장음표시 사용
21쪽
V V M innumerabiles in omni gente magistri linguam pueritiae informare velint, paucissimi de rebus proprie,omate, commi posite disserere possunt. Haec tamen vi lius in grammatico si non est,osticium explere suum non potest. Id Quintilianus deat re grammaticorum loquens affirmat his verbis, Eloquen- , tia quoque non mediocri est opus, ut de unaquaque ea .i rum quas demonstrauimus rerum, doceat proprie &ico .. piose. Nunc irrupunt -- genus hominum tem rarium,confidens,& audax. Nulla vel mediocriter sciunt, ct omnem profitentur artem. Omnia pervadunt, Omnia. iiiis praelegunt. Omnia inculcant. Oninia dictant. Omnia contaminant. Prima rudimenta,syntaxim verborum,officia,Paradoxa,libros de Inuctione,de Senectute, Quaestiones Tusculanas, poetas, historicos, oratores, philosophos, Vno eodem die, sine modo,sine lege,sne ratione,obtru dunt infantiae balbutienti, & circa elementa prima haesi tanti.Vt omittam caetera,nullum habent verborum dei ctum,nullam artificiosam collocationem,IHilluni certumdicedi genus. Omnia locis omnibus promiscue & cofuse,no sine sui iactatione garriui: ncc ta humana voce loqui, quam inter cornices inepte cornicari videntur. Vohibulis illa garrulitas, & incondita linguae profusio, per mille
species rerum non aliter quam somniantis animus momento rapitumnon insistit, non imprimit vestigium, non
habet quod certo loquatur, etiam si nihil non vult loqui. Quod
22쪽
COLLOCATIONE V ER B. L I B. I. σQuod siquado loquacitati finem imposuit, nec ipse citi Fralia profudit; nec audientiu quisquam cire potest quid D nam sibi velit. Virtus est orationis sis diis placet nulla in
rei comm orari,huc S illuc dissilire , omnia commiscere
. sic agere t tuam nemo capiat mentem: Onerare audito
rem putidis verbis, & inamoena locutione, & contorto generet dicendi aures animumque cotundere. a id hinc' iudicii rhseret auditorr quid disciplinae liberalioris quid
ea sententiarum quid verboruint quid puri rectique sermo est nisiquid potissimum sequeturi Pendebit ab ore non dico a loquentis sed insanietis. Alieno sic iudicio committet, a :ta que in diuersa rapietur, uti puluis qui venti procelIa cor ira rip nun& ut os nutricis infans, sic ille magistri linguis ex si primere conabitur. Materia scribendi proposita, praece- i ptorem imitatus euagabituri verba noua cum obsoleti ci grandia cum paruis,dura cum mollibus, latina cum bar-lξε baris miscens, nullum eorum apte & ordine collocabit. ibi Laudabit haec ignarus veri magister. exprimet illum tanta a dem discipulus:ini elix,& ex officina mala prodibit haud ui bonu . Et quoniam quae praua sunt,haeret tenacius, nun-l , quam poterit elui impura foedas linguae proluvies. Nam os Quo semel est imbuta recens,seruabit odorem
, a Et vera nimis est Quintiliani sentetia, Fragas citius quana corrigas quae in prauum induruerunt. Quam multos fle- ij ctere voluir quam multos aliter institueret quam vani se in re mei laborefringenii vis illa n, turalis pene mortua, nois ita restitui poterat,vi aliquid rectu de aequale de naturae im bi mile gignerent. Aiae quadam, ut verius dicam , nebu
23쪽
la sumoqaenitebantur,& quasi petaerem vagi,& multa quaeretes,nihil omnino reperiebant,nisi inane quiddam,anaturae firmitate nimis alienu. Absit igitur haec pestis ab eo qui suas aures modulatione erudire, verboru discrimina discernere,suo quaeque ordine collocare velit. Absit hoc monstrum horrendum,informe, ingens, cui lumen adem plum. Sed permulti sunt id genus Cyclopes . contra pauci reperiuntur qui encyclopaedian at,soluerunt. Est aliudi hominum genus minus arrogans ac insolens que tamen incultum &indoctu. Ex aut horibus, qui potissimum i gendi sint quoniam iudicare non possunt , dc conscii viarium suarum,principes linguae latinae interpretandi causa aggredi non audent,optima quaeque tanqua sacra Cereris diu non ineunt. Vilia quaedam poemata, & insulses dialogos,&leues epistolas,& apologos,*fabulas inutiales. leviculos authores,quos impropria paraphrasi grauiter onerent egunt. Singulis verbis,nunc singula, nunc bina,nunc terna quaternave reddunt: de spinosa verborucopia locos omneis & paginas implent': tumque praeci re doctoris officium obire se putant, quu terque quater que repetendo cantitant, Est, id est existit. . Que pro M. Quoque, id est etiam . At,id est sed. Enim pro quia . Do cemus,hoc est instruimus, ostendimus, monstramus. Scri-bq,id est describo,c5pono. Phagi, illius arboris. Hibisto, illa herba. Catharus,illud vas. Sagitta,id est pharetra.Car bases,indusiu delicatu. Timet,hoc est metuit,pauet ior
rescit,sp rmidat,veretur. Praeclara sane verboru copia,pulchra loquedi proprietas,bellu pueritiae se adet pricipiis. Quid agis rSesi demens lumen infers,tenebras no aufere.
24쪽
COLLOCATIONE VERB. LIB. L τDilucidi & obscuri nullum statuis discrimen. Verborum
proprietatem & suauitatem,qua nihil in oratione gratius est, sic abiicis, ut si aliena summoueas, tua non intelligantur,& incredibiliter exhorrescant. Quid Z Mirabere istorustultitiam. Ne sit obscurior illa squam diximus in interpretatio ridicula, puerum iubent adscribere putidam quandam paraphrasim, quam sententiam vocant, oc eam dili genter ediscere. Hinc accidit in authoribus primae dignitatis squos isti aliquado tande suscipiunt) ut ea verba quae maxime cuiusque rei propria,quaeq; sunt ornatissima atq;
optima, puer relinquat, minus idoneis uti consuescat. Quae, malum , est haec insania ut contortam barbariem, quam rectam loquendi rationem memoriae tradi, in imitationem usumque trahi malis In ediscendis optimi cuiusque scriptis,audita modorum suauitate sermaret aures, verbis abundaret vel optimis, de tandem animi impetu ferente,eadem prope contexendi ratione uteretur. Nunc tecum derudere miser asstiescit. Totus scatet malis verbis. Pr postera compositione deprauat orationem. Quod autem materiae genus proponis ad scribendum Z quae tibi exercendi ratio esti Ponis aliquid ociosum,neque inuentio ne acutum, neque sententiis utile, neque partibus inter se cohaerentibus elegans & cosentaneum. Ex colluvie gloΩsematum tuorum,& annotationum sterquilinio, spurca quaedam verba diligenter eximunt pueri,quibus non rem
praescriptam, sed aliud nescio quid finitimum comple
ctuntur. Haec male consuta proserunt. Admoues aurem, tua agnoscis,egregios imitatores exoscularis. Nam paren
ti simia pulcherrima est. Si quis est aut barbarismus, aut
25쪽
soloecisinus occultior,aut vox horridior,aut vitiu incor secutione,aut perturbatus ordo, non animaduertis, propterea quod audis aptum tuis auribus,quanuis inemendatum,dyrum, & inamabile dicendi genus. Sed dimittamus istos ne forte lacessiti grauiter excandescant. Cauendum est enim ne quam sera ut opem Guido Iuvenalis,aut alius eo de modo se cilis ac obvius interpres . Hoc praesidio se , ii se parant ad certamen,& de imperio summaque rerum contendunt. Quid alios referam multos,qui stimulantiu
Alii totum diem vociferantur in ludo . Iuventutem ob j ruunt multitudine verborum impuriissimorum , nec in tam disputationibus agitant, nec exercitationibus roborant,nec e3citant languentem , nec petulantem coercent imperio,& magisterii dignitate. Alunt improbum quod, dam hominum genus, quod ignorans suas vires,omnia se posse credit, omnia prae se contemnit ac despicit. Vt tyroserox veteranos aspernatus, multa & egregia de se pollicetur: collata manu, de impressione facta, stare loco noscit, cedit, fugae se mandat, & tum demum imbecillitatis suae certior factus,non reuertitur in praelium : sic & isti animorum pleni, eruditos dc exercitatos fastidiunt. nihil sibi non arrogant insoletes.ubi in certamen literarum pugnamque ventum est, haud magno momento superati
deserunt,& detestati literas de magistrum,& doctis omniabus insensi, ad aliud vitae genus confugiunt. Sunt qui se dylo materias a suis exigui hora praestituta. Redditas per legunt ipsi sed quoniam arbitratur hoc vim suum munus '
26쪽
cortos ATION E VERB. LIB. I. in esse expurgare vitiu barbarismi atq soloecismi, noh pro
P grediutur ultra. Puerum non admonent eorum quae du-ta re & horride,quae inusitate,quae contorto , quae obscure, Mi qu exiliter,quq affectate tumideq; dicta sunt. Pro sermo- la ne latino dc emendato vasta dc agresti lingua abutuntur: A nec inter Latinos iure numerari,nec inter doctos haberi, ah nec munera praeceptoris obire possuntIam quotus qui Dc a que nouit versum arte modulari r aut oratione verbis dea: propriis & usitatis atq; copositis exprimere3Expectamus
aqua e pumice e Qui rudes illi docebui caeteros id quod ipsi non modo no facere,sed ne intelligere quidem posa
iti sunt 3 Quonam pacto iusti erunt existimatores eorum. si quae candida attane sint, caeci: bona an mala , improbi: o, culta an inculta, impoliti non vident 3 Qua formabuntur arte iuuentutem Z Quibus ornamentis excolent ZEx eius.
us modi officina mirum ni prodeat incultus insermisque biit discipulus. Hic insulunt praestantior est puer, multo plu- ni ra scripsit. victus ille,edidit enim pauciora. Huius omnia, a verba trita sunt, illius inusitatiora ; & eo nomine meli. , a ra. Habes hominum iudicium. Non scripti genere, sedi
ut quantitate:no proprietate,sed insolentia censent oratio-. nem. Multos alio quodam morbi genere vitiosos numei, rare possum , quorum contagionem sugere debet is qui si studio componendi, & orationis collocatae gloria duci, si tur. M ultos ipse cognoui, qui omnem orationis elegantii is esse statuebat in adagiis,apophthegmatis,VerblS antiqua . tis,nouis quibusdam nitelis,& ridieulis ornamentis: ut se, i co sectores stragulae vestis pauca effingat in ea signa, uni uersum contextum negligant:visi olitor treis quatuorve
27쪽
DE ELECTIONE, ET ORATORIA stirpes herbarum specie lucidas,fructu inutiles colat,relia
quas terrae partes incultas esse patiatur. Illos omneis fugia , endos esse 1ciet qui haec verba Ciceronis audierit Magnim interest quos quisque audiat cottidie domi,quibuscu lo quatur a puero,quemadmodum patres,pqdagogi,matres , etia loquantur. Legimus epistolas Corneliae matris Gra H chorum. apparet filios no tam in gremio educatos,quam
., in sermone matris. Auditus est nobis seliet C. fili sermo.., Ergo illam patris elegantia tinctam vidimus,& filias eius ., Mutias ambas,quarum sermo mihi fuit notus: & neptes ., Licinias,quas nos quidem ambas,hac vero Scipionis etia., tu Brute credo aliquando audisti loquentem. Qui fugiendi scriptores elegantiarum. Cap. On defuerunt & qui memoriae literam componendi leges,& collocandi praecepta mandaret. In illis principatum obtinuit Augustinus ille Datthus,& quidam Petrus Niger,o namentis orationis ut sibi videbatur admodum cadidus.
Horum venustatem nitoremque posteriores vehementer
admirati,scripserunt alii progymnasmata, alii enchiridia, alii loquendi formulas,alii inelegantes elegatias,alii quaΩdam suas obseruationes,quas tum tenerae aetati, tum m
diocriter eruditis perutiles esse rebantur. Finis erat ei us. modi scriptionum,ut qui venustus & elegans veluti gratiis afflatus esse vellet,haec verba,nullus,nemo, nihil,nunquam,nusqui neutiqua,nequaquam,in clausula collocaret:vt verbo saepius quam nomine aut participio claude
28쪽
COLLOCATIONE VERB. LIB. I. sret oratio nem : ut geminaret copulandi coniunctionem: ut in exitu voce trium quatuorve syllabarum sustineret ambitum ut obliquum casuin statueret initio. ut pronominibus,qui quae quod,ea quae natura praeponi debeant; arte postponeret: ut in eius ordine rei nomen duaru hi labarum antecedere adiectio sequeretur,si modo totide pluribusve constaret syllabis: vi, pater meus,frater optimus. Denis ut si idem vel epistolam vel orationem scribere & exornare vellet, insignibus formulis quasi aureis emblematis uteretur. Adliciebant pauca verba rarae cuiusdam pulchritudinis,quibus tanqua gemmis distingue rent & illustrarent opus. In hisce rebus, & paucis generis eiusdem,omnem omnium oratorum elegatiam posita inesse existimabant. Quo quid ineptius,magisq; ridiculum esse potesti In oratione nulla verbo propria sedes est,nul Ilus certus de immutabilis locus, nullus unqua fuit sic d stinatus ordo,ut eius mutatio deformis & inelegans esset. Loca verborum communia sunt: nec in extrema clausu la magis quam in principio , nec initio potius quam in oratione media ponuntur. Neminem unquam vidi putichriorem, composite dixeris. Pulchriorem vidi unquam neminem,incomposite. Inter oratores neminem summu persectumq; reperies,recte dicitur. Inter oratores summu persectumque reperies neminem,praue & affectate. Vbi igitur apte collocaueris hoc verbi neminem 3 Semperne in extrema sententiarnequaquam. Cur itar non id ubique patietur ratio componendi. quamobremi Obseruantur in clausula d est in oratione postrema,dtio tresve pedes,qui composite & decenter incedant , & suauiter cadant ip.rus Π no b
29쪽
aurem. Si dactylus hic,neminem, in coclusione ponatur, nisi pes unus & alter molliter antecedat, offendet aurem;& illius eum loci quodammodo poenitebit. Quum dico; Ferendum grauiter in hominibus sapientem inueniri ne .minem,no loeduntur aures,quia coagmentatio cohaeret;& sine versu molliter ad fine currui pedes. Quum dico: Prendere avide cupiunt neminem,nulla voluptate sensus oblectatur, propterea quod sic exiliunt & attolluntur anapaesti,ut no inclinentur ad dactyli positionem. Ad hodcompositio iuncturas hiat,&aspere duo postrema verba concurrunt. Mutandus est igitur ordo verborum , & at ribus eruditis instruendi ratio committenda. Quid si roiecta in extremum particula qua primas habere cupiebat, transuorsum trudentur omnia Z vi, Mihi placui minus nunqua Rectiusne Crassus Muc, Nunquam mihi minus placuit Quemadmodum in extructione murorum videt oculi quo loco quod faxum rude melius aptetur,sic de in oratione digerenda iudicant aures qui cuique verbo
rum sit assignandus ordo. Quid igitur opus est quasi de certo loco prieciperet Quid incerta pro certis habentura
Pro significatione,figura,coagmentatione,numero, loca
singulis assignantur. Nec si verbum proprie dictum sepe
claudit eam quam perficit orationen idcirco dixero,Pa trem amaui. reclamat enim aurium iudicium. Amavi patrem,vel natura monente dicendum esse iudicabo. Qui verba de loco in locum transsere ornandi gratia,no enu merat eorum syllabas, ut inde iat utrum anteponendast,epitheton ne, an rei nomen,sed iunctura de interuallo
pedum, loca metitur: prima media ultima quo inter seri consentiant,
30쪽
sco LLOCATIONE V E R B. LIB. I. roconsentiant, attemperat. Iam quid iuuabunt locutiones ex enchiridio, si imparibus assuentur Z Ut erit aequabilis, suis similis oratio,si duae tresve ab optimo scriptore sententiae longe cieteris emineant, & quam sint humiles reliquae, sua amplitudine demonstrenti Cur a casu obliquo pulchrius quam a recto ducimus initiumr Quis unquam veterum tulit has leges r Multa de rhetorica tradidit Aristoteles, multa Theodectes, multa Theophrastus, He magoras haud pauca,plurima Cicero,non pauciora multo Quintilianus:quidi horum nemo vidit quod Datthus quod Niger r quod Progymnastes r quod iorinularii, de eiusmodi inuestigatores elegantiarum Z Nescieban t credo, ct tam suaves delicias nunquam gustaverant. Cur isti igitur admirantur eorum dictat cur habent pro lege formulas loquendi,quicquid notatum scriptums reliquerunt Quo pacto ex illis eruunt exempla , quibus sua praecepta confirmare conantur 3 Sciebant, inquiunt, sed tam parua scribere grauabantur. Itane veror Diligenter omnia persequebantur oratoris ornamenta,& vobis tam suaves tamqviolles orandi voluptates praeteribani3 Non ita est. Nullum eorum qui libellos istos ediderunt, artes oratorias aut intellexiue, aut saltem legisse contendo. . Si forte legissent, nunquam certe quidem conianis stent,ut hoc nouum & insolens & inauditum legum genus conderent. At praeclare nonnulla scripserunt. Quas negare potestto, .Nullus est tam malus liber, in quo non sit aliquid boni: sed magno constitit quicquid illud fuit. Innumerabilestum pueros tum viros bene collocandae dictionis percu pidos, nomine facilitatis. 4: nitoris illuserunt. Pasum le-