dei. Sed quid mirum,nia verba sua nobis Verbum Dei breviavit, quando & seipsum breviari, dc quodammodo minui Voluit 3 adeo ut de incomprehesibili immensitate sui , ad ingustias uteri quodammodo se contraxe

166쪽

rit & continens mundum, in praesepi se passum sit contin ri Θ In coelo Verbum istud horribili altitudine sua virtu

tes. Angelicas stupefecit 3 ia. praesepi simplice; & hebetes pascit &c. 1 Quod est vitium malaean, plificationis 3 . Haud stio, an ullum sit

vitium a vcra germanaque teloquentia magis alienum, qua na inepta , & puerilis amplificatio rerum , dc sentemtiarum, inani vanoque strepitu verborum intemperautius lasciviens . Cui enim νη. non pariunt nauseam illa: lentae circumductiones, quas, postquam cum 'taedio. exso hbueris, Oratione permolesta fatigatus, geris Laconicum iillud exclamare z f Nihil e&,

praeter Vocem. JA qu o dissert mala a bona amplificatione Z Cum

167쪽

-- ductio Cum Amplificatio sit

orationis anima in eo magni ac Vere eloquentos oratores

differunt ab ineptis & puerit,bus , quod illi utuntur Amplificatione , quae rerum α

. sententiarum masnitudinem paulatim succrescetem cum

justo verborum pondere cointineat , hi vero habeant Α-plificationes plenas verbis, αnugis inani quodam strepitu, dias luxuriantibus.

Duplex et una sit per

Augmentum 3 Aitcra per Exaggerationem conVenit , quod utraque ampliorem fa- iat orationem, . 1ed illa plus

habet diffusionis, ambitiosi

circuitus , haec adiunctis r. xum , & ponderibus magis augetur, quam Verbis. Quae

168쪽

ad Rhetoricen. 139Quae melior est Amplificationis forma 3 an tumens illa lateque subsultam; an pressis illigata rationibus de argumentis tSecundam plane alteri omnes, qui modo gustu sullum habent θncerae et quentiae , dubio procul ant

ponent. Sed evenit non num. quam, ut tales sint audItores,

qui fuso & luxuriantisermonis ambitu capiantur, quales ferme plebejae iam & pueri- . les aures, quIbus nisi eisdem, sententiis paulisper immutatis, saepius inculcatis, propter insenti imbecilIitatem, vix

assequuntur.

Quaerendane est materies apta Amplificationi Utique . Nam sicut non ex omni ligno MercuriuS , ita nec ex omni argumento nascitur amplificatio . Primum

169쪽

I o Manu momum igitur amplificatori prudenter spectandum est , quid quaeque oratio postulet.

Res enim valde minutae non sunt capaces amplificationis; nisi forte in ludo & facetiis; solum gravis materia suam secum trahit amplificationo.

Totus Cardo Amplificationis ubi consistit tIn his duobus; in locorum nimirum tractatione, religurarum usu. Nunc siquidem amplificamus per en merationem partium, nunc per antecedentia, nunc per Causast, nunc per adjuncta et modo vivificatur oraxio per

figuram hypotyposis, modo per distributionem , modo

per Antonomasiam . In contentionibus vero adverSus crimina usurpantur vehem tes increpationes,Ironil ama-.xulentae, Epiphonemata, exe

170쪽

ad Rhetoricen. IAI crationes, apostrophae. Haec omnino majestatem attollunt orationis ubi praecipue figuris dictionum illigantur. Exemplum afferam ex Cicerone sublimis amplificationis , qua in Oratione pro Cis. et Quinctio reum calamitosum describit per hypotyposim ,: ' & per gradationem. Mise- rum est exturbari fortunis omnibus ὶ Miserius, injuria. Acerbum est ab aliquo circumveniri y Acerbius, a propinquo. Calamstosum est bonis everti 3 Calamitosius , cum dedecore. Funestum est, a forti atque honesto viro jugulari Funestius , ab eo Culus Vox praeconis quaesta prostitit . Indignum est , aepari vinci, aut a superiore 3 Indignius, ab inferiore atque humiliore. &c. J Non de sunt etiam inter Ecclesiae Patres,