장음표시 사용
181쪽
f. 79-Nuadosai Nota appello rebus intrinseca, unde agnostuntur Watio se invicem discernuntur.
E. gr. Tria latera ad superseiem terminandam eoncurrentia dieum tu notae, unde agnoscitur triangulum.
f. O. Notionis ela Notio clara est, quae nobis notas exhibet ad rem am rasobseurauendam atque ab aliis discernendam sufficientes obscura vero, de isto quae notas insufiicientes contineti
Solem intuentes statim agnoscimus, eumque ab omniente alio optime discernimus ejus adeo notionem claram habemus. Similiter notiones claras habemus hominis, avis, leonis, canis, arboris c. in Geometria figurarum, veluti trianguli, quadrati, polygoni M. Si vero plantam exoticam intuentes haeremus, num eadem se eum alia olim alibi visa, vel cujus nobis succurrit nomen ejus notionem habemus obscuram.
f. 8t. Termini ολ Ierminus obsecurus est, cui notio obscura adhaeret Gosseurisina vero, cui notio clara respondetiri risinisse. Terminus enim est vox notionem smiseans f. 36. quamobrem eum notio vel elararit, vel obseura .io.), termini quoque eandem disserentiam admirrunt. Voce igitur, homo, equus, sol, ventus, nix, pruina sunt termini clari, quoniam iis notiones clarae respondent, ita ut res oblatas agnoscamus, quibus nomina ista conveniunt. - tra vero melichia Aristotelis est terminus obscurus, cum non satia constet, quid ipse ea voce indigitare volueriti g. v.
Tremi s Fieri potest, ut terminus aliquii alteri elisus, qui alteri idem cur es Obscurus. Fieri enim potest, ut unus habeat notionem rei uni ela-- claram, cujus alter nonnisi obscuram habetis so.). stauri igitur uterque noverit terminum notioni isti respondentem, alteri erit clarus, alteri obscurui f. 8I. . Similiterfieri potest, ut uterque habeat rei, quae termino aliquo denotatur, noti ne claram, sed ut alter norit, rei isti denotandae terminum avenire, alteri autem non satis constet, quod ei indigitandae Diqilige by Ooste
182쪽
det serviat unde denuo terminus uni clarus est, alteri obsturus. E. gr. Venator notionem claram habet damae sunt alii quibus terminus iste innotuit& quibus constat, eo seram indigitari. Quoniam tamen damam obviam non agnoscunt, quod nempe sit ea ipsa sera, mi istud nomen convenita, notionem eius obscuram habent adeoque terminus quoque ipsis obscurus est, qui venatoribus elarus.
Si duo ejusdem rei rationem habent obsturam, notio unius Gradus πο- obscurior esse potes notione asterius Qui enim notionem tiοm-οb- habet Asturam, is non tot intuetur notas, quot ad rem agno- πι η 'scendam ωab aliis distinguendam sussiciunt 3 8o.J. Quamobrem si unus plures ignoret notas, quam alter cille notionem obstu rem habet, hic minus obscuram.
Hinc ulterius consequitur inquis te minus duobusfierit crini- obscurus, eundem uni obseuriorem elige posse quam alteri Obscua δε - γῆ rus enim est terminus ob obscuram notionem, quae idem. adtrireti . 8s.J Cum itaque fieri possit, ut ejusdem rei no P
Gradus nimirum obseuritatis terminorum pendent a gradibus obseuritatis notionum.
Si notam quaruηdam obliviscimur, quae ηιbisscron per clara noris spePe notio stara obseura eri a fuerat obfura, Furior eva Ist et dit mistio enim clara est ob notarum sussicientem unae-- 'rum 3. m. Quamobrem cum quarundam notarum obliviscimur, residuae non amplius sussiciunt ad rem agnosce tim atque ab aliis distinguendam, adeoque notio , qua clara Lerat, obscura evadit g. πλ) Quodsi vero notet nobis priamum perspectae non sussiciebant ad rem agnostendam atque ab aliis ducemendam 3 multo minus sussicient residuae, ubi
183쪽
138 Pari L. f. II op. I. De notionum
aliquae earum oblivioni traditae fuerant motio igitur, quae inita obscura erat, adhuc obscurior reddituris eis. b.
abmi obseu Hine una liquet, quartiro terminus clarus nobis evadat istaris furus e terminus obfurus adhuc obseurior I. 8i. , nimirumsquarundam notarum oblissimur,si cu bii erant esseti satirationem sectim , quae remis adhaeret
Terminis nimirum nihil ei tritatis decedit nisi quatenus ea subducitur a notionibus, quae iisdem adhaerent, cum claritatem non habeant, nisi quam a notionibus mutuamUr.
Fundamen β. 87. . tum notionis Dum notionem curam habemus, seu rem oblatam agnoraufuse scimus atque ab alia distinguimus β. 8O. , in notas oetnes, dim- quas continet. disti, gustra, aut o di iηρ uere valemus. Patet asserti veritas eundo per xempla, qualia mox ππ. f. 88
dabinat . Patet adeo notionem claram in duas abire species Clara nimbrum est notio quae nobis sistit intuendas notas ad rem agnoscendam ab aliis discernendam sussicientes .lo. . Cum igitur modi e gnoscendi habeatur hic ratio 3.7 .), in definitione notionis clarae modus, quo notas intuemur, duplici modo determinari potest aut enim eas uno obtutu comprehendimus, aut singulas a se invicem distinguimus, notione rei in alias simp iciores resoluta, Quamobrem notionis clarae duae constitui debent species s. 7 ad quodsi, quae degeneribus & speciebus cap. .seq. . pari. i. disti expmplis mathematteis illustrata suere, constanter applices, ubi nos non modo in Logica, verum etiam in aliis philosophiae atque Mi theseos partibus genera in suas species & has denuo in inferiores dividimus; non modo doctrina logica a nobis tradita clarior continuo evadet, verum etiam us usus facilior reddetur, ipsarum autς nostrarum notionum, xitas magis perspicietur.
Notionis cla' ἔ 88. y s Ony Notio cura, quam habemus, disincta est, si notas, quassae .uli' ki' nobis sistit, distinguere valeinus confuse vero est, si eas distinguere non possumus.
E. gr. Si triangulum nobis offertur, aut id uno obtutu comprehendimus, aut gillatim ad singulas perimetri partes attentionem
184쪽
nostram promovemus. In priori eas non distinguimus notas, quibus id ab aliis figuris discernitur in posteriori autem judicamus, peri' metrum constare ex tribus partibus seu tribus lineis rectis. Quamobrem ubi novimus, nos triangulum a ceteris figuris rectilineis distinguere, quod perimeter ex tribus lineis componatum notionem trianguli distinctam habemus. Ternarius enim laterumin perimet renumerus est nota sussiciens ad triangulum a figura quacunque alia disce nendum Colorem rubrum optime agnoscimus 4 colore quocunque alio distinguimus cum tamen notas indicare non valeamus, unde eundem agnoscimus, ejus notionem nonnisi eonfusam habemus. Exempla notionum distinctarum& confusarum ipsa notionum species exhibent, quas hic explicamus. Etenim Cartesu, qui nul-Ιam differentiam notionis clarae active distincta ab obscura confusa assignavit, in confusa aequievit notione notionis clari distinctae: nos vero, qui differentias istas naturae humana conformiter scrutamur, notiones distinctas tradimus specierum, in quas ob differentiam sormalem abeunt notiones nostrae omnes Mathematicorum destritiones praebent notionum distinctarum exempla immo nobis cura est, ut
omnes quoque definitiones in philosophia sint totidem notionum ebstinctarum exempla.
Si qui habet notionem distinctam novitque notaram termi Sit m n res, is eas alteri enumerare valet. Qui enim habet notionem ionis sim distinctam, is notas, quas notio continet, distinguere valet
ἔ 880 Quodsii vero terminos notarum novit, ei perspectae sunt voces, quibus notae indigitantur 3 36.37. . motas igitur, quas notio involvit, alteri enumerare valet ε. 36. . f. O. sui noras eogniscibilis alteri enumerare valet, is ejus no signin Ui Mnem habet distinctam sed non contra tione distincta, stitui dem Issim
qui eas enumerare non valet. Qui enim alteri clatina crare
'tet notas cognoscibilis, is vocibus alteri significat notio notarum, quas habet g. 36. , adeoque singulas sibi re- p sentare valet 3. 4. , consequenter eas a se invicem distin
guit. Notionern itaque cognoscibilis distinctam habetis 88).
185쪽
Quod vero non e contrario notione distincta destituatur. qui notas enumerare non valet, patet per propositionem praecedentem 3 89. , vi cujus duae requiruntur conditiones, uti quis notas cognoicibilis alteri enunciare valeat, nempe noti nem habere debet distinctam notarumque nosse terminos. Alterutra igitur conditione deficiente, notas enumerare non
valet. saepissime tamen aecidit, ut, qui notas cognoscibilis enumerare non valer, notione distincta destituatur rarior est casus alter, udi quis ob terminorum ignorantiam et desectum notas cognoscibilis alteri
sisnifieare nequit, a f. I. nudamin. Fieri potest, ut rem oblatam agnoscentes e notario satum tionis distinguamus easque enumerare aliamus , vel saltem aliquas. remplet. Utrumque castim esse possibilem, experientia loquitur.
imo kM Ita tria latera in perimetro rianguli discernens notas omnes agri seit, quae ad istud agnoscendum & ab aliis discernendum sussieiunt. Quaesitus vero, unde pentagonum regulare agnoscat, si responder, ex quinque laterum aequalitate, notas saltem aliquas reeeruet, non amnest nam in earum quoque censum veniunt quinque ansula Wquales.
Notimis Notis uvidia est, quae nota sussicientes exhibet ad rem ρ' Vt a statu quolibet agnoscendam ct ab aliis distinguendam im . ,iis completo Vero, quae notas insuffcientes continet.
. g. Qui novit, se pentagonum regulare ab aliis figuris disternere per quinque laterum cingulorum equalitatem, is notionem ejus habet completam : si quis vero quaestus, unde pentagonum regulare agnoscat, solam quinque laterum aequalitatem nominat . is incompletam habet. Omnes notiones specierum notionis, qua hucusque dedimus&porro dabimus, sunt notionum completarum exempla. Leonitiis dirierentiam notionis complet, ae incompleti non arte dit; sed distinctam supponit esse completam. Enimvero in doctrina de definitione di lilii prodest hoc observasse discrimen. Sane qui cum caris corpus' per ens extensum definiunt, notionem incompletura sum completa eonfundunt quod suo lom patebit. Dipjlias by Cooste
186쪽
s. 93- Notio plures eontinens notas, quam quae ad rem agno Nisi h H-stendam ab alas discernendam sufficiunt, abundans a me undantis a
E. D. Abundans notio triaboli rectilinei est, si diras esse spatium tribus limis rectis terminatum iribus angulis iusti uctum. Quinniam enim numerus remarius angulorum per numerum temarium laterum determinatur ad triangulun agnoseendum & ab aliis figuris dignoscendum solus numerus ternarius laterum suducit superfluum iisque est, ut auguloxum uoque hineatur ratio.
f. s. O notione Iabemus minaciam, notarum, quae a tur 2 iq'i di fur, δε- babemus vel distinctam, vel confusam. Nil enim Σ' ' notionem habet distinctam , is notas, quae eam mediuntur,se, . sibi repraesentare valet I 88.o, adeoque earum notionem ha in . t ε 3 o, eamque claram β. 8o. Quoniam vero notio Hara vel distincta est, vel confuse q. 88. , ideo notionem n tarum vel distinctam babet, vel confusam,
Notio distincta in notiones districtas notarum, quae eam Notionis ais ingressiuntur, a cognostente resolubilis dicitur adaequati in 'Ut sim Casu poseo quata. μή μααλν In Geometria definimus quadratum per figuram quadrilate. μυλ ram, aequilateram, rectangulam. Tres istae notae suffetuo ad hane figuram a ceteris distinguendam. Notio igitur Quadrati est distincta s. 88 a m mus vero etiam d finitiones ιν a quadrilatera, assui te de rectanguia 3 88.97. Geom Sulteriusperimetri HI Geom), lareris 3 3s Geom. atque angulirecti g. 6s Geom. δα qui terminitariqum notae definiriones illas ingrediuntur . Qui ergo definiti nibus Geometriae nostris ordine operam navat, is terminos consequenter notiones, quas denotant s. 36. I definitionem ingredientes per definitiones anteeedentes explicare, adeoque in notiones distin icias notarum resolvere valeti motiones itaque figurarum damus adaequatas. Idem observ1mus in praesenti Logicae pertractatione aetoristanter. observabimus per philosophiam universam. E. gr. In morionis adaequatae definitione mentio fit notionis distinctae atque M.
187쪽
Quamobrem ipse notionum species a nobis ita explicantur, ut, quae singularum notiones tanquam notae ingrediuntur, in anterioribus par, ter distincte fuerint explicatae atque ita porro. ipsa igitur Logica prout a nobis pertractatur hic quoque praecepta sua illustrat. Atque ita obibriemus, ut non modo attentoLogica nostra studio Logica dotem plene intelligatur, verum etiam utens una comparetur.
Notionis at rima resolutio notionis distinctae in notiones dictinctas aquatae gra notarum est rimus gradus notionis a suatae. Secunda res, lutio notionum distinctarum notarum, quae datam noti nem ingrediuntur, in notiones distinctas notarum , quae illas ulterius ingrediuntur, constituit gradum fecundum n tionis adaequatae Qua porro, donec perveniatur ad notiones irre iubises.
Quoniam terminis caremus, quibus notionum subordinationes exprimere valemus; nee gradus notionis adaequatae satis distincte efferre licet g. 8 Dis praelim. . Satis tamen clare percipiuntur gradus, si cogitemus, nos uno gradu ulterius promoveri, quoties notionem notae sumimus tanquam datam iotarum, quae ipsam ingrediuntur, notiones quaerimus distinctas Gradus isti notionis adaequataedio-tionum subordinationes optime patent, ubi definitiones nostras per universam Mathesin traditas in Elementis nostris resolvas, quaerendo indiei beneficio terminorum, quibus notae definitionem ingredientes designantur, definitiones. Cum methodus philosophica, qua philosophiam universam tradere eonstituimus, iisdem eontineatur regulis, quibus mathematica absolvitur g. 39. Disc. praelim.); gradus nori nis adaequatae ¬ionum subordinationes ex nostra quoque phil
sophiae pertractatione perspicere licebit, si quis eo labore defungi voluerit, quem modo commendavimus ad hunc scopum apprime necessarium esse res ipsa loquitur 3 9s. 96. .
3. I anisum Si notos quasdam, qua disinctam ingrediuntur, oblisi iis remptita ni damur, uel saltem per oblivionem statuimus , eas ad nor I inc se rem numerum non esse refrendas notio completa abit in incompletam. Sive enim notarum quarundam prorsus oblivisse mur, sive nobis memoriae lapsu persuadeamus, eas in notarum
188쪽
numerum non esse reserendas notio non amplius continet notas sufficientes ad rem agnostendam ct ab aliis ducerne eam. Est igitur incompleta g. 92. .
E. gr. Ad notionem polygoni regularis ompletam requiritur laterum,d angulorum aequalitas. In numerum figurarum planarum regularium reserru quoque triangulum regulare seu aequilaterum. Quodsi quis recordatus, trianguli regularis notionem sola laterum aequalitate compleri, cum ideo sit aequiangulum, quia aequilaterum, nee artendens, quod id triangulo aequilatero conveniat, quatenus ad triangulorum genus refertur, memoriae quodam lapsu sibi imaginatus, eonvenire id triangulo regulari, quatenus sub genere figurarum et linum continetur, figuram regularem omnem sola laterum aequalitate determinari sumit ejus notio completa, quam de polygono regulariante,habuerat, incompleta evadit.
Si notas rei ase invicem discernere dedissemus se notio distin-da abit in eonfisam. Qui enim notas rei a se invicem mssee π 'nere dediscit, is eas posina non amplius ab alis rei intrin Italis r eis ac inter se distinguere poterit. Notio igitur, quae suerat distincta, consilla evadit g. 88.
Cur fieri possit, ut, quas distinguere didicimus, notas distinctas pom hae non amplius discernere valeamus, patebit ex sequentibus clarius Nunc nobis sui scit, nihil hic sumi, nisi quod experientiae congruum.
Si notiones vitarum istiussae abeunt in confusas, notio ad Ariqua cavata fit inadaequasa Patet hoc ex ipsa deficitione notionis in inadae um
arquata ac inadaequatae 3. 9s.). ta muratio. Notio adaequata cum suas habeat gradus I. 96. , patet eodem modo gradus deteriorari posse,ut magis adaequata notio in minus adaequa-um abeati sui ex disciplinis accurata methodo pertractatis sibi similiarem reddidit notionum subordinationem attendendo, quomodo s ventes in antecedentes resolvantur 9 Π9. Disc. praelim his hancn Unum degenerationem apprime concipiet. s. OO.
Notae desumen sunt ab essentialibus G attributis ae unaris dota est quidpiam rei intrinsecum, per quod ea agnosci μημ
189쪽
S ab aliis rebus disterni potests, 79. . Desumenda igitur sunt
notae ab iis, quae constanter insunt Quamobrem cum es,
quae constanter insunt, vel essentialia sint, vel attributa g. Q.&seqq. notae desumendae sunt ab euentialibus atque aurubulis. . IOI.
Notione Et Notionibus rerum distinctis eas reducimus ad ua genera arastina quo vispecies. Qui notionem rei habet distinctam, is notas a se invicem di imit, per quam agnosestur, ab aliis discernitur 3 88. . adeoque novit, quae ei sunt essentialia, vel attributa ejusdem β. ioo.). Per estentialia autem f. 7o. , vel iis ignoratis per attributa, genera Hospecies determinantur s. r.). Dum ergo rerum notiones distinctas sibi quis comparat, eas ad sua genera atque species reducit.
Quamdiu ergo notionibus confusis eontenti sumus genera & species rerum accurate constitui nequeunt. . Quodsi genera atque species rerum non fuerint accurate eonstituta nee judicia satis determinata erunt, ne accurate ratiocinari licebit ε. 48.49. . Pate adeo quanta sit notionum distinitarum ad accurate philosophandum militas, im
Miam Notas esse fuscienses ad rem et simiam V ab actis disieν- sussistemia nendam demonstra i nequit, ni intellecti fimiabbus. Qui
mi essentialia n it, is genera & species determinam valet f. o s differentia specificas ct genericas a se invicem distinguendo g. 73. , ut distincte noscat, quaenam essemialium ad genus, quaenam ad speciem determinandum sussiciant. Immo qui essentialia novit, is quoque attributa propria a communia dias inguere valet g. 66. aeque adeo diuisacie agnoscit, qua nam attributa ad genus, quaenam ad speciem constituendum susticiant s. n. . Quodsi quis rei istiusmodi notionem habet , ut eam ad suam speciem suumque genus referre Trat is sufficientes habet notas ad eam agnoscendam Saliis dustinguendam. Enimvero quamdiu essentialia ignoramus, rei genus atque speciem per ea determinare non pin
190쪽
sumus: quod per se patet. Nec minus evidens est, nos iis agnoratis attributa propria & communia non evidenter distinguere. Quamobrem ubi per attributa a posteriori cognita res diicernere constituimus, non evidenter patet, nos ea tenere, quae rei ab aliis distinguendae consequenter ad suam speciem suumque genus reserendae suffciunt l. 4 4 seqq. . Essentialibus itaque minime intellectis, demonstrari non potest, notas ad rem agnoscendam S ab aliis discernendam esse sus- Εἄ enim experientia eonstare post, quaedam esse rebus diversarum
speetexum communia, alia non item, sed in hae tantummodo speete d. prehendi non tamen id ubivis Reeedit, neque nobis pater, an ea, quae movimus, simul sumta nota susscientes constituant.Hare sane rario est, cur istiusmodi eondantur desnhiones, quae instantiis obnoriae sint, atque inutiles patiunt distinctiones, ubi eas tueri volueris. In genere autem eonssat, quae a posteriori sumuntur, ea nondiani esse demonstrata, si vel maxime eerta snt Sed ea de re dicemus suo Ioeo apertius, ubi de demonstratione agemus.
D DIFFERENTIA NOTIONUM MATERIA
materia earundem , seu re reprissentata desumi materialis turi de itis. Pertinet huedistinctio notionum in unsversales ungularer quarum ista genera & species 9 e . , hae individua s. 43.74. sub se eoinprehendunt. Iuni autem adhae alla nonnullae, quas in Logica a luidi utile est. De his dicemus in praesenti.