장음표시 사용
111쪽
eidit, ut eonsensus in verbi. eium habeat dissensum in rein vieissii ad illensus in verbis comitetur eonsensum ince Sunacit quod ostendamus utrumque fieri posse. Et ut minus dubii supersit iis qui rationum pondera trutinare nesciunt, dictes exemplis illustramus atque confirmamus. E. gr. Leonatius eximio Theodicae opere vocem mundi s mitin generali admodum significatu pro universi rerum existentium sibique mutuo succedentium serie propterea quod hune significatum instituto suo convenientillimum deprehendebat, nec ab omni usu Iinquendi abhorrere intelligebat. De universi igitur hae lexi re j dicium laturus assirmabat, quod sit omni lim possibilium optima. Adique ideo statuebat, mundum, qui existit, esse optimum. Contra in Scripturassera vox miis sumitur pro universo genere humano inhoe lignificatu de mundo judietum laturus seriptor sicer affirmat, i tum mundum esse malum. Inter scriptorem sacrum atque Leonitium est dissensus in verbis, etsi in re con veniant. Neque enim Lesinitius
negat, totum genus humanum contaminatum esse malo morali, nee ublibi in sacris negatur, Deum elegisse eam seriem rerum, quae omnium
possibilium optima. Quin potius re curatius expensa experimur,
Dibnitium in Theodicara sumere tanquam extra omne dubium posis eum, quod universum genus humanum malo morali sit eontaminatum di seripturae saerae effatis concordare, quod ea series rerumsuerit a Deo electa, quae omnium possibilium optima. Nec desunt in Mathesi exempla, quibus ditia oonnrmantur. opticus vocat corpus opacum, quod . lumennon emittit, nempe in oppositione ad lucidum. Astronomus, qui opticae vcritatibus utitur in Astronomia, vocem eorporis opaci in eodem signifiem sumit, quem ei tribuit opticus Atque hoc supposita significatu amrmat, lunam esse corpus opacum. Seriptor sacer vocat Iunii uare, quod lumen ad opaca diffundit atque in hoc significatu i nam perinde ac solem vocat luminare. In his duabus propositionibus
luna est corpus opacum&Iuna effluminare dissensus est in verbis, sed non in re nam in re convenit inter Astronomum atque scriptoro A. exum. Neque enim hic assirmat lunam emittere lumen, consequenter non negat, eam esse corpus opacum neque ille negat lunam diffundere lumen ad corpora opaea terrestria,consequenter largitur eam lucere Nimirum verum est lunam non perinde ac So 'em emittere radios, sed lumine per se esse destitutam hule tamen non repugnat, quod i mena Sole icceptum ad Tellurem diffundere sieque corpora te restria
tenebris condututa illuminare possiti Similiter Mitius calem. lum
112쪽
lim seu methodum disserentialem appellat algorithmum quantitatum differentialium: Nelptono vero methodis difffrentialis est singularis me-rbodus ducendi curvam generis parabolici per data quotcunque pum Batranseuntem. Deusu methodi digerentialis in sensu Leduitiano judicaturus at mat, per methoduin differentialem determinari posse
scillime omnium curvarum algebraicarum tangentes, nec eam mora
ri fractiones Squantitates radicales. Sed de methodo differentiali insensu Milonia idem praedicari non poteri Quamobrem si quis de Netotoniana idem neget, non re dissentit ab altero, sed verbis, qui de Dibuitiana id assirmat. Porro Neli tonus quantitates infimite parvas, quihus continuo crescentes vel decrescentes augentur, vel imminuuntur, Iluxiones appella Lesinitius easdem disserentias vel quantitates distierentiales vocati Nelutonus &Iesinitius hi quidem verbis disientiunt in re uen liue te conveniunt, quod scilicet fluxiones seu disserentialia adfluente seu variabiles habeant rationem in assignabilem.
f. 59 Porro patet, fieri pse, ut philsophiam methodopbilosiophica Ratio ς' trador non ex eodem ratioηeidem obfirmet, ob imam idem sp=mni alter Qui enim methodo philosophica philosophiam tradit, V
propositionem ab alio traditam non admittit, nisi quatenus eam ex principiis a se stimcienter in antecedentibus probatis Iegitime deducit f. Ii8. Ieto. . Quodsi igitur principia ista fuerint diversa ab iis, quibus utitur alter ad propositionem aliquam stabiliendam; videns est, quod idem non ex eadem ratione assirmet, ob quam id amrmat alter. Fieri autem posse, ut una eademque propositio diversa ratione demonstretur, ps,sacto
docemur. Idem in Mathesi obtinet quis enim ignorat unum idemque theorema diversis modis demonstrari solere, nisi in eadem fuerit hospes, aut plures uno non evolverit libros Dum vero constat, idem aflis manter&negantes diversa niti posse ratione; si hesin aliquam ab uno xutoremale probatam ab altero defendi intelligimus, non itidem is malicius suam egisse dicendus erit, antequam rationes ejus pcrspexerimus. Vera esse possunt, quorum veritatem probare autor aliquis ne- Ouamobrem non repugnat, ut alius aliquando veniat, quiveritam denter monstret Thesis non inde arguitur erronea, quod st atriobata: Sed eam Sc erroneam firma demonstratione evincen
113쪽
dum. Enimvero si unius ejusdemque rei plures fuerint rationes, idem ob divisam rationem solide aclstrui potest. E. gr. Utilitatis studii m thematici ad philosophandum complures dari possunt rationes, quat nus stilicet philosophiae principia, vel exempla regulas & notiones 4ne multas illustrantia suppeditat, mentemque ad scientiam praeparat. Unus igitur hoc, alius alio arsumento istam Matheseos utilitatem evin-eere valet Similiter non una est ratio, cur influxus physeus animae ineorpus cli corporis in anin iam hodie impugnetur ' rejiciatur. Sunt quidam, qui eum rejiciunr, quod distincte expliςari non possit sedata onum foret, si omnibus, qui eum non admittunt, tribuere velis non
aliam ob rationem eum a ipsis ex philosophia proscribi, quam quod ejus nullum habeant conreptum Similiter non desunt, qui influxum physicum ejiciunt, quod actionem spiritus finiti in corpus impossibi. lem judicant. Absonum vero foret omnibus tribuere lententiam de impossibilitate actionis spiritus finiri in corpus, quibus influxus physi
. 6O. Rufὸutia ad Nec minus petetbis; pose, ut bil phiam methodo phio terii par sophico triadens non integram alterivinentesitarm. sed lex uni adoptarisqx tem jus partem adoptet. Etenim methodo philosophica phio, in P losophiam tradens ab aliis tradita non admittit, nisi quatenus mus ea ex iis, quae a si stabilita sinat, legitime deducere valeti 3 Ii8. . Quodsi ergo contingat, ut nonnisi aliqua, quae defendit alter, ex principiis suis deducere ponit; non integram alterius se tentiam adoptat, sed eam tantum, quam ex principiis suis ded
. cere Valet, Qui methodo philosophie non philosophantur nec rationibus tam tum intrinsecis, verum etiam extrinsecis assensum determinant, Quales supra seu s. iss in complures recensuimus, integram adoptare solent aliorum sententiam, quorum aliqum tantum partem principiis suis consormem deprehendunt, Ista autem praecipitantia non consistit eum methodo philosophica, quae rationes extrinsecas respuit. . gr. Seholastiei& eum iis Theologi antiqui inrer aeternitatam absolutam acciri. dependenteio, quae est solius Dei,& aeternitarem dependentem, quam mundo non repugnare arbitrabantur, distinguunt Potest aliquis admittere discrimen inter aeternitatem independentem ac dependen. tem, proptet ea quod ipsum ex principiis suis evidenter monstrare valet; sed ideo non opus est, ut aeteu nitatem mundi actualem desin.
114쪽
dit vel ut possibilem agnoseat absonum vero foret possibilem asseremitribuere sententiam de actuali. Qui mundi aeremitatem possibilem tuentur, dependentem quoque aeternitatem possibilem agnoscunt. Enimvero qui solum discrimen inter aeternitatem independentem aedependentem admittunt, illi aetemitatem dependentem nonnisi h pothetiee possibilem statuunt, posito scilicet, quod mundi aeternitas sit possibilis. Donstitu elementa rerum materialium statuit esse monades 1iν substantia simplices, quae gaudeant vi repraesentandi universum limitata. Potest aliquis admittere, quod substantiae simplices sint elementa rerum materiadium, potest etiam iis tribuere vim, qua continuo modificantur non tamen opus est, ut in eis agnoscat vim repraesentativam unive Qui enim concedit, posse en aliquod referri ad quoddam genus; non alteri largiri tenetur, quod pertineat ad datam afliram speciem sub genere isto contentam, cum plures sint species ejusdem generis opernicus stabilivit Solem centrum motuum planetarum & in horum numerum retulit quoque Tellurem Dolo admisit Solem tanquam centrum motuum planetarum non tamen idcirco assumis motum Telluris circa Solem. f. 6I.
Si ouis methodo phi Ophis philosophiam tradit, is incere ab alii dia
test ut ab aliis dicta, Harius interiamur Tad majorem certi-cta quando redinem perducantino eorum eum ceteris veritatibus nexus per γρης tu
seiciaturi sui nilosephiam methodo philoiphica tradit, is β' mmmnon admittit propositiones, nisi quarum termini abripi fuerint explicati g. 16. 4 quas ex principiis ante suffcienter probatis legitime deducere valet g. ip Π8 Quarnobrem si quas ab
aliis propositiones mutuatur, eas non admittit, nisi quatenus per delfinitiones suas explicari S ex principiis ius demonstrari possunt. Quodsi igitur alii terminos propositiones ingredientes vel protius Boii, vel non satis accurate definiverint, ipso utem oriam meliores tradiderit definitiones eo ipsi, essiciis, ut ab aliis dicta clarius intelligantur. Sintiliter si alii pr Flatonis veritatem vel prorsus non demonstraverint , vel
non uitieienter vicerint, inprimis vero eam extra nexum
cinnati veritatibus proposuerint ; ipse autem e contrario simiorem dederit demonilitationem eamque in systemate
115쪽
cum veritatibus ceteris connexam exhibuerit, eo ipso ut ea ad majorem ris nexus perspiciatur. Methodo igitur philosophica philosophiam tradens ab aliis ditia
nova eaque multa luee saepissime illustrat, dumque ea per suas definitiones explicat&ex suis principiis demonstrat, immo S eis deinceps perinde ae ceteris utitur tanquam principiis ad alia demonstranda, eadem sua facit. Unde accidit, ut plurimi aliorum dicta non satis intelli, gant, nec eorundem veritatem intime perspiciant, nisi ubi eadem hae luce fuerint collustrata. a. r. Robertus mo e docuerat, planetas primarios gravitate in Solemin vi hujus gravitatis a motibus rectilineis retrahi sed hanc hypothesin demonstrare non poterat. Enimvero postquam Newtonus in eminente opere principiorum philosophiae naturalis mathematicorum summo rigore geometrie demonstravit, admisso impetu impresso gravitate versus centrum Solis planetas juxta leges a plero per observationes stabilitas non in alia orbita, quam ellipsi Apolloniana moveri posse, atque vim, qua planetae a motibus rectilineis
detorquentur, tendere in centrum Solis & leges gravitaris servare; a, sonum omnino foret, s quis asserere vellet causas physeas motuum coelestium jam traditas fuisse, fimo io, ut inventis viri summi derogaret Demonstrationes Newtonianae longe aliam ingenii vim judiciique acumenis longe plus Geometriae interioris atque scientiae mathematicae requirunt, quam ad hoc susscit ut orbitas ellipticas Repleri & ω tum projectorum in parabola a Galitio traditum perpendentis memtem Ribeat cogitatio de gravitate versus Solem motus elliptiei, aut potius saltem curvilinei causa Aliter longe sese res habet, ubi alia, quam philosophie methodo philosophantes suos ex aliis centones eonscri- hillant, in quibus alienis non modo lux nova nulla affunditur, sed novae potius saepissime tenebrie inducuntur, dum non modo ea minus exin
plicantur demonstrantur, quam factum fuerat ab aliis, sed sensus Prorsus in alienum detorquetur ut alios naevus sileamus, quibus he. ne posita ab aliis deformantur. I. 62.
cur hi erro Si quis methodo philosophica philosophatur, s Opposta semri με r D remias res Aere non habet opus stiri enim methodo philoso
r a. Pως pni Opnatur , is non admittit propositionem tanquam M.A V am, in quana ex principiis sussicienter a se probatis declia.
116쪽
nee hypothesibo utitur in demonstrandis dogmatis tanquam principiis 3. 280 Quod si ergo quis aliter sentit, is vel no gat, quod alter amrmat, vel pro incerto venditat, quod illi
demonstratum habetur, & contra pro certo habet, quod ille incertum pronunciat iamobrem cum amrmativa ab illo fuerit demonstrata, eo pi destructa est negativa, &quidem n- strationem percepit, cum amrmativam tanquam Certam amplectatur, sponte sua missam facit negativam. Superfluum it me foret, sententiae negativae refutandae peculiarem operam impediere. Eodem modo sese res habet, si negativa suerit evicta, aliis Hirmativam tuentibus. Similiter si ab eo, qui methodo
philosiossica philo phatur , propositio aliqua nonnisi proba-Diliter adstrui possit, neminem id turbabit, si vel maxime alius eam pro certo venditet. Quoniam enim ille rationes indicat, deficiunt, quo minus thesis domonstrari possit quamdiu desectum non supplet ejus assertistui nemo fidem habe-Kim evidenter perspicit. Frhistraneum itaque so- , si in revellenda alterius 1ententia peculiarem operam col- care velleti
His rationibus permotus Philosophus nonnis propositionum veri tatem demonstrat, k, si aliquando contingit, ut oppositam removeri opus sit, vel per modum eorollarii salsitatem oppositae insert,vel ad firmandam propositionem veram utitur demonstratione per indirectum. Eum sciliret morem sequitur philosophus, ubi veritatem solam eviraeeordique habet id quod non potest non fieri, ubi methodo philosophiea philosophari constituit. Qui nihil affectui dat, nec ex eo, quod erraverint alii, voluptatem percipit, sed tum demum delectatur, ubi veritatis, quam evidenter agnoscit, alios simul partiei pes facit; is non eonvenienti judicabit medium errores refellendi, quam si veritates ita oppositae per indirectum demonstrentur. Vanitatem venam ei gloriam ex erroribus aliorum evidentius agnoscere licebit, ubi de
origine erroris in Logica 3 6a6. T sqq. egerim .
Π nuis methodo philosephica phil pharis, ista redere rebori reuelata contraria. Qui enim methodo phil
117쪽
rin non ον sophica philo phatur, is non admittit tanquam verum, nisi iiDrr dicit, ' eienter demonstratum f. 17. I 18od sicubi contigit ipsum e ritui πρου rares, acile erroris convincitur monstrata propositionis en ' neat cum ipsius principiis repugnantia, cumque solius veritatis rationem habeatis. 34. , errorem agnitum non dissitetur, sed emendat id quod etiam ea de causa fieri neceue est, quod, cum sequentia ex antecedentibus deducat 3. Iao.), viam ad ulteriora sibimet ipse praecludat. Jam extra controversiam positum est, etsi hoc loco demonstrari non possit, ct suo loco a nobis ostendetur, veritatem naturalem seu philo phicam reu
dicere non posse. Quodsi ergo quis methodo
philosophatur, is non defendit veritati revelata
Fieri potest, ut defendat, quae erroneis interpretationibus sacrae, vel iis, quae non legitima consequentia inde dedueuntur, iri sunt.Sed errone scripturae sacrae interpretatio & ea, quae parum I gitima onsequentia inde deducuntur, non sunt veritas revelata Quamobrem si eontingit, philosophum ineidere in propositionem propositioni theologicae, aut interpretationi loci cujusdam scripturae eonu riam eum theologus non minus, quam philosophus errare possit non modo ad examen revocari debet thesis philosophica, verum etiam theologie 3 interpretatio scripturae. a. v. Credebatur olim a Patribus quibusdameeclesiae rotunditas Telluris scriptura saerae adversa, propter quaedam scriptum loca, quae ita interpretabantur, ut eum iis rotunditas Telluris consistere non posset.Rerum astronomiorum rus philosophus demonstrabatTellurem esse rotundam non h rieam.Thesis adeo philosophie interpretationi quorundam loeorum contradicebat. Non sumi poterat interpretatio scripturae tamquam vera&inde redargui thesis philosophica erronea. Incumbeabat potius S philosopho suam examinare demonstratione 4 theologo suam seripturae Lerae interpretationem Philosophi fecere, quod ipsorum erat partium, tandemque rotunditatem Telluris adeo evidentee demonstrarunt, ut de ea dubitari impossibile sereti viae luee pee- eulsi Theologi salsam scripturae interpretationem agnovere, sicque ingratiam rediere eum philosophis
ria docuist ria docere nequit. viiij methodo philosophica pniloseph ur,
118쪽
non admittit tanquam certa nisi demonstrata β. III. Π8. , nec tanquam probabilia, nisi quorum probabilitatem conveniente ratione ad tere valeti Ia5. , neque utitur hypothesibus ad dogmata probanda β. 289. Quae ex principiis veris demonstrari possunt, virtuti repugnare nequeunt, nam ct ipsi Virtutis notio per ista principia stabilitur quod in philosiophia practica univertati patebit. Qui vero probabilibus non utitur iust
biliendis dogmatis, neque hypothesi quantumvis probabili hic
concedit locum, is, si vel maxime probabilia veritati non pro sus consentanea sint, typothesis prorsus fallat, virtuti tamen nil quicquam praejudicat.
E. D. Si quis methodo philosophie philosophatur, is nihil periculi creat virtuti s vel minime fallat hypothesis, qua in explicando commercio inter mentemin corpus utitur. Qui enim methodo philoso phica philosophatur, is hypothesin non venditat pro veritate demon strata, neque adeo eadem utitur in demonstrandis principiis moralibus. sumit enim, quod experientia certum est&cujus explieandi gratia hypothesis excolitur, tanquam principium: quod autem experientiae consentaneum, nullam labem ab hypothesi contrahit,per quam id explicare conatur philosophus. Ponamus eum adoptare sysem harmoniae praestabilitae a Leonitio ad explicandum eommercium inter mentem ag
eorpus exeogitatum. Quoniam experientiae consentaneum animam
dicorpus ita agere, aes in se mutuo influerent in omni hypothesi. qualiscunque tandem ad hoc commercium explicandum excogi tur, id sumitur tanquam verum, adeoque etiam in systemare Leibnitiano. In praxi adeo morali sumimus, quod experientiae consentaneum, talemque praescribimus, qualis solet, si anima & corpus in se mutuo influerent. Si enim vel maxime systema harmoniae praestabilitae eidem adversaretur, non tamen inde concluditur filiam esse, quod certa experientiae fide eonstar sed e contrario, uia repugna mi agno scitur, inde insertur hypothesin esse salsam. Frustra igitur ab har monia praestabilita virtuti interitum metuimus. Agnovi haec curia Romana, quae systemate Coprenisa)is permittit uti tanquam hypothesi inexplicandis S computandis motibus coelestibus non tamen tanquam stogmate, ut ei consormiter scriptura sacra explicetur, antequam e ritas ejusdem ita fuerit evidens qualis est rotunditatis Telluris siqui veritati revelatae veleontradieunt vel talia docent, ex quibus eidem
119쪽
dem repugnantia legitima eonsequentia inseruntur; illi eontra methodum philosophicam philosophantur utentes principiis incertis vel demonstrationibus parum nrmis. Ista igitur repugnantia ex principiis ipsorum est demonstranda & inprimis principiorum incertitudo ac paralogismi commonstrari debent.
F. 65. Necflamir me Odo hi thica philosephatur, non docet stami h 'im publieo rontraria. Supponimus statum non nimium degenera osea forma genuina tum demonstratio fluit ut antem 164. . Quodsi vero contingat sormam ejus esse pravam, tum methodus philosophica philosophatus non tamen turbas creat, propterea quod sorinam genuinam tantum in genere docet, nulla applicatione in singulari facta. Cum veritatibus enim unive salibus res est philosopho, minime autem cum singularibus. Et quoniam in genuina philosophia civili ultima lex stabilitur salus Stranquillitas publica; ideo methodo philosbphica philoi-phatus non admittere potest, quae eidem repugnant ob veritatum nexum, cui studet S. 33. . Quamobreni si agnosti quod dogma sine metu turbarum evulgari non possit, illud silentio premit, ut statui civili pariter atque ecclesiastico sua constet aranquillitas.
Accedit, quod philosophie demonstratio aetem quidem mentis pedistringat, ut in assensum pertrahamur, haud quaquam vero animum CSmmoVeat, ut ad turbas inclinemur, praesertim ubi nulla sit ad statum priesentem applicatio. Sed de hae re in Politica ex instituto
l. 66. c. hianas Si quis methodo hil phlea hi phiam tradere diare nisi phan is labertate philosophandi fruatur opus est Philosophiam enim di conciam methodo philosophica traditurus in eligendis sententiis solius veritatis rationem habere debetis. 133.), suo, non alieno stans iudicio β. 36. , nec admittere potest ab aliis tradita, nisi quatenus ea ex principiis suis demonstranturis intelligum tur β 37.). Ei igitur,emigum esse debet sententiam sum Publice proponere, aut ut philosophiam tradat prorsus
120쪽
non serendum quod hypothesi repugna ct alio quoquem mine absurdum. ermissio ista libertas philosbphandi appetilatur III. . Patet igitur, libertatem philosi,phandi ei eta concedendam, qui methodo philosophica philosophiam tra .dere debet. Absurdum esse dixi, s propterea non serendum, ut qui philos phiam tradar, quod eam methodo philosophica tradit. Inde enim sequitur, philosophiam methodo philosophicae contraria tradendam esse. Non igitur permittendum, ut philosophiam tradat, nisi qui ulla docet, quae nee semcienter intelligi, nec evidenter vera agnosci I, 136. , nec ad easus vitae humanae commode applicari possuntis 133. , ne certain distincta cognitio obtineatur g. 37. . Id esse aes Udum, facile patet, eum philosophia in usum vitae addiscatur.
si quis id negaverit, is per me doceat, quae in spem futura oblivionis memoriae mandantur. In Gallia Academiae regiae scientiarum Parisina libertas philosophandi concessa, propterea quod methodo accurata in veritatem inquirere apta in veritate latente investiganda omnis e tum labor versatur Prosetaribus philosophiae eontra in Universitate piristia injunitum ne aliam a peripatetica philosophiam tueantur vesdomant, referente Ioanne. diffame Socio Sorbonico S in Aeademia
Parisiensi Philosophiae Prosetare, in praefatione ad philosophiam universalem, propterea quod philosophiam in usum Theologiae scholasti,
Si bberta philosophandi integra eonceditum iis, qui methodo Θρη-
mrtuti ae Rei periculum. Qui enim methodo philosophica phi-L V
losophatur, non contradicit veritati revelata Q. 63.), nec vi tuti, nec statui publico contraria docet β. 64.i . . Immo si inter thesin philoiphicam S scripturae quandam interpreta- fionem vel thesin theologicam appareat dissensius, inde ansam irripit illius veritatem accuratius investigandi evidentius Handi, ut, si erronea suerit interpretatio vel thesis aliquaticlogica, tandena id sponte agnoscatur; quemadmodum ex
iri ad . 63. liquet. Immo si statui vel civili, vel ecclesastico ena alicujus professio foret nocua veritatem tempesti