장음표시 사용
481쪽
dum est partim in Psychologia, partim in Philosophia praestiea. . v.
Qui sentuum judicio stant, bonum judicare solent illud, unde voluptatem percipiunt Quamobrem ubi quis voluptatem percipit exere dulitate alterius istallendi animo narrat, quae sunt a veritate aliena. Similiter placet homini, si habeatur fide dignus Hispi ieet e contra tio, si diuis denegetur fides quamobrem accidere quam saepis me soler, ut factum narraturus ex ingenio suppleat, quae veritati, quate nus eam novit, deesse videntur, quo minus alter in assensum rapiatur. magna hic sese oster diversitas, si ad specialia descendere o lueris: Quam tamen hic exponi nec consultum est, cum haec discussio ad Logicam probabilium magis spectet nec satis commodum i eum principia ex Psychologia & philosophia practica tam morali,
quam civili, lin C petenda, methodus autem nostra non serat ut uia mur principiis nondum stabilitis 3 u8. Dise praesim.9. Obiter ita que monemus, cum norio boni sit respectiva, eam relationem involve re vel ad mentem, vel ad corpus, vel ad statum hominis externum iopes puta, honorem, personas, quae in felicitatem nostram quomodo
cunque influere post unt Quaenam vero sint bona intuitu mentis, corporis atque status externi, sive vera sue appa1entia, ex philoso phia prastica aclitiscendum. Neque et lim inutile judicamus hieo, tervalla, quod bonum sperare, Vel malum metuere possimus aut per sonis, quibus fessa narramus, aut ab iis, de quibui falsa narrantor, aut denique ab aliis, qui vinculo quodam utrisque junguntur. Ex hi autem generalibus abunde intelligitur, quam multa sint expendeod illis qui a nimia credulitate abelle volunt,4 quam diusculier in niui tis casibus ad veritatem liquidi in pertingere possimus Augetur νς'ro duliculias, quod homines non semper ex veritate, sed sepissime ereo, quod appatet, judicent de bono atque malo. Satis autem paleii quam multiplex sit error ex eo, quod apparer judicantium. Ecce ubi plures fontes , unde principia plurima Logicae probabilium prono alveo fluunt, quorum aliquam partem ipse usus confirmavit.
482쪽
De scientia, opinione, Me atque rore. π
tio igitur illa, vera non est, in quacontinentur, quae sibi mutuor
pugnant Est itaque falsa 3 566. .
Quodsi in narratione continentur, quae veritati Certo am tae repugnant, Onarratio ista ponatur vera contradictoria simulerunt vera I. 3IIo quod cum stabsurdum β. D. , narratio ista vera esse nequit, atque adeo denuo falsa estis. 566.9.Ρoteramus praesentem propositionem etiam exinde de monstrare, quod narrationi in praesenti cassi respondeat notio
Fluunt ni ne principia intrinseca per marcareationis veritas , vesprobabilita dijudicatum quae enim ab autoriine dicentis sumuntur,extrinsee sunt. E. gr. Si quis dicatur autoreaedis, quem alibi locorum tune temporis suisse constat, quo illa parrata fuit inde eolligitur, dicationem esse salsam repugnat enim, ut unus idemque homo eodem tempore in duobus locis mulpraesens se.
f. 23. Si quis propositionem falsi pro vera hastin errare Erroris de vir: ut adeo Dor sit assensus propositioni salis datus. ιιιλE. r. alui est propositio. Sol smisior Tritare. Quodsi igitur quis eam pro vera habeat, affirmans Glem esse Tellure monorem , erratriquetribuitur error quatenus propositioni huic assensum praebet. einconstantiam loquendi nomenerroris subinde quoque tribuitur ipsi propositioni falsae sednos ab ea abhorrentes fixum tructimur ianda catum, quem voci indefinitioMe vindieamus. 624.
Drans adeo a mat, quia erat nego dum, σκνt,quod mavi videνa, mandum. Falsa enim est promutio , qua aimmatur, a me moderat negandis Squa negamr, quod erat a mandum quia β 5o7. Qui igitur assirmat, quoderat negandum, S negat, quoderatat firmandum is assensum praebet propositioni seu Coosequentererrat G. 623.
483쪽
Quae igitur de propositionum salsitate superius dicta sunt, eum de eriterio veritatis ageremus, in dom in de errore applicari possunt.
f. 626. quishd. , o mavor Pgsmi cotegorici erit loque minor vera uescta argu simino ueri falsa, in mesore autem praedicatum objecto OZI abam laudi colute, vel Ablata determinatione Dii co erit 3 vera argumem forma in or tand0orma incidimus in errorem. Etenim cum in utroque ea rorem δε μ' u vera argumentandi serina inseratur conclusio falsia 3. 338. 339. , eam tamen, propterea quod utraque praemiua nobis videatur vera; pro vera habeamus β. 537. y utique erramus 3. 23. Recta igitur argumentandi via in errorem desu
cimur. Ε. gr. Si quis argumentatur omne corpus opacam Sole majus, a quo ilhιminatur pargit umbram calathis cm. Sed Terra es corpus v eum Sola majus, a quo illuminatur. Ergo Ter spargit umbram eri ibiformem ob minorem falsam falsa insertur conclusio. Si ergo mμnorem pro vera habet recta argumentandi via in errorem deducitur.
f. 627. Hum4ρνὴ Atque adeo liquet, q stmodo ex uno errore sequantum plureιν quomodo Ita exerrore de magnitudine Solis sequitur error de figura umbrae.s uaviust Patet etiam, errore adeo arcto vinculo inter se esse connexos, ut uno plures admisso admittendus etiam si alter.
c. Muis Quoniam in demonstrationibus propositiones anteceden mistbd de tes ingrediuuturiyllogismos, qui concatenantur, tanquam primonstrativa ita β. 533 2 seqq. I ideo in mei hodo demonstrativa ex uniem obtincat rore equuntur plures f. 626. .
Quoniam adeo hic f.icillime multiplicatur error, eavendum quo que, ne circa eas mesertim propositiones errorem admittamus quibus sepius utimur tanquam demonstrandi principiis Absit vero ut ideo a methodo demonstrativa abhorreamus, cum, si caute prore damu Corale
484쪽
Descientia, opinione, de sitque errore. D
damus, per eandem ad certam rerum cognitionem deducamur
9.s68. . f. 29. Si notionibus deceptricibus utimur tanquam veris , in erro Error ex κ res incidimus Si enim notio fuerit deceptrix , videmur no noue dec bis habere notionem termino alicui respondentem , etsi revera 'ri nulla eidem respondeat 3 380. Si vero iisdem utimur tanquam veris, ex iisdem perinde ac ex definitionibus veris propositiones sormamus 3. 253 234 233.), quibus tanquam praemiius utimur in syllogismis. Jropositiones istae cum salsae sint, quoniam alias notio vera termino seu definito respondere deberet, contra id quod demonstratum est conclusiones per syllogismos illatae faIsae sunt β. 626.) quascum pro veris habeamus 3 537. , evidens est nos errare β. 623.). In errores adeo incidimus, Enctionibus deceptricibus utimur tanquam veris.
E. gr. Notionem bilinei rectilinei nonnisi deeeptrieem habemus. Quodsi ea utamur tanquam vera , ex ea hanc formamus propositio. nem muneum rectilineum duabus lineisterminatur. Quares porro argumentamur; Omnisfigura,quae duabus lineis torminatur, duos habet angulos.Sed bilineum rectilineum duabus lineis terminatur. Ergo biline um rectiuneum duo habet angulis: salia est conclusi, I s39. . Cum igiatur eam pro vera habeamus,notione deceptrice in errorem deducimur.3 63Ο. Syllogismus, cujus forma legitima, sed conclusio falsa ob nisum mi. praemissam sellam, ut adeo Vitium tori in materiae in Mogimo sit salsitas praemissae, quae eum ingreditur.
Egr syllogisinus modo mi.9.62o. allatus in forma legitimus est, quae Leonfuse eam dijudicant apparet, si erypsi liberatur. Falsa vero eum sit minor, a qua proficiscitur falsitas conclusionis L 39. ;yitio materiae laborat. Quaerenti igitur rationem, e salsa sit eoinelusio, vitio materiae id tribuendum esse respondemus.
g. 63I. Si pae confise percepta eadem opparent rivm tmen di monet as/Ga sint, atque ideo pro iisdem a nobis .bem 3 error irea Darium .udicium intuitivum committitur. Qui enim, quae diversa sunt, uitium
485쪽
o iisdem habet pmpterea quod confuse perenata eadem apparent , sal firmat eadem ella, Fac eadem non sunt, atque adeo quod erat negandum, consequenter errat 3 6 . . Quoniam vero hic subjecto tribuimus, quod in ipsius notione comprehensum nobis intueri videmur, judicium intuitivum eiiij. L . Error adeo circa judicium intuitivum committitur.
E. gr. Solis figura, quam oculis usurpamus, eadem essse apparet, quae est disci. Cum ideo figurum Solis atque disti pro eadem habe i-tes judicamus, SoIis figuram esse disceam, errorem in judicio intuit,
vo formando committimus Notandum vero est, mea confusa P re rione derivare, quod eadem appareant diversa etenim si Otii instincta est, non consast, not1s, quas nobis sistit, ad rem ab aliis di. sternendam ut scientes, distinguere valemus 3 ssao. . arque adeo fieri nequit, ut pro iisdem habeamus, quae a se vicem diversa clare perspicimus. In confusis autem notionibus, ubi nota non distinguimus, fieri potest, ut aliquae earum obseure, vel prorsus non per cipiantur,atque ideo confuse perceptum ob notare reliquas, quarum clara est perceptio, idem apparere Potest eum alii, quod ab eo est diwet. sim.Illustrarim dicta exempIo figurae Solis modo in medicim sino.
Quoniam definitiones judicia intustiva sint principia probationis 3.362. 496. , qui circinomnes deceptrrces claritiationum quippe locum sus unentes atque judicia is uuxua commiν. ruurreror in errorcirca principia commissur.
Damotam eum error circa L incipia commissus, si ve maxime methodo demonstrativa utaris, errorum ei rea judicia discurtiva eaus,st 3 628.); in constituendis principiis semma opus est attentione aerire spessione. De Tyri haustula Mesicina Mmitis par a. est D. m. I 6 omnem errorem inde deriva , quod pro iisdem habeamus, qua diversa sunt, propterea quod sensu at lue imaginationi ea se offerunt ratione, ut nulla prorissi redit se re videantur. Sermo enim ipsest de errore circa principia commisso, eum Maiam, vi m. jus concludi rur,parum curet mi. 4.36o. e si ultro Lirgiatur , quod Pulo ante demonstravimus I 627. , idmisso judicio errone intaiti. vo frustraneum esse, Iuleq. id agitur, atque ne unum quidem passum in via verntati promoveri. Vera est erroris genetis, si ad judira intuitiva respicis, que nradmodum II 63l. 4Ilandimus arque ab Diuiuro b Corale
486쪽
Destientia, opinione, de atque errore. 46I
Autore Medicinae mentis exemplis bene multis iisque praeclaris egregie illustratur. AEnimvero cum ostenderimus, errorem non minus inirincipiis committi, si notione deceptrice maris tanquam vera, qu2mLIsum judicium intuitivum habeas pro vero sq. Da formario judiarii salsi intuitivi non unicus errorum tons eu sed eidem ungenda veni notionum deceptricium sermatio in quibus combinamur quae si-hi muruo repugnant. Er quia a forma viiijus concluditur oririvoque potest error, principiis omnibus serite habentibus. nee hie errorum sons negligendus. Isimius, jus muItum oler de rebus mathematicis judicium, dudum observavit, ipsos subinde Mathematicorum errores a vitio formae orium trahere. Ea igitur de cauti nos mox distinctaus docebimus, cimomodo regulis logicis violatis proveniat error.
Si d nitio continet notas insufficiente V major fuerit ae Error ex A. finitio iuversa, diu applicatio errorem parit. Etenim vi Dicti finitione quae de omnis nullo ad definitiones extensi , 3 9. definitio Q. sectu L.
fleatur beneficio huius yllogismi cui conveniunt notae in defrutione enumeratae ut, erdem quoque eomenit des aram. Sed ipsi A futute ent, conuenium notae inde itione enummatae iun
Ergo ipsis seu bute enti conuenit definitum. Quoniam desinitio
continet notas insitissicientes,m h poib. quae nec plures, nec pauciores continers debebat, quam quae ad rem definitam agnoscendam&ab aliis diiunguendam sufficiunt 3.153. , propositio
ex inversa orta Cui conveniunt noIae in definitione 'umeratae ut,
eidem quoque convenit definitum m praesenti casu salsa es ,3οτλnuoniam igitur major sylIogismi salsa, minor autem vera supponituri conclusi falsia esse debet 3. 33S Cum tamen eam, quod majorem veram supponimus desectum definiti,nis non agnoscentes, pro vera habeamus, mororem incidi
E gr. 1 Dis detiniae conor miles per eos, quorum axes Iuni ad .llamereos hahurn in eadem ratione definitio quidem satisfacit eonis rectis, quoaeum scilicer axes ad diametros basium sunt perpendi Iares, sed non inclinaris, quorum axes etiam ad diametros esse debent militer, hoc est sub eodem anguIo inclinat Quodsi igitur definitione, maenotarum desectus latinari utaris anquam Vera, arque argumem
487쪽
teris deconis inclinatis, quorum axes cum diametro non cons inrunt eundem angulum: Omnes coni. quorum axesfῖnt ad diamet basium in eadem ratione fiunt Ismiles. Atqui civis A a quorum axes supponimus ad diametros basium sub diversis angulis inclinatos' santeoni, quorum axes ad diametros basium sun in eadum ratione. Ergo Coni As B sintsimiles in errorem te incidere manifestum est. ADque adeo parer, quam caute sit procedendum in condendis definiti nibus, ubi methodo demonstrativa uti volueris, ne erroribus Pandan
f. 634. Au memori quodam lapispropositonis ante eidem mandi
quodam v rae non rite recordemur, ita ut falsam pro vera accipiamus 'msu quando in iocinando in errorem incidimus Dum enim ratiocinamur opec rorem in judicii intuitivi, quod anquam minorem syllogismi sumimus, Mamur. recordamur propositionis alterius , quae majoris locum tuetur, atque ex hisce praemissis conclusio insertur vel ceteris mane tibiis iisdem loco judicii intuitivi simitur conclusio per antecedens ratiocinium illata , quemadmodum ex demonstrationum
forma, quam supra MI. delinetvimus, manifestum est. Quoniam itaque syllogismi propositio major falsa est cones sio quoque falsa esse debet, utut minor sit veri s. 338. . nimvero cum majorem pro Vera habeamus lapsi memoriae; co
clusionem quoque pro vera habere debemus 3. 3370, consequenter in errorem incidimus 3 323 ). Non absimili modo g. 339υ ostenditur, quando ob minorem sulcam lapsu memoriae in syllogismum introductam in erurorem incidamus. Hie errandi modus frequentissimus est atque magni etiam viri memoriar quodam lapsu in errorem incidunt id quod tanto sacilius ae-eidit, ubi propositiones, quarum recordantur, ipsis non sunt satis f. miliares. x eodem fonte propullulant errores calculi. E. gr. Si quis multiplicaturus spera non recordetur, quod fastium sit 8; sed ipsi currat 64 tum proposito minor, hic duci deberet in , vera est; sed fallit, quae majoris locum tuetur,ex abaco Pythagorico repetita. Quamobrem cum in facto seribamus .loe 63, errorem
in osculo committimus Quia lapsus memoriae facilis est, ob ra
488쪽
Descientia,opissione de atque errore. Q
tiones varias, in quas inquirere hie loei non licet, errores ealculi facile eondonantur. Et alibi quoque absonum est insultare alteri ob errorem qui lapsu memoriae accidi aut inde eum inscitiae &heseio cujus al- terius vim intellectus redarguere.
y 635. Syllogismus regulis logicis contrarius dicitur vitio firmae I latam fomlaborare, aut infrmapeccare ut adeo uium formae in II gi vi, iis olla-Imo sit repugnantia ejus cum regulis logicis fisiim
E. gr. Si in syllogismo plures sint quam tres termini, informa peceat 33 ) Similiter si in prima figura minor fuerit negativa in forma peccat s. 367. Potest nimirum syalogismus impingere cum in regulas generales, tum in speciales. .
Syllogisirius, cujus sorina vitiosa cryps tegitur, dicitur Suphi magis sophisma is autem, cujus sorina vitiosa crypsi nulla tegitur, ue paralos pia logismus. Hi definitio.
Hine& Sophistis definitur a Jungis in Logie Hamburgens lib. 6. e. I. p. m. 3 7 per pravium: ibitum talsum veri specie exornandi. Et qui istiusmodi liabitu polle Sophista appellatur. Dicuntur etiam sophismata cavillatione atquefallaciad sophistae cavillatores.
f. 637. Quoniam paralogismis vitio formae laborat, quod erypsi quomodo nulla tegitur 3. 636 , adeoque in regula logicas syllogismorum ut Agismi
sive generales, sive speciales manifesto impingit parrigimi se det g. v cile delegantu, 7βrma E sissimorum secundum regulas leticaseum generales, rumsist crates examinetur per eas enim patebit, cur syllogismus sit vitiosus.
E. gr. Si quis ita argumentatur: Omne quadratum est circulo infit Aptibile. Atqui Nullum triangulum est quadratum. Ergo Nullum trian gulum est circulo inferi diis Syllogis nus manifesto impingit in rega- Iam logi m specialem quod in prima figura, in qua syllogisinus est F. 344 ), minor semper astirmans esse debet 367. . Quamobrem si sermam juxta regulis primae figurae examines, paralogismum statim detegis. Examen vero hoc omnium facillime institui posse, si ad nomina modorum essentisti animum advertas, in superioribus jam monuio 37.vo praesenti exemplo illustraripotest Cum enim eoncluso
489쪽
Huso sit universaliter negans syllogismus est in modocilarent LT , Quoniam itaque E significat universaliter negantem, cuniversiliter 'amrmantem statim apparet, visium latere in eo , quod ejor sit affirmativa minor negativa, cum minor affirmativa, maso negario esse debeu. Idem etiam valet in paralogismis O Metiris non minus manifesti fiunt, ubi eorum sermam ad regulas syllogi orum hypotheticorum retuleris. E. gr. Siquisitaargumentetur Si πι-nia praestabilia es vera, atur Deus Sed harmonia praestabitata non es vera. Ergo non datur Dou, paralogismam hypotheticum committit, cum manifesto impingui regulam, quod non nisi remo
to consequente,remoVeatur anstecedens, non autem antecedente ei iam
consequens, quia fallit propositio negativa, Pharmonia praesta bilitanotes vera, non datur Deus o9. . adem tenendum est de aliis syllogismorum speciebus, ubi perinde ac in categoricis hypoth, ticis vitium sorinae locum habet& per regulas, quibus eorum fodinia continetur, detegitur Non igitur opus est, ut plura addantur de modo paralogismos detegendi. Inquirendum pstius eris in s phismatum ortum, ne ea nobis impo nr, cum ob crypsin, qua laborant, verae tormae speciem mentiantur.
- Si emimis aliquis ia una sigismi propositione litersun isia Th.- ἔβη σμa i ouera infrema peccat. Etenim iuremiure idem terminus aliter suinitur in una propositione, quam in altum tera, seu quod perinde est, si idem terminus duos diversos habet significatus duobus aquipollet. Quare cum praeter hune adhuc duo ingrediantur syllogismum ipsi, adspectu diversi is re vera'clatuor habet terminos. In regulam igitur syllogitai seneralem impingens 3. 33ψ informa peccati. 633.
Diei solet istiusmodi sophismafasiacia aequivocationis, seu homon mi. . E. P. Si quis ira argumentatur omne iumeupotest extingui. Ivio lectus est lumen. Ergo intellecturpores extingui sophisina quin e terminorum condit, quo nihil concluditur ob homonymiam tum in voce luminis, tum in voce extinctionis latentem. Etenim lumen in majore lumitur proprie, in minore metaphorice. Similiter extincti in majore proprie, in conclusione improprie sumitur. Quoniam ob vagum voeum significatum accidit, ut non eandem prorsus notionem cum eadem jungant omnea; sephisina hoe saepissime
490쪽
mittitur ab iis, qui ex aliorum assertis consequentias autoribus molestas dedueere student de quo suo loco dicemus plur 3. Immo unus idemque autor ob significatum vocul vagum, cui indulger, in talia sophismata incidit quod adeo certius evitari nequis, quam ubi nouutaris terminis, nisi quorum fixus est significatus. Neque dister ab hoc sophismate aliud, quod ex aequivocatisnephrasor oritur: cium enim phrasis ambigua in duabus propositionibus di versum habea ligi iis catum oriuntur hinc ut ante plures quam tres ita sellogismo tetmini. Ε. gr. Reserunt huc sophisma theologicum, cujus duae praemissa sumuntur ex scriptura sicra quicquid no est ex fide, peccation est Lex mones exside I ex igitur peccatum est. Quis vel non videt, terminum minorem Cc is non in eodem significatu sum in minore, quo sumitur in majoc e immo in aliis quoque speciebus sophismatum, quae ab amphibolia seu dubia interpretatione praemissirum oriuntur, idem obtinet. Unde si qua nobis osserantur, haud di culter per propos-tionem praesentem abundans terminorum numerus detegerun
Si quis inpropositionibus ex quibus Osiogismus eo siit, v - Citium forem aliquam ad diversis terminos refντ syllogimus in formamam com- peceat. Etenim si vox eadem in una propositione ad tum p is aeterminum refertur, in altera vero ad alterum terminus qui' υ 'debebat esse idem in duabus propositionibus, diversus est. Syllogismum igitur ingrediuntur plures quam tres termini, adeoque is in regulam generalem impingit 3 334. , consequenter in serma peccat g. 635. .
E. gr. Si quis ita argumentatur quicunque habet potentiam fri-benai, is scribere potest. Sed homo, dum linit vase potentia cribendi. Ergo homo pote ribere, dum legis syll gismus quatuor habet
terminos, dum enim in minore verba, dum lcgit, ad subiectum minoris,
quod homo est in conclusone ad praedio irum ejus, quod est posse seribere, refertur quinque oriuntur termini, qui sunt: habere potentiam scribendi, et posset cribere 3 homo, qui legit , . bonis si psi citer consideratus , s. habere potentiam Irribendi cogendi sim9 Qitoniam in hoc casu conjunguntur, quae erant di ungendi nempe actus legendi atque seribendi s multa neu , ideo istiusmodi sophi sinata apellari solent fallaciae eompositionis. Tale etiam est si quis ita
ratiocinatur 2: i facitservum exigentem liberum s eum libertate donat.