장음표시 사용
412쪽
I praedicatum quodcunque, sive ammati Veritati suum, sive negativum , subjecto stilute, sal rarita vel subdata conditione convenit, propes η-μtio dicitur vera; sin minus, flP. Est itaquei ritas consensus iudicii nostri cum objecto, seu re repraesentata; ostias vero dissensus ejusdem ab objecto. Dicitur a tum lim veritas Agwa, cum in Logica hiest vocis signincati .
E. O.Propositiori e triangidum habet resangulos ema est propte ea quod figurae tribus lineis terminatae conveniunt re i anguli Fal.
si vero est proposito , triangulum lures quam tres habere potest amgulos, eum id fieri nullo modo possit. Similiter propositio negativa.
413쪽
sitiai ratum viri hiare angulum auum, vera est, propterea quo rpraedivitum hoc negativum eidem convenit, cum omnes ejus anguli sint tecti. Falsa vero est propositio negativa iussum trian iιlum habuά - an is a rector, si vox trianguli cum Thred pro quacunque figura tritarer sumitur, propterea quod triangula sphaerica duos ari-gulo assii rectos habere possunt. Similiter propositio singularis,merus abnegavit Christum, vera est, quia factum istud revera contigit, Sde praesenti vera est propositio singularis, Titius scribit, posito, quod aitiiseribaccasio hia. Quoniam propositio omnis vel universaliter artirmatis, eis minem vel universaliter negans , vel particulariter assirmans, vel pa rum ticulariter negans, singulari ad particularem relata 3. 259. , Sin singulis ibjectum vel aiablute ponitur , vel certam conditionem adjectam habet g a16. aiR , seu sua gaudet determinatione 3. 228. , quitur, verum esse proposiιionem, I. Si uniuersa- hierest, 'od uniuersaliter a matur, a. Si particulariterves
in casu singulari est, quodparticulariter vel in casusvulari a maturis. Si ab lute est, quod ob ut inmatur, a Sisibi 'condisiones, quodsub eadem in maturis. Si universaliter esse nequit, quod un1versaliter negatur, M. ι ora laritur, vel gulari in easu esse nequit, quod particulariter, uel in eas sngularingatur 7. Si obfiolute non est, quod ab iure negatur, I S, fabista e ditisne esse nequit, quod ube in negaturig. Ioue.).
Vera suntjudicia Di omnis lapisest gravis, a Quidnam lapis est ea- Iidus a Virtus homini semper proficua, 4. Lapis ex alto cadens minium celerem aequirit, s. Nullus homo est immortalis 6. Ouidam homines non sunt sinceri. . Nemo hominum in omnibus est sapiens,
Lapis frigida perfusus aqua non est calidus. 3. 3 . CUMDA Eodem modo patet, e contrario falsaeta iudicia r. Siriorum ab v versabier nos , quod universister Firmatur, a. Si parriaculariter est, quod uniuersalite ' matur, 3. Si universaliter est, quodparticulariter tantum a matur absilate promus non , quod a si revirmatur, i Sisiacer conitione est, quod de
414쪽
De Criterio Veritatis. 389d subjecto absolute posita a matu , . Si universaliter est, quod
imiversalite negatur 7 Sparticulariter est, quod universaliter negaturio Sparticulariter velis casu lularies, quod particulariter uel in casus utari negatur, de eodem scilicet subvecto. p. Si avolute es, quod absolute negatur, Io Si sub certa condi
rime es, quod desubjecto abfututeposio negatur, ii Si sub sa conditione es, quo ub ea esse negatur.
E. gr. Falsa sunt judicia I. Omnis homo habe acultate ad omne Atium vitandum si eientes, cum nemo hominum gaudeat istis facultat,bus, 2.Omnes homines sunt ori, cum quidam tantum sinceritate animi
utantur, 3 quadam tantum vitia nocent, eum Vitia omnia noceant,4 Solmovetur motu annuo, cum omni motu annuo destituatur,s.Omnis
lapis est calidus, eum calidus tantum sitis, qui calori diu fuit expositus, 6. Nullus homo ullam veritatem cognoscerepotes,cum omnis homo plures cognoscat, . Nullus homo sapartium fludis alienus , posito ouod quidam homines sint a partium studio alieni, s. Folia nil eonferunt ad incrementum arboris, cum folia serviant incremento arboris Io. Nulla elli salterisimilis es, eum nulla alteri similis si, cujus axea non sunt axibus suis proportionales, N. Figura aquilatera circulo imscripta non habersemper omnes angulos interis aequales, cum necessario ejus anguli aequales ene debeant. Casus judiciorum Verorum atque salsorum non sne ratione enumeramus saepissime enim accidit ut ad eos non attendentes judicium de veritate atque falsitate judiciorum Praecipitent.
Ipsa hac casuum judiciorum cum verorum, tum salsis Cisse Nisrum enumeratione innotescit, quandonam judicium cum be D taleum Eo eoinentire, quando ab eodem dissentire dicatur, ut adeo nul objecto shis definitionem f. 5o5 ingrediatur terminum, qui non satis intelligatur insu
Nimirum ad huncce consensum atque dissensum aestimandum non modo qualitatis propositionum habenda est ratio, ne affirmetur, quod erat negandum, Se contrario negetur, quod erat assi mandum verum etiam imprimis quantitatis propostionum atque determinationis subjecti, ne plus affirmetur, vel negetur quam a stirmati vel
negari debebat Exemplis modo allatis notos so6 sor. dicta fiunt
415쪽
i,stior sNectum eiusque determinationem determiηatur. Quicquid es irrio misis de subjecto, aedicatur , id de eodem praedicatur vel absolute, proposti vel sub adjecta conditione , consequenter vi determinationis vera 3228. . Enimvero quod de subjecto universaliter abiluto praedicatur, illud vel artributum est, vel essentiale . vel modi cujusdana atque relationis possibilitas, quae per modum attriburi inestis. 37.) Quamobrem eum essentialia S attributa. quaeque per modum Stributorum insunt, per se mutuo dete nainentur 3 65. i57.), quae vero desibjecto ab lute posito enunciantur sub conditione defiuitionis subjecto tribuantur 3 223. , iideoque vel essentialium, vel attributorum, vel eorum , quae per modum attributi insini f. 8o. 381. 8a. , pro definitioruim scilicet diversitate quod de subjecto ab lute posto universa liter praedicatur, per subjectum aut, si mavis, subjecti notionem
Porro quod de subjecto sub data determinatione univem saliter praedicatur, id vel modus est, vel relatio quaedam ad alia,
vel quidpiam, quod in subjecto non concipitur possibile nisi
praesupposito quo narius modo β 258. .Quamobrem cum modi, relationes&quatinstar modorum insunt de subjecta nonnisi conditionate enuncientur 3 217.),consequenter ob adjectam conditionem eidem tribuanturi per conditionena istam 3Iio. , con-1equenter subjecti determinationem 3. 28.), determioantur.
E. gr. Propositio universaliter assimans, omne triangulumhaberires angulos vera est Quoniaan enim vi definitionis triangulmnes figura tribiu lineisurminati, categorica huic hypotheticae aequivalet Sihi iugulum es figura tribus lateribus terminata, tres habet anguω β. 226. , numerus ternarius angulorum per numerum ternarium aterum determinatur. Similiter propositio universaliter assirmans
vera est Omnis figura aquilatera circul inscripeta est quiangularper hane enim conditionem, quod ea circulo sit inscripta , deter. minaturaequalitas angulorum. Pertinent bae exempla ad i. aas. a6
416쪽
Propositio particulariter 'Firmam veras, quaesi uinem 2 briliter Ofirmante vera continetur edi contra culariter in Propositionem particulariter assirmantem veram esse firmanγω debere, quae sub universaliter assirmante vera eontinetur, patet a per dictunt de omni f. 346 iEnimvero quoniam nullum praedicatum subjecto convenire potest, nisi adsit ratio determinans,cur insit 3. 4.Dt c. 'ται , illa autem ratio vel in subjecto, adeoque in essentialibus , aut attributis, aut modo, aut quod per modum auributorum vel modi instar inest 3 63 4 seqq. 3. 37.),vel extra subjectum, consequenter in conditione quadam extrinseca contineri debet. evidens omnino est, ubi propositio particulariter assirmans fuerit vera, eam contineri sub univerialiter astrinante vera g. 5O9.).Ε gr. Propositio partieulariter assimam, quoddam triangulum habet tres angusis, vera est,innia continetur sub universaliter assi mante veraὸ ne triangulum habet resangulos. Similiter proposinio particulariter affirmans vera, quiaam lapis escalidus, eontinetur sub universaliter adi
Pro suo iugaris vera est, quando raseatum d te mi. rata
statu per ea, quae notioni dividui m dato statu spectori sunt lis iis . Eterum cum nullum praedicatum subjecto tribui possit, nisi adsit quaedam ratio, cur eidem infit, nod eo denotatur β. . Dis praesimo; si quod indrviduo , quod propositionis singularis subjectim est 3. 24i. , tribuitur ratio quoque adesse debet, eur eidem insit , quod praedicato denotatur. Evimvero raistio ista vel est in subjecto, vel in extrinlecis, quae eidem adinsunt, veI in utroque simu Quamobrem cum notio, qua in dividuum iti statu dato repraesentatur cf. 7 . , omnia eidern intrinseca flatumque ejus determinantia extrinseca contineor dubeat patet praedicatum per ea deteriuruari, quae notioris
417쪽
individui in dato statu spectati insunt. Vera igitur cum sit positio, si, quod praedicato subjecto attributo induitatur, eidem insiti3.5χ.); propositio singularis vera est , ubi praedicatum
determinatur per ea, quae in notione individui in dato statu sp cstati insunLE. gr. Propositio singularis, Titius scribit, vera est, si in iis, per quae status ejus singularis determinatur,continentur rationes adactum seribendi determinandum suffieientes. Illae determinationes subjecti vulgo non attenduntur. Quodsi vero cuidam volupe fuerit ad actiones suas animum afferre attentuma accurato examine facto sta tum determinare suum, in quo actio ista ipsi competit, is veritatem distorum abunde perspiciet, nec mirabitur amplius propostiones singulares determinatas '. 3eto. . Enimvero eum propositiones determinato hactenus fere Mathematicis solis propriae tuerint ceteris in incertoeognitionis pelago huc illucque latis ob vagos terminos propositionesque vagas mirum videri non debe quod propositio determinata sim gularis inauditi speciemprae se serat Patebit tamen inserius maxima utilitas illius stuali, quod in sermandis propositionibus singularibus determinatis ponitur ubi propositiones singulares ad universales re- voeare docebimus. Desperant homines laboris improbi impatientes de eo, quod non statim in potestate est, atque negligunt, quae ex prosum do eruta maximam utilitatem spondent.
Propositis Si propUtio' gativa vera es, ei oppinita a mari falsani negativa es. In propositione negativa lignificamus, praedicatum non τς 'sio convenire subjecto, quod opposita assirmativa eidem tribue 1 dum O. 288.). Quodsi ergo propositio negativa vera esse debet, necesse est, ut ejus opposita sit tali, β.5χ. .
E. gr. Quia propositio negativa, triangulum non habet quaruor -- gulos, vera est,ei opposita assirmativa triangulam tale quatuor angulat falsa est: qui enim ait, Amn B, is falsum esse pronuneiat, quod Asit B. Unde liquet, propositionibus negativis proprie loquendo non
convenire veridatem, neque adeo earum habendam esse rationem, ubi veritas accurata definitione determinanda.
Veritatis Veritates determinabilitas praeditati per notionem subjecti. sicari s Propositio univer ter ammans vera est , quando praedicatum
418쪽
per notionem si ibiecti sive abλlute positi sive certo modo determinati determinari potestis so9., Propositio particularuter Mirmans vera est, quando sit universaliter vera continetur 9 3io. , adeoque denuo quando praedicatum per notionem subjecti determinabiles 3. 33., Propositio denique singularis vera est, quando praedicatum determinatur per ea , quae no litii individui in dato casti spectati insiliatis sit. In omni igitur propositione affirmante vera veritas est determinabilitas praedicati per notionem si ibjecti, eonsequenter eum propositio nes negativae eenseantur verat, quando ipsis oppositae amrmata. vae sunt falsaeis 3ia ) veritatis desinithonem realem habes, si eam concipis per determinabilitatem praedicati per notionem
Εxempla a sillustrandas propositiones praecedentes not .sopso. sit in medium allata definitionem praetentem illustrant,
cti repugnati In judicio determinato subjectam repraesentatur nativam sub ea notione ut in eadem contineatur ratio, cur praedicatum minis Ma ipsi conveniat 3 32o. , adeoque eam ingrediuntur non modo essentialia, attributa & quae per modum attributorum insunt f. 22O. 22I. M. ), verum etiam modi aliaque extrinseca
s etas Quodsi propositio assirmativa fueris salsi, praedie
tum subjecto convenire nequitis sos. λ, adeoque cum esse tialibus, vel attributis, vel iis , uuae per modum attributorum insunt, vel eum modis in dato caesi nexistentibus, vel stantibus determinationibus extrinsecis inesse nequit, consequenter no
tioni subiecti repugnat s. io.
Ε gr. Propositio affirmativa falsa in riangulum ἡμια quatuor augm . Quoniam enim nominetrianguli denotatur figura uiuus lateribus terminata, fieri non potest uteidem figura conveniar numerus terna irius laterum donumerus quaternarius angulorum, sicque praedicatum notioni subiecti repugnatisimiliter proposito at firmativa falsa ess, lapis ex altodela.ustodemovetur opterea quod motus tardus repugnat lapsui ex alto eum motus gravium eadentium conticu, eclare uri
419쪽
ana. - Propositione negativa significamus, quod praedicatum sit
garis pro lecto convenire nequeat, salvis iis, quae notione subjecti conti-H--ν nentur .etos. , adeoque in ea praedicat uni notioni subiecti repugnat s sio. Quamobrem evidenter patet, proρυ troclem in marioam Iasim constituere negarii omiserum Iiq. .
h. gr. Falis sunt propostiones anfirmativae orianturum laber quatuor angulos lapis ex alto delamus tarde movetur Uerar in rem sunt negativara triangulum nou habet quatuor angulosis lapis ex alto delapsus tardo non movcturis
E. gr. Veritarem propositionis, tu omni triangulo rectilineo tres augmli mulsumtisunt aequatis duilus rinis agnoscit,qui perspicit,quomodo per tres lineas reu is spatium determinantes quanti ras summae angulorum determinetur,aut minimum quod per eas determinetur ta ut ideo tres anguli simul sumti duobus rectis aeuuales esse debeant, quia lineae spatium terminantes sunt rectae eaedemque numero tres ais. .
qui sorita uulsi icto aliquid conuenire observat, veritatem propos rempropos tionis non agnosiit, es constet, promtionem esse uream. Quiriori non enim ii eclo aliquid convenire observat, is quidem agnoscit, ν ω 'ς predicatum convenire sit eclo sed non novit, quaenam sint in notione subjecti contenta, per quae praedicatum determinatur. Cum adeo determinabilitatem praedicati per notionem subjecti non perspiciat; veritatem propositionis non agnoscit imvero quoniam nihil sit ecto convenire potest alsi adsit ratio cur conveniat f. q. Disi. irael. Levidens est, adesse debere rationem, cur id quoque ei conveniat, quod eidem convenire observamus Ratio cum contineri debeat vel in definitione sit,
lecti, vehin determinatione ejus f. au. 228. . utraque autem ad
420쪽
notionem subjecti reseratur 9 3eto. non minus evidens est, in notione subjecti contineri debere, ob quae etiam praedicatum vi observationis eidem conveniens convenire debet, consequem ter in notione subjecti contineri deberes, per quae predicatum determinaturis at ). Etsi adeo veritas propositionis distim die non agnoscatur, vi partis prinae proposuιο- praesenui co stat tamen esse eam veram , 533.
Nimirum agnoscimus quidem, inesse propositioni veritatem,ipsam autem veritatem, qua latet, non perspieimus. . gr. Nivem esse is ham observamus, Constat igirur, in notione nivis contineri debere. per quae albedo determinatur, ita ut iis positis ponatur etiam albedo nivis. consequenter dubium non est, propositionem hanc esse vera nix est alba Atat cum ignoremus, quaenam sint ea, per quae albedo nivis determinatur ipsam veritatem propositionis non perspicimus. Quodsi vero Physeus ex notione nivis palam facere postr eur si potius alva, quam non is veritatem demum propositionis agnoscit. Ratioebnamur notioni veritatis antea stabilitae L 3. convenienter,nee quicquam moramur praejudicatas opiniones , quibus stantibus assertum videtur paradoxum. Neque vero in numerum subtilitatum sterilium referri debent,quae hic stabiliuntur. Apparebit usus non contemnendus paulo insertos, ubi de veritate a posteriori eruenda erimus sollieitL
E. gr. Biangulum reinlineum, senum a duabus lineis rectis terminata dolaturi impossibile est. cum ex notione resiae sequatur contrarium, duas lineas rem scilicet spatium comprehendere non posse. Triangulum vero Hinmm, figuratribus lineis rectis terminata, possibile est, quia notioni lineae reste non repugnat,ut earum tres spatium comprehendanti
3. I9. Hinc consequitur , notionem esse impossibilem, in qua γη Notis impas juMuntur , quae sibi mutuo repugna uiri contra vero pissibιkm Abilis V pse esse , in qua conjunguntur, quae una inesse possunt eiden 662M, Missis. vel quae sibi mutuo non repugnant. Etenim si sibi mutuo repugnant, quae in notione aliqua conjunguntur, ea eidem subjecto