장음표시 사용
91쪽
propositiones, quae ingrediuntur demonstrationes sequentiuim 3.1eto. . Immo in singulis demonstrationibus ratiocinia prae cedere debent, quorum conclusiones ingrediuntur tanquam praemissae ratiocinia sequentia f. et .' Patet itaque in omni philosophiae parte eum esse tenendum ordinem, ut ea praemi tantur, per quae equentia intelligunturin demonstrantur, vel minimum probabiliter adstruuntur: nam probabilia quoque ex philosophia non prorsus elinarianda, utut a certis probe diastinguenda g. 25. Ia7. netbοῶ p Quoniam phila phica methodus est ordo, quo in tra- σεμ dendis dogmatis in debet philosophus f. ii 3 ), ordo vero is με - tenendus est, ut ea praemittantur, per quae sequentia intelligum tuto demonstrantur, vel minimum probabiliter adstruuntur
3. 32.); hancsupremam methodiptaVophicae segem esse opparet. quod ea sint, mutenda, ter quaesequentia intelliguntu O a
Habes itaque hic methodi philosophiere summam,quam primo Ioeo ex notione certitudinis omnimodae, cui in philosophia studendum f. 33. demonstrare,oxuissemus, regulas speciales de quibus 3 1i6.&seqq diximus inde ulterius deducturi Enimvero maluimus ex ipsi philosophiae notione ae eius socia notione ceriirudinis eas eruex' earum evidentia sortius perstringeret aciem menita
M hi regularum se icurum opprime debet opinarus, ab nupollere Praxis una eardem ad pravist an frfndi. methodo philosbphica phil pcn sephiam traditurus omnes quibus utitur, teraninos accuratae utione explicare F. 16 principia sussicienter probare
92쪽
s. 17. AE ex iis per legitimam consequentiam propositiones
deducere f. ia80 earumque tum subjectum β. 2I. , tum praedicatum ecurate determinare n. 3Od tandemque Omnia ita ordinare debet, ut prirmittantur ea, per quae sequentia intellia guntur S adstruuntur cf. 330 immo in ipsis demonstratiosi.bus singula propositiones eo ordine colloeandae, quo subeunt animum demonstrationem concipientis et . , nec plures istiusmodi propositiones in medium afferendae, quam quae interas in complenda ratiocinia requisitas lectori anteeede num inlato in memoriam revocare possunt 3. 23. . nin vero modum accurate definiendi, determinatas propositiones formandio demonstrationes legistinas condendi tradit gica
Moilis itaque methodi philosophicae satisfacturus regulas Logicae cognitas atque perspectas habere debet habituque polleato me est easdem ad praxin transserendi.
Fatechise Logi, ad recte philosophandum neeessitas.Supponimus oro, Logicum satiafacere ossiciosio, ut rectum definieodicit dieandi&demonstrandi modum exponat. Trademus vero suoloeoti 6 qq. lago criteria, unde dignoscitur, numLogicus satisfeceris ossiciosio. Quod vero is, qui regulas log leas novir, eas non statim ad praxin transferre polst ipsi experientia loquiturae ex eo eonnrmatur, quod hab, tua deruuend accurata judicias mandi atque demonstrandi nonnisi rixistio exereitio acquiratur.Quaenam sint ista exercitia, quibus metho-alum philoso Phicam in nostram potestatem redigimus,in Loste do 136, Damnum ex
iueniali is ea tradu, oua nec si ienter inresi gyt, nec evidenterthia phi vera agnos possum. Etenim qui alia, quam philosephicini phisonum, thodo de rebus philosophicis tractare instituit, is ternuuis utitur nulla accurata definitione explicatis, nec , si vel maxime terminos quosdam defimi, eorum definitiones priori loco in i , qui definitiones aliorum ingrediuntur cf. 116. II , Quamobreni sensus propositionum manet dubiae interpretationis et in posteriori cassi verendum, ne sorte circulus indutii eae fuerit admissus. ita igitur sufficienter intelligere a nou
93쪽
non Iicet. Idem porro utitur principita vel prorsus non vel non sumienter probatis 3. III. , in anterioribus propositiones probat per ea, quae demum iniurius sequuntur 3 leto. 1 rati nes, cur praedicatum subjecto sit tribuendum, magis indicat, quam ut absolurem suis numeris demonstrationem tradat 3. Ia . . Principiorum itaque ac propositionum demotarabilium veritas evidenter agnosci nequit. 3. 37. Hinc consequitur, neglecta metMA phi ophisa, nullameertam a distinctam s&meri cognitionem. Nam si methodus philes hic negligitur, nec termini, nee propositiones stata cienter intelligunturi 3. 36.), adeoque nonnisi confusa est rorum notitia. Similiter quae traduntur, vera eta evidenter noriagnoscuntur l. adeoque dubia ct incerta manet omesscognitio. Equidem fieri potest, ut imperiti sibi persuadeant, se optime imAligere, quae aeumine praeditis vel obscura sunt, vel dubiae interpretationis deprehenduntur, utque sede veritate alicujus propositionis eo, vittas eue arbitrentur, ubi demonstrarionum gnari multiplicibus dubiis eam adhueinvolutam esse perspiciunt enimvero nobis in praesenti non sermo est de imperitorum opinione, sed de eo, quod res est Multa videntur, quae non senti Philosophus verostatuis de iis, quae
Si quis philosophiam alia, quamphilosophica methodo tradit,
is Leet, quae ab usu vitae abhorrent, quae adcasus vitae humarac non commode applicari possunt. Non urgemus hic, quod ea tradat, quae non sussicienter intelligi possimi I. 36. etsi nemo facile negaverit, quod minus commode ad vitae humanae casus applicari possint, quae non sufficienter intelligunturo filia enim adhuc ratione idem evincitur clarius. Etenim qui philoiphiam alia methodo tradit, quam philosephica, is in
propositionibus conditionem accurate non determinat, sub qua praedicatum convenit subjecto 3. 2I. . Enimvero si proposui es ita formetaur, ut conditio accurate determinetur, sub qua
94쪽
qua praedicatum sebiecto tribuitur tum demum ad scientiam ct ad vitam utiles sunt 3. 22. . Ergo si conditio ista in pro
iremitus nisi accurata definitione explicati IX6.), ne R lib. uua. Imri et tanquam verum, nisi quod sussicienter demonstra
tum d 117 1184, in propositionibus subjectum pariter Spratdscatum accurate determinatur s. 2I. ago. δε omno ita ordidinantur, in premittantur ea, per quae sequentia intelliguntur aduruuntur ἔ. 33. I23. IV. Sed ex nostra commentatio inde methodo mathematica S ipsa atheseos accurata tractatione, qualem offerunt Elementa nostra athcleos universὰ, liquet, in tradenda quoque Μathesi terminos accurata definitione explicarii=. 7. 8. Meib04 terminos, qui ingrediuntur dentationes stibsequentes, in antecedentibus explicari, nisi aliunde satis intelligatur, quaeres iis fit icianturi . q. mih prin-ipia sufficienter stabiliri f. o. seqq. th Lex definitionibus ac propositionibus in antecedentibus iam evictis propositiones, quoad subjectum praedicatum accurate determinatas
Meth. Ubique ea lex sancte custoditur, ut praemittantur ea, unde cetera intestiguntur dri citrantur s. 4. 43. - Meo. Quis ergo non videt, methodi mathematicae easdem esse regulas, quae sint methodi philoiphica,
Nemo methodiinilosophicaeae mathematicae identitatem mirabtur, nisi qui ignorat, unde utriusqueregulae derivemur. Nos regulas methodi philosophicae ex notione eertitudinis deduximus, cui in philosophia studendum ene probavimus Dd. Enimvero si quis rationem requisiverit methodi mathematicae, is non aliam deprenemdetaeertitudine cognitionis, eui in Mathesi studendum esse quilibet Mathematicus ultro sumit quis enim adeo vesanae mentis erit, ut eo- Ilucio amincertam praeserat certae, ubi certa haberi potest, cum 1 3 nounbDisiligo b Cooste
95쪽
nonnisi terta gognitio certum spondeat operis in vita Rheessium 'sua. niam itaque methodi philosophie ae mathematicae regulae eademia aione nituntur; non mirum, quod ipsae quoque regulae em em sint. Ceterum non opus est ut adstruamus, philqsophiam methodo math. mathie tractandam esse etenim s vel maxime nulla esset Mathesis. vel siliem ea nondum esset adeo exculta, ut certam cognitionem osse rei sui cultoribus non aliam philosopDucam methodum reperire li-iceret, quam eam, quae a nobis bactenus stabilita fuit, quamdiu, tam rerum eognitionem consequi studeremus, tum ad progressums entiarum, tum ad vitam utilem F. Iaa. Inanis adeo atque super, esu omnis de methodo mathematica ad philosophiam applicanda disceptatio Philosophia methodum suam non mutuatur a Mathes sed perinde ac Mathesis eam ex veriori Logie haurit4 ideo eam sibi eou.
Fenientem agnoscit, quod ea sola perveniatur ad cognitionemeertam
uuae eum ad scientiarum progrestum, tum ad vitam utilis. Quodsi tuerint alii, quibus cognuio incerta satisfacit, quae ad progressu scientiarum nil conseri quin eidem potius adversituri nee alium invita usum sponder, quam ut ambiguo tentamine successum sortuma somminamus S spe saepissime inani animum lactemus; eis non se censemus, quod rem subim si, id agant summa imis miscentes, utentes terminis quibus nulla determinata respondet idea de se dentes propoMione vagas de quibus uuod lubjectum S praedica
tum conveniente modo determinata non sunt, in utramque contradi
θionis partem cur veritatis quadam specie disceptatur. Immo ne sianvidemus ipsis gloriam victoriae reportatae, qua sibi blandiuntur certae eognitionis sensu destituti. mos certam consequi studemus eogni- tionem, non vanitati litantes, sed progressui selemiarum S utilit ri in vita intenti Neque magis utilem judicamus disceptationem, num in ph, losophia curtam cognitionemconsequi detur Ueniendum otius esse censemus in rem praesentem, ut expetiamur quid possint umeri, quid ferre recuseni. Si non ubivis statim voto respondeat eventius, hypotheses tantisper admittimus continuata industria emendandas, donec tandem veritate liquida, qu3m quaerimus, potiamur. Imitarn He Astronomos, quorum per plurima secula continuatum studium salix undefessum ea tandem perfecit, quae omnium expellationem superasse dicenda sunt Quodsi ipsis quoque visum fuinet impolithilitatem cognitionis scientiae iideralis speciosis argumentis a ni. mia id erum nobis inaccessorum distantia, ab imbecillitate rationi huis
96쪽
manaeus redus adeo abditis&aeognitione nostra remotis serutandis, frustrato per tot seeula ingeniorum excellentulimorum successu occipetitis adstruere; nulli equidem dubitamus, quin applausum meruiorent eorum, quibus segnitiei vel vanitatis praesidium in imbecillitatε rationis positum; sed ipsa scientia sideralis parum inde nacta fuisse incrementi, nee ad id fastigii perverasset, ad quod hodie eandem eve tam admiramur.
pDR - ρειώ Ophirum intelligimus tenus scribendi, quo pili
uti debet philosophus phis desimi-Generalia hie proponimus, quae in omni lingua locum labent, tio. auacunque quis philosophetur. Nequaquam vero hic nobis res est cum sermone Latino, etsi eodem philosophiam uadere constituerimus. s. I Io
is fio Nise bico non habenda est ratio rei alterius; quamlus suprem
ut alteri animi nostrisina reperiamus. In philosophia cnim non lex. almitenda sunt, nisi sussicienter intellecta S probata , H 6.sIT. 18. . Non itaque opus est, ut verborum lenociniis alterum capiamus S in assensum pertrahamus. Quamobrcju in stylo philosophico non alterius rei rationem habemus , quanunt alteri animi nostri sensa palam faciamus.
Nos sane non intendimus nisi docere, quam quis animo eoncipere debeat rei ideam riuae eidem tribuere debeat praedidata, curque ea iam ei sint tribuenda. Id igitur unice agimus omni verborum apparatu, ut lectori metarem nostram perspicuedeclaremus, ne, sarteritionem asserat ad philosophie seripta legenda requisitam, ab ea aberraroe possit Non verborum vi, sed rationum pondere assensum extorque mus&, ut alii quoque nostra opera ad cognitionem certam pei ducem tur i,votis habemus.
sphiosophia igitur a recepto verismmIgnificatu non es aereptarm istam, hoc es, veristin res aha imbis denotanda ε υιν- ο
97쪽
Aκφωt γε qua iisdem uulgingrifieantur. I. lo enim philosophico ia
m ratis unice attendimus, ut alteri mentem nostram perspicue d claremus o i t., quodsi vero verbis res alias indigitamus, quam quae iisdem vulgo significamuri aut mentem nostram prorsus non assequi potest lector, aut minimum dissiculter. prout vocis vel nulla a nobis datur definitio, vel desinitio lectori non semper animo obversatur. Verborum igitur significatus mutatio in alienum perspicuitatiomit, quae stylo philos
sunt qui sibi persuadent, vocum Quisvitum mutari, quando aliae asseruntur Onnrtiones, quam quae vulgo tradi solent. Enimvero oppido falluntur, qui sic sentiunt. Quamdiu enim eadem voce rea eadem ignifieatur, idem quoque ejus manet fignificatus. Dudumnoe ambrum est a Geometris, qui unam eandemque figuram diverfimode deseniunt, etsi satis persuasi sitit, nominis significatum i mutandum temere non esse. E. gr. possinius eam sectionem eoni orat Parabolam quae basin uianguli per axem seeat ad angulos rectos Meuius axis est later eoni parallelus. Sed dum Doebades eandem definit prefiguram, cujus ordinatim applicatarum quadrata eandemnationem habent ae sagittae; non ideo significatum vocis Parabola immutat,quam ei tribuit Apollonius, propterea quod eadem est figura, cui eonvenit definitio utraque Similiter si quidam Deum definiunt per spiritum independentem, Carto tu per ensiαfectissimum, nos per ensas in uocontinetur iratio sunficiens co tingentis existentiae unisensi idem
lamper est vocis Dei significatus, propterea quod illud ena,quod est spiritus independens, idem est ens persectissimum atque ens a se, quod
continet rauonem nassicientem contingentia existentiae universi.
U in ea misiis parte significatus Ratio eadem est quae regulae praecedentis. Si eium voce aliqua non constanter in eodem prorsus significatu utaris, sensus subinde erit ambiguus 6 Dcile nonnulla a rectore in alienum rapientur id quod perspicuitati ossicit, quam prulos hi possidat ri a i.). Est vero ratio adhuc alia, quae constantem vocis ejusdem significatum ii
junsae In Philosophia propositiones sequentes dein strantur
98쪽
per antecedens f. 2Ο. . Iniequentibus adeo vocum idem esse debet signiricatus, qui fuerat in praecedentibus alias enim fieri non potest per leges artis ratiocinandi in Logica 3.3 6. Ssqq.)tradendas, ut propositiones isteriores ingrediantur demonstrationes posteriorianti
Si quis omnem Logic im habuerit perspectetm, ut methodum philosophi eam intimius perspiciat, atque ipso facto eandem sibi reddiderit euriorem is evidentius percipiet, quantum inconstaiatia loquendi methodo philosophicae repugnet. Nihil equidem communius est i quid inconstantia, sed nihil quoque experimur accuratae philosephanti methodo magis adversum.
Hine consequitur,s per inconstantiam sequendi vocis Uus m. m. um significatus sit vagus es indeterminatus, a phi sophia eum adsignfurat
determinatum reduc debere. In philosophia equidem a recepto vago ad significatu verborum non est recedendum j. 42.), atque sic μ' retinendus videtur significatus vagus Scindeterminatus, ubi usu 'suerit receptus. Enimvero in eadem philo phia constans esse debet ejusdem vocis significatus 3.I43. , adeoque determinatus, non vagus, Consequenter ab inconstantia loquendi communiter recepta recedendum. Utrumque cum fieri nequeat, quod repugnat per inconstantiam loquendi voci eidem tantisper variatos tribuere significatus, ct missa loquendi inconstantia eidem fixo significatui inhaerere; ideo exceptio fieri debet ab alterutra regula. Quoniam in hoc castu vocis significatus, ut sit certus. accurata clefinitione explicandus f. 16. , nullus hinc nascitur nisi lectori incauto, ad definitiones nimirum traditas non attento,sensus ambiguus. Quoniam vero loquendi inconstantia a m
thodo philosisphica prorsus abhorret g. 43. ideo exceptiolari debet a regula priori, quae receptumisium loquendi tuetur. Agnificatus adeo vagus cindeterminatus ad determinatum Stium est reducendu des Io philosophico eum agimus, usum voeum, quem Logicapra tribit, potissimum intendimus Quamobrem pertractata Logiea non inodo elariora evadenti quae in hoc discursu praeliminari de stylo
99쪽
iuntur; verum etiam dilucide eonstabit quomodo latisfieri queat. Ceterum in hoc praecipuus quidam sophi eonsistit, ut voces a vago indeterminato, qui vulgo
i. pie tiIadfixum 'determinarum reducat, accuratas rerum
et eas denotatarum tradendo definitione . Dissicultatem operis nonis 3do experimur, dum nos ad id accingimus; verum eandem ipsa quoque definitionum accuratarum raritas palam loquitur Major autem
deprehenditur dii scultas, ubi definitiones una ordinandae β. I9. , ut voces in anterioribus explicentur, quibus utimur in sequentibus: magna enim cautione opus est, ne in circulum incidas in definiendo vitiosum. Experta loquenti non denegabit fidem, qui definitiones sparsim traditas in ipsa Mathesi colligerea ordinare decreverit expe
seemendo sophi est reddere rationem eorum, qua sunt vel esse possitne 3. 46.). Rationes Ver eorunt, quae sunt, desumuntur ab siti quae rebus inesse & quibus a se invicem differre intelliguntur. Quamobrem per ea, quae rebus insunt, eorum genera ct species constituere debet, ut constet, num aliquod praedicatum rei cuidam tribuatur ex ratione generali, an ex ratione speciali, sicque iudicia accurata formentur : de quibus in Logica dicemus empressius. Cum igitur per differentias intrinsecas deteririnentur rerum genera & species tot constitui debent genera ct species rerum, quot differentis intrinsecae constantes deprehenduntur. Singula vero genera Insula species propriis insigniri debent nominibus. Quae igitur differentia quadam constante a se invicem disserunt, diversiis quoquc in philosophia nominibus i figniri debent.
Eadem hi militat ratio, quae vulgo persuasit, ut diversa res diverta sortitae fuerint nomina. Enimvero cum in eommuni appellatione plurimum datum fuerit casui, parum aut nihil ennsilio; nee ieeundum notiones distinctas, sed eonfutas res in genera δὲ species fuerint distria hutae, non mirum videri debet, s philosopho in isto genere multa
fuerint relicia, accuratiu rerum in stercuti sis utaturo.
100쪽
Nomina rerum a philosopho discretarum, sed quarum Termini vulgo differentia non attenditur, Termini Μυο iei dicuntur nil hiri
quorum differentia vulgo non agnoscitur, ea peculi cibus nomini infinitis bus destituuntur species enim&generarerem, quae peristas dii Feret tias determinantur, tamdiu latent, quamdiu disterentiae non agnoseuntur. Dum itaque philosoplaus iisdem nomina imponit, terminis uim tur in philosophia, quibus extra eam consuetudo loquendi nullum eorueessit laeum. Et ita terminos sbi peculiares habet philosophia. Idem obtinet inMathesi, Theologia, Iurisprudentia Mediei &quavisar. te u terminiumeuique sint proprii ex eademnatione, quam de philosophia modo nescitv mus. Enimvero eum hodie non desint, qui terminosphilos hieos fastidiunt non abs re erit nonnulla de iis docere iistius.
ηοηsum accurate fuerint,miti; accuratior de isto substituenda. α μ' Terminos philosophicos semel receptos non esse immutan- O , eodem modo probatur, quo stipra a. adstruximus, 'receptum verborum significatum esse retinendum. Idem vero etiam hoc modo ostenditur Si termini semel recepti non retinentur, sed eorum loco novi substituuntur, lector illorum gnarus hos non intelligit, adeoque eos in gratiam nostri stripti sibi familiares reddere debet, ex contra hos qui primum didicit, illos non intelligit, adeoque aliorum stripta lecturus eosdem sibi familiares reddere debet. Aut igitur inaliorum scriptis versatus a nostris arcendus 6 contra, aut nulla urgente necessitate memoria terminis oneranda, quibus carere poteramus, dum non modo eos memoriae mandari opus sit, erum etiam memoria tenendum, quinam termini in nostris
scriptis respondeant terminis in scriptis aliorum. Quoniam adeo praeter necessitatem lectoris industriam fatigari non convoma; termini philos hici semel recepti notique non sim imm tandi. Porro in philosophia termini omnes, quibus utimur,