장음표시 사용
51쪽
so Ad uocatus. situm . quia quilibet piaesumitur bonus Sc. Huiusnodi .
enim taciturnitas, dolosa est de iniuriosa clientiato , aduer, sario. Sexta est docere clientem proponere aut dicere saliuiuaut dolose & huiusnaodi. Septima est , exigere a clientulis plus quam debet. Et in his omnibus caiibus interuenit peccatum mortale manifeste, quia contra iustitiam laxitate. impersectio actus seu nocumenta excusat ami6rtali, stat in mortalibus caeteris impersectio excusare a mort inori dubitatur. Octaua est,nolle, aut negligere actuo re in causa iusta pauperis quum ipse aduocatus possit nec apparemat alius qui advocet, & sine eius adiutorio , pauper opprimi creditur. In huiusmodi enim casu tenetur iple aduocare seu Procurare, sicut aledicus medicareti in simili periculo Pauperis sanitas
Alchimia quando sit vitiosa, ct quando non.'
A Lchimitarum ars non est illicita sine Mude, quia nihil
repugnans rectae rationi liabet secundum se. Licet multi es utantur ut imprudenter nouis compositionibus se occupen aut fatue secultates in fumum conuertant. Nec peccatum est , vendere rem per Alchimiam fictam pro re quae est,sicut caeteras res quocunque artificio fictas ;licitum est uendere pro his quae in ueritate sunt. Iniquum autem esiue Mendere Illam pro re quae apparet & non m , quoniam hoc estdecipere proximum.
imbitio quandoque in mortale , quandoque in
Veniale peccatum imputaturi AΜbitio,hoc est inordinatus appetitus honoris est inanifeste peccatum. Non est autetit mortale peccatum, his . ues ex parte rei in qua appetitur honoripula si quis uult ho norari ob crimen aliquod . Vel ea parte sinis, ut ii constitu intur in honore ultimus sinis,puta si ob con equendum ho nore no curat quis ossedere Deu mortaliter,puta ga uultli .
beri ut Deus,uel praeferri aliis 'bus no est praeferrendus ita. distributione comunium dignitatum,uel uult ob honorem . quodcvirquealiud mortale , uelaecontra honsul desideratu
52쪽
ad scelus aliquod perpetrandum, puta ad tyrannidem.
Hi asia tripliciter consideraturi, an sem
per excommunicationem inducat.
ab Postasia est triplex a fide, a religione, ab ordine. Et prima quidem manisestu peior est naeresi, ut pote excedem tk am, obesiter tollendo fidem .Et ideo subduntur proculdu ihio apostatae a side excommunicationi di reliquis poenis harireticorunt. Apostatae autem a religione & .excommUnicati .
simi ob habitus dimissionem,& in damnationis statu pers uerant,etiam si ab ex :ommunicatione absoluantur, ad religionem regrediantur 1 quoniam talis status directe cotrariatur religionu statui,ad quem constat de necessitate salutis teneri religiosum ex suo leniat uoto. Tertia uero Apo- istasia tuc sprie incurritur,quii ab ordinc sacro sis retrocedit adseculare redies statu,' costat sine pcto no fieri , Ob conteiptu iuris canonici & voti,sc ipsius ordinis faci i ex suo sonone manifeste macipatis holem ad sacri ministerii statu. misi.
aut aliquis no ex .conleptuse minorib.ordinib. seu prima trisura tacedit,abiicies uita & habitu clericale no byprie aposta ra dicitur,qaro est apostata,qa non retrocedit a statu firmi ter macipate diuinas,sed quasi abulatorio, ex indulg. can D i. Et si ex rationabili causa id facit puta quia cogitur ducere viduam in uxorem,uel aliquid repugnans clericatui persicerc) non peccat, quia nullus errat dum rectam rationem sequitur. Si uero G humana fragilitate id facit,ueniale peccatum incurrit propter suam incostantia. Nec huiusinodi pe catum eisscitur mortale,ex eo quod deseritur Ecclesiasticuor beneficium siritu I cum minorib. ordinib. quia nec ex canonici iuris,nec ex uoti alicuius uinculo , nec ex natura Ieris. habet huiust nodi ,retrocessio unde sit perniciosa. Iura Hquidem hoc permittunt secundum indulgentiam , uotum nULlum esti Et si ex natura operis actus esset contra charinate nunquam .posset quis licite a clericatu & beneficio reced 'sciat nunquam licet mentiri. Imε plus sequitur quod mmer ex hoc sucisoriaDesina ortalis feri,ut dese patetiB a Arrogantia
53쪽
σω Arrogantla. arrogantia quandoque venialis ,
quandoque mortalis es. - Α Rrogantia qua sibi quis quid supra se est, tribuit siue ita
lud pertineat ad scientiam siue ad bonam uoluntaterii siue ad authoritate peccatu est, sia ccitra recta rationem est, 'Sed mortale no est,ni ii iiel id st sibi usurpat,sit cotra diuina reueretiatui Rex Tyri, Deus ego sum. Aut cotrainximuin ur tyranis,uel sinis ultimuι innuiusmodi illatione ponatur 6 ex eo apparet,st paratus est ob illa no curare δ diuinis aut Ecclesiae praeceptis. Vel in despectione consistat alioru,sicue Pharisaeus. Nis sunt sicut caeteri hominu uelut etiam hic Pu blicanus. Licet hoc ad secudum modum possit reduci, quia bex affectu arrogantis,quamuis non ex parte rei,usurpatur sua perioritas despectiva proximi Est ergo arrogantia mortalis, ues ex parte arrogatae rei cotra Deum aut proximum, uel ex lparte sinis in huiusmodi elatione costituti, esel ex partea se .:ctus in torquentis arrogantia contra alios. Est autem Deque 'ter uenialis arrogantia, dum absque praeiudicio proximi ar- ritimat quis se plus icientia, aut bonitatis, aut authoritatisς :habere, quam habeat &c. Nec inter levia peccata computari 'dum est, quum quis se aestimat meliore qumn sit: quoniam ct species est superbiae de qua scriptum est. Et mundabor 2 delicto maximo & obicem ponit studio ad gradiendum , iuxta mensuram suam in uia Dei: sicut quum quis aestimat
- Asa sinus nomen quid significe .
A Ssassinus nomen est aequivocum, est enim nomeri proprium quorundam insidelium , qui facile inducebantur ad occidendos Christianos . Et contra non ip s , UTP- te infideles, sed contra' mandantes per ipses aliquem Chri stianum occidi, Innocen. iiii. in Concit. Lugd. excommunicationem promulgauit: ut habes in vi. de nomic1dio. Pro humani. Est etiam nomen uitii, pro quanto apud quosdam iuristas,seu uulgariter dicuntur assastini: qui pro pecunia occidunt hominem ad alicuius instantiam. Et hi non copreb
54쪽
duntur seu cerasura dicta,quamuis digni sint morte di tem .porali & aeterna : quia conatior canonis deprimis tantunt: loquitur, ut facile deduci potest, de ex eo quod sine additiQ- : ne aliqua illos nominati ut pote tunc temporis notos &meminit eorum domini ex eo quod meminit opprobrii Christianae dignitatis, di nullius pretijseu mercedis. . .
Obseruatio astrori , an O quandost uitiosa
Sicorum obseruatio ad natiuitates hominum3c occur . rentia humana, triplicitor peccato subiiqi possunt. Pri- ,
m H, si ea quae fidei Christianae mysteria sunt, tanquam sub
sint c elestibus causis habeantur. Secundo, si futura cinit ii gentia i duaerantur, seu habitantur ut certa ex coelestibuv. .
cfusis. Terti0,si ele ione uas quis subiiciat caelestibus causis , ut legi illarum, i* quod uitam fiam actiones suas retulet secundum coelos . . Et quodlibet horum trium est ex suo genere peccatum mortale: quia primu est contra spiritalitate Christipnae religiois quae Iuper coelos est,immutare po-tςns etia ipsos coelorum cursiis iuxta id scriptum est.Conseruo eius super coelos & terram & experientia testataest. Secundum uer6 est contra ueritatem doctrinae Christianae; det liberi arbitrii, quo domini sumus nostrorum operum. Τer . tium est contra dignitatem gratiae legis diuinae,ac humanaem iis,qua super omnia corporalia sumus costituti. Et si ut erraremus subiiciendo nos passionibus irae,odii, spei,timoris,ita quod haberemus impetus passionu pro lege: ita uiliscamus nos,si inclinationes coeloru habemus pro lege: co pora n sunt. per modii passionu inclinat nos. Si quis autScoelestiti influxuunt causas ut inclinatiuas ad ea quae ex cor poribus pendens humana, suscipiat: nec errat,nec peccat: ita . quod ex consideratione astroru timere,cavere,audere,&c.a liquid quatenus ex corporibus pendet, nullu peccatum est. seruato moderamine coniecturae:ut scilicet homo, non pro . certo, sed coniectura habeat quicquid ex caelo dicitur circa . humanas actiones: non ex ratione: quia caremus scientig astrorum , sed quia non subiicitintiar actiones humanae
55쪽
pendent a corpori . Secrundum haec igitur iudicare potes eos quia astrologorum iudicia sequuntur circa humana. De astrorum autem iudicijs circa corporales effectus puta Lanitas ruet infirmitas,fertilitatis,Vel sterilitatis,pluuiae, uel sic citIti )nulla est quaestio,quia haec absque peccato fiunt: quoniam essectus quaeruntur, di reducuntur in tuas caulas na
Anutia quo casu vertatur in peccatum uel morta leuel ueniabe.
A Stulta hoc est prc regiis per simulatas dolosas,ac dulehias uias ad ecctum seu finem aliquem) est manifeste peccatum . Et iuxta subiectam materiam inuenitur uel mortale, uel ueniale peccatum si enim noctua est proximo, Inter mortalia computatur, sicut & mendactu perniciosum, si autem contra charitatem non militat, sed officiola talum in inter ueniatu computatur.
Auaritia diuersmodὶ consideranda '
AVaritia dupliciter sumitur. Vel ut opponitur iustitiae;
S sic significat iniustam uoluntatem accipienda leu retinendi alienum, est maniseste peccatum mortale. Et ru-xta hunc sensum , usitrarios, fures, latrones, negotiatores, fiaudulentos,&c. auaros dicimus: Vel ut contrariatur H-beralitati, & sic tignificat inordinarium appetitum pecuniae r Sc sic communiter est peccatum uenialet Iuxta hunc siquident sensum, auari uocantur tenaces, & parcI in dam , de quibus dicitur: quod auaro deest tam quod habet, quam quod non habet. Et similiter qui tota die ac nocre nangustiis aut laboribus sunt ut acquirant quibus non 'gent Dico autem communiter, quia tantus posset elle a petus ad acquirendum aut retinendum, quod esset peccatum mortale: puta, si actualiter praeponeret acquisitionem aut retentionem saluti animae suae, non curando propte transgredi Dei aut ecclesiae praecepta. Simpliciter autem Sabsolute non est peccatum mortale ex suo genere , quia non
56쪽
'Audaces quare dicantur vitiosi
as V laesa nomen est eassonss animalis, sicut, ct ira & timor. Et iuxta hunc sensum dicit, quod sortitudo est circa cimores Saudacias. Sed transatum est audaciae nomen ad uitiuin oppositum fortitudinis uirtuti per excessum. Ιuxta quem sensunt audaces reprehendimus qui scilicet immoderate audent.Et si pura est,communiter est peccatum ueniale licui immodelata iracundia di immoderatus timor , quia non contrariantur charitati, sed a recta exorbitant rationis regula. ν
. Dbsinatio superstitiose Chri ame religio
ni aduersa. Λ Ruspicium, Augurium, Ruspicium, Tria haec pro du
s humationibus iuperstitiosis silmpta Christianae religioni aduersantur,utpote ad sacrilegas artes diuinatorias quibus idolatrae uteiamtur spectantia: & propterea constat esse non selum contra charitatem, sed quodam modo contra sidem. Differentia tamen inter barcast, quod Aruspicium intiquitatem tuam sonat: pro quanto a sacrificio seu ara non rocidit. Augurium autem S Auspieiuna sine damnatis artibus nant capiendo coniecturam futuri euentus ab audito garritu aut Inspecto motu avium, &c. qua loque tolerari possunt ut non malassi debitae adtint circunstantiae: puta quod ex lai, non sumatur nisi suspicio seu coniectura, dc de his tantum ad quae caelastia corpora possunt se extendere: & quod sicut in peteris susipicionibus prudenter se habet homo, ita&inniis. V et ut ueni illa, si aliqua circunstantia desit: puta quia nimis credit aut timet propter huiusinodi signa. Qui autemnis lignis adeo deditus es; , ut pro lege suorum operum Kμ
at huiusmodi, signa ara causataci
57쪽
Bellum quando dicatur linum,uel HKm, p.
. . licitum vel illicitum. - . ALLVM iniustum , ex propria ratatione constat esse peccatum mortale. Circa quini primo uidendae sunt con,
ditiones ex quibus bellum est iniustu. Et quia ad iusium bellum tri exigia lux , scilicet primo itista cauti bellandi ,secundo authoritas indicendi beulum, tertio re t intentio ideo bellum. tripliciter contingit inueni j injustum: uel ex defectu iustitiae utenuia, uel ex delectu authoritati incapite, uel ex de . sectu rectitudinis in intentione:quicunque siquidem horiano desectuum acciderit, bellum aedditur iniquum. Et quidem . de iusta causa glist. li uinxiij q. h. Dominus noster.Iusta. bella lent definiri quibus ulciscuntur iniuri ae , si gens uer civitas plectςnda est, quae uel vindicare neglexerit quod a , suis improbe sectum in vel reddere quod per iniuriam ablatum est.Pe authoritate uero principum. xxiij.q0. quid culpa tur . idem dicit, ordo naturalis mortalium paci accommodatus hoc poscit, ut suscipiendibelli authoritas atque ian 'i: lium petam principes si .i. De rectitudine autem intentio . Di, idem dicit ibidem: Nocencti cupiditas, ulciscendi cru , . . delitas , implacabilis animus, seritas bellandi, libido do ...
minandi, di si qua sent siniuia ,laec sunt quae in bellis iure
TU autem consessor, qui iam caiisam belli certa ratione . inuenire nequis, fide dignis credere potes.. Principis autem Domine in proposito intellige rempublicam persectam, hocust Papym,Imperatorem, Regem, dominium liberum,hOC. est quod superiorem non habet,sed est uelut princeps. Interi. tionem quoque malam uitiosum reddere bellum secundum alias conditiones iustum intellige sicut latronis quoque iusta punitio ilitiosa redditur , si ex odio iustitia exerceatur, i Focca δ' renini ex praua intentione in opere iusto. Et ideo - .la poenitentia aboletur , nec est opus restitutione , quoniam
58쪽
icessis latro Vel debellatus, est iuste laesiis sit titillo. iniuste
damnificatus, quavis ex parte animi iustitia exercetis mali ita affuerit in suae animae damnationem noles iustum iuste
Causa uer6 iusta aut authoritas si desuerit in bello,n5 bellum,sed inuasio de facto,caedes, rapina* est. Secundo de mi Iit tibus in bello dubio cosiderandu est dicendo quod belllo iusto opem se re,nulluna peccatu esse constat si certu est esse Iustu. Si uero certum no est,iubditi principis indicetis bel , Ium excusatitur obedientes domino sto dicente Aug. xxiii. q. i. quid culpatur. Vir iusius si forte etiam sub rege & homi De sacrilego militet,recte potest illo iubente bellare, si quoae
sibi iubetur,uel non, esse contra Dei praeceptum certum est, 'uel utrum sit certu no est: ita ut fort&se reum faciat: Regentini vas imperfidi: innocente autem militem ostendat ord , seruandi. Excusatur ergo subditus in bello, de quo nescit an sitiusium,ration obedientiae: sicut etia excusatur minister iudicis occides danmatui sententia,sino cotinet errorem a nifestu. Et unitiersalis ratio quare obedientia in dubiis excuset,est: quia non est iubditorum distulere consilia definitiones* dominoris suorsit sed praesumenda sunt iusta,nisi manisesta contineant iniquitatem.Non subditi aute no excusatitur. Nec excludo a subditis milites illos mercenarios, quisiib continuis suspendiis Resis alicuius degunt , tam pacis quam belli tempore: hi siqiudem tanquam subditi habendi sunt.sicut ministri conducti ad exquisitionem iustitiaemon oportet esse sebditos , sic quod sint inde oriundi: sed sat est,
quod inueniantur conducti adbssicium iustitiae ad hoc ue . excusentur, si contingat tetnoranter exequi iniustam se
. Fac ergo consessor disserentiam inter Extraheos qui tent' pore belli dubii inueniuntur prius stipendiati ad bellica Gxercitia talis Regis ab lute&illos oui tunc conducuntur dia primi reputantur tanqua conducti ad iusti belli ministeriu:& ordo seruiedi quo subesse Regi nos utur,facit ut no sit eorum distulere adamus lini iustitiam belli. Secundi, utem sinisses sunt illis, qui sub dubio iudi e conduci uellent:
59쪽
naine non curantes de belli tui ilia,ad pecuniae senilii in cur rian extra conscientiae scrupulos sunt: nianiseste enim si hi instatu danationis aeternae donec resipiscat sicut qui cur: ut
ad Clades & praedas,no soliciti de iusto uel iniusto: Terri de reuocatique belli solueda est quaestio illa: an post inchoatu bellum libite iniquo oficientes satisiscor teneatur habete iustum bellum desistere a bello. Dicimus liquidem distinguendo tres statusbelli scilicet principium,medium;&qtan
i finem ) quq l in principio belli hoc est postqua bellu est
Inductum,cogregatuna,dic ante tamen conflictum) ex qucri vindictae negotium adhuc est integrum,tenetur princeps a X mittere satissectionem, sc reuocare bellum. Erratio est,quia bellare non est uuluntatis,sed necessitatis: ut Auges dixi: xxiii. quaest.innot L. In propositro quiem cellat necessitas bel-1 Ii ex eo quod ψstertur latis sectio,re adhuc existente integra.
4ed esto sanus jector, S intellige haec de satissectione plena et foc est non solum iniuriae seu rerum,sed sumptuum di dam
norum, Sc. Postquam autem semipraeliatum est,& mortes . hominum hincinde intercesserunt,non tenetur habens iustui bellum reuocare bellum , propterea quia hostis nunc offere fi tisfacere. Et ratio est,quia habens iustum bellum gerit per senam iudi dis criminaliter procedentis. Et quod gerat persi, nam iudicis, patet ex eo qtiod pnaelium iussum est actus uin. dicatiuae iustitiae, quae proprie est uirtus principi, seu iudi-
Us, non enim est priuatae petaonae opus uindicare, scriptuni est enim. Mihi uindictam. ii diluerd criminaliter procem, dentis: pater ex eo quod procedit ad caede, ad seruitutem di. pessonarum di damnu rerum:haec enim omnia iustu bellum insersiquam vi, hodie a sxruitute inter Christianos abstineatur,manifestatur quoque idem, quod habens iustum bellu , non est pars, sed ex ipsa ratione necesiitante ad bellum eiu-citur iudex hostium tuorum, ex eo quod eadem ratione poeprinceps in perturbatores suae reipublicae intraneos& extra neos uti gladio propria authoritate: stilicet ex ratione per εReipublicae Pioo enina est respubli a cui
60쪽
iturbatores rei publicae intrinsecos,siue contra perturbatores,extrinsecos. Et nisi lic iit,quunt par in pare no habeat impe-σiu,bella omnisiniusta essent,nili desentiva. inita igitur habens iustum bellum,egerit perinani iuditis procedentis secundum uindicatiuana iustitiain aduersus extraneos pertum batores Reip.& in inedio belli iani effectus est dominus caunon exiliente amplius integro negotio uindictae, potest nidniisericordia uti ueli 0 prosequi uelitiin, & uindicati- uani .exercere iustitiam gladio bellico. Sibi autem laostuomputet, quod reduxit se ad eum statum in quo iustitia uin Liu uiua pes ab alienis contra se exerceri , sitit enini in pol sate sua offerre prius satisfactionem. Et si contra hoc initetur,quod continuatio belli in hoc casu non esse necessitatis, ised uoluntatis: quoniam interrupta est necessitas bellandi ax noua oblatione satistastionis: respondetur quod huius . modi noua oblatio satisfastionis non habet uimis terrumpendi necessitatem belli iam sena facti, quia non amplius pectatad habentesiniustum bellum, satisisceret sed spectatadaeos satis pati secundum iudicium habentis itistum contra eos bellum. Et eo nanque quod ipstinet habentes iniusti belli causam, noluerunt quum postant, & deberent satisfacere, sed bellum committere, translati sunt a iure rationis a e
Etar de ordine satisfaciendi in ordinem satispati elicua iusto
bello: & propterea ex rectae rationis dictamniae, non ex Pa se reorum,sed ex parte iustitiam uindicatiuam exerce uni
Fendet an uindicta continuanda sit gladio bellico,subiicienvio tibi hostes & terram eorum quod est ficere hostestatispa
ti) an uia restitutionis seu satisfactionis. Eadem ervo ne- ciuitate qUa cceptum est bellum, continuari potest, ii principi uidetur expedire: quia necemias illa non est interrupta respecta coepti belli contra nolentes satisfacere in statu satis. Historio. Licet enim mutata sit uoluntas reorum, di uelintrostea sitis ficere , quia tamen non sunt amplius in sta-
tufatis storio , sed noluntarie subiecerunt te statui satis cserio c ut sic loqui liceat ideo perseuerat prima Decessita, A. auciorita. debestandi: si ut apud domuuun perstiterae Post