장음표시 사용
191쪽
166 Part. I Sect I cap. II De notionum
stantia ac nautabilia alia. Si essentialia continet, nec praeterea alia, tum solas notas continet 79.). Si solis attributis, per quae ignoratis essentialibus genera' species determinari poΩ sunt l. i. , constat tum denuo nonnisi notas involait L 79 ). Enimvero si praeter essentialia , aut attributa ad rem distimguendam sussicientia complectitur adhuc aliaci tum vel da constantia sunt, vel mutabilies 3 6o. . In casu itaque priori insunt ulterius vel attributa quaedam sive propria , sive com
munis f. 6.), in posteriori modi nonnulli 3 67. . Quodsi
notio praeter intrinseca rei quaedam etiam cxtrinseca complectatur, tum determinationes extrinseca seu relationes ad alia insuper adsint
E. gr. Si notio trianguli aequilateri non continet nisi trium lat. xum ad spatium terminandum coneurrentium aequalitatem; solas notas continet. Quodsi accedat angulorum aequalitas praeter notas adest attributum. Si triangulum aequilaterum tibi repraesentes tanquam per perpendiculum exangulo uno in latus oppositum demissum in duo rectangesi divisum illa divisibilitas cum in numero modorum sit 3 67. , notio praeter notas atque attributa etiam modum quendam complectitur. Si idem triangulum circulo inscriptum eoneipias ejus ad circulum relatio extrinsecum quiddam est, adeoque notio triangmu aequilateri, quam tum habes, extrinsecam quoque determinationem
f. O3. MikHism Notis em plicem Oeo, quae solis notis constat viri pliciis om-nem eo texam Vero, quae praeter notas alia sive rei intrinsecrox a ni ea, sive extrinseca complectitur.
192쪽
apprehendit lapidem, non attentis modis, s qui adsunt, is lapidis notionenesimplicem habet. Sed si quislsbi lapidem repraesentat tanquam ea lidum, aut crusta tenui glaciali obdulium, aut de turri excelsa dei psum is notionem habet complexam. IO6.
Quicquid sesu percipimus aut imaginamur, ejus notionem si rum mplexam habemus. Nemo nescit, quae sensu percipimus aut ionem, imaginamur , ea ne singularia sive individua. In individuo priam' determinata sinat oinnia, qua eiciem insunt 3. 4. , adeoque με μ' tam attributa, quam modiis. o. 66. 67. determinata quoque sunt omnia, quae eidem adiunt, seu juxta ipsum una per cipiuntur moti igitur eorum, quae sensu percipimus aut im ginamur, complexa est in Os . . f. e Notione generum resecierum distinctae sunt notiones Ita si r- aere motiones generum' specierum distincta non conti iis πω nent nisi notas, per quas res repraesentata agnoscitur S ab aliis b
discernitur 3 88. Est igitur simplex g. χ ).
Fieri potest, ut rem sensu perceptam aut imagininoni praesentem ita eogitemus, ac si ea abessent, quae in notarum numerum referri nequeunz Arque tum notio, quae complexa est, fingitur instar smplieis: quae fictio incognitione rerum eonfusa locum habet. Pertinet huc exemplum lapidis paulo ante not. . os. hallati.
Terminus simplex, seu incomplexus est, qui notionem sim Terminism-plicem seu incomplexam significat. Istiusmodi termini sint MMina generum ac specieruit I . Terminus vero euem 'D lexus est , qui notionem complexam significat. Istiusmidi limini sunt voces, quibus des tantur res cum suis attribu- iis, modis ac relationibus extrinsecti , Io IOI.
Lxempla paulo ante de notionibus sinplicibus complexis in metam allata has quoque termini simplicis atque eomplexi definitiones vla amta Fieri autem potest, ut terminus pluribus constet vocibus, is limplex sit Ira postgymem ordinatum est terminus simplex, eum
horarum quoddam genus significet. Similiter Lutea artificialii δε--rmianus simplex est,cum ipsi simplex notio respondeat β. Ii . .
193쪽
Fuadam n suae rebur infiunt, veluti earum attributa atque modi, uti tum Misenis etianismunt, veluti earum Natione ad alias, ei representam abstracta suum ut rebui inexistentia, velsigillatim abfaue rebus, quibus issent. eon Patet per exenipla assen veritas,
Ita albedinem dupliei modo considerare licet, vel utrem nullan eogiternus, cui nost vel ut rem quandam nobis una repraesentemus eui inest, veluti nivem albam, aut album in genere. Similite temperantia considerari potest vel per se, nullo habito respectu ad hominem, qui habitu isto gaudet; vel referri powst ad eundem, veluti: si miri eumjem repraesintem ut temperantem. . O
Milanis es, Notio abstracta est, quae aliquid, quod rei cuidam inest, structae s et adest, repraesentat absque ea re, cui inest vel adest Gn- concrctavi otia autem est vitio, quae aliquid, quod alteri inest, vel adest, ἔ- repraesentat ut eidem inexistens.
E. gr. Si color consideratur absque subjecto, eui inhaeret,abstracta est noti, sed si subjectum consideratur ut coloratum, notio concreta st. In abstracto eonsideramus rerum modos, attributa, relationes, ubi ea per modum substantiarum eoncipimus. Ita in Politicis si e dem persona fuerit Rex atqueiledoro ea consideretur qua Rex tantum, notio individui abstralia est.
T uim ab Terminus abstractus est, qui notiooem sistracstam signufleacti ficat Concretus vero, cui notio concreto adhaeret,
renereti Coneret esterri solent nominibus adjectivis, veluti lucidus,albus, Ditis. . doctus abstrae vero per substantiva, ut lux albedo, doctrina.-ιbhum Notione nostrae vel tuba continent, qua rebus pluribus -- eommunium, Marium, vel quc, nisi rem uvam in sugulari rem Auantis singula rite hoc ex iis, quae de generibus , speciebus ac individuis rimis funda dicta sitiit. Conveniunt enim individuis, quae ad integram mcntum speciem transferri nequeunt l. 3. 2 seqq.). Species autem contin iit, quae pluribus individuisci Genera, quae pluribus speciebus communia sunt 3. - I. . modi quoque rebus
194쪽
rebus pluribus sitim commune. I. 67. , nec non quaedam proprietates 66.3. Ι3. Num comminis est, quae pluribus communia exrubet: mio Mutaris , quae rem sngularem seu individuum repra commmii σNorio hominis in genere est notio eommunis eum plura sint indi / vidua, quibus ea conveniunt, quae isti notioni respondent Ast uotio hujus hominis, v. gr. Perri, est notio singularis, eum unteum tantum stisdividuunt, eui notio ista respondet. Pertinent hoc exempla mathematie superius allamina. l. a.d seqq. .
Terminus ommum est, qui notionem communem de T ηin senat Sinsularis autem, qui individuum senificat. --
Ita omnia nomina generum,&lpecierum lunt termini communes. δveluti homo, equus, pluvia, virtus, temperantia nomina ver individuorum sunt singulares, veluti Petrus, Paulus Bucephalus, Sul,
Non admittimus in Logicam nostram, nisi qua vel intes cur non ligendis ac demorustrandis ceteris inserviunt, vel in praxi e pM
tum eumque indispensabilem usum spondent. quamobrem 'ta 'πeas quoque notionum differentias tantum exposuimus, quae Ita huic scopo satisfaciunc Terminos autem a notionibus constanter distinguimus, ne verba cum rebus confundamus, magno cum scientiarum dispendio.
DE USU VOCUM lv TERMINORUM CIRCA NOTIONES.
195쪽
3. 7. miscimus itaque, quaenam notio termino aliquo signuficetur, si rem nobis repraesentantes terminum ab aliis audimus, aut si ipsimet aliquam notionem pro arbitrio nostro etidem tribuimus. Quodsi ergo aliquis notionem rei habuerit terminumque quendam cum cadem aliquoties conjunxerit, notio termino audit, i. 32.). Quamobrem termino prolato
notio eidem respondens in memoriam ei revocatur. E. gr. Qui vidit Solem nomenque ejus audivit, is audita vore LIIuminare illud magnum diei sibi in memoriam revocat, ita ut si
9. III in me Si vis audita uore eandem in se rationem enitare valit, romast iM ..... tam ea reniuηpit alter is ratem alterius intelligito con 'ν - Qui enim audita voce in se excitat notionem, quam eum ea aIter conjungit, is novit, quam notionem alter voce ista significet, adeoque mentem alterius intelligiti Contra qui mentem alterius intelligit, is novit, quaenam notio cum voce ab altero prolata sit conjungenda. Necesse igitur est, ut notionem istam audita voce in animo suo produ
m pecto habere debet termino , quibur utitur , tileque notioneτ, qua fissunt jungenda. Etenim necesse est, ut audita voce eandem in se notionem excitare valeat, quam eum ea conjungit alter i. ip . Hoc autem ut fieri possit,is terminum perspectum habere debet, qui eam significat, ct nosse, quod lem respondeat. s. Istsi quis audita voce notionem cum ea,vit vel nullam, H
196쪽
sme Erminorum circa notione VI
Qui mentem alterius intelligit, is audita voce eandem notio monimesganem excitare valet, nam cum ea connectit alter M. 17. . Quare qui audita voce nullam cum ea notionem iungere valet, is mentem alterius non intelligit. Notio deceptrix
notio nulla est, sed sine mente sonus cf. 38. , adeoque perim
de est, sive notionem nullam cum voce prolata iungas, sive deceptricem. Quamobrem in hoc quoque casti mentem alterius non intelligis. Quodsi denique quis notionem obscuram cum voce tu tit, is rem significatam agnostere atque ab aliis discernere minime novis SO.), adeoque ignorat, quaenam sit ea res, quae voce ista significetur. erinde igitur est ac si nullam cum ea voce notionem jungeret, adeoque denuo mentem alterius non intelligit.
E. m. Si quis audit, em infinite parvi, qua utuntur Geometraemeentiores, nunquam tamen didicit quid ea voce intellectum velint; is vel nullam cum eajungit notionem atque adeo agnoscit, se mentem Geometrarum minime perspicere vel ex etymologia vocis format sibi notionem quandam oscuram vel deceptricem, quasi sit aliqua pars determinatae magnitudinis ex determinata quadam divisione emergens, atque adeo sibi videtur mentem Geometrarum agnoscere. etsi revera eandem non agnoscat, eum illiusmodi para infinite parvasit impossibilis atque hinc nulla ei notio respondeat. . mo.
Si quis audita voce notionem adiam isse exestat, quam quanta at is eum eajungit alte , u mentem eis pervertit seu siensium a men 'u mentem
re ejus alienum fugit. Qui enim aliam cum voce notionem 'o πα- jungit quam alter, is sibi audita voce aliam rem repraesentat quain ea denotat alter , 37. Voci adeo tribuit fignificatum a mente alterius alienum I. Sy hoc est, memum ejus pervertiti
Ε. gr. Leonitius vore mundi denotat universem seriem rerum, qua huium ac tempus omne repletur. Si quis in Theodica Leonitiana I gens vocem mundi cum ea eonnecfit notionem compagis corporum t talium vel status praesentis aut alterius praeter iti universiratis rerum&c. significatum tribuit a mente Dinitia alienum.
197쪽
rum habet elaras novisque tern nos, ei terminis prolatis istae
in memoriam revocantur Ii6.). Cum igitur iam ct ipse sibi repraesentet ens iis notis instractum easque a se invicem distinguat notionem istius entis distinctam habet s. 880. Diuii cta ititur notio terminorum usu eidem communicari potest.
Ε gr. Si quis notionem habet figurae, aequalitatis laterum aequali. talia angulorum,d novit terminos figurae sequitatem S figurae aequis angulae; et notio figurae regularis communicari potest, quae est fgura aequilatera aequiangula. L 22.DVminorum Termino um,si obseractiones sum elarae atque distinctae, ἐὴ abstractu Etenim si quis abstrahere voluerit, quae rei cuidam insint, ismbur missis ceteris ad ea sola attendere debet f. Ho.J. Quoniam vero sepius aliis sitiat interspersa, aut sub aliis veluti depulta
latent, difficulter admodum mens a ceteris avocatur 6 in ea sola omnis cogitatio convertitur. Enimvero ubi eadem te
trunis peculiaribus indigitas, tum S clare perspicis, quanam sint ea, quae una insunt, vel in quibus ista latent, tum eadem a se invicem distinguis Abstractiones igitur tominorum usu fiunt clarae atque distinctae. g. 23. ρὰ do tis otio determina ita est, quae nec plures, nec pauciores remi tu habet notas, quam quae rei reporientanda sussiciunt, quae ipsi
respondet. Nimirum omnis notio rem quandam repraesentat, veluti notio trianguli triangularem risuram omni rei quaepiam inesse inte bligunrur, per quae in esse istius entis conssimi , seu eur ad hoe gesnus, ad hane speciem releratur, vel hoc individnum sit, non aliud id quod tum per exempl. Cum per e Hret, quae de speciebus generibus mi induia dia iunt a seM , tagen trianguli rectilinc
198쪽
sive Termiuorum circa notioner, 73
isnei nstitusu per numerum erilarium restarum sparium mprehendentium species aequilateri per aequalitatem trium latem species scaleni per inatqualitatem laterum. Quamobrem si notio determinata esse debet, eae praecis notae ingredi debent, quae repraesentando ei, quod intenditur illi ieiunii, gr. notionem ita a is guli cera linei tanquam generis nummus ternarius laterum spatium terminantium notionem trianguli aequilateri tanquam species aequalitas laterum di ita porro. Unde notionem determinate ignosiit, qui notas uti optime distinguit ae numerare valet, hoc est cujus natio assicompleta g. 92.); indererminate vero, prius incompleta s. u. , vel abundans est notio g. 93.,
Terminorum in notiones distincte sunt determiuatae s -- eommun/cabiles. Motio distilina notas continet, quas in re de flam
prehensas a se invicem distinguimus s. 88., Quamobrem si 'μ' x
singulae notae suis termmis indistentup, tum clamime constat, a b quot ct quasnam notas notio data involvat. Notio igitur i. stincta fit determinata g. 23. . Iam si quis notarum termianos novit, is eas Meri enumerare valet s. 8 Quoniam igitur alteri, qui notiones notarum habet terminosque norit, notio hac ratione communicari potest iai. terminc xum usi notio distincta fit comnTerminorum quoque in notione ad quatae deteremat, Idem til-- funis eommunieabiles. Notio adaequata constat resMition iis liqin notiones notarum, quae eas ingrediuntur distinctas contunua, donec ad irresolubiles perveniatur i. 3 96.), adeoque est quaedam notionum distinctarum congeries. Singulae notiones distinctae terminorum usu deternumtae fiunt comi unitabiles Ia .) ergo S integra notio adaequata istis constans eodem termiuorum usu determinata fieri debet atque con municabilis, Notio eon usi non est Herminata mulae minur obscura Notio fusa
199쪽
,is, s Δια- 'ni'ςnt, distinguore non possumus o. 88. , adeoque fierin minata quit, ut ea a re repraesentata abstrabamus S nominibus suis a s invicem discernamus. Quamobrem fieri potest, immo plerumque fieri λlet, ut de ro consus cogitantes ad alia simul attendamus, quae ex notion exulare debenti Notio igitur confusa determinata non est l. 23.). Notio ob scura notas insitissicientes continet s. 8ο. . Est
igitur minime deterinata 3 3230. Significa in Si noli eonfusa nihil prorsus distincti e tinet, si fistur fixus t mini termini, eui respondeo, Mur est. Etenim notio consis eum z- '' Ω- g. 880. notas exhibet nobis ad rem agnoscendam V π 'atque ab aliis discernendam sussicientes l. 8o. Quoniam V m diiuncti continet, fieri non potest, ut in aliquo casu ad talia attendamus, quae in numerum notarum munime sunt reserenda, consequenter non ingredi debent noti nem rei termino aliquo indigitatae. Terminus itaque cum n
bis continuo eandem rem sine ulla mutatione exhibeat fgnificatus ejus risus estis ia9. .
E. gr. notio Gloris rubra est confusioli neminimum quidem ditam cti continet. Nullum ergo periculum est, ut uno tempore vocerioram in una desciemus, quod alio subca non comerehendimus.
Signifieatur Si notio tan is aliquid distina eontineat, vel res, in auareminimo aliquid mininpercipitur, in talia, quae a ceteris disti qui ρομrionis οὐ ρώm Ignificatus υνmini, quae resondet, variationem utiqum Dbinde admittit. Etenim si notio confusa est, notas, quae ad eam pertinent, distinguere non valemus 88. Quare si rei insint prφterea a ceteris optimo discernibilia, de quibus minime constat, num ad notas sint reserenda, nec ne fieri omnino potest, ut sitiande ad ea attendamus, dum termino prolato notionem nobis in memoriam revocamus, vel rem denuo oblatam agnoscimus, quae alio tempore a notionei movom quamobrem eum rem eodem termino denot
200쪽
Me Terminorum cisca notiones. In
tam tunc paulo aliter nobis, mentemus , quam alio tempore significatus ejus non constanter idem, adeoque minime fixus est ia9. . u'dsi quaedam ad notionem spectantia possint a ceteris distingui, aliis notis indiscernibilibus, saltem respectu cognoscenti, tum utique accidere potest, ut discerassibilia sola ad notionem reseramus, atque adeo ligniscatuli, termini angustiorem reddamus. In hoc igitur quoque casu significatus minime fixus est . 29. hΕ. gr. Ut audit, mundum constare caelesti terra, vel caelum poriter aeterram ad mundum referri is confusa notione sibi repraesen tat mundumtanquam ompositum ex eoel, tetra eum eum d imo
comparans euius rectum sit caelum, pars habitabilis terra. Quoniam in cietis distinguit sidera, in terra mineralia, fluvios, alia o c. alio tempore ad stellas animum advertit, dum de coelo cogitat, ei ad eorpora partialia in Tellure, dum haec mentem eius subir. Munis dum igitur tum sibi repraesentat tanquam complexum siderum ae cor porum paritalium in Tellure Alius adhue aliter eundem sbi magi, natur, prout ad hoc potius attendit, quam ad aliud. Atque hinea eidit, ut, qui cum voce mumsi notionem confusam conjungunt, non eandem prorsus meadem constanter conjungant, sicque minus fixus fit ejusdem significatus.
ta constanter respondet. emimus Vero vagus est, cui nono,
constanter invariata respondet notio nitio. Ita triangulum aquilaterum est terminus nxus, neque enim umqnam alia notio eidem respondet, quam figura tribus aequalibus lateribus terminatae. contra vox mum terminus vagus est, eum nune denotet corpora totalia continentia, nune continentiavi eontentum unum terram, nunc contenta simul sumta, sed exelus partialibus, nune eadem eum partialibus praesentis aetatis, nune eomplexum omnium locorum temporum quomodocunque repletorum, nunc solusngenus humanum Ss.