장음표시 사용
461쪽
eonsequenter syllogismus iste demonstrationis laeum metues s. sss.)atque adeo certam cognitionem parit s680. Syllogismus ille ea tholicus, cujus hie meminimus, istiusmodi est: Ubi adhunt Omnia ista requi ta , ibi verum est,subjecto hoc praedicatum conuenire. Atqui bieaasium omnia ista requisita. Ergo hic verum est, subjecto hoe praedica
Rationec Quoniam per rationem intelligimus, cur aliquid sit, vel eur naedua fiat 3. 4. Probg.), ex iis autem, per quae praedicatum subjectutum conveni tribuendum determinatur, agnoscitur, praedicatum subjecto at si Da' convenire F eti9. ea, per quae praedicatum subjecto tribuen dum deteriminatur, sunt rationes, cur praedicatum subjecto comveniat, consequenter uti requisita ad veritatem sunt rationes partiales, curprαdicatumsubjecto conveniat, omniasmul sumta constituunt rationem Assicientem.
E. gr. Rationes, cur alicubi erescant plantae, sunt, quod semen se eundum terrae fuerit commis um, quod sol calore suo terram foveat, quod pluvia terram, ros plantas irriget omnes rationes smul sumtae constituunt rationem sufficientem, cur hic loci crescant plantae.
quie, Hinc consequitur, eum,quii omnia requisita ad veritatem cygno t. nostit, ratione incientem cognoscere, curpraedicatum subed, tribuendum f. 37S.)Exemplo modo mi. s. 7s. allato praesens quoque eorollarium, propositione antecedente per immediatam consequentiam in r, illustratur.
rationem Uufficientem praebent. Unde porro sequitur, em pualiqua tantum requisia adveritatem cognoscit, curρradiemureis, jecto tribuendumst, rationem in uentem cognostere.
E. gr. Qui novit semen Reeundum in libero aere terrae fuisse eommissum, ignorat autem,num tempestatis serenae atque pluviae alterna tio noua facta st, is aliqua tantum ad vegetationem plantae req
462쪽
quisita agnoscit cetera ignorat, atque adeo non nisi insufficientem rationem perspicit.
Si praedicatum subjecto tribuitur ob rationem insessici probabilisentem,pri postio dicitur probabilis. Patet adeo , in probabili propositioni propositione praedicarumsubjecto irini ob quaedam νι quisita adie. sui .ritatem. Ita qui semen Reeundum in libero aere, quo solis radii ros atque pluvia pertingere possunt, terrae committens judicat, plantas optime vegetatum iri is probabiliter judicat, eum aliqua saltem norit ad veritatem requisita, nescius adhuc, num tempestas serena atque pluvia ita sit alternatura, quemadmodum vegetationi commodum accidit. Similiter cum agnoscimus, in Luna esse terram perinde aeaquas, illam calore solis foveri iluvia atque rore irrigari atque ignari, quod terra committantur semina, concludimus, dari in Lucina antas praedicatum subjecio tribuitur ob rationem insuffcientem, atque adeo nonnisi probabilis est proposito. Ut quid actu fiat, requiritur non modo intrinseca possibilitas, sed praeterea quoque causa actum determinans. Quodsi quis hac neglecta sumit , omne intrinsece possibile aeque adactum de uriposseu is probabiliter judicat. Ita Hugenius in Tractatu de ratiociniis in ludo aleae sortem ludentium determinaturus sumi sex diversos unius tesserajactu aeque faciti evenireposse. Unde eum quin lue sint jactus, quibus prodit numerus a senario diversus, unus autem nonnisi,qui exhibet senarium; multoprobabilius judicatur, ut quis una tessera primo jactu non jaciat senarium quam ut eundefaciat.
buitur ob plura requisita ad veritatem,quamsi tribuiιur obsaucio probabilitis. ra 3. 578. .
E. gr. Si eonstet, solo fertili commissum esse semen cecundum, ignorata adhuc tempestatis variatione probabilius est messem fore opimam, quam ubi vel de solis sertilitate, vel de seminis foecundita
ntium pinu rei subjecto. Etenim vi Dicti de omnio nullo adrisivi. I ii 3 ad
463쪽
tibiam ad definitiones exrensi definitum convenit siubjecto, cui conve- dato asi a latum notae in definitione enumeratae simul g. 3 9. . Praeter no plicandam ias igitur definitionem ingredientes non requiritur aliud, ut defi. nitum subjecto tribui possit atque adeo ipsice requisita ad veritatem ejus propositionis censentur, qua definitum tanquam praedicatum tribuitur subjecto. Exemplum jam dedimus supra not. I. ass).f. 58r. Prebatili, suod ergo ob aliqua tantum notas insubjecto animaiae' applica is fas demitum eidem tribueris, proposito nonini probabilis est. definitionis Notae enim aliquae sim quaedam saltem ad veritatem requitia 3 38οὰ Probabilis autem est propositio, in qua praedicatum subjecto tribuitur ob quaedam saltem ad veritatem requi ta f. 578. . NOSC.
E. V. Notae, quae ingrediuntur definitionem figura ordinatae, duae sunt, laterum nempe atque angulorum aequalitas. Quodsi cognoscuin dato aliquo casu, figuram habere aequalia latera ignorans vero, nos
aequales quoque sint anguli ponas figuram esse ordinatam ouum cifigurajudietum nonnis probabila eiu
- etitis D tum ob aliquas tantum notas, quae de stionem ingrediuntur, m
Vulgo etiam aceidit idem in applicandis notionibus confusis,quem admodum loquuntur exempla de iste non satis noto sibi oblato jud, cantium, quidnam sit.
3. 583. Rὸ usinum p positio'iis categoricis requisium ad seritarem sad koinui definitio. In propositione enim categorica praedicatum sub onis catego eho abBlute 3. 216.), adeoque sub conditione definitionis tri-ricaverita buitur 3.223.). Cum igitur eidem conveniat praedicatum,t propterea quod definitio convenit , praedicatum per desis,
464쪽
tionem determinatur g. aio. , atque adeo definitio est requisitum ad veritatem β. 73. .
E. gr. in propositione categoriea, in triangulo rectiline tres anguictjunctimseumtisunt duobusrectis aequales, ratio angulorum ad rectum praedicatur de triangulo rectilineo ob definitionem, quod terminetur tribus lineis rectis. Ut igitur figurae tribuere possis aequalitatem omnium angulorum simul sumtorum cum duobusrectis ante constare debet, quod tribus lineis rectis terminetur.
ri iti atque conditio 'fecto lecta, aut in hypotheticis ad ad verit firmam eaωgoriearum reductis festio atque determinatio si 'us' ita . In propositione hypothetica praedicatum tribuitur sub jecto subadjecta conditiones f. 18. Cum igitur praedicatum eidem conveniat, propterea quod eidem S definitio, ct condis 60 adjecta Convenit praedicatum per definitionem atque comitionem adjectam una determinatur cf. I9.), etsi non integra semper definitione opus sit. Desinitio igitur , vel aliqua saltem ejus pars, atque adiecta conditio subjecti sunt requisita ad veritatem β. 573 Quodsi propositio hypothetica ad se mam categoricae reducatur, conditio adjecta abit in ejus determinationern f. 227.2280 Unde patet, requisita ad veritatem propositionis hypotheticae esse definitionem di determinationem
E. gr. Hypothetiea est propositio: Si quadrilaterum fit semissiμ scriptibile, anguli diagonaliter oppositi mulsumtisunt duobusrectis quater. In ea ratio angulorum diagonaliter oppositorum simul ad rectum de quadrilatero praedicitur sub ea conditione, quod circulo inscribito sit. Ut adeo predicitum tribui possit subjeam, renui Grurdulsit quadrilaterum, consequenter ut ei conveniat quadrilateri defrutio 3.349. , ut circuli inseriptibile siti
Si in Istogi o eategoris adiererra praemissorem erit pro Cρηοι obabilis, mel Oprobabili f. Ex demonstratione theorema Irae itis de conclusione salsa ex falsia majore, sed minore vera, illata L 38 patet, omnes syllogianos categoricos ad hunc gen ratem
465쪽
Pan. V Sect. I. cap. III De eerto,
ratem reduci posse: Biequia sub universiali A per B deserta.
nato eontinetur, e conuenit reiciatum Q Atqui D rem1xetur
Ab Aper B determinato. Ego ei convenit C. Ponamus jam majorem non esse nisi probabilem ini, quod sub universali Αper B determinato continetur, nonnisi probabiliter convenit praedicatum C. Quoniam igitur minor vera est per vovi sub A per B determinato continetur. Ergo ei nonnisi probabiliter
Ponamus porro, minorem non esse nisi probabilem probabile sialtem est D contineri sub A per B determinato. Quoniam igitur, posita majore syllogismi categorici, ponitur conclusio sub conditione minoris 3 463. 4 evidens est, si minor fabiem probabilis sit, nec conclusionem nisi ut probabilem admitti posse, hoc est probabile tantum esse , quod ipsi D conveniat praedicatum C. Mis, Huri Wydsi Orgo haec conclusio denuo ingreditur tanquam praemissa syllogismum alium, conclusio rursus probabilis esse debet 3 383 ) mgismorum itaque concatenationem, quo rum vel unum ingrediturpraemis aliqua probabilii, non infertur nisiconclusioprobabius. 3 587. Probatis hinc diciturprobabilis, si syllogisinos, qui conca uehue renantur, ingrediuntur praemissae probabiles.
, Exempla istiusmodi probationum in Astronomia oecurrunt, ubi vi observationum nonnulla probabiliter statuuntur, unde legitima consequentia inseruntur alia. Occurrent quoque exempla in ceteris
q. 588. Probatio igitur probabili a demonstratione non disseri nis, bis, bis principiis Nam demonstrationis principia sunt definitiones,, bb Iuris axiomata, experientiae indubitatae propositiones a d demons, monstratae 3 562. , adeoque nonnisi certa 3. 567. 368 37a. ;tio. probabilis vero admittit principia probabilia j 36 387. la
466쪽
demonstrationeautem Sin probatio probabili syllogismi imter se concatenantur 3. 498. 587. . Q niam itaque in prob tione non occurrit nisi syllogismorum concatenatio&syllogismi singuli sius constant praenulus, quae vel ipsa principia sunt, vel conclusiones inde illatae , ideo demonstruito atque probatio pro- habilis non differunt nisi principiis
Non adeo opus est, ut formam probationis probabilis hie edoee mus. Eadem enim de ea tenenda sunt, quae de demonstrationis ostensi-
Si notio subiectiprobabilis juerit, propositio nonnis proba Propositio bilis est. Etenim in propositionibus categoricis notionem subj 'ρ Missis se diu definitio, in hypotheticis definitio cum conditione adjecta ab I sblvit 3 3ao. 224. 216. a18.). Iam cum S definitio, conditio TI adjecta in probatione ingrediatur syllogisimos per modum pro
missarum, quibus rite inter se concatenatis tandem insertur propositio, cujus subjessti notio probabilis o Si Ua U3.I59 588, , quae vero hoc modo insertur propositio tantum probabilis sit f. 386. evidens est propositionem nonnisiprobabilem esse, si notio subjecti fuerit probabilis,
E. gr. Campave Mossicines lib. 7 cI. art. a. p. 98. notionem 'bris probabiliter adstruit quodHossumcontra morbum potestativa vi piritus initum,seu,quodsi pontanea extraordinariaspiritu agitatis insummagis eadpugnam Montra irritanum morbificam causam. mnes igitur propositiones, in quibus de febri praedicantur, quae per hanc notionem determinantur, nonnisi probabiles sunti
propositone ceriasupponitur, enti cuidam obvio convenire prae probasilii Aeolum sisti attributum nonni probabiliter huic tribuitur omnis propositim applicatio propositionum certariam in casibus obviis hoc yl num cret logi sim catholico continetur Cui convenit notiosubjecti, quae μ' in propositione certa Apponitur, si etiam convenit praedica;tim.
467쪽
Pan. Raetii. I. Cap. LII De certo,
Iupponitur. Ergo Huic enti etiam condenis praessitatum in pro stione eertasubiectosis attributum id quod facile patet perobi cstum de omni Si nullo rite extensum l. 348.4 seqq.). Quyta igitur in casti particulari nonnisi probabiliter constet, notionem subjecti, quae in propositione certa supponitur, enti obvio convenire, quemadmodum postulat hypoths,4 minor syllogismi catholici miceni conuenit notio subjecti , aruae in propositione certa su ponitur, nonnisi probabilis est. Cum adeo syllogismum ingrediatur praemissa probabilis conclusio Huic rari convenit praedicatum,quodsiubjectio inpropstione certa tribuitur, nonnisi
probabilis est j 585.λExempla in Astronomicis occurrunt, ubi, quae in Geometria d. monstrata sunt,subinde probabiliter applieantur p. siderum motus. Et quae in moralibus atque politicis demonstrata sunt, quam saepissime nonnisi probabiliter applieari possunt invita communi Sunt qui hanc applicationem probabilem cum praxi generali indiseiplina tradenda confundunt, atque ideo negant,in philosophia practica tradi posse praxi certam quod perinde est ac si quis in Mathesi principiorumGeo. metriae elementaris certitudinem in dubium vocare vellet , quod e, dem in Astronomia nonnisi probabiliterapplicari intelligit.
Cur promin Si requista quaedam ad veritatem dejum, quae ob cetera pra L ciet sim tof Vmimui inpropositoneprobabili; erit eadem Hya., Etenim si destini requista adveritatem, non omnia adsint, per quae praedicatum subjecto tribuendum determinatur 3 573 Praedicatum igitur, quod subjecto nonnisi sub conditione hinrum requistorum convenire potest 3. 219. , in praesenti casia eidem minime convenit. Propositio ergo, in qua eidem hoc non obstante tribuitur, salsia est 3 5m. .
αν--. Duoniam propostioni probabili quae opponitur propos babili mos, probabilis est, quemadmodum verae quae opponitur salsa esse uenti =. 33o. , cum scilicetneri haudquaquam posui, ut utraque pro babilis sit, consequenter idem simul licti non sit evideus est, Proposuimem improbabilem pus esse ueram.
468쪽
i, quae respectum ad eognotam rem involvit f. et 8.ὶ evidens est, respectu ejusdem subjecti eun stentis hie assirmaris, quod fieri minime possit, ut eadem propositio sit simula probabilis,4 improbabilis.
Εκplicavimus quae de probabilitate a principiis Logicae cisma H.
pendenti Notio probabilitatis, quam I 578. dedimus,soeeum ad proba da est, ut plura inde deduci possin Enimvero ad aestimam bilita remdam probabilitatem opus est principiis specialibus, quae apri 'cipiis ontologiuis S philosophicis aliis pendenti Sed ea construmunt Omeamprobabilium, quam in desideratis esse Dibritiussam agnovit. Commodum accidit, si ea post artem inveniem di tradatur, propterea quod principia hujus artis in ea habeant locum. Immo eum Logica probabilium ostendat, quomodo veritates probabiles in apricum eruantur S gradus probabilitatis investigetur altera pars artis inveniendi recte habetur. Atque haec quidem ratio est, cur in ducursu praeuminari recem sentes philosephiae partes duertam ejus non secerimus menti nem. Quemadmodum athematici artem inveniendi vertitatem in athesi adeoque artis hujus partem sibi propriam in Algebra tradunt ita Logicae probabilium specimina dedere inserte ludorum determinanda.
Pertinetit hue praeter Hugenii tractatum de ludo aleae Desii Ramnausit Arseonjectandi imi, at don=mis Analysis ludorum a se tuna pendentium, cujus altera editio priori auctior eum epistolis hannis Nicola Brenoulgi prodiit atque a alam ad solare doctrina sortis, seu Methodus eomputandi probabilitatem in ludis. Primcipia, quae his insunt, generalia suo trademus loco , quando de Logi probabilium ex instituto agemum
469쪽
sdo,n a, ei quis propositionem demonNare noverit, is eam scire dici- tur Atque adeoicientia est habitus demonstrandi, quod
amrmamus, vel negamus Denesitionem hanc jam attulimus in sursupra mari f. 3ο.). Postquam,ci o abunde lacuimus, quae de demonstratione tenenda sunt 3.ssi.' seqq. ea iam planain perspicua sunr, quae in definitione scientiae dit scutratibus obseptao obscura videri poterant. γque vero definitio nostra abhorret a communi notiones vulgo enim scientiae nomine designant cognitionem veritatis certam, quam quod semonstratio pariat, haud difficulter ostendimus,
.his, scientia instructus est, is demonstrare valet, quod affirmat, vel Ggnitionem negat 3 39 . . Certa igitur nobiscum sit propositio, quam sive directe, sive indirecte demonstrare valemus 3 568. , scientia i structus certam rei cognitionem habet,
obiter monemus in praxi Logica inprimis cavendum esse, ne terminorum significatus mutern quem nos iisdem fucum ac determiti tum vindicavimus. Alias enim accider, ut.quae a nobis recte stitu. untur, temere applicentur.
si i hctis hi mo omnis exemitio comparatur, quod experientia o, risuri Via unicuiqtie abunde constat serentia quoque exercitio compara ri ibet. Cum itaque demonstrandi habitus siti . 394.), demonstrationes autem Geometrarum omnes demonstrandi Ieges adimpleant 3. 331.4 seqq sicientiamtibi ipso usi comparati , sin demonstrationibus mathemaricis cum Uensione sedat u se sese
470쪽
opinione, de utque errore. - 9
1s, antequam adcogηitionem veritatum alimum progrediaris.
Qu'niam denique sorma demonstrationis distincte delineatur in Logica, nec ea sine omni Logicae theoria intelligi potest 3 33s. S seqq. 4 ad cientiam tendem Logiciepraeceptam amiliaria reddere,frmam de Grationis distixcte Mus re analassi demonstrationum logicam instituere debet, cujus supra loc cit. dedimus exempla. Ut demonstrationis acturatae ideam ipso usu facilius ibi comparare valeanr scientiae Urones, in Elementis nostris Matheseos universae demonstrationes ita adornavimus . ut eas trutinans sponte sua instituaterarum anaIysin, qualem dedimus insuperioribus β.ssi.&seqq. , exsieandem non intendat, immo quod eam instituar vix advextar.
Qitoniam methodus philo1bphica, qua nos philosophiatu Idem urum universam tradere constituimus , cum mathematica eadem ess di 3. 39 Dis prae imo, ut adeo quoque demonstrationes nostrae ' philosbphicae eandem analysin admittant , quae est geometria rumi l. 3. Us. 352 533.), me tacent apparet, oecuraruph Asophiae nosrae tractatione ad ricientiamperveniri, cum non modo quoad habitum demonstrandi comparandum elementis Geona triae rubstitui possit, verum&habitus demonstrandi effata singulis diseiplinis propria acquiratur, quod posterius a Geometrias expectari non licet
Aecidit hinc, ut, qui ipso usu habitum demonstrandisbiun Mathesi compararunr in disciplinis tamen aliis a demonstrationibus quam longissime absint, quando tales tradere instituunt. Etenim destituti demonstrandi principiis, quae a Mathesi expenare non licet, detrio strationem condere nequeunt quod vero tibi eam eondidisse videam tur, id quidem inde evenit, ouod distincta notione formae demonstrationis, neglecto Logicae studio, quae eam tradit cujus ipsa principiis nititur 3.311.4 seqq. , prorsus destituantur.