장음표시 사용
132쪽
lateam iam definivimus in discursu praeliminariis. n. , ne tis quod sit seientia dirigendi facultatem cognostativam in Q in cognoscenda veritate. oluam scientia esthabitus asserta AE initae Που uae in Logicapraecipiuntur, demonstrant μή, f. I. x praecepta metvi prineipia demotarandi ex niologia & Psychologia g. 89 demonstram
os: HJ Quamobrem eum praegnantes ratione urgeant, ut
133쪽
Damur M Mercitium aeuitatis cognoscitis in eognoscenda veritatelii 'pera suis constat regulis. Patet hoc experientia, modo ad nosmet-xionum Ussis attendamus, dum quid cognoscimus
Scrutabimur illas regulas, juxta quas dirigitur saeuitas cognosciUVa, tumque evidentissime patebit, mentis operationes juxta certas rem' las sese exerere.
- se Ruula isti in eoeηofundo mens tenet, utut eas non inte latis, M. fra Q disium vulgo eas non intelligamus, unusquisque eis, domestica experientia noviti Iane plurimi prorsiis sibi per .
suadent, mentem in cognitione rerum hullis regulis esse ad-istrictam. Alii eas in Logica exposituri alias prorius tra 'dunt, Uae a veritate abhorrent, vel nonnisi consula de ii
loquuntur. Perinde hic sese res habet ae eum motibus organicis orporis organiel. Sunt regul e staticae, juxta quas fiunt, etsi homo eas ignoret, multo minus autem animantia bruta eas florint. Nemo de b dubitabit, qui vel obiter inspexerit D. At mi Borelli opus de motu anima. lium. Nihil fit contra istas leges ip homo motibus voluntariis nil prorsus valetessicere, nisi quod regulis istis fit convenienter. f. 4. '
Naturalis Datur naturalis quedam dispiatio mentis dirigendi per
ois habitis Homine multa cognoscere, etsi non doceantur, quomodo sust aequi Operationes mentis seu acultatem cognoscitivam dirigere. deri . fui beant, patet ex modo dictis β 4. . Quod autem natura menti tantum insit dispositio quaedam ad istam directionem, quae. in actum, multo magis ad habitum non deducitur, nisi praevio exercitio, probat exemplum hominis inter ursbs educati, rela . tum a Berniaria Comor in Evangelio Medici arm . III. in. I33. Idem confirmat exemplum aliud hominis a nativitate surdi fie
134쪽
muti, quod describitur in Historia Academiae Regia Scientiarum Parisinae A. I7 . p. 22. edit Bat. Utroque enim docemur, hominem operationibus mentis ad cognoscendam veritatem
requistis non uti, nisi imitatus fuerit, quod viderit4 audiverit ab aliis hominibus, in quorum consortio vivit.
Ouomodo illa dispositio naturalis successive transeat ad habitum, suo docebimus loco in Psychologia sicultatem cognoscitivam explicaturi Neque vero hic singulare quicquam occurrit respectu animae, quod non idem in corpore quoque i cum haberet. Etenim in corpore sint motuum organicorum dispositiones, quae non deducuntur ad tuum nisi praevio exercitio, dum homines alios imitamur. Exempli loco esse possunt motus adloquelam requisiti, quos nec homo inter u sis re itus, nec a nativitate surdus producere potuit, etsi non deessent, ouae ad dispositionem naturalem requiruntur. mane enim ipsis non cestus constat inde, quod in consortio hominum viventes& sensu integro urentes, ut ex eodem proficere liceret, sermonis usum tandem
Dispositio illa naturalis exercitio communi ad habitum Logica nar deducta dirigendi operationes mentis seu facultatem cognosti mos in irtivam in Cognoscenda veritate dicitur Luesua naturali Sed cum vulgo non satis distinguatur, quod comatum est, ab eo, quod acquisitum , poterit Logica naturalis distingui in conna-r- ωacaustam. Nimirum Logisa naturalis connata non est nisi dupositio naturalis ad operationes mentis, quibus veritas gnostitur: gisa vero naturalis aegusta est habitus dirigendi operationes mentis in cognoscenda veritate ipso usu acquisitus absque regulis.
Distinguimus Logicam naturalem aequisitam a Logica naturali con- nata, utut distinctio nondum sit recepta, propterea quod judicia de Logi ea narurali ambigua nes& in utramque eontradictionis partem disputabilia nisi in ea distinguas id, quod connatum, ab eo, quod ac- visitum est Non ergo multipIicamus terminos praeter necissitatem, resertim eum judicia de Logica naturali momentum in studiis tra- . Ceterum non desint in aliis quoque scientiis exempla,quibus db
si inen istod illustrari potest. Inest homini.dispositio quaedam natura- is enumeralidum & computandum, sed quae nepraevio exercitio ad
135쪽
actum non deducitur, mulio mimas in habitum quendam degenerati Dispositio naturalis adnumerandum S computandum est arithmeticavi iam quaedam species, i vero ea ad Mum &eo saepius rapetito adhibitum quendam deducitur absque regulis arithmeticis in easibus o niis eoae putum abso legendi, ariti neruae sum ranae vulgo fert nomen te per ea quae de Logicae naturalis divisione dicta sunt, ad dimeren
debebat. Eodem modo sese res habet in disciplinis praui eis aliis. Nolumus tamen istam distinaesonem alibi adhiberi, nisi manifestusiusus eandem requisiyerit ob ambigua judicia, quae ab ambiguit a te liberanda. E. Enim ratio est, curin Logica hac dis finitione utamur. In Psychologia vero generalis distinetio eonnati ab aequisito in eum habet, ibique explicandum est, quid sit vispositio si ratis quomodo habi-xus aequiratur dispositiones autem naturales habit inde uouisita
speciales in partibus philosophiae practicae exolleantu
.r . . mi Logica naturali Misμη, confisam quandam ideam habes
iis uiam egularum per quos mentis perarime dirigi in cognoscenda ceritam Qui enim vel alios, vel seipsum imitatur in cassi si resi, exeHI praeterita sibi vi imaginationis repraesentat ficin iis modum geu i co usi percipit. Sed qui Logica n iturali utitur, is habitum dirigendi operationes mentis absque regulis ipso usu sibi comparat o. 6.), adeoque antea factum in se simili imitari nequit, Ut quatenus exempla praeterita sita ν imaginationiis repraesentat' in iis modum aseudi percipit: id uim tu praesenti casi aliter fieri mn posse, ex principiis psychologicis constabit, quodque ita fiat, experientia cogno e re licet Patet itaque eum aionnisi conlusem quandam ideam
regularum dirigendi facultatem cognoscitivam in veritatis c mitione habere, qui uaturali tantlim utitur Logica .
Versamur in Prol omenis, ubi perinde ae in discursu praeliminati sumuDus, quae noudum demonstrata sunt in potacum ramen d a ndentex ab demonstrininitur: id quod ae quidem methodolosophieaerepugnat etsi mententius sit, ut principia quae demo strationem ingrediuntur iam tu antecedentibi si lax demonstrua Diqiligo by Orale
136쪽
Notitia consula regularum, juxta quas diriguntur ope rogica nariserationes naentis in cognitione rerum, consiliuit Logicam a ratis docm turalem docentem. Definitur adeo Logica naturabs dbere, pei-- notitiam confulam dirigondi ficultatein cognoseitivana in ve it ate cognostenda
Equidlam vulgo distinctionem inter Logicam doeentema utentens insolam Artifiei alem restringunt philosephi, propterea quod guorant dari etiam ui Logica naturali aliquid aequisitiis. 6. . animvero eum tu,s ostentirimus saeuirarem istam animae dirigendi operariones mentis in veritate investiganda absque regulis, quas edocti sumust, non eo pure nururalem, sed habitum potius acquisitum ob dispositionei grandamnaturilem ratexistentem I.eit. pinhabim isto theore imma prassi:eo perinde distinguere tenemur, ac in Logio artificiali fieri solet. Nil igitur obstat, quo minus etiam Logicam naturalem in doeemptem Antentem distinguamus. meque nos moratur ratio denominandi: etenim in philosephia parum duramus, num nomina convenians rebus svis mil. I. 7 Disi. .el. Si vero inde enascatur scrupulus, quod Logica naturalis non possit doceri, neque adeo docendo nobiaeommunicem confusa ista reguIarum dirigendi saeuitatem eognostiativam notitii is quidem sine ullo negorio eximitur. Nam docemus non modo erbis, verum etiam factis. Quamobrem eum aliorum imitarione habirus iste aequiratu s= qui Logie nautalis fert nomen eam utique ab aliis doremur. Quodsi Logicae doeentis appellationem inde derivare malueris, quod nos doceat regulas dirigendi faecitatem eognoscirivam in veritatis cognitione, patet mulio magis eam in Logi eam naturalem quadrare. Sed de nomine eum nemine' litigabimus Suffieit nobis in Logie naturali, quae vulgo dicitur, distingui debere connatum es acquisitum, atque is aetnaisito theoriam differre aprinis. . .
Habitus ille notitiam confusam retusarum disgens ro η
eognoscitivam ad praxi translarendi constituit DP mium is do Logis naturalis utens est hau - πιφhirus sive ars dirigendi saeuitatem cognoschivam in cognitionstveritam solo usu acquisius.
137쪽
ea quidem naturalis utens ea est quae vulgo sola Logicae naturalis nomine appellatur. a contenti sunt, quotquot Logicam artifieialem vel prorinsignorant, vel eam ad praxintransferre nesciunt, vel talem gieam artificialem didicere, quae ad praxi transterri nequit.
Dilia arib Quodsi regulas illas distinete cognostis, earumque rati
Dialis doccn nes perspicis, tum Logicam habes artifcialem docentem. Et haec his imitis Lutea artificialis docens est sicientia dirigendi facultatem cognoscitivam in cognoscenda veritate, diciturque per eminentiam
Logica, propterea quod ea sola philosophiae pars est
Logica nimirum i ituralis docens est notitia con si β. 8a, adeoque doceri nequit nis sachiis, quemadmodum in ipsa Logica pertractatione ostendemus. Omnis Logico utens est habitus, qui proprio exercitioeomparatur, minime autem discendo acq tittitur . o. is not. .r2. , adeoque S ipsi doceri nequit. Quamobrem cum Logica omnis vel sit d cens, vel utens, neque enim p aeter regularum notitiam atque habitum eas ad praxi transferendi tertium concipi potest; sola Logica artificialis docens ea est, quae doceri adeoque in numerum disciplinarum philosophiearum referri potest. Atque ideo quoque Logieam definivimus per scientiam s. i. Disi prael. , minime autem per artem vel habirum in genere, quod genus convenit Logicae utenti.
-ἱὸ aem In ea artificialis docens est distincta explicati Luteae nri
alii δε- ruralis. Qui Logica naturali pollet, is confusam habet notiacentis iam regularum, quibus iacultas cognostitiva dirigitur in sturali disso gnoscenda veritate s. 8.).' juxta eas eandem dirigere valetr ' I. 9.). In Logica vero artificiali docente demonstrantur regulae, quibus facultas cognosciti a dirigitur in cognoscenda vertitates doceturque modus comparandi sibi habitum easdem ad prax in transferendi β. a. Io. Quamobrem Logica naturalis distinc se explicatur in artificiali docente.
Nimirum quemadmodum in Arithmethici practica regulae arithmeties disti, in. explicantur S demonstrantur vel Borritas in spere de m tu animalium regulas stiricas motus animalium exposuit; ita similiter in Logica artifici ili docente regulta traduntur & rationibus firmantur. ad quas mens adstringitur in cognitione rerum. Non adeo Log, s sudit resudas di novum quoddam artificiale cogitandi genus Diyitia i Cooste
138쪽
tradueit, quemadmodum subinde nonnullis videtur; sed ipsum eoebundi modi naruralem explicat ut distincte intelligatur
obrem Logiea artificialis naturali non eo sensu opponi poter aes ab ea esset prorsus diversa. Eaedem enim sunt regula artificialis atque naturalis; sed non eadem est illarum in utraque Logica notitia. Si Lingis artificialis alias traditregulas, quam quae Logicae naturali propriae
sunt spuria est d vel nullius militatis, vel prorsus seductrix. Si quis pollet habitu regulas Logicae ad praxin transse LuseMartiarenti, diuicam habet ora alem utentem. Quamobrem Liuiasialis temca Ortificio utens definitur, quod sit habitus isve ars dirigendi saeutitem cognostitivam in veritate cognostenda.
Nimirum sola regularum logicarum notitia nondum susscit,ut juxta rassaeuitatem cognoscitivam in cognitione rerum astu dirigamus sivelmaxime velimus. Crebris opus est exercitiis, quibus iandem habitus iste, ut ceteri omnes comparatur. Quamobrem cum duo diversi sat habitus regulas logicas demonstrandi, vel minimum explieandi. easdemque ad praxin transterendi, alter theoreticus, alter practicus,
morum Prior absque posteriore esse potest ii quoque a se invisem sunt distinguendi, minime autem confundendi, ne, qui uno pollet, altero quoque instructus sibi videatur. Non deesse inter eruditos. qui e praeiudicio tenentur, illorum scripta probant, quidemonstr Mamethodo se usos esse profitentur sibique videntur, utut ab ea maxime sint alienulagis naturalis comata non est ejusdem gradu in gu Z versi gra-B timinibus. Non omnes homines eadem sibi facilitate com si Linguae parant habitum dirigendi operationes mentis in cognitione ἔμμον veritatis id quod nemo hominum in dubium vocabit, qui ad diversitatem in hominibus obviam in hoc genere attendit. quodsi dubitas, pone omnes homines eadem sibi facilitatet parare habitum istum. Nulla igitur ratio est, cur non res eadem facilitate demonstrationes geometricas capiantiri docet experientia, non omnes esse ad eas intelligendas aptos, etsi eodem doctore utantur,4 nullus Logica artu
139쪽
comparant dirigendi mentis operationes in cognitione verit tis absque regulis, λlo usii, adeoque non eadem omnibus natura est dispositio ad istam operationum mentis directionem. Haec dispositio cum sit Logica naturalis comata f.6. 3 eandem non ejusdem gradus esse in singulis hominibus patet.
Non mirum hoe videbitur illis, qui sibi ad animum revocanr, omnes dispositiones naturales ad habitus, qualescunque tandem sint, sive animae, sive corporis, non ejusdem gradus reperiri in singulis hominibus quae sine ratio est, cur non omnes eadem facilitate, nee e dem in gradu eundem habitum consequantur, etsi in exercitio nemo eorum sues desiderari patiatur industriam. Immo non desunt in
Metaphysica rationes, quibus idem probatur a priori. g. q.
Diuestra Nee Logica naturalis aequisita ejusdem gradus est iis set dui Luisa si 'ominibus. Iogica enim naturalis acquisita est habitus,
naruralisac qin: lo usu absque regulis acquiritu G. 6. Sed cum non omnibus idem sit usiis, nec omnibus eadem dispositio natur iis ad actus huc necessario. 3. 6. I3.); nec Logica naturalis acquisita ejusdem in singulis hominibus gradus esse potest.
Usus operationum mentis, quo Logica naturalis eontiata perficitur, dispositionem ad habitum evehendo, varius est. arenim operationes
mentis subinde veluti sponte sese exserunt, dum ab objem externis vel aliorum exemplo ad eas invitamur eaedem vero indispensabilis necessitatis sunt in addiscendis disciplinis Quamobrem si eontingat,
eas esse accurata methodo pertractuas, nee minus accurata industria
a nobissingula, quae in iis proponuntur, perpendi nullum est dubium, quin Logica naturalis magis perficiatur, quam ubi disciplinae, in quibus versamur, methodoparum accurata pertractatae suerint ab autoribus, aut nos nonnisi perfunctorie in iis versemur, si vel maxime nullus in methodo notetur desectus Atque ea ratio est, cur in Mathes probe versati,etsiLogicam artificialem non didicerint,naturaltamen magis polleant ceteris, qui sunt in eadem hospites,4 cur non omnes, qui Mathesi operam dedere, Logica naturali valeant, nimb: rum quia vel Mathesis ab autore non fuit methodo demonstrativa tradita, vel qui suam eidem operam addixit ad methodum parum attendit. Quoniam methodus philosophie eum mathematica eadem 3. 339
Disius malim ibi philosophia methodo philosophica tuerit pet
140쪽
tractata, Logica quoque naturalia amplificatur, quando eum rura in philosophiae studio versamur.
. Isti ea naturalis eonnata major accede e eodem studiorem Danais iorem parit acquis V dum, quom minor Possi&at jus --ratu nouatorem gradum Logicae naturalis connatae, quam mutus, ct majori uterque eodem studio utatur ad acquisitam obtinendam, dico, Cadum maiorem obtenturum gradum Logicae naturalis acquia
uti, quam ratum. Si enim Castus majorem habet gradum Logitat naturalis connatae, major ipsi naturalis est dispositio ad operationes mentis in cognitione veritatis dirigendas β. 6. quam Meraio. Quamobrem si idem sit utriusque studium adtapositionem naturalem in habitum convertendam , missmajorem acquirere debet habitum, quam Mevius: si enim a quirerent eundem, dispositio naturalis eadem esse deberet, eum, si eadem fuerit dispositio naturalis, eodem studio idem si bitus acquiratur. Enimvero qui majore pollet habitu dirigendi operationes mentis in cognitione veritatis, is majorem possidet
gradum Logicae naturalis acquisita. s. 6.) Quamobrem os
in or gradus Logicae naturalis connatae eodem studio m rem parit gradum acquisita, quam minor Medii.
3. 6.une consequitur, non aliam esse homini uni prae altero in Praerogatis. Logi progativom per naturam, nis quae in majore gradu Lo--τuralisinsita naturabs connatae eon it. In Logica enim nemo per H qμ naturam habet, nisi quod est connatum , quod vero studio acquiritur, eidem tribui nequit, cum studio acquisium eoi nato opponatur. Sed sola Logica naturalis connata complectitu quod homini connatum est, naturalis autem acquisita,
quod studio acquiriturabsque regulis c*. 6. . illa quidem non est ejusdem gradus in singulis hominibus, sed in uno major, minor in altero I 13 Ergo praerogativa, quam homo unus prae altero in Logica per naturam habet, non est alia, nisi quae in majore gradu Logicae naturalis comatae consistit.